Entrevista a Koldo Saratxaga en Argia

1. - PERTSONAIA -
Koldo Saratxaga
«Ezagutzak izan behar
du azken helburu, ez
ekoizteak»
Lidertzat jo dute liderrak eskas ei diren garaian. Enpresa zuzendaritzan zaildu zen,
arrakastaren eztirik gozoena dastatu Irizar autobus lantegian, eta bere jakintza zabaldu eta
banatu guran ari da gaur egun, K2K Emocionando enpresa sorturik. Ez du lantegi baitako
hierarkia zaharkituan sinesten. Aitzitik, zuzendari eta langileek, denek batera, eskutik
helduta ekin behar diotela aldarrikatzen du: harreman estilo berri bat.
Miel A. Elustondo
Argazkiak: Dani Blanco
Ez dakit demasiazko topiko horietarik bat ez orduko enpresaren gidaritza hartzea aurpegira-
ote den, alegia: Irizar kooperatiban egindako tzen dizun…
lan onak markaturik dago Koldo Saratxaga. Anekdota bat, besterik ez. Jakina, pertsona
Hark ematen du krisi egoeran dauden enpresa
zuzendari Saratxagaren neurria.
Euskara askok ardurarik handienak dituztenekiko
duten sinesmen gabezia erakusten du pasadi-
Zure esana zuzendu beharrean nago, dudarik “Gainditu gabeko zoak. Azkenean, nire misioa zein zen zehazte-
gabe. Irizar baino lehen izan nituen esperien-ikasgaia dut ko balio izan zuen, haiek ados izanez gero,
tziak arrakastak markatu zituen. Etorki eta euskara. Urteetan behintzat, eta horixe zehaztu genuen, sei ordu
Urola kooperatiben kasuak dira. Etorki eta urteetan, hain iraun zuen batzarraren ostean.
proiektua, gainera, hutsetik sortu genuen. handia izan zen
Arrakasta izan zuten bi kooperatibek, ni han Nola konpontzen du enpresa batek krisia?
ahalegina, eta hain
izan nintzen garaietan. Irizarri dagokionez, Hedabideetan, erregulazio dosierrak eta kalera-
berriz, antolamendua benetan aldatu zen txikia etekina… tzeak besterik ez dira entzuten.
urtean, 1994an –hau da, 1992-93ko krisia eta Euskarak lehenengo Lehenengo, etxeko lanak ondo eginda eduki
gero–, MCC taldeko onenen artean zen; eko- zenbakia du behar ditu. Luzaro, ereintza langile guztien
nomikoki, alegia. Beraz, prozesu normala da: eginkizunen kutxan.
Espero dut egunen
egoera kritikotik irten, lehenengo, eta etorki-
zuna diseinatu, ondoren. Horretan bai, erabat batean nire loba
asmatu genuen: arrakasta, argi eta garbi. DenaUdane, Ibai, Irati Nortasun agiria
den, egia da garai hark markatu nauela, baina eta Aroak ni
lotsarazi eta lana Koldo Saratxaga (Sopuerta, Bizkaia, 1947). Ingenia-
14 urte igaro nituelako bertan, eta bi hilabe-
burutzea. Ez naiz ritza Tekniko ikasketak egina da, nahiz eta ohiko
tean baino ez genituen galerak izan. Ez deza-
etsitzen ingeniaritik ezer ez duela dioen. Enpresa kudeaketan
gun ahaztu –eta horrela adierazi izan dut
jardun du, egoera larrian eta krisiak jota zeuden
beti–, pertsonak motibaturik dauden erakun- duenetakoa. Ez dut
enpresak altxatzen. Lanean izan duen arrakastak era
de batean zailago dela emaitza negatiboak iza-batere dudarik: askotako sari eta merezimenduak ekarri dizkio. Hie-
tea, positiboak izatea baino. euskara da gure rarkiarik gabeko eredua defendatzen du, motibazioa
identitate zeinurik lantzea, botere, ardura eta uzta banatzea. Liburua du
Irizarren hasi berritan, bertan esku hartu behinena”.
idatzia bere sentimendu eta pentsamenduak erakus-
zenuen lehenengo Batzar Nagusian, han non
teko: Harreman estilo berri bat: egiteko dagoen
jaikitzen den langile bat eta zuk hitzik egin
organizazioen aldaketarako. K2K Emocionando ahol-
kularitza enpresatik saiatzen da pertsonak hunkitzen,
10 ! 2009 KO OTSAILAREN 8A haiek beren errutina, lan eta aspermenetik ateratzen.
http://www.argia.com/argia-astekaria/2171/koldo-saratxaga?pdf

2. http://www.argia.com/argia-astekaria/2171/koldo-saratxaga?pdf

3. hori erraietatik datorkit. Beti nahi
izan dut hau eta hura ezagutu, baina
ez kopiatu. Ikasle nintzen garaian bai,
kopiatzen nuen, baina batere motiba-
tzen ez ninduten irakasle eta ikasgaie-
tan. Kar, kar, kar… Nonahi eta beti,
pertsonak dira arrakastaren giltza.
Atzo eta gaurko erakunde guztiek
horixe egiten dute, baina badago alde
handi bat, bai azalean, bai mamian:
gehienek, indarrean dagoen eredua-
ren arabera jokatzen dute, 1913an
asmatutako eredua, erakunde milita-
rrek sortutakoa. Badakigu zertan den
eredu hori: bakan batzuek pentsatzen
eta agintzen dute; beste batzuek
bitartekari eta kontrolatzaile lanak
egiten dituzte; gehienek, azkenik,
obeditzen dute, eta lan egiten. Gure
iritziz, ostera, pertsonengan inpor-
tanteago dira gaitasun intelektual eta
emozionalak, fisikoak baino. Are
gehiago pentsatu eta sentitu behar da,
egin baino.
Liburua duzu idatzia, Harreman estilo
berri bat…, non ageri dituzun zure
pentsamendu eta sentimenduak. Zer-
gatik ez du hori bera egiten –edo egi-
narazten–, arrakastaren gozoa dastatu
duen enpresaburuak, besteri bidea
erakustearren, alegia? Enpresa edo
ekonomi elkarte baten zuzendaritzan
buru-belarri ari den hari lagungarri
gerta lekioke…
Ezetz jakin zein den esku hartu
dudan erakundeetan, eta oraintxe
K2K Emocionando enpresaren
bidez esku hartzen ari naizenetan,
sumatzen dudan sintomarik nabar-
menena.
artean egiten den erakunde batean errazago …
eta eraginkorrago egiten da lan. Negu gorria Gardentasun gabezia, erakundean esku har-
igarotzea bezala da. Oraintxe, denok batera tzen dutenek ageri duten errealitatearen eza-
jarrita ari gara lanean, ez dezaten batzuek kal- gutza falta. Hori konfiantzaren guztiz kontra-
tea jaso eta beste batzuek onura. Elka- koa da, hor ez da “ate guztiak denontzat
rrizketa eta elkar ulertzea, beti funtzio- zabalik”, barrukoentzat ez ezik, kanpo-
natzen du-eta konfiantza –konfiantza, “Pertsonak jabegoaren koentzat. Horrelakorik ez bada, ezta
hizki larriz– baldin bada. Horixe da gure eta boterearen atal antzekorik ere, ezinezkoa da pertsonen-
eredua. Beste zenbaitena, lehena berriz gutxienez inportante gan oinarritutako antolamendu berririk.
ere, kasurik gehienetan.
baten jabe behar du. Zein neurritan da zure kudeaketa eredua
Zure kudeaketa ereduak pertsonak ditu Nire iritziz, sindikatuek enpresa batetik bestera esportatzeko
ardatz eta oinarri, han eta hemen hamai- modukoa? Zer balio du zure ereduak lan-
katan adierazi duzunez. Ez ote dago per-
gainditu gabeko gileen nahiaren kontra erregulazio dosie-
tsonak beste faktorerik? ikasgaia dute hori. rrak agindu nahi dituzten enpresen
Hara, nik horixe dut errezeta: pertsonen- Etorkizuna gaurkoak kasuan?
gan sinetsi. Gainerakoa, ondo dator. Era Inportanteena pertsonak baldin badira,
berean, ezaguna da, hori ere hainbestetan ez diren bideetan ez dio ardura sektoreak, ez lekuak. Per-
esan dut eta, niri dagokidanez sineste barna doa” tsonak ardatz eta oinarri direlarik, zeinahi
12 ! 2009 KO OTSAILAREN 8A
http://www.argia.com/argia-astekaria/2171/koldo-saratxaga?pdf

4. Koldo Saratxaga -
aldaketa gauza dadin, gaur-gaurkoz eta egoera genuela –egiten genekiela– egiten genuena.
kontuan harturik, ez dago dudarik nahitaezkoa Hortaz, zertan ez egin berdin munduko beste
dugula jabetzarekiko akordioa, nonahi eta beti, zenbait lekutan? Zertan ez erakutsi han egiten,
dela Elkarte Anonimoa, Kooperatiba Elkartea, merkatuan jarri, lana eta aberastasuna sortu
Lan Elkartea, Lan Elkarte Anonimoa… Gure Diktadura harako lekuan, bai bertakoentzat, bai geure-
kasuan, zein da nobedadea? Guk, akordio hori “Enpresa, tzat? Eta, horrela jo genituen Txina, Brasil,
ez ezik, esku hartzen duten pertsona guztien Maroko, Mexiko, India eta Hego Afrika. Gaur
diktadura da.
adostasuna eskatzen dugu, langile guztiena. egun, bi mila pertsona baino gehiago ari dira
Enpresa barruan lanean laguntzen. Gainera, beste enpresa bati
Orduan bai, benetako antolamendu aldaketa
aztertzen hasteko moduan izango gara. Orain- indarrean dagoen hazten lagundu diogu Sevillan (Espainia) eta
dik ez dugu sektorerik ez elkarte motarik kon- eredua hierarkikoa Manresan (Herrialde Katalanak). Horrela egi-
tsideratu. Lehenengo, pertsonak, haiekin jarri da, botere mailak nik, Irizar, Ormaiztegin, multiplikatu egin da.
behar dugu-eta harremanetan. Esango dizut, ondo banatuta Ez dakit zer den, zer esan nahi duen, “kostu
K2K Emocionando, oraintxe, zortzi koopera- daude: zuzendaria, txikiko” leku batera joatea, hemen lanpostuak
tiba elkarterekin eta bederatzi Elkarte Anoni- buruzagiak, ezabatzea. Are gehiago esango dizut, akats
mo eta Lan Elkarterekin lanean ari da. Sektore agintea, larria deritzat hemendik joateari, “eskulanaren
ezberdinetan ari dira denak ere. ‘behekoak’, ‘nire kostu txikia” beste argudiorik gabe. Baina per-
jendea’, tsona osoak gabe, haien eskulana besterik nahi
Zer datorkizu gogora “krisi” hitza entzuten arduraduna, ez duenak… bai, baliteke hemendik alde egin
duzunean? eskulana… Ohiko nahi izatea.
Gauza asko… Hiztegiak dakartzan definizio- hiztegia da. Ohikoa,
en artean hauxe ageri da, adibidez: “Pertsona, ondo zoritxarrez. Ez Pertsonengan sinesten duzu, haien balioan,
enpresa, arazo edo bestelako baten aldi bate- ahaztu, gehienetan, haiei libertatea, ardura eta konfiantza ematea
ko egoera txarra, edota zaila”. eta XIX. mendean aldarrikatzen duzu. Zer gertatzen da, ordea,
Bai gizakiak bai erakundeak aldez aurretik egin ohi zen bezala, nagusiek, zuzendariek, ardura banatzeko
prest egon behar dugu, krisiak ez du-eta beti pertsonek fitxatu beren buruan aski konfiantza –edo heldutasu-
noiz etorriko den iragartzen. Haize alde egiten dituztela na– ez dutenean?
nabiga genezake, eta nabigazio teknika lantokira egiten Bada, horixe, gertatzen dena: egoera ez dela
zorrotzenak menderatzen ditugula pentsatu, dituzten sarrera eta aldatzen. Guk kultura aldaketa eragin nahi
edota, zeharo bestela, jabetu egoerak ez irteera garaiak. dugu eta, ondorioz, oraingoz “normalaren”
duela beti berean iraungo eta haize alde goa- kontra ari gara. Normala, diot, oraindik ere
Nonbait,
zela baliatu, haize kontra gertatzen gareneko, unibertsitateetan bizitzan garaile izaten era-
zuzendariak ez dira kusten dutelako. Eta zer ote da hori? Labur
egoera bihurritzen denerako. Krisiak ez dit
aintzat hartu beharreko ezer adierazten, era- jabetzen langileen esanda, ondokoa baino gehiago izatea, pira-
kundeak inportantea eta urgentea bereizten alderdi fisikoa midearen goiko erpinean edo ahal den goren
dituenean… Begira, katagorriak, erleak… besterik ez dutela egotea. Haatik, ez diete erakusten besterekin
badaki negua krisi garaia duela, ez daki zen- kontrolatzen, banatzen, talde-lanean… Oker galanta!
bateraino negu izango den, negua etorri pertsonen
aurretik prestatu besterik ez du egiten… alderdirik behinena Aizu, eta zergatik “Koldo Saratxaga lider karis-
ahazten dutela: matikoari” hots egiten diotenak hitzaldia egin
Zer diostazu deslokatzeari buruz? beren balioak”. dezan, kudeaketa ereduaz jardun dezan, ondo-
Nik, horretaz, duela 16 urte Irizarren nengoe- ren ez diote kasurik batere egiten eta beti-beti-
la egin genuena esango nizuke. 1992ko azaroa ko arauen arabera jokatzen dute beren erakun-
zen, lehen bidaia Txinara. Mundua oso handia dearen baitan? Ez duzu behin ere pentsatu
zela pentsatu genuen, eta guk oso ondo egiten desertuan predikatzen ari zarela zu ere?
2009 KO OTSAILAREN 8A " 13
http://www.argia.com/argia-astekaria/2171/koldo-saratxaga?pdf

5. - Koldo Saratxaga
AZKEN HITZA
Amets
“Heldutasunak bizi dugun planetaren
ikuspegi globala izatera ekarri nau,
elkarlana gauza bat dela eta kooperati-
bak besterik direla ulertzera, ideiak eta
sentimenduak banatzea merezi duela,
egia ondasun bakana dela, pertsonak
zoragarriak direla, mundu justuago bat
egin nahi badut lan handia egin behar
dudala oraindik… loba zoragarriak
ditudala eta askatasuna eta justizia
ditudala oraindik amets”.
Ez da galdera kamutsa… Zenbaitetan, eskaera ko eta bai lankideekiko, jabegoaren eta bote-
onartu aurretik galdetu diet: “Seguru zaude rearen atal gutxienez inportante baten jabe
badakizula zertaz jardungo dudan?”. Horrez behar du. Maniobra tarte bat dagokio, alegia.
gain, seguru dakit exekutibo eta enpresaburu Nire iritziz, sindikatuek gainditu gabeko ikas-
askok aldatu egin gura dutela. Badakite, etorki- gaia dute hori. Etorkizuna gaurkoak ez diren
zunari erantzutekotan –eta etorkizunak larri- bideetan barna doa.
tzen ditu– albait jende gehien behar dutela.
Aldi berean, ordea, izu-ikaratan dira, ez Krisia Zuk esana da ingeniari larregi ditugula. Lide-
daude-eta bere buruaz seguru, ez daude segu- “Aukera paregabea rrak, aldiz, eskas, falta.
ru planteamendu ireki eta konfiantzan oinarri- dugu krisi honetatik Has gaitezen errazetik: eztabaida foro guztie-
tutako baten aurrean zer pentsatuko duten indartuta irteteko, tan ere horixe esango dizute, alegia, liderrak
besteek. Konfiantza, izan ere, asko kostatzen
batera jokatuz gero. falta zaizkigula, dela politika mailan, dela
da iristen; galdu, berriz, segundoan galtzen da. enpresan. Berdin nazioartean. Nire ustez,
Exekutibo eta enpresaburu horiek, bestalde, Baina, uste dut
Mandela izan da azkeneko liderra. Badut
kezka handiak dituzte: kezka, gardentasuna; inportanteago
nahiko kezka “lider” hitz hori dela eta. Izan
kezka, egia gorria; kezka, etika bere osotasu- izango dela zenbat ere, herrialde bateko buruzagiei, enpresabu-
nean; kezka, boterea banatzea; eta, askotan, eserleku lortzen ruei eta goi mailako exekutiboei lotzeko joera
kezka, uzta banatzea. ditugun hurrengo dago, gero eta handiagoa. Beste hitz bat, esa-
legebiltzarrean, ezer nahia galtzen duena... Ingeniari larregi ditugu-
Enpresaburu, zuzendari eta gidari asko ez ezberdina egitea la esana dut, bai: soluzioa ez dela bakarrik
daude kudeaketa eredu berri bati ekiteko baino. Horretarako, ezagutza teknikoaren bidetik etorriko adierazi
prest. Menturaz, prestaturik ere ez daude. izan ere, asko hitz nahi nuen. Ingeniariei dagokienez, nire eskar-
Alabaina, beraiek dute horretarako indarra. egin behar da eta, mentuaren arabera, eta ehunka ingeniari eza-
Zertan da langileen ahala? jakina, eztabaidatu, gutzen ditut hurre-hurretik, oso molde klasi-
Ematen du denok konbentzitu garela, eta zer edo zer sortzaile koa dute; ikuspegi teknikoari dagokionez ari
etorkizuna berrikuntzaren mende dagoela. eta berritzaile naiz betiere. %40 edo 50 beharko lukete bes-
Beti izan da horrela, berrikuntza da beti giltza- asmatzekotan. telako ikuspegi batzuetatik. Eta hor, uniber-
rrietako bat, baina ematen du orain ezinbeste- Ederra litzateke tsitatea aipatu behar, berriz. Hobe dugu apa-
koa dugula. Eta, bistan da, aro berrian gaudela ikustea, benetan lak izan eta onartu: aro aldaketa honek atzera
esaten ari gara, ezagutzaren aroan. Beraz, ez ikusi, ‘Berrikuntza xamar harrapatu gaitu, etorkizunari buruz
da kapitalaren garaia, kapitala ez da berme- urtea Euskadin’ dudan ikuspegiaren arabera, behintzat. Azken
emaile, ez da ekoizte aldera ekoizteko garaia, izatetik, ‘Sormen helburua ekoiztea izatetik ezagutza izatera
nahiz eta horixe izan errealitate gordina kasu- eta Berrikuntza igaro gara. Orain arte, alderdi materiala, tek-
rik gehien-gehienetan gaur egun. Inportantee- urtea Europan’ nikoa lehenetsi da; eta, lekurik gehienetan,
na ezagutza bada, zera da inportanteena: per- izatera igaro lehenesten da, oraindik. Aro berrian, ezagu-
tsonek egiten dakitena, beren lan eskarmentu tzak izan behar du helburu, etorkizuneko
garela”.
eta jakituriaren arabera betiere. Pertsonak proiektu komun baten inguruan pertsonak
beste inork ez du ezagutza hori, eta pertsonak motibatu eta ilusionatzea. Baina badiotsut,
ilusioa eta motibazioa dituenean, bai lanareki- aldaketak atzera xamar harrapatu gaitu… n
14 ! 2009 KO OTSAILAREN 8A
http://www.argia.com/argia-astekaria/2171/koldo-saratxaga?pdf