1. © Copyright 2018 Dagblad De Limburger.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW,
wordt uitdrukkelijk voorbehouden. Donderdag, 26 april 2018
‘Eenfilmvoordeoren’
G
YSSELSTEYN
Wie bepaalt of je
held, vijand of
slachtoffer bent?
Bezoekers aan de
enige Duitse militaire
begraafplaats van ons
land, in Ysselsteyn,
kunnen vanaf deze
week via een gratis
app luisteren naar de
theatrale audiotour
‘Aufrecht Gehen’.
G
YSSELSTEYN
DOOR KIM NOACH
G
egiechel klinkt als de
groep pabostudenten
met hun koptelefoons
de Duitse militaire be-
graafplaats in Yssel-
steyn oploopt. De naastgelegen kal-
koenboerderij verspreidt die mid-
dag een penetrante mestgeur over
de locatie tot grote hilariteit van de
groep.Zodradetheatraleaudiotour
Aufrecht Gehen door de koptelefoon
de trommelvliezen kietelt, ver-
stomd het gelach rap en wordt het
muisstil.Alleaandachtgaatuitnaar
de stemmen uit het verleden.
Aufrecht Gehen is een ‘film voor de
oren’, zo vertelt bedenker Lubert
Priems van Stichting Laudio uit
Blitterswijck. Hij maakte samen
met schrijver Annet Bremen en ge-
luidstechnicus Arno Peeters de au-
diotour die in 2015 in première ging
in Ysselsteyn als live voorstelling
met figuranten en muzikanten.
Individuele tourIndividuele tour
Nieuw is de app Aufrecht Gehen die
deze week gelanceerd is. Een gratis
programmaatje dat je op je smart-
phonekandownloadenendaarmee
individueeldetouroverdebegraaf-
plaats kan lopen. Je luistert een
klein uur naar verhalen van Duitse
soldaten (theatrale verhalen geba-
seerdopechtepersonen)diehierin
het dertig hectare grote heidege-
bied van De Peel liggen begraven.
Op de enige Duitse militaire be-
graafplaats in ons land met 31.585
graven. Sommige van de 25.000 be-
zoekers die jaarlijks de locatie be-
zoekenzijn(ineersteinstantie)ver-
ontwaardigd over Aufrecht Gehen,
weet Lubert. Je moet de vijand niet
eren, klinkt het dan. De Duitse mili-
taire begraafplaats is - in tegenstel-
ling tot bijvoorbeeld Margraten,
waarAmerikaansesoldatenliggen-
geenereveld.„Wepoetsenhetverle-
dennietop,maarookhierzijnmen-
selijke emoties te vinden. Sommige
doden hier waren bijvoorbeeld jon-
gensvan14,16jaaroud.Wiebepaalt
ofjeheld,slachtofferofvijandbent?
Wat echt indruk op me gemaakt
heeft is de reactie van Franck van
Erven.”DatisdezoonvaneenJood-
se man die de rozentuin van een
kampcommandant verzorgde.
Toen vader Van Erven terugkwam
uit het concentratiekamp sprak hij
niet meer. Franck vertelt je tijdens
detourdathij-detweedegeneratie
- net zo goed oorlogsslachtoffer is.
SukkelsSukkels
In eerste instantie is hij vooral woe-
dend als hij de Duitse graven ziet.
‘Sukkels’ klinkt het venijnig en ge-
emotioneerdinjeoren.Gaandeweg
zijn bezoek verandert Franck zijn
mening. Hij ziet door langs de gra-
ven te lopen dat sommige soldaten
nog maar piepjong waren toen ze
doodgeschoten werden. Franck
beseft dat de ‘sukkels’ geen andere
anck
keuze hadden, dan te gaan vechten.
In het begin was je een held
nu ben je een Scheisskerl
morgen ben je een moordenaar
alsjeblieft, lieve moeders
we brengen de dood
Dat is de ‘stem’ van de Duitse sol-
daat Georg Quass die je hoofd bin-
nen marcheert. Een man die echt
bestaan heeft, vertelt Sjoerd Ewals
van het Jeugdontmoetingscen-
trum, waar namens de Duitse oor-
logsgravendienst alle documenta-
tie wordt bijgehouden die bekend is
overdesoldaten.„Demeestebezoe-
kersdiehierkomen,zijnontzettend
onder de indruk van de locatie. Wat
je hier ziet, bijna 32.000 doden, zo-
velen stierven tijdens de oorlog ge-
middeld per dag. En dan maakt het
niet uit van welke nationaliteit je
bent. Het verdriet is overal hetzelf-
de. Oorlog is niet zwart-wit, maar
bestaat vooral uit grijstinten.”
Meer informatie via de website
www.aufrechtgehen.eu
‘Hoe kun je je moeder ooit nog aankijken, als je dood bent?’, wordt in
‘Aufrecht Gehen’ gevraagd aan de bezoeker. FOTO LÉ GIESEN
Lubert Priems, bedenker van de audiotour. FOTO LÉ GIESEN