1. Kimia ne mbrojtje te mjedisit
Punoi : Klarisa Karaboja Klasa : VIII A

2. Kimia
• Kimia është ajo e degë e shkencave
natyrore që merret me studimin e
ndërtimit dhe vetive të materies dhe
transformimeve të saj. Gjithashtu quhen
shkenca natyrore sepse studion natyrën
,pra botën që na rrethon me të gjitha
pasuritë e saj dhe dukuritë e shumta që
ndodhin në të. Natyrën e përbëjnë Toka ,
Dielli , planetët, ajri, uji, mikrogjallesat,
bimët, shtazët dhe njeriu. Objekt studimi i
kimisë është natyra bashkë me dukuritë që
ndodhin në të. Kimia e mjedisit gjerësisht
përdor teknika analitike për të përcaktuar
praninë e ndotësve në ujë, tokë dhe ajër,
dhe është një mbështetje e rëndësishme
për agjensitë e mbrojtjes së mjedisit.

3. Ndotja dhe mbrojtja e mjedisit
• Mbrojtja e mjedisit është praktikë e mbrojtjes
së mjedisit, në nivel individual, të
organizatave ose të qeverisë, në dobi të
mjedisit natyror dhe (ose) të qenieve
njerëzore.Mbrojtja e mjedisit nga aktivitete të
ndryshme të njeriut është e nevojshme.
• Ndotja paraqet hedhjen e materialit
kontaminues (ndotës) në mjedis. Ajo
shkaktohet kryesisht nga aktivitetet e njeriut,
por gjithashtu mund të jetë rezultat i
fatkeqësive natyrore. Ndotja ka
ndikim dëmtues në çfarëdo organizmash të
gjallë në mjedis, duke e bërë praktikisht të
pamundur qëndrueshmërinë e jetës.

4. Ndotja e tokes
• Ndotja e tokës paraqet ndotjen e sipërfaqes
natyrore të Tokës nga aktivitetet industriale,
komerciale, shtëpiake dhe bujqësore.
Toka ku ne jetojme dhe zhvillojme veprimtarite
tona eshte mjaft e rendesishme.Pa te nuk mund te
kete jete ashtu si dhe uji.Toka eshte e rrezikuar nga
ndotja.Te njejtet faktore qe ndotin ujin e ajrin e
ndotin edhe token.Nga ana tjeter toka eshte e
rrezikuar edhe nga humbja e shtreses se siperme
qe perdoret prej njeriut per zhvillimin e
bujqesise,blegtorise.Humbja e saj vjen nga
fenomeni I shpyllezimit,erozionit,ndryshimit te
temperaturave etj.
Mënyra më e mirë për të parandaluar ndotjen e
tokës është përmes menaxhimit të mbeturinave në
mënyrë adekuate, shfrytëzimit të tokës dhe
praktikave adekuate bujqësore.

5. Ndotja e ujit
• Ndotja e ujit paraqet hedhjen e materieve kimike,
biologjike dhe fizike nëpër sasi të mëdha të ujit, të cilat
materie shkatërrojnë cilësinë e gjallesave në të dhe që e
shpenzojnë atë
Uji eshte nje nga elementet kryesore per jeten e njeriut .
Industria,bujqesia jane konsumatore te medhenj te
ujit.Burimet ujore,po preken si nga faktore shoqerore
ashtu edhe nga faktore natyrore.Nder faktoret natyrore
jane:kalimi I ujit ne siperfaqe ose ne thellesi duke u pezrier
me ujrat e ndotura etj.Nder faktoret shoqerore mund te
permendim ndotja qe vjen nga perdorimi I
kimikateve,derdhja e mbeturinave,derdhja e naftes
etj.Ndotja e ujit sjell pasoja te renda per jeten si:zhdukja e
gjallesave te ndryshme te ujit,mosperdorimi per nevojat
jetike te ujit,perhapjen e semundjeve infective etj
Mënyra më e mirë për parandalimin e ndotjes së ujit është
që të mos hedhim mbeturina dhe materie të tjera kimike
të dëmshme në burimet tona të furnizimit me ujë.

6. Ndotja e ajrit
• Ndotja e ajrit paraqet grumbullimin e substancave të
rrezikshme në atmosferë të cilat rrezikojnë jetën e njerëzve
dhe të gjallesave të tjera
Zhvillimi I industrise dhe perdorimi I makinave ben qe ajri qe
ne thithim te jete mjaft I ndotur sidomos ne zonat urbane ku
eshe e perqendruar edhe popullsia me e madhe.Ajri qe ne
thithim eshte I mbushur me elemente te rrezikshme per
jeten si CO2,Pb etj.Kjo ka bere qe te shfaqen nje numer I
madh semundjesh me rrezik te larte per jeten. Burimet
kryesore qe kane ndikuar ne rritjen e ndotjes se ajrit
jane:mjediset e punes si ne shkrirjen e metaleve,ne dege te
industrise ku perdoren kimikate ,djegia e mjeteve te
transporteve ,djegia pa rregulla e mbeturinave etj.
Mënyra më e mirë për parandalimin e ndotjes së ajrit është
të ecim këmbë ose të ngasim biçikletën dhe të ngasim
makinat më pak. Kjo do të parandalojë ndotjen e ajrit nga
lëndët djegëse fosile.

7. Kimikatet
• Shumë kimikate të rrezikshme, përdoren për mirëmbajtjen e godinës dhe për pastrimin e
përditshëm të saj (bojra, tretës); për mirëmbajtjen e sipërfaqeve të gjelbërta dhe atyre të
pushimit (pesticide, plehra kimike); ose për qëllime mësimore (kimikate të përdorura në
laboratorë si bojra, ngjyrues). Për të parandaluar ekspozimin ndaj kimikateve të
rrezikshme, ka disa protokolle dhe masa sigurie që duhen ndjekur me kujdes kur përdoren
apo depozitohen këto lloj kimikatesh .
• Njohja e rreziqeve për shëndetin
• Edhe pse kimikatet jane shume te rendesishme ne jeten e perditshme ,duhet të njohim
edhe rreziqet që vijnë nga qëndrimi për një kohë të gjatë në mjedise ku përqëndrimet e
këtyre kimikateve mund të jenë të larta. Është e domosdoshme që të bëhet ajrimi i duhur
pas pastrimit, me qëllim që ajri i freskët të largojë kimikatet nga mjediset e brendshme.
• Shiko etiketat!
• Si përgjigje ndaj rritje së kërkesës në treg, janë zhvilluar shumë sisteme të ndryshme
etiketimi. Ato mund të përfshijnë sistemet e etiketimit ekologjik, qe ndihmojne
konsumatorët të zgjedhin prodhimet dhe materialet që janë miqësore më mjedisin.

8. Riciklimi
• Reciklimi është procesimi i materialeve te
përdorura në produkte të reja, në mënyrë që të
reduktojë shpërdorimin e materialeve të
dobishme.
• Kohet e fundit ky proces ka nje zhvillim te gjere ne
shume fusha industriale: te hekurit, drurit,
plastikes, te qelqit (per te permendur ketu me te
rendesishmet). Per te bere sa me te thjeshte kete
proces dhe riperfitimin e materialeve te
riciklueshme eshte vene ne funksion grumbullimi i
diferencuar i mbeturinave ne kontenitoret
perkates: leter, qelq, plastike apo mbetjet e njoma
(qe jane mbetjet ushqimore).
• Riciklimi i mbeturinave ndihmon planetin tone.
RIPERDORIMI, REDUKTIMI, RICIKLIMI...jane 3 fjalet
me te rendesishme qe ndihmojne natyren dhe
mjedisin ku jetojme. Riciklimi behet i mundur fale
ndihmes tone. Jemi ne ata qe duhet te
diferencojme fillimisht mbeturinat qe prodhojme.

9. Riciklimi I letres
• Me riciklimin e letrës zvogëlohet edhe
sipërfaqja e deponive, kursejmë
pasurinë e maleve tona, sepse për
prodhimin e vetëm disa fletoreve dhe
librave duhet të premë një trup drunor
të cilit i nevojiten së paku 30 vite që të
rritet, ndërsa ky dru për një vit mund të
pastroj 30 kg. ndotësish të ndryshëm
nga ajri. Për prodhimin e letrës së
ricikluar shfrytëzohen dyfish më pak ujë
dhe energji se sa kur prodhojmë letrën
nga druri.

10. Riciklimi I plastikes
• Koha e zbërthimit natyrorë të plastikës është
100 deri në 1.000 vjet.
• Nga plastika e ricikluar mund të prodhohen
materiale sintetike të cilat përdoren për
prodhimin e veshmbathjes, në industrinë e
gomave, për prodhimin e shisheve të reja të
plastikës, prodhimin e lodrave të ndryshme,
etj.

11. Riciklimi I qelqit
• Me riciklimin e qelqit kursejmë energjinë dhe e ruajmë
mjedisin tonë, sepse koha e zbërthimit natyral të
qelqit është shumë e gjatë, diku rreth 4.000 vjet. Pas
riciklimit të qelqit fitohen prodhime të reja nga qelqi
të cilat pas ripërdorimit prapë mund të riciklohen dhe
prapë të fitohen prodhime të reja. Në këtë mënyrë
vazhdon pandërprerë cikli rrethor i riciklimit të qelqit