PODAJ DALEJ - broszura

Stowarzyszenie Sztuka Nowa
Celem Stowarzyszenia jest wspieranie wartościowych działań i zjawisk artystycznych
w Polsce i za granicą. Stowarzyszenie stwarza możliwości zaistnienia młodych twórców,
grup, ciekawych projektów. Wspiera przedsięwzięcia na najwyższym poziomie
artystycznym, które kreują nowe jakości w sztuce i nawiązują istotny dialog społeczny.
Stowarzyszenie Sztuka Nowa zostało założone w 2007 roku. Inicjatorem i liderem
grupy działającej w obrębie organizacji jest Dawid Żakowski. W ramach działalności
edukacyjnej Stowarzyszenie prowadzi projekty skierowane do różnorodnych grup
wiekowych – programy edukacyjne, warsztaty, projekty społeczne i badawcze
prowadzone w kraju i za granicą takie jak „W poszukiwaniu tożsamości”, „PODAJ
DALEJ”, „Gdyby to była moja ulica/If this was my street”, „Na scenie doświadczeń
– polsko-gruzińska wymiana teatralna”.
Zespół teatralny Sztuka Nowa działający przy Stowarzyszeniu pracuje nad rozwojem
fizycznego treningu aktorskiego łączącego pracę nad świadomością ciała oraz
pracę z przestrzenią i partnerem. Trening zespołu przekracza granice tańca czy
teatru fizycznego, skupia się na odkrywaniu i badaniu nowych sposobów ludzkiej
ekspresji. Eksplorując konkretne zagadnienia, poszukuje procesu zdolnego zachować
naturalną ekspresję i transparentność ciała performera. Trening skupia się na rozwoju
kreatywności ruchowej, poznawaniu i poszerzaniu zakresu ruchu oraz indywidualnych
możliwości psychofizycznych. Jego istotnym elementem jest praca z partnerem
– współdziałanie, uważność na propozycje i umiejętność odpowiadania na nie.
Dotychczasowe produkcje artystyczne Stowarzyszenia Sztuka Nowa to: „jedna/trzecia”,
„Sylwia:Medea”, „Warsaw: In Between”, „Susza/Drought”, „Mapy Pamieci”, „Body under
stiumulus”, „Artysta. Mechanika ucieczki”, „Common Body”, „Badania solarystyczne 2.0”.
Zespół pracuje obecnie we własnej przestrzeni teatralnej. Nowa przestrzeń o nazwie
LUB/LAB mieszcząca się na warszawskiej Pradze poświęcona jest pracy laboratoryjnej
i edukacyjnej.
Stowarzyszenie do tej pory współpracowało m.in. z: Muzeum Historii Żydów Polskich,
Instytutem im. Jerzego Grotowskiego, Centre MJC La Paillette/Théâtre z Francji,
Festiwalem Teatro de Rua IMAGINARIUS z Portugalii, Festiwalem Tombées de la Nuit
z Francji, The Working Party z Niemiec, Polską Szkołą im. św. Królowej Jadwigi z Gruzji,
Centre of Performing Arts MITOS z Cypru.
www.sztukanowa.pl
Projekt PODAJ DALEJ jest współfinansowany przez miasto stołeczne Warszawa.

organizator:
partnerzy:
Stowarzyszenie Pedagogów Teatru
Stowarzyszenie Praktyków Kultury
Towarzystwo Nasz Dom
Teatr Lalka
Hope4Street
Świetlica Socjoterapeutyczna „Mały Książe”
Dziwna Trupa
Gimnazjum nr 18 im. Ignacego Paderewskiego w Warszawie
Sochaczewskie Centrum Kultury
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej
LUB/LAB
Centrum Promocji Kultury Praga Południe
Teatr Scena Lubelska
Muzeum Warszawskiej Pragi
Strefa WolnoSłowa
Ogród Powszechny
Teatr Powszechny
sponsor główny:
Drukarnia EFEKT
patroni medialni:
Platforma Kultury
Warszawa.ngo.pl
TerazTeatr.pl
TeatrDlaWas.pl
www.podajdalej.waw.pl
korekta i redakcja broszury:
Karolina Dziełak-Żakowska
projekt i skład:
fotografie:
z edycji 2012-2014 – Ola Palczak
z edycji 2015-2016 – Grzegorz Zielonka
Mamy przyjemność przekazać
Państwu ten folder, który jest efektem
niezwykłej współpracy wielu pod-
miotów: organizacji pozarządowych,
domów kultury, muzeów, teatrów
instytucjonalnych, firm prywatnych
i Urzędu miasta stołecznego
Warszawy w ramach 5–letniej realizacji
projektu „PODAJ DALEJ – teatralna
platforma wymiany technik”.
Rozpoczęliśmy tworzenie projektu
PODAJ DALEJ w 2012 roku, gdy
w głowach artystów i animatorów
kultury 4 organizacji pracujących
z młodzieżą zrodziła się idea
umożliwienia spotkania się grup
młodzieżowych i ich wymiany za
pomocą technik teatralnych.
Projekt skierowany do młodych ludzi
umożliwia im wejście w rolę eksperta
i uczenie się poprzez uczenie innych.
To wzmacniające doświadczenie
w bezpiecznych warunkach w sali
teatralnej jest odkrywaniem, że mogę
być twórcą pozytywnych sytuacji
społecznych. Sytuacji, w których
realnie wpływam na to, co dzieje
się wśród ludzi znajdujących się
wokół mnie.
Grupy biorące udział w PODAJ
DALEJ są różnorodne. Uczestniczki
i uczestnicy pochodzą z bardzo
różnych środowisk, mimo młodego
wieku mają za sobą różne
Szanowni Państwo,
doświadczenia życiowe. Wielość
technik teatralnych na kilka godzin
tygodniowo, przez tych kilka
miesięcy w trakcie trwania projektu
PODAJ DALEJ – łączy ich, rozpala
wyobraźnie i serca.
PODAJ DALEJ jest też platformą
spotkania dla animatorów i artystów
zajmujących się edukacją poprzez
teatr. Pierwsza edycja nauczyła nas,
że obserwując, jak prowadzą uczest-
nicy naszych zajęć, dowiadujemy się
wiele sami o sobie jako edukatorach.
Jak ważne jest zaufanie, którym
obdarzamy uczestników w procesie
uczenia się. Dzięki temu zaufaniu
możliwy jest rozwój.
Zapraszamy Państwa do śledzenia
losów projektu PODAJ DALEJ,
do włączania się w nasze działania.
Informacje o tym, co aktualnie robimy,
znajdą Państwo na stronie projektu:
www.podajdalej.waw.pl.
Do zobaczenia!
Karolina Dziełak-Żakowska
Koordynatorka projektu PODAJ DALEJ
Dawid Żakowski
Dyrektor artystyczny PODAJ DALEJ

„PODAJ DALEJ – teatralna platforma
wymiany technik” to innowacyjny
projekt edukacji kulturalnej
skierowany do młodzieży
w wieku 13–19 lat. Jego celem
jest umożliwienie spotkania się
grup uczestniczących w stałych
zajęciach teatralnych na terenie
Warszawy. Grupy te prowadzone
są różnorodnymi technikami
artystycznymi przez instruktorów
i animatorów warszawskich
organizacji pozarządowych,
instytucji kulturalnych i szkół.
Do grudnia 2016 r. Stowarzyszenie
Sztuka Nowa wraz z partnerami
zrealizowało pięć edycji PODAJ
DALEJ.
Opis projektu
Projekt oparty jest na zasadzie
„Każdy uczy każdego” (Each One
Teach One). W ramach PODAJ DALEJ
grupy młodzieżowe spotkają się
i stają się specjalistami zdobytych
w trakcie zajęć teatralnych
umiejętności.
Podczas finałowego warsztatu każda
z uczestniczek i każdy z uczestników
ma szansę przekazać, podać dalej
uczestniczkom i uczestnikom
z pozostałych grup znane sobie
techniki pracy performatywnej.
Zakończeniem projektu PODAJ
DALEJ jest spektakl wykorzystujący
wszystkie techniki, przygotowany pod
okiem reżysera z udziałem wszystkich
uczestniczek i uczestników projektu.
PODAJ DALEJ ukazuje różnorodność
form teatru i sztuk performatywnych
wykorzystywanych przez
warszawskich animatorów i artystów
do tworzenia innowacyjnych
projektów edukacji kulturalnej.
PODAJ DALEJ umożliwia spotkanie
młodych ludzi z różnych środowisk
i stwarza okazję do wspólnego,
pozytywnego doświadczenia
różnorodności kultur i zainteresowań.
5 lat projektu
PODAJ DALEJ
w liczbach
PONAD
3000WIDZÓW
PONAD
1500ZREALIZOWANYCH
GODZIN
WARSZTATOWYCH221UCZESTNICZEK
I UCZESTNIKÓW
26TEATRALNYCH
POKAZÓW PRACY
15POKAZÓW
SPEKTAKLU
FINAŁOWEGO
35WYDARZEŃ
KULTURALNYCH
W RAMACH PROJEKTU
ok 20WYKSZTAŁCONYCH
MŁODYCH LIDERÓW
Wśród tych wydarzeń było 26 teatralnych
pokazów pracy, 15 pokazów spektaklu finałowego
angażującego ponad 40 wykonawczyń
i wykonawców, 1 dwudniowy Festiwal PODAJ DALEJ,
w którym wystąpiło 7 performatywnych grup.
To osoby, które
w pierwszych edycjach były
uczestnikami, a w kolejnych
zaczęły pomagać
instruktorom swoich grup
w prowadzeniu regularnych
zajęć. Dziś niektóre z tych
osób samodzielnie prowadzą
zajęcia w instytucjach
i ośrodkach kultury.

(…) Nauka, energia, emocje i... Podaj dalej!
Wymiana technik teatralnych to spotkanie wszystkich
uczestników projektu, a zatem w tym przypadku członków
sześciu grup oraz pracujących z nimi instruktorów.
Ten kilkudziesięcioosobowy zespół działa w jednej
przestrzeni przez kolejne trzy weekendy, po cztery godziny
każdego dnia.
– Po takich warsztatach młodzież wychodzi nie tylko
z nowymi umiejętnościami w zakresie technik teatralnych,
ale też nieco oszołomiona wielością doznań – śmieje się
Dawid Żakowski.
I kontynuuje: – Te warsztaty to ogromne wyzwanie dla
biorącej w nich udział młodzieży. Młodzi ludzie przejmują
bowiem pałeczkę od instruktorów i sami przekazują
to, czego nauczyli się podczas prac w swojej grupie
pozostałym uczestnikom. To jest prawdziwe spotkanie
różnych ludzi na płaszczyźnie sztuki
– nie liczy się tu zatem ani kolor skóry, ani język, w którym
się porozumiewasz, ani kultura, którą reprezentujesz.
Warsztaty nie mają swojej z góry ściśle określonej
struktury, to raczej wydarzenie parateatralne. Jednak nie
znaczy to, iż są zupełnie puszczone na żywioł. Instruktorzy
bacznie się im przyglądają, wychwytując elementy, które
później połączą w całość w pokazie finałowym.
Przed tym spektaklem także odbywają się próby, podczas
których od energii i emocji aż kipi. Prowadzi to czasem
do nieprzewidzianych zupełnie wydarzeń: podczas
zeszłorocznej próby spektaklu „Święto wiosny” siła tańca
I etap
ZAJĘCIA W GRUPACH
Grupy biorące udział w projekcie pracują osobno.
Uczestniczki i uczestnicy w trakcie tych zajęć przygotowują
się do poprowadzenia wybranego ćwiczenia w trakcie
warsztatów wymiany. Na tym etapie formułują też pokaz
pracy na wybrany w danym roku temat przewodni.
Grupy pracują różnymi technikami, każda pod okiem
swoich instruktorów, mistrzów wybranej techniki.
Formuła
projektu
PODAJ
DALEJ:
II etap
POKAZY PRACY GRUP
Pierwsze spotkanie grup odbywa
się w formie pokazu pracy
przygotowanego podczas zajęć
poprzedniego etapu. Po pokazie
ma miejsce rozmowa z artystami,
w której uczestniczki i uczestnicy
z pozostałych grup mogą zadawać
pytania na temat wykonanej pracy.
III etap
WARSZTATY WYMIANY TECHNIK
Podczas warsztatów wymiany technik wszystkie grupy
biorące udział w projekcie spotykają się w sali prób,
gdzie wymieniają się poznanymi w I etapie technikami
teatralnymi. Główną zasadą pracy na tym etapie jest
„Każdy uczy każdego”, czyli zasada wymiany technik,
dzięki której młodzież reprezentująca różne środowiska
ma okazję zintegrować się, przełamać bariery społeczne
i współdziałać w sposób kreatywny.
IV etap
FINAŁOWE POKAZY TEATRALNE
Na zakończenie działań każdego roku odbywają się
3 wyjątkowe pokazy finałowego spektaklu, w których biorą
udział wszyscy uczestnicy projektu.
PODAJ DALEJ!
Ceglę? Plotkę? Nie!
Artykuł Klary Sołtan-Kościeleckiej z portalu Warszawa.ngo.pl*
na podstawie wywiadu z Dawidem Żakowskim, dyrektorem
artystycznym PODAJ DALEJ i Karoliną Dziełak-Żakowską,
koordynatorką projektu.

okazała się tak duża, że nie wytrzymała jej scena Centrum
Promocji Kultury Praga Południe, na której młodzież
próbowała do finałowego pokazu wykorzystującego
różnorodność technik teatralnych.
Doświadczenie i rozwój
Grono uczestników przedsięwzięcia od 2012 roku jest
w miarę stałe. Są to te same grupy (do których dołączyli
niedawno uczniowie z gimnazjum nr 18), ich skład
oczywiście z roku na rok ulega pewnym zmianom, jednak
nie są one rewolucyjne.
Kilkuletnia praca z tą młodzieżą, zdaniem realizatorów
projektu, przynosi ogromne rezultaty.
– W tym roku widać wyraźnie, jak wśród tych, którzy są
w projekcie kolejny raz, kształtują się młodzi liderzy. Niby
nastolatki, ale bije od nich śmiałość, widać, że mają własne
zdanie, które podkreślają poprzez sposób, w jaki zachowują
się na scenie. To jest zadziwiające i rozgrywa się na naszych
oczach, w czasie realizowanego projektu – z zapałem
objaśnia Dawid.
Karolina dodaje: – Mamy do czynienia z ludźmi młodymi,
przeżywającymi niejedną burzę, doświadczającymi
trudnych zdarzeń losowych. W nich też zachodzi zmiana.
Zdarza się, że ktoś, kto w pierwszej edycji na zajęciach
przyjmował rolę niegrzecznego uczestnika lub wycofywał
się z pracy, w kolejnej edycji wraca po to, by opowiedzieć
swoją historię, bo ma coś ważnego do przekazania.
– Uczestnicy projektu nie tylko uczą się nowych technik
teatralnych i sposobów wyrażania swoich emocji, ale także
dojrzewają, a my wraz z nimi – zgodnie podsumowują
efekty projektu nasi rozmówcy, a zarazem jedni
z instruktorów w projekcie.
Samo przedsięwzięcie też ewoluuje. – Nastąpiło
przeniesienie ciężaru w stronę uczestnika, my jako liderzy
jeszcze bardziej niż na początku realizacji projektu
słuchamy tych młodych ludzi – podkreśla Dawid.
* warszawa.ngo.pl/wiadomosc/1675297.html
Na jednym projekcie się nie (s)kończy
Nie tylko dlatego, że już teraz ma on kilka edycji.
Przedsięwzięcie się rozwija, choć właśnie ów rozwój
– jak przyznają Karolina i Dawid – jest pytaniem, przed
jakim obecnie stoi organizacja.
Do kolejnej edycji w 2016 roku prowadzą obecnie nabór
dla grup teatralnych, które chciałyby do niej dołączyć.
Oboje są jednak zgodni, że liczby grup uczestniczących
w projekcie w przyszłości nie można zwiększać bez końca,
z przyczyn nie tylko organizacyjnych (na ograniczonej
przestrzeni pracować może ograniczona liczba osób), ale
także merytorycznych.
– Uczestników traktujemy podmiotowo, pracujemy
z konkretnymi osobami, poznajemy ich historie oraz
sposoby, w jakie chcą je wyrażać. „Podaj dalej” z założenia
nie jest projektem masowym – mówi Dawid.
Nie oznacza to jednak, iż nie może być modelem do pracy
w różnych miejscach – zarówno w Warszawie, jak innych
miastach i miasteczkach. To być może przyszłość tego
projektu – jego lokalne realizacje.

W 2012 roku odbyła się
pierwsza edycja projektu, którą
zapoczątkowały 4 organizacje
pozarządowe prowadzące
stale zajęcia teatralne dla grup
młodzieżowych.
Grupa teatru fizycznego i nowych mediów
Grupa performansu i teatru w przestrzeni miejskiej
Grupa teatru zespołowego
Teatr Lalka, Towarzystwo Nasz Dom
Grupa tańców kaukaskich i teatru cieni
Techniki
2012
Oto organizacje i ich grupy biorące udział w tej edycji:
Pierwsza edycja poświecona była po prostu różnorodności
technik teatralnych, jakimi pracują grupy biorące udział
w projekcie. Była inspirowana formułą projektu Brave Kids
z Wrocławia.
Finałowy spektakl został pokazany 3 razy w październiku
i listopadzie 2012 roku w Teatrze Lalka i Centrum Promocji
Kultury Praga Południe. Reżyserem finałowego spekta-
klu był Dawid Żakowski ze Stowarzyszenia Sztuka Nowa,
który jest również dyrektorem artystycznym projektu
PODAJ DALEJ.

Drugą edycję PODAJ DALEJ
zdecydowaliśmy w gronie
twórców projektu poświęcić
tematowi ucieczki.
Grupa G.I.R.A.
Scena Otwarta
Młodzieżówka SPK
Finałowy spektakl został pokazany 3 razy miedzy
11–29 listopada 2013 w Stołecznym Centrum Edukacji
Kulturalnej Stara Prochownia w ramach Festiwalu Sztuka
Działa, Teatrze Lalka i Centrum Promocji Kultury Praga
Południe. Reżyserem finałowego spektaklu był Sebastian
Świąder ze Stowarzyszenia Pedagogów Teatru.
Ucieczka
2013
Wzięły w niej udział 4 grupy:

Święto
wiosny
Grupa G.I.R.A.
Scena Otwarta
Grupa teatralna Maska
Młodzieżówka SPK
3 edycja projektu poświęcona
była „Świętu wiosny”
Igora Strawińskiego
i baletowej interpretacji tego
dzieła autorstwa Wacława
Niżyńskiego.
O tym pokazie mówił Dawid Żakowski,
dyrektor artystyczny PODAJ DALEJ:
„Święto Wiosny” Igora Strawińskiego
stało się dla nas pretekstem do tańca,
przyczynkiem do walki, myślą,
która nas podzieliła i muzyką, która
na powrót połączyła. Daliśmy się mu
ponieść, a potem odwróciliśmy role
i to „Święto...” musiało dostosować
się do nas. Teraz chcemy pokazać to,
co wyszło z tej osobliwej konfrontacji
i dialogu w tysiącu językach.
Finałowe pokazy odbyły się między
8–10 listopada 2014 w Teatrze Lalka
i Centrum Promocji Kultury Praga
Południe. Reżyserem finałowego
spektaklu był Daniel Brzeziński
prowadzący Młodzieżówkę
Stowarzyszenia Praktyków Kultury.
Wzięło w niej udział 5 grup:
2014

4 edycja projektu skupiona była na postaci
SUPERBOHATERKI/SUPERBOHATERA.
Grupa taneczna
Grupa teatru fizycznego
Grupa G.I.R.A.
Scena Otwarta
Młodzieżówka SPK
Studio Przebieralnia
Gimnazjum nr 18 w Warszawie
Finałowy spektakl przygotowany był
w formie performansu. Pokazy odbyły
się w dniach 21–25 listopada 2015 roku
w Teatrze Lalka, Centrum Promocji
Kultury Praga Południe i Stołecznym
Centrum Edukacji Kulturalnej Stara
Prochownia w ramach Festiwalu
Sztuka Działa. Reżyserkami spektaklu
były Anna Jochymek i Marta
Czajkowska, artystki specjalizujące
się w działaniach performatywnych
i nowych mediach.
Superbohater
/ka2015

5 edycja projektu poświęcona
była „Snowi nocy letniej”
Szekspira.
Grupa G.I.R.A.
Scena Otwarta
Hope4Street
Świetlica Socjoterapeutyczna „Mały Książe”
Dziwna Trupa
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej
Grupa teatralna Maska
Młodzieżówka SPK
Pierwszy raz w historii projektu działania realizowane były
w okresie wiosenno-letnim, od stycznia do czerwca 2016.
W majowej aurze odbył się pierwszy festiwal w historii
PODAJ DALEJ – MiniFestiwal PODAJ DALEJ – podczas
którego grupy w jednym miejscu, w Muzeum Warszawskiej
Pragi, pokazywały sobie wzajemnie materiał wypracowany
w pierwszym etapie projektu.
Finał pierwszy raz odbył się w przestrzeni publicznej
miejsc kultury zaproszonych do projektu – w Ogrodzie
Powszechnym Teatru Powszechnego, w Muzeum
Warszawskiej Pragi oraz w LUB/LABie – przestrzeni
poświęconej edukacji teatralnej i pracy laboratoryjnej.
Finał miał też silny wymiar muzyczny i wokalny – powstałą
formę nazwaliśmy OPERĄ MOBILNĄ. Reżyserem pokazu
był Sean Palmer, kompozytor i dyrygent, twórca
eksperymentalnego chóru GreBadanie.
Sen nocy
letniej201 6

Gdyby ktoś powiedział mi 5 lat temu, że dołączę do
projektu PODAJ DALEJ i będę współtworzyć go przez
5 edycji i przeżyję tak wiele - niezliczoną liczbę godzin
warsztatów, kilkadziesiąt pokazów teatralnych, ogrom
emocji i doświadczeń – to złapałbym się za głowę
z niedowierzaniem. Wtedy jako młody człowiek stawiający
dopiero pierwsze kroki w teatralnym świecie nie miałem
jeszcze żadnych wyobrażeń co do swojej przyszłości.
Przez ten czas od początku projektu brałem w nim udział
jako uczestnik, aktor, asystent, lider, techniczny,
choreograf, prowadzący trening, organizator, pomocnik,
widz. Zobaczyłem projekt z bardzo różnych perspektyw.
Przyjrzałem się mu niemal z każdej strony. Dorastałem
z nim i z nim również zdobywałem doświadczenie.
Doświadczenie, które wyciągałem z projektu, ale które
również w projekt wkładałem.
Od strony uczestnika – którym nawet dzisiaj próbuję być
w projekcie, choćby w momentach, w których zajęcia
prowadzą inni liderzy – była to zawsze dobra zabawa
przepełniona niesamowitą energią. Lekki charakter
warsztatów i przyjaźni ludzie – to wszystko razem stwarza
warunki, w których naprawdę chce się pracować. Nowe
umiejętności ćwiczą się niejako przy okazji. Podstawą jest
tu spotkanie z drugim człowiekiem – czasem prywatne
w trakcie przerw, ale przede wszystkim spotkanie
w pracy, w sali treningowej. Spotkanie z człowiekiem,
który, szczególnie w tym projekcie, zawsze stanowi
odrębny kosmos. To tutaj po raz pierwszy miałem okazje
pracować z Czeczenami, Kirgizami, osobami z domów
dziecka, młodzieżą z ośrodków socjoterapeutycznych czy
chłopakiem z zespołem Downa. To tutaj po raz pierwszy
pracowałem z ludźmi znacznie ode mnie młodszymi,
z innym pokoleniem mającym swój własny język, poglądy
i przyzwyczajenia. To tutaj po raz pierwszy poznałem tak
wiele różnych spojrzeń na teatr i miałem okazje działać
teatralnie w sposób zupełnie inny niż ten, do którego
byłem przyzwyczajony. Piękno tego projektu polega na
tym, że nikt tych różnic nie próbuje niwelować, nikt tej
różnorodności nie chce ujednolicać. W zamian wyciąga
się z niej to, co najpiękniejsze – całą paletę doświadczeń
komunikacyjnych. Oczywiście, czasem pojawiają się
nieporozumienia, czasem powstaje chaos, ale to przecież
też ważne elementy teatralno-edukacyjnej pracy.
Jako młody prowadzący stanąłem
przed wyzwaniem zapanowania nad
tą liczną i zróżnicowaną grupą. To
doskonały egzamin dla każdego
ćwiczenia, które do tej pory poznałem.
Treningi, które działały dla grupy
12-osobowej, nie były w stanie
sprawdzić się w przypadku grupy
ponad 40-osobowej. Musiałem
przemodelować swoje ćwiczenia,
zastanowić się nad nowym sposobem
pracy, który uwzględniałbym tak dużą
liczbę osób. Stanąłem przed koniecznością dogłębnego
przemyślenia sposobu prowadzenia ćwiczeń. Odpowiedzieć
na pytania: jakie, jak długie, w jaki sposób wytłumaczone.
Musiałem rozpatrzeć kwestie przestrzeni, muzyki, a nawet
głosu, jakim miałem wypowiadać instrukcje.
To duże wyzwanie dla młodej osoby, dotychczas raczej
prowadzącej trening w sposób intuicyjny niż gruntowanie
przemyślany i zaplanowany. Udało się. To jednak nie był
koniec pracy, bo z czasem trzeba było przekazać tę wiedzę
kolejnym młodym uczestnikom prowadzącym swoje
ćwiczenia w następnych edycjach.
Pomagając przy PODAJ DALEJ w najróżniejszych rolach
– jako techniczny, wolontariusz, organizator – miałem
okazję przekonać się, jak wiele pracy wymaga taki
projekt i jak ważna jest współpraca w stowarzyszeniu,
które decyduje się takie warsztaty organizować.
Elastyczność, dyspozycyjność, umiejętność reakcji
Maciej Tomaszewski
Młody Lider ze Stowarzyszenia Sztuka Nowa,
uczestnik w edycjach 2012–2014, prowadzący w edycjach 2015 i 2016.

Zofia Wronka
opiekunka grupy G.I.R.A. ze Stowarzyszenia Pedagogów Teatru
w nieprzewidzianych sytuacjach to cechy, które tego
typu praca jest w stanie nauczyć, a które w kulturze
szczególnie są cenione i wymagane. Praca technicznych
często nie jest dostrzegana przez uczestników, widzów,
czasami zapominają o niej nawet prowadzący, a jednak
jest to podstawa każdego projektu, bez której wszystko
inne zaczyna się rozpadać. Takie doświadczenie pozwala
docenić działanie osób, które często wydaje się marginalne.
5 lat najpierw uczestnictwa a później prowadzenia zajęć
w projekcie PODAJ DALEJ z pewnością dało mi wiele.
Wzbogaciło mój warsztat praktyczny jako prowadzącego
trening fizyczny. Nauczyło mnie cierpliwości,
samodyscypliny, ale również tego, jak radzić sobie
w nagłych wypadkach i jak dostosowywać dotychczas
nabyte doświadczenie do nowej grupy uczestników.
Przede wszystkim jednak nauczyło i wciąż uczy mnie
dialogu z drugim człowiekiem.
Pięć lat PODAJ DALEJ zlewa mi się w całość. Jak przez
mgłę przypominają mi się poszczególne pokazy pracy,
pierwsze wymiany technik i zebrania robocze instruktorów.
PODAJ DALEJ rozumiem jako jeden, pięcioletni i niezwykle
dynamiczny proces. Dynamiki tej można doszukać się we
wciąż ewoluującej formule, we wszystkich podejmowanych
tematach, w nowych i stałych elementach projektu, a także
w przestrzeniach obejmowanych przez poszczególne
grupy młodzieży i tych stanowiących miejsce pracy
ogromnego zespołu współtworzącego pokaz finałowy.
Przede wszystkim można dostrzec ją właśnie w ludziach,
zarówno tych młodych, jak i dorosłych zaangażowanych
w jedno działanie. Idąc tym tropem, wspólnym
mianownikiem wszystkich edycji projektu i swoistym słowem
kluczem, określającym jego specyfikę staje się „spotkanie”.
Spotkań w PODAJ DALEJ jest wiele. Zaczynając od
samego początku, oto zbierają się ludzie reprezentujący
rozmaite techniki działań teatralnych i performatywnych,
a jednocześnie różne nurty pracy z grupą. Dostrzegają
w tym wartość, decydują się na współpracę i tak
rozpoczyna się projekt. Po pewnym czasie pracy w swoim
zespole, młodzi widzą się po raz pierwszy na pokazach
poszczególnych grup. Przedstawiają się sobie i poznają
siebie w działaniu. To przestrzeń na pierwszy kontakt.
Podczas rozmowy po pokazie widać coraz więcej. Wyłaniają
się jednocześnie imiona i osobowości ludzi, z którymi
przyjdzie im pracować w następnym etapie projektu.
Wymiana technik. Tu rozpoczyna się niezwykle
intensywny proces grupowy. Uczestnicy nie tylko muszą
się zmierzyć z wejściem w nową przestrzeń działania,
z poznaniem pięćdziesięciu innych osób, ale także
z poprowadzeniem ich w swoim zadaniu. To przekazanie
pałeczki, oddanie odpowiedzialności za warsztat młodym
i uczynienie uczestnika prowadzącym ma niezwykle
Podstawą jest tu spotkanie
z drugim człowiekiem

liczysięwspółbycie
iwspółpraca
budującą i wzmacniającą poczucie sprawczości wartość.
Młodzi, nie dość że muszą się zmierzyć z nową sytuacją,
muszą jednocześnie odnaleźć się w nowej roli.
Praca nad finałem i intensywne próby. Grupa ludzi staje
się zespołem i jednoczy się we wspólnym działaniu.
I pomimo, że bywają kryzysy, co jest całkowicie normalne
przy obecności tylu różnych osób w jednej przestrzeni,
to zawsze znajduje się ktoś, kto wzmacnia i wspiera
drugiego. W tym spotkaniu PODAJ DALEJ staje się
samoregulującą, napędzaną niezwykle silną energią
maszyną, która jest w stanie działać przez kolejne dni
wspólnych prób.
Kolejną przestrzeń spotkania tworzą pokazy finałowe.
Uderzają w widzów ogromną grupą młodych performerów
niepozwalającym im pozostać biernymi odbiorcami.
Podczas pokazów PODAJ DALEJ trzeba się przemieszczać,
zmieniać pomieszczenia, punkty spojrzenia, a niekiedy być
blisko aktorów i siebie nawzajem. Masa występujących
prowadzi masę oglądających.
W tym ujęciu wartość PODAJ DALEJ jest niezwykła.
To spotkanie ponad podziałami i uprzedzeniami. Jednoczy
ponad pięćdziesiąt osób we wspólnej przestrzeni działania
niezależnie od wieku, pochodzenia, statusu społecznego
czy sytuacji życiowej. W tym projekcie liczy się współbycie
i współpraca. Ta wymiana energii wzmacnia, a więzi stają
się wyjątkowo silne.
Co roku do projektu powracają stali uczestnicy. Od pięciu
lat możemy przyglądać się jak dojrzewają i rozwijają się,
nie tylko wiekiem i kolejnymi etapami edukacji, ale także
w świadomości swojego działania performatywnego
i w pewności przekazywania dalej swoich umiejętności.
Nowi uczestnicy, instruktorzy i reżyserzy są natomiast
włączani do zespołu z dużym ciepłem, radością
współdziałania i otwartością. Moc tych spotkań wychodzi
poza ramy PODAJ DALEJ. Młodzi współpracują ze sobą
w innych projektach i zapraszają siebie nawzajem do
kolejnych, mniej lub bardziej artystycznych wydarzeń.
Byli uczestnicy, których drogi rozeszły się z projektem
wspominają go natomiast z dużym sentymentem
i z uśmiechem wracają do poprzednich edycji.
PODAJ DALEJ jest jak taniec bretoński tańczony pod
koniec warsztatów i podczas każdego pokazu finałowego.
Kolejne spotkanie. Energia wychodzi poza zespół
i napędza wszystkich swoim rytmem. Ogrom ludzi ledwo
się mieści w przestrzeni, a jednocześnie włącza kolejne
osoby. Taniec trwa w swojej powtarzalności kroków,
motywów muzycznych i okrzyków. I zawsze pozostaje
pytanie, które często powraca wśród uczestników pod
koniec projektu, kiedy muzyka przestaje grać: „Czy będzie
kolejna edycja?”.

Nela i Daniel Brzezińscy
instruktorzy Młodzieżówki Stowarzyszenia Praktyków Kultury
PODAJ DALEJ – projekt który powstał pięć lat temu, w roku
2012, inspirowany ideą bliźniaczego przedsięwzięcia Brave
Kids. Młodzieżówka Stowarzyszenia Praktyków Kultury
brała udział w obu, dzięki temu wiemy, co łączy te projekty:
ich głównym celem jest spotkanie młodych zespołów
artystycznych, prezentacje i tak zwana „wymiana”, kiedy
młodzież uczy młodzież, czyli „wymienia się” własnymi
umiejętnościami i doświadczeniami. W dalszym etapie obu
projektów następuje wspólna praca wszystkich zespołów
oraz przygotowanie finałowego pokazu. W Brave Kids biorą
udział zespoły z całego świata, natomiast PODAJ DALEJ
skupia się na grupach pracujących w Warszawie i okolicach.
Młodzieżówka Praktyków Kultury brała udział w projekcie od
początku, czyli szliśmy razem przez pięć odsłon, prze-
żyliśmy razem pięć lat spotkań, wymian oraz wspólną pracę.
Kim byliśmy wtedy i kim w ogóle jesteśmy? Młodzieżówka
SPK to dzieci i młodzież z rodzin przymusowych migrantów,
pochodzących z Czeczenii, Dagestanu, Kirgistanu, Gruzji,
Ukrainy. W ostatnich kilku edycjach do zespołu dołączyło
kilka osób z Polski. Czymś normalnym a zarazem niełatwym
dla naszej grupy była zawsze duża rotacja – w każdym
momencie powinniśmy być przygotowani, że ktoś z grupy
może wyruszyć ze swoją rodziną dalej w świat, opuszczając
przy tym trwające właśnie przedsięwzięcia i jest to decyzja,
na którą dzieci nie mają wpływu. Ale są
też osoby, które pozostają w zespole od
początku jego istnienia, czyli od około
dziesięciu lat, biorąc udział między innymi
we wszystkich edycjach projektu
PODAJ DALEJ.
Co w PODAJ DALEJ jest najbardziej
wartościowe? Dla nas – możliwość
poznania się, bycia razem i pracy z innymi
młodymi ludźmi. Praktycznie w każdej naszej prezentacji
dotykaliśmy tematu uchodźstwa związanego tak blisko
z losem naszych uczestników – wojny, ojczyzny, zagadnień
tak prostych i tak skomplikowanych zarazem: Kim jestem?
Skąd przyjechałem? Jak to jest – uciekać? Efekty naszych
poszukiwań prezentowaliśmy innym grupom, a w rozmo-
wach po pokazach ujawniała się znaczna różnica pomiędzy
osobistymi doświadczeniami młodzieży z naszej grupy
a młodzieżą z Polski. Jednak już po kilku pierwszych dniach
wspólnej pracy o różnicach zapominali wszyscy. Pozo-
stawały natomiast podziw, że ktoś inny potrafi robić tak
niezwykłe rzeczy, radość i bardzo dużo śmiechu. Obcość
przestawała istnieć – na jej miejsce zjawiały się różnorod-
ność, inność, ciekawość drugiego człowieka i poczucie
własnej wartości.
Około 50 młodych ludzi pracujących razem w sali. W tak
intensywnym rytmie praktycznie nie było pomiędzy nimi
spięć, było natomiast dużo zaufania do siebie nawzajem,
do prowadzących, liderów, reżysera. Było dużo wzajemnych
obserwacji, słuchania i także ciszy.

Dwadzieścia dwoje młodych uchodźców przeszło przez
projekt w ciągu tych pięciu lat, wracając po każdej
kolejnej edycji w następnych tak, jak po przerwie
wracasz do swojej rodziny, swojego domu. Było to ważne
i symbolicznie, ponieważ ich własne domy praktycznie
u każdego zostały pozostawione w czasie ucieczki,
czasem w ogóle zniszczone. 23 potencjalnych „obcych”
przestało nimi być, odnajdując poczucie bezpieczeństwa
i zaufania do otaczających ich ludzi. Ilu w sumie polskich
i „niepolskich” młodych osób miało okazję zajrzeć do tego
„domu” – dwustu? Więcej? Wiadomo, że przez pięć lat
powstało pięć finałowych przedstawień, bardzo różnych,
ale prawdziwych i mądrych, a na rzecz każdego z nich
uczestniczki i uczestnicy bez zastanowienia oddawali
wszystkie swoje siły i zapał. Patrzyli w oczy widzom i sobie.
W powietrzu czuć było spełnienie, jedność i radość.
Roman Holc i Katarzyna Uhma
instruktorzy „Sceny Otwartej” działającej przy Teatrze Lalka
Zasadą programu PODAJ DALEJ, przyjętą 5 lat temu przez
jego pomysłodawców, jest praca kilku młodzieżowych
zespołów teatralnych rozłożona na kilka etapów:
etap 1 trwa w założeniu przez kilka miesięcy, przeznaczony
jest na pracę własną: analizę i budowanie spektaklu
wewnątrz istniejącej grupy teatralnej zgodnie z jej specyfiką
wynikającą z jej potrzeb (społecznych, wychowawczych,
emocjonalnych, kulturowych) oraz możliwości lokalowych,
a także zgodnie z jej specjalizacją i zainteresowaniami
artystycznymi instruktorów prowadzących grupę;
etap 2 przeznaczony na prezentowanie swojego
materiału i poznawanie teatralnych efektów pracy innych
grup zaangażowanych w projekt;
etap 3, czyli wspólna praca wszystkich grup PODAJ DALEJ
podczas warsztatów wymiany;
etap 4 to wspólne budowanie finału kilkumiesięcznej
pracy, czyli tworzenie widowiska w założeniu
obejmującego w swojej strukturze fragmenty wszystkich
zaprezentowanych propozycji (od 4 lat są to propozycje
spojrzenia na jeden wspólny temat, pierwotnie była
to kompilacja bardzo różnorodnych form teatralnych
preferowanych przez poszczególne zespoły);
etap 5 to podanie dalej widzom wypracowanej razem
wypowiedzi scenicznej i wspólna radość, czasem bardzo
różniącej się od siebie, młodzieży z przeżytych emocji
i osiągniętego celu. Pokaz finałowy zazwyczaj odbywa
się w kilku miejscach takich jak Centrum Promocji Kultury
Praga Południe, Teatr Lalka czy SCEK Stara Prochownia.
Wartości spotkania realizującego się w PODAJ DALEJ,
jakie dostrzegliśmy w trakcie 5 lat realizacji programu
możemy podzielić na:
Obcość
przestawała
istnieć – na
jej miejsce
zjawiały się
różnorodność,
inność,
ciekawość
drugiego
człowieka
i poczucie
własnej
wartości.

A) artystyczne – wobec różnych oczekiwań, przyzwycza-
jeń, stanu przygotowania następuje wzajemne zapoznanie
się z różnymi formami wyrazu teatralnego.
Typowe dla naszej „Otwartej Sceny” są próby i spektakle
na scenie Teatru Lalka odbywające się systematycznie
przez cały rok szkolny z możliwością korzystania
podczas przedstawień z teatralnych udogodnień (światła,
nagłośnienia). W czasie każdego spotkania z młodzieżą
wypracowujemy zarówno poszczególne sceny, jak
i scenariusz całego widowiska. Jednocześnie umożliwiamy
jego stałe zmiany. Jest to budowanie spektaklu wiecznie
żywego, stanowiącego jądro wielomiesięcznych
przemyśleń, skierowanego do widzów i do siebie nawzajem,
a opartego na własnych przeżyciach i wspomnieniach.
Proces powstawania spektaklu w każdej z grup biorących
udział w PODAJ DALEJ jest inny. Ta różnorodność, inność
każdej grupy wydaje się wielką wartością w procesie
dojrzewania młodych ludzi wybierających własną
drogę. Nigdy nie stanowiła przeszkód ani na wspólnych
warsztatach wymiany technik, ani w tworzeniu wspólnego
spektaklu. W trakcie procesu warsztatowego przestają
istnieć osobne grupy, powstaje jeden duży zespół młodych
ludzi coraz bardziej pochłoniętych ideą wspólnego
tworzenia, dążenia do jednego celu.
Młodzi ludzie uczą się zauważać tę inność i korzystać z niej.
Samodzielnie, z ogromnym przejęciem i zaangażowaniem
prowadzą zajęcia z kolegami i koleżankami, czasami o parę
lat starszymi. Wymieniają się technikami, sposobami pracy,
znanymi sobie ćwiczeniami. Tworzą wspaniałe scenariusze
zabaw i treningów aktorskich. Działająca grupa wciąga
mniej śmiałych i zachęca do ekspresji. A wszystko odbywa
się w atmosferze wspólnej zabawy.
B) społeczno-kulturowe – PODAJ DALEJ umożliwia
wzajemne poznawanie problemów środowisk
marginalizowanych, uchodźców, młodzieży z placówek
zamkniętych, świetlic środowiskowych. W atmosferze
wzajemnego szacunku rodzą się ponadkulturowe przyjaźnie
rówieśnicze, które stanowią mocną bazę współpracy.
Atmosfera budowana w trakcie trwania PODAJ DALEJ
daje wszystkim, także tym wycofanym, nieśmiałym,
poczucie bezpieczeństwa w wielkiej grupie i pozwala
skoncentrować się na celu – spektaklu. Co ciekawe, ten
cel, sam w sobie niezwykle istotny, nie stanowi jedynego
bodźca przezwyciężającego zmęczenie czy zniechęcenie.
Często można usłyszeć od uczestników programu, że nie
wyobrażali sobie, że mogą dać radę poprowadzić zajęcia
z kilkudziesięcioosobową grupą. Jednak, gdy w trakcie zajęć
przyjmują rolę liderów, czują ogromną pomoc, wsparcie
od wszystkich obecnych, co daje im poczucie spełnienia,
zwycięstwa nad swoimi słabościami. Każdy kolejny dzień
wspólnej pracy zacieśnia więzy, prowokuje do szukania
jeszcze ciekawszych pomysłów, daje radość bycia razem.
PODAJ DALEJ to wspaniały pomysł uaktywnienia
różnorodnych grup młodzieży poprzez wspólne działania
parateatralne. Opiera się na naturalnej u każdego
człowieka chęci zaprezentowania swoich osiągnięć,
umiejętności i podzielenia się nimi z ludźmi mającymi
podobne zainteresowania.
(...) gdy w trakcie zajęć
przyjmują rolę liderów, czują
ogromną pomoc, wsparcie
od wszystkich obecnych, co
daje im poczucie spełnienia,
zwycięstwa nad swoimi
słabościami.

Oczekiwałam niezbyt wiele; ot będę robić jakiś spektakl
z ludźmi, których nie znam. Ten projekt
natomiast dał mi o wiele, wiele więcej: nie-
zapomnianeprzeżycia,nowychznajomych,
pomógł mi odkryć inne oblicze teatru.
Celem [PODAJ DALEJ] było stworzenie
z 7 współpracujących grup – jednej grupy, której
członkowieświetniesięrozumieją,niedzieląsię
na lepszych i gorszych,
bardziej lub mniej do-
świadczonych(…).Mia-
rą osiągniętego celu
jest efekt współpracy
– opera mobilna.
N A J BA R DZ I EJ E K S C Y-
T U J Ą C E B Y Ł O S K Ł A -
D A N I E S P E K T A K L U
Z RÓŻNYCH DOSTĘPNYCH
MATERIAŁÓW I BADANIA
TEATRALNE, WYMYŚLA-
N I E W Ł A S N YC H R O Z -
WIĄZAŃ SCENICZNYCH.
MOIM ZDANIEM CELEM PROJEKTU
BYŁAWSPÓŁPRACALUDZIZ RÓŻNYCH
ŚRODOWISK PRZY JEDNYM DZIELE,
JEDNYM PROJEKCIE. TO SKUPIENIE
LUDZI RÓŻNYCH KULTUR.
Poprawiłam umiejęt-
ności improwizacji,
nauczyłam się wyko-
rzystywać niestan-
dardowe pomysły
w teatrze, być częścią
dobrze funkcjonującej
grupy, a czasem kiero-
waćnią.
N a u c z y ł a m
się bez przy-
g o t o w a n i a
p o p r o w a d z i ć z a j ę c i a
dla całej grupy, co pod-
budowało moją pewność
siebie i w iarę w swoje
umiejętności.
MOGŁ AM POZNAĆ
WIELUNOWYCHLUDZI
I PRZEKONAĆ SIĘ, ŻE
JEDNAK MAM SWOJE
MIEJSCE NA ŚWIECIE.
Poznałam
nowych ludzi, któ-
rzy mają podobne
zainteresowania
do mnie, zawsze
uśmiech na twa-
rzy i chęć do pracy.
Poznałam
różne try-
by pracy, spojrzałam na
teatr oczami innych grup
Myślę, że celem projektu [PODAJ
DALEJ] jest danie młodym ludziom
możliwości uczenia się od siebie
nawzajem różnych technik teatral-
nych, poznania innych środowisk
i pokazania swoich talentów. Inte-
gracja przełamanie barier, więcej.
Wypowiedzi uczestniczek i uczestników podczas ewaluacji projektu PODAJ DALEJ
w latach 2012–2016

Rysunki instruktorskieSen nocy letniej – opera mobilna – rys. Sean Palmer
Notatki i rysunki
reżyserskie
i instruktorskie

Superbohater/ka - scenariusz w rysunku - rys. Anna Jochymek

Projekt współﬁnansuje m.st.Warszawa
ORGANIZATOR:
PARTNERZY:
PATRONI MEDIALNI:

PODAJ DALEJ - broszura

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to PODAJ DALEJ - broszura

Similar to PODAJ DALEJ - broszura (20)

PODAJ DALEJ - broszura