Phóng xạ

1. BÀI 53:

2. Ma-ri Quy-ri (1867-1934)
Giải Nobel vật lý 1903
Nobel hoá học 1911
Pi-e Quy-ri
(1859-1906)
Giải Nobel vật lý 1903
Béc-cơ-ren
(1852-1908)
Giải Nobel vật lý 1903
CAÙC NHAØ VAÄT LYÙ ÑI TIEÂN PHONG
NGHIEÂN CÖÙU HIEÄN TÖÔÏNG PHOÙNG XAÏ

3. Phoùng xaï laø hieän töôïng moät haït
nhaân töï ñoäng phoùng ra nhöõng böùc
xaï goïi laø tia phoùng xaï vaø bieán thaønh
haït nhaân khaùc
Trong đó: A: hạt nhân mẹ
B: hạt nhân con
C: tia phóng xạ
A → B + C
1./ Söï phoùng xaï:
a.) Ñònh nghóa:
Pt phóng xạ:

4. b.) Ñaëc ñieåm cuûa hieän töôïng phoùng xaï:
• - Laø quaù trình bieán ñoåi töø haït nhaân naøy sang
haït nhaân khaùc.
• - Laø quaù trình töï ñieàu khieån, khoâng chòu taùc
ñoäng töø beân ngoaøi (nhieät ñoä, aùp suaát…)
• - Mang tính ngaãu nhieân, khoâng theå bieát tröôùc
luùc naøo moät haït naøo ñoù bò phoùng xaï, nhöng
coù theå thoáng keâ veà tæ leä.

5. Tia phoùng xaï khoâng nhìn thaáy ñöôïc
nhöng coù nhöõng taùc duïng hoùa lyù nhö
laøm ioân hoaù moâi tröôøng , laøm ñen
kính aûnh , gaây ra caùc phaûn öùng hoaù
hoïc …
a. Các loại tia phóng xạ:
2. Các tia phóng xạ:

6. β-
β+ α
Nguồn
phóng
xạ
 -


+

7. +

b.)Bản chất caùc loaïi tia phoùng xaï:
* Tia anpha ()
Laø caùc doøng haït nhaân
cuûa nguyeân töû Heâli(
) mang hai ñieän tích
döông ( +2e)
4
2 He
Ñaëc ñieåm:
- Haït  phoùng ra töø haït nhaân vôùi vaän toác
khoaûng 2.107m/s
- Coù khaû naêng ioân hoaù chaát khí vaø maát
daàn naêng löôïng
- Khaû naêng ñaâm xuyeân yeáu , noù khoâng
xuyeân qua ñöôïc taám thuyû tinh moûng vaø chæ
ñi ñöôïc toái ña 8cm trong khoâng khí
4
2
He

8. +

* Tia beâta ( )
 -
+ Tia  - : bò leäch veà
phía baûn döông cuûa tuï,
ñoù chính laø caùc electron,
ñieän tích -e
+ Tia  + : bò leäch veà phía baûn aâm
cuûa tuï
( leäch nhieàu hôn tia  vaø ñoái xöùng
vôùi tia  - ) thöïc chaát laø electron döông
(poâzitroân ) ñieän tích +e
+

9. +

* Tia beâta ( )
 -
+ Tia  - :( )
+ Tia  + :(
)
+
0
1e

0
1e

+ Vaän toác cuûa caùc haït  gaàn baèng vaän
toác aùnh saùng
+ Ion hoùa chaát khí yeáu hôn tia 
+ Khaû naêng ñaâm xuyeân maïnh hôn tia 
,coù theå ñi haøng traêm meùt trong khoâng khí
Ñaëc ñieåm:

10. Giải thích sự hình thành hạt β+ và β-
1 1 0 0
0 1 1 0
n p e 
  

1 1 0 0
1 0 1 0
p n e 
  

11. +
  -
+
* Tia gamma ( ): Laø
soùng ñieän töø coù böôùc
soùng raát ngaén , cuõng laø
haït phoâtoân coù naêng
löôïng cao

Ñaëc ñieåm:
- Khoâng bò leäch trong ñieän, töø
tröôøng tröôøng
- Khaû naêng ñaâm xuyeân raát lôùn , coù
theå ñi qua lôùp chì daøy haøng chuïc cm
vaø gaây nguy hieåm cho con ngöôøi
0
0

12. TIA
PHOÙNGXA
Ï
BAÛN CHAÁT TÍNH CHAÁT
VAÄN
TOÁC
TRUYEÀN
(Haït nhaân
cuûa heâli)
Mang ñieän tích döông
Xuyeân thaáu keùm
Ion hoùa chaát khí khaù
20.000
km/s
(laø
electron)
Caû 2 tia ñeàu coù ñieän tích
Xuyeân thaáu khaù
Ion hoùa chaát khí yeáu
300.000
km/s
(laø
pozitron)
Soùng ñieän töø
coù böôùc
soùng raát
ngaén
Khoâng phaûi laø haït mang
ñieän Xuyeân thaáu maïnh
Luoân xuaát hieän khi coù
phoùng xa ïα vaø β
300.000
km/s
 


4
2
He
 

0
1
e

0
1
e

CAÙC TIA PHOÙNG XAÏ

13. α
β+ β-
γ

14. 3./ Ñònh luaät phoùng xaï:
a.) Ñònh luaät :
“Moãi chaát phoùng xaï ñöôïc ñaëc
tröng bôûi moät thôøi gian T goïi laø
chu kyø baùn raõ , cöù sau moãi chu
kyø naøy thì ½ soá nguyeân töû cuûa
chaát aáy ñaõ bieán ñoåi thaønh chaát
khaùc”
b.) Coâng thöùc :

15. Haõy vaän duïng ñònh luaät vöøa neâu
, ñieàn caùc giaù trò vaøo baûng cho sau
ñaây , töø ñoù tìm ra coâng thöùc bieåu
dieãn ñònh luaät phoùng xaï ?
t 1T 2T 3T … kT
N
m
0
1
2
N 0
2
2
N 0
3
2
N 0
2k
N
0
1
2
m 0
2k
m
0
2
2
m 0
3
2
m
N0, m0 laø soá nguyeân töû vaø soá
khoái löôïng luùc ñaàu cuûa chaát
phoùng xaï
Vaäy t =
0
2k
m
m 
0
2k
N
N 

16. N
t
N0
N0/2
N0/4
N0/8
N0/16
T 2T 3T 4T
ÑOÀ THÒ ÑÒNH LUAÄT
0

17. Theo ñònh nghóa logarít ta coù 2x = ex ln2
ln 2
ln 2
0 0 0
t
k t
T
N N e N e N e 

 
  
ln 2 0,693
T T
  
Vôùi:
Töông töï: m = m0e -t
0
2k
m
m 
0
2k
N
N 
t
k
T


18. Chaát Ioát phoùng xaï ( ) coù chu kyø
baùn raõ 8 ngaøy ñeâm. Neáu nhaän ñöôïc
100g chaát naøy thì sau 8 tuaàn leã khoái
löôïng coøn laïi bao nhieâu?
131
53 I
Ta coù: Chu kyø baùn raõ T = 8
ngaøy ñeâm
Thôøi gian phaân raõ t = 8 tuaàn = 56
ngaøy ñeâm
Ta thaáy k = t/T = 56/8 = 7
Khoái löôïng Ioát coøn laïi: m = m0/ 2k
 m = m0/ 27 = 100/ 128 =
0,78g
Á khoái löôïng luùc ñaàu: m0 =
100g

19. A
B
C
D
Điều nào sau đây là sai khi nói về tia α ?
Tia α thực chất là hạt nhân nguyên tử Hêli
Khi đi qua điện trường giữa hai bản tụ điện,
tia α lệch về phía bản âm của tụ điện.
Tia α phóng ra từ hạt nhân với vận tốc
bằng vận tốc ánh sáng.
Khi đi trong không khí,tia α iôn hoá không
khí và mất dần năng lượng.

20. A
B
C
D
Hạt β+ có cùng khối lượng với electron nhưng
mang một điện tích nguyên tố dương.
Tia β+ có tầm bay ngắn so với tia α
Tia β+ có khả năng đâm xuyên rất mạnh giống
như tia X.
a, b, c đều đúng.

21. A
B
C
D
Tia β- là :
Các nguyên tử Hêli bị iôn hoá.
Các hạt nhân nguyên tử Hydrô
Các electrôn
Sóng điện từ có bước sóng ngắn.

22. Xin caùm ôn vaø
traân troïng kính
chaøo
caùc thaày coâ
ñaõ ñeán döï giôø