07.siêu âm ống tiêu hóa

1. SIEÂU AÂM
OÁNG TIEÂU HOÙA
VOÕ TAÁN ÑÖÙC
Bộ môn chẩn đoán hình ảnh
Đại học Y Dược TPHCM
Email: duc.vt@umc.edu.vn

2. Ñaëc ñieåm chung
 * SA + Xquang: löïa choïn ñaàu tieân: BUÏNG!!!
 * Khoâng quan saùt toaøn boä OTH treân SA do
hôi trong loøng, OTH daøi vaø gaäp khuùc
 * Khaûo saùt OTH ngaû thaønh buïng hay noäi soi
loøng ruoät (thöïc quaûn-daï daøy, haäu moân-tröïc
traøng)
 * Phaùt hieän beänh lyù döïa chuû yeáu treân nhöõng
bieán ñoåi cuûa beà daøy thaønh ruoät vaø khaåu kính:
u, vieâm, taéc ngheõn…

3. Nhaéc laïi giaûi phaãu hoïc
 Ruoät laø 1 oáng roãng lieân tuïc goàm 4 lôùp ñoàng taâm, coù theå
thaáy ñöôïc / SA 3-5 lôùp:
 1. Nieâm maïc (bieåu moâ, lamina propria: phaûn aâm daøy vaø
cô nieâm: phaûn aâm keùm).
 2. Döôùi nieâm: phaûn aâm daøy.
 3. Cô (trong voøng, ngoaøi doïc): phaûn aâm keùm
 4. Thanh maïc: phaûn aâm daøy.

4. Nhaéc laïi giaûi phaãu hoïc

5. Nhaéc laïi giaûi phaãu hoïc
 Ñoä daøy bình thöôøng: ruoät < 2mm; daï daøy < 5-6 mm
 Ñöôøng kính bình thöôøng: R. non < 2,5cm; R.giaø < 5 cm,
thay ñoåi tuøy traïng thaùi chaát chöùa loøng ruoät

6. Nhaéc laïi giaûi phaãu hoïc
SA ngaû buïng, tuøy ñoä phaân giaûi vaø tình traïng ruoät,
coù theå thaáy vaø caàn ñaùnh giaù:
 1. Loøng ruoät: dòch vaø khí, coù chuyeån ñoäng
 2. Thaønh ruoät: 3 - 5 lôùp.
 3. Ñöôøng kính
 4.Tính meàm maïi
 5. Nhu ñoäng
 6. Töôùi maùu ruoät
 7. Maïc treo, bôøm môõ, maïch maùu, haïch, laân caän…

7. Hình aûnh beänh hoïc thaønh ruoät /
SA
 * Hình bia (target, cocard) ñoái xöùng hay hình giaû
thaän (pseudokidney): daøy thaønh ñoàng taâm  trung
taâm p/a maïnh do hôi trong loøng ruoät vaø/hay loeùt –
voøng p/a keùm noåi baät bao quanh laø thaønh ruoät daøy
beänh lyù.
 * Hình bia khoâng ñoái xöùng: khoái töø loøng ruoät, thaønh
ruoät hay ngoaøi thaønh
 oå loeùt chöùa khí  p/a maïnh + ringdown
 Trung taâm p/a maïnh (loøng: dòch + khí): chuyeån ñoäng (+)

8. Hình
aûnh
beänh
hoïc
thaønh
ruoät
1. Khối trong lòng
2. Giả thận
3. Khối phát triển ra
ngoài thành

9. Kyõ thuaät
 * Nhòn ñoùi (giaûm hôi vaø thöùc aên)
 * Ñaàu doø:
 Cong 3.5 – 5 MHz: khaûo saùt toång quaùt,
 Thaúng 5 – 10 MHz (Doppler): khu truù toån thöông
 * Uoáng nöôùc / thuït nöôùc, tröôùc vaø sau tieåu
 * Kyõ thuaät eùp ñaàu doø:
 Tính xeïp: bình thöôøng OTH xeïp khi eùp
 Ñau: bình thöôøng khoâng ñau khi eùp nheï nhaøng, töø töø.
 * Thay ñoåi tö theá beänh nhaân

10. Kyõ thuaät

12. Nhaän dieän caáu truùc OTH
 * Thöïc quaûn –taâm vò: hình target hay maét boø ôû loå
taâm vò treân cô hoaønh (T), tröôùc traùi coät soáng,
ÑMCB vaø ngay sau gan (T), phía treân laø buoàng tim.
 * Daï daøy-haønh taù traøng: deã quan saùt khi uoáng nhieàu
nöôùc:
 Phình vò & thaân vò thöôøng coù daïng tuùi dòch lôùn, deã nhaàm
laãn oå tuï dòch döôùi hoaønh (T). Phaân bieät = luoàng dòch
chuyeån ñoäng khi nuoát
 Phaàn ngang & hang vò thöôøng xeïp khi naèm ngöûa
 Moân vò & haønh taù traøng: deã thaáy khi ñaày dòch & naèm
nghieâng (P), coù nhu ñoäng.

13. Thöïc quaûn coå

14. Thöïc quaûn ñoaïn cuoái – taâm vò

15. Daï daøy – taù traøng

16. Nhaän dieän caáu truùc OTH
 * Ruoät non: thöôøng
chæ quan saùt töøng
ñoaïn & khoâng xaùc
ñònh ñöôïc vò trí tröø
ñoaïn cuoái hoài traøng
choå caém vaøo manh
traøng. Tuøy traïng thaùi:
 + Xeïp hoaøn toaøn: thaáy roõ 2
thaønh vôùi lôùp dòch nhaøy
moûng ôû trung taâm.
 + Coù chöùa dòch tieâu hoaù laãn
khí vaø nhu ñoäng.
 + Hôi coù töøng maûng daøi, voâ
ñònh hình.
 + Neáp nieâm maïc voøng ñoàng
taâm, moûng vaø nhaët (ruoät caêng
öù dòch)

18. Ruoät thöøa

19. Nhaän dieän caáu truùc OTH
 * Ñaïi traøng: queùt ngang vaø doïc theo khung ÑT, ñi
töø manh traøng  tröïc traøng:
 + Nhieàu phaân – hôi, ít nhu ñoäng: hôi xeáp thaønh ngaán (buùi -
haustra) ôû ngoaïi vi oå buïng (ñaëc tröng treân maët caét doïc).
 + Neáp van hình baùn nguyeät, thöa thôùt (thaáy ñöôïc neáu coù öù ñoïng)

20. ÑT Sigma - Tröïc traøng

22. U AÙC TÍNH
ADENOCARCINOMA
 * Thöôøng gaëp ôû ñaïi traøng, daï daøy, hieám ôû RN
 * SA:
 Khoâng thaáy ñöôïc ôû möùc ñoä nieâm maïc
 Target ñoàng taâm hay khoâng ñoàng taâm, hình giaû thaän.
 Khí / oå loeùt cuûa u xuøi  oå sinh aâm daïng thaúng + aûnh giaû
ringdown
 Giaõn, öù ñoïng treân doøng neáu coù gaây taéc hay baùn taéc (taêng
hay giaûm nhu ñoäng tuøy giai ñoaïn)
 Xaâm laán tröïc tieáp, haïch vuøng phì ñaïi, di caên gan, buoàng
tröùng (u Krukenberg), xoang phuùc maïc…

23. U AÙC TÍNH: ADENOCARCINOMA
Pseudokidney / tâm vị-TQ Lõi táo / ĐT ngang U trong lòng / thân vị

24. U hoại tử +
hạch phì đại
Dày thành, mất
ctrúc lớp: K thể
thâm nhiễm và
thâm nhiễm mỡ
mạc treo

25. U AÙC TÍNH
GIST - u cô trôn
 U cô trôn (leiomyosarcoma)
thöôøng laø khoái phaûn aâm keùm,
phaùt trieån trong thaønh, daøy
thaønh khoâng caân xöùng. U
thöôøng lôùn coù nhieàu hoác nang
beân trong do hoaïi töû, xuaát
huyeát. Coù khi keøm loeùt.
Leiomyoma
phát triển ngoài
thành DD

26. Leiomyosarcoma DD
GIST ở RN & DD

27. U AÙC TÍNH
lymphoma
3 dạng:
* daïng noát hay polyp: noát nhoû echo keùm ôû döôùi nieâm
* daïng loeùt gioáng carcinoma: target + loeùt
* daïng thaâm nhieãm, xaâm laán maïc treo vaø haïch laân caän

28. U AÙC TÍNH:
di caên
töø u melanoma, K phoåi, K vuù… di caên vaøo (theo
thöù töï) daï daøy, ruoät non, ñaïi traøng: khoái nhoû
hay lôùn, echo keùm, naèm trong lôùp döôùi nieâm
coù khuynh höôùng taïo loeùt. Thöôøng keøm di caên
oå buïng (dòch), maïc noái, phuùc maïc…
Melanoma ác
tính di căn RN
Di căn xoang
PM: nốt + ascite

29. BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
 Beänh CROHN: hieám gaëp ôû VN. Xaûy ra ôû hoài traøng vaø
toaøn boä khung ñaïi traøng ñeán haäu moân.
 Daáu hieäu kinh ñieån:
 Daøy thaønh OTH (target hay giaû thaän), töøng ñoaïn (vaøi mm
ñeán nhieàu cm)  chít heïp (keøm daáu taéc hay baùn taéc ruoät)
 Môõ maïc treo tröôøn leân bôø ruoät beänh  quaàng sinh aâm ñoàng
nhaát ôû bôø maïc treo.
 Sung huyeát thaønh ruoät (doppler)
 Haïch maïc treo phì ñaïi, bieán ñoåi nieâm maïc ruoät.
 Bieán chöùng:
 Khoái vieâm nhieãm hay aùp xe
 Roø
 Taéc ruoät, thuûng, xuaát huyeát, vieâm ruoät thöøa…

30. BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
Thành dày mạnh, phù nề, hẹp lòng
Mất c.trúc lớpcủa thành, hẹp lòng
Biến đổi mỡ lớp dưới niêm

31. BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
Mỡ trườn ở đoạn
cuối hồi tràng /
Crohn

32. Thâm nhiễm mỡ mạc
treo ĐT sigma /
Crohn
Hạch mạc treo
phì đại

33. Thủng gây viêm tấy khu trú

34. BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
• * Vieâm haïch maïc treo vaø vieâm hoài traøng caáp:
thöôøng do Y.enterolitica vaø Campylobacter jejuni:
ñau HC (P), soát, haïch maïc treo phì ñaïi vaø daøy
thaønh hoài traøng ñoaïn cuoái.
• * Vieâm manh traøng vaø vieâm ñaïi traøng do lao vaø
Cytomegalovirus: daøy thaønh ñaïi traøng ñoàng taâm,
töôøng keøm loeùt vaø thuûng neáu do virus. Lao thöôøng
khoù phaân bieät vôùi carcinoma vaø thöôøng keøm haïch.
• * Vieâm ñaïi traøng giaû maïc:thöôøng do Clostridium
difficile. Beänh caûnh: soát, ñau buïng, tieâu chaûy. SA:
thaønh ruoät daøy noåi baät lan toûa, hình muùi roõ reät, lôùp
döôùi nieâm daøy khoâng ñoàng nhaát, nieâm maïc aùp saùt
thöïc söï vaøo nhau.

35. BEÄNH LYÙ VIEÂM – NHIEÃM TRUØNG
Viêm đại tràng giả mạc

36. Viêm manh tràng

37. Beänh lyù buïng caáp
 Buïng caáp ngoaïi khoa
 Hình aûnh: X quang, Sieâu aâm, CT scan
 SA:
 - Khí töï do trong oå buïng: maët phaûn aâm maïnh +
ringdown, toát nhaát quan saùt döôùi hoaønh (P).
 khoù nhaän dieän vì deã nhaàm hôi trong ruoät non
 - Dòch töï do trong oå buïng
 - Vieâm moâ môõ caïnh ruoät: khoái p/a daøy
 - Daáu aán ñau khu truù baèng ñaàu doø SA
 - Haïch maïc treo phì ñaïi.

38. Beänh lyù buïng caáp
Hơi tự do
dưới hoành
Hơi trong ổ ápxe
giữa các quai ruột

39. Hơi trong thành ruột

40. Beänh lyù buïng caáp
VIEÂM RUOÄT THÖØA
 Ñoä chính xaùc: 70% - 95%.
 Daáu hieäu SA cuûa VRT caáp khoâng bieán chöùng:
 Caáu truùc OTH coù ñaàu taän, khoâng nhu ñoäng.
 Moïc töø ñaùy manh traøng
 Ñöôøng kính > 6mm
 Aán khoâng xeïp
 Ñau (Mc Burney sieâu aâm döông tính)
Ñaëc ñieåm hoå trôï:
- Vieâm môõ quanh ruoät
- Dòch quanh manh traøng
- Soûi phaân trong loøng RT

42. Beänh lyù buïng caáp
VIEÂM RUOÄT THÖØA
 Daáu hieäu SA cuûa VRT caáp coù b/chöùng thuûng gaây
VPM khu truù hay toaøn theå, aùp xe…
 (caàn theâm yeáu toá thôøi gian vaø t/c buïng ñeå keát luaän)
 - oå tuï dòch khu truù quanh manh traøng
 - oå aùp xe (coù voû bao roõ reät, daïng caàu)
 - Daøy môõ quanh manh traøng
 - Maát lôùp döôùi nieâm voøng theo chu vi
 - Dòch töï do thaáy ñöôïc ngoaøi HC (P) + p/öù buïng
toaøn theå  VPM toaøn theå

44. Beänh lyù buïng caáp
VIEÂM TUÙI THÖØA
 Ít gaëp ôû ngöôøi VN, thöôøng tuùi thöøa ñaïi traøng.
 Sieâu aâm:
 - Thaønh ruoät daøy ñoàng taâm töøng ñoaïn
 - Tuùi thöøa vieâm coù p/a taêng trong thaønh coù
khi coù ringdown
 - Vieâm moâ môõ quanh ñaïi traøng
 - AÙp xe hay roø

45. Beänh lyù buïng caáp: VIEÂM TUÙI THÖØA

46. Viêm túi thừa
ĐT sigma

47. Nhồi máu
mạc nối

48. Beänh lyù buïng caáp
TAÉC RUOÄT CÔ HOÏC
 Caùc daïng ñaëc bieät:
 - Taéc ruoät quai kín: quai ruoät giaõn to coù hình
chöõ U hay chöõ C, thaønh daøy, khoâng coù khí
beân trong.
 - Loàng ruoät: Hình nhieàu voøng ñoàng taâm / caét
ngang. Khoái loàng nhieàu lôùp / caét doïc.
 - Lieät ruoät cô naêng: nhieàu quai ruoät giaõn to, öù
ñoïng, naèm yeân tónh hay giaûm nhu ñoäng.

49. TAÉC RUOÄT
CÔ HOÏC

50. TAÉC RUOÄT QUAI KÍN

51. LOÀNG RUOÄT

52. Beänh lyù khaùc
 Thieáu maùu ruoät cuïc boä: daøy thaønh +/- hôi / thaønh
 Nang ruoät ñoâi: nang trong buïng khoâng gaùn ñöôïc
 Mucocele ruoät thöøa: nang to daïng thoi /HC(P).
 Maùu tuï thaønh ruoät thöôøng gaëp sau chaán thöông:
daøy thaønh ruoät lan toûa hay khu truù.
 Loeùt tieâu hoùa: oå p/a maïnh + ringdown
 Bezoars: khoái trong loøng +/- boùng löng & thöôøng
gaây taéc ruoät cô hoïc…

53. Phù nề thành ruột
do viêm mạch máu,
thiếu máu nuôi

54. Nang mạc
treo
Nang ruột đôi
trước xương
cùng

55. Mucocele ruột thừa

56. Loét dạ dày

57. SA lòng trực tràng - ống hậu môn
Thành trực tràng
Đánh giá giai đoạn ung thư
T1
T2
T3
T4

58. T1
T2
T3
Di căn tới thành trực tràng

59. GIST trực tràng

60. Ống hậu môn
 ống hậu môn
 bình thường
 Rò hậu môn
 – âm đạo

61.  Nhiễm
trùng
hậu môn
– quanh
hậu môn