Mahalaga ang papel na ginagampanan ng komunikasyon sa pang-araw-araw na pakikipagsapalaran sapagkat nag-iiwan ito ng kakintalang maaaring magdulot ng karanasang magpapatakbo sa buhay.

2. SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS G.Joseph E. Cemena, LPT

3. Mga Gawing
Pangkomunikasyon ng
mga Pilipino
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

4. Mga Layunin:
Natutukoy ang mga gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino.
Napapahalagahan ang iba’t ibang gawaing pangkomunikasyon ng
mga Pilipino.
Nasasabi ang mga ginagampanang papel ng komunikasyon sa
pang-araw-araw na pakikipagtalastasan.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

5. Pokus:
 Tsismisan
 Umpukan
 Talakayan
 Pagbabahay-bahay
 Pulong-bayan
 Mga Ekspresyong lokal
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

6. TSISMISAN
Tinukoy bilang pinag-uusapan at sinusuri ang isang tao kapag
hindi sila naroroon. Ngunit maaari naming gamitin ang tsismis
upang malaman ang tungkol sa mga alituntunin ng pag-uugali sa
mga grupo ng panlipunan at maging mas malapit sa bawat isa.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

7. TSISMISAN
Tinutulungan tayo nito sa pamamagitan ng pagpapaalam sa atin ng
matututuhan ang mahahalagang impormasyon nang hindi na
kailangang makipag-usap sa bawat miyembro ng grupo.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

8. TSISMISAN
Gaya ng lahat ng bansa, mahilig magtsismisan ang mga Pilipino,
ngunit may mas negatibo na konotasyon ng salitang tsismis kumpara
sa Ingles na katumbas nito na ‘gossip’.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

9. TSISMISAN
Ang gossiper ay tumutukoy lamang sa tao na mahilig
makipagkwentuhan o magkalat ng sikreto ng iba, samantalang ang
tismosa ay kilala bilang sinungaling at mapag-imbento ng kwento.
Paminsan minsan lamang kung magsabi ng katotohanan ang mga
tsismosa, at kung oo naman ang mga kwento ay madalas na
exaggerated.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

10. TSISMISAN
Karaniwang nilalayuan o iniiwasan ang mga tsismosa, pero marami rin
ang mahilig makipagkwentuhan sa kanila. Natural lamang na
maintriga ang mga tao sa mga sikreto at baho ng iba.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

11. TSISMISAN
Ang mali sa pagiging tsimosa ng mga Pinoy ay ang pangtsitsismis
hango sa inggit, na maaaring nagmumula sa kakitiran ng isip natin.
Ang pangtsitsismis ay naging pasimpleng paraan na upang
makapanakit sa kapwa at mga kaaway.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

12. TSISMIS VS. KATOTOHANAN
Malungkot man sabihin ngunit mas pinipili ng mga Pilipino ang mga
tsismis kaysa sa katotohanan. Kahit na may mga mangilan ngilan na
hindi naniniwala sa mga tsismis na naririnig nila, marami pa rin ang
naniniwala sa mga ‘alternative facts’.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

13. TSISMIS VS. KATOTOHANAN
Kakaunti lamang ang mga tao na nagtatanong ng totoong nangyari
sa taong pinag-uusapan, at mas kakaonti pa ang mga tao na
sumusubok na tingnan kung tama ang impormasyon na kanilang
nasasagap.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

14. TSISMIS VS. KATOTOHANAN
Hindi na nakagugulat na ang madalas na paggamit ng social media ay
nagdulot ng malawakang pagkalat ng mga pekeng balita at tsismis sa
bansa. Ang mga Pinoy ay mabilis maniwala sa mga nababasa nila
online, at pinagbabasehan laman ang mga likes at shares para sa
kredibilidad. Bihira lamang ang mga taong inaalam ang katotohanan.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

15. Legal na Aksyon at
mga Patakaran na
Kaugnay ng Tsismis
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

16. Mukha mang simpleng bagay ang pangtsitsismis, ito ay maaaring
makasama kung sumobra. Maaari itong makasira ng reputasyon ng
isang tao at lubhang makaapekto sa kalagayan ng pinag-uusapan.
Ang mga tsismis na naglalayong makasakit ng tao at nakahahahamak
ng dignidad ay itinuturing na paninirang-puri, at may mga legal na
aksyon na maaaring gawin upang labanan ito at ipagtanggol ang sarili
gaya ng pagsampa ng kasong libel o slander.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

17. Ang mabisang tsismis ay hindi lamang tungkol sa iyong sinasabi, o tungkol sa kanino.
Ito ay tungkol sa kung paano mo ito sinasabi. Siyempre, maaari mong gawing
malinaw ang mga benepisyo ng tsismis sa iyong tagapakinig sa pamamagitan ng
malinaw na pagpapaliwanag kung bakit mo ibinahagi ang impormasyon.
Ngunit ang pagbabahagi ng partikular na emosyonal na mga reaksyon sa
impormasyon ay maaaring makatulong sa iyo na kumonekta sa iyong tagapakinig at
maiwasan ang mga negatibong reaksiyon.
Kumonekta sa Iyong Tagapakinig
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

18. Mga Kaugnay na
Pag-aaral at Literatura
Hinggil sa Tsismis
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

19. Liam (2016)
Sa kanyang artikulo, ang tsismis ay isang anyo ng talumpati kung
saan ang kaalaman sa kasanayang superbisyon ay umiinog sa
kontekstong pang-akademiko.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

20. Akyon, Yozgat at Ayas (2015)
Ang tsismis o tsismisan ay kilala bilang mga di opisyal na
nagpapalitan ng mensahe ng mga manggagawa. Dala ng masamang
reputasyon nito sa mga establisyimento, ang tsismis ay
pinaniniwalaang nagdadala ng mga alingasngas sa bawat tao.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

21. Ting – Toomey (1979)
Ang tsismis ay isang proseso ng komunikasyon kung saan ang
impormasyon hinggil sa mga aktibidad ng isang tao ay inilalantad at
pinaiikot sa ekslusibong paraan sa dalawa o higit pang tao.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

22. Guerin at Miyazaki (2006)
Ang pangunahing layunin ng tsismis ay hindi ang pagbibigay ng
impormasyon sa mga nakikinig kundi ang magbigay ng aliw o
kuhanin lamang ang atensyon ng mga tagapakinig upang
mapaganda ang ugnayang panlipunan.
Iminungkahi nina
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

23. TATLONG URING PINAGMULAN O
PINANGGALINGAN NG TSISMISAN
1) OBSERBASYON
2) IMBENTONG PAHAYAG
3) PABRIKADONG TEKSTO
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

24. OBSERBASYON
Pahayag ng unang tao o grupong nakakita o nakarinig sa
itsitsismis. Maaaring naipamahagi nang walang malisiya, at
ito ay nagging tsismis lamang, dahil kumalat ng hindi
nabeberipika
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

25. IMBENTONG PAHAYAG
Naglalayong makapanirang-uri sa kapwa; May kaakibat
nabalaking maghasik ng intriga. Ang intriga ay isang uri ng
tsismis nanakasisira sa reputasyon o pagkakaibigan (Tan,
2016).
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

26. PABRIKADONG TEKSTO
Nagmamanipula o nanlilinlang sa isang grupo o sa madla.
Madalas kinakasangkapan ng naghaharing-uri kagaya ng
mga politiko,negosyante at dinastiyang politikal para manira
ng kalaban, lituhin ang taumbayan, o pagtakpan ang mga
kabuktutan.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

27. UMPUKAN
Ang ibig sabihin ng "umpukan" ay ang paggawa ng tao ng
isang maliit na grupo o pangkat, pagtitipon ng mga tao para
sa isang okasyon o pangyayari o sa anong kadahilanan.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

28. UMPUKAN
Ginagamit din ang "umpukan" para ilarawan ang kakapalan o
karamihan ng tao sa isang grupo o pangkat.
May mgaumpukan na impormal ang talakayan kung saan ang mga
tao ay nagpapalitan ng kuru-kuro o opinyon tungkol sa isang bagay o
paksa.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

29. UMPUKAN
Isang pang halimbawa ng umpukan ay ang pakikipagtalo o debate,
na maaaring kaswal na usapan lamang, o maaari rin namang pormal
na pakikipagtalo.
Dito makikita natin ang mga tao ay may kanya-kanyang katwiran
batay sakanilang mga opinyon.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

30. TALAKAYAN
Tumutukoy sa proseso ng pag-uusap o pagpapalitan ng ideya para
sa isang nararapat o mahalagang desisyon.
Higit itong pormal kung ihahalintulad sa komunikasyong nagaganap
sa umpukan sapag mayroong nakatalagang tagapangasiwa sa daloy
ng komunikasyon sa talakayan na hindi makikita sa proseso ng
komunikasyon sa umpukan.
G.Joseph E. Cemena, LPT
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS

31. Ito ay isang karaniwang gawain sa loob ng klase. Sa pamamagitan ng
pagtatalakayan, nahahasa ang kakayahan ng mga mag-aaral sa
pagsasalita, pagpapaliwanag at pangangatwiran.
TALAKAYAN
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

32. Katangian ng Mabuting Talakayan
1. Aksesibilidad
Pagiging komportable ng mga mag-aaral sa kanilang
partisipasyon sa talakayan sa punto na walang pangamba na
nangingibabaw sa kanilang pagpapahayag.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

33. Katangian ng Mabuting Talakayan
2. Hindi palaban
May mga pagkakataon na nagiging mainit ang talakayan subalit
hindi dapat dumating sa punto na nawawalan ng magalang na
tono paraan ng pagpapahayag ng bawat kasali sa talakayan;
mainit ang pagtalakay subalit nananatili ang paggalang.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

34. Katangian ng Mabuting Talakayan
3. Baryasyon ng ideya
Mahalaga ang baryasyon o ang pagkakaiba-iba ng pananaw ng
mga pahayag upang matamo ang higit na malalim na pagtalakay.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

35. Katangian ng Mabuting Talakayan
4. Kaisahan at pokus
Mahalaga ang papel ng dalubguro o ng tagapamagitan upang
hindi mawala sa punto ng usapin sa kabilang ng mga baryasyon
ng ideya ipinahahayag sa malayang pagtalakay.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

36. Uri ng Pagtatalakayan
1. Impormal na Talakayan
Ito ay malayang pagpapalitan ng kuru-kuro hinggil sa isang paksa at
walang pormal na mga hakbang na sinusunod. Ito ay binubuo ng lima
hanggang sampung katao.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

37. Uri ng Pagtatalakayan
2. Pormal na Talakayan
Nakabatay sa tiyak na mga hakbang, may tiyak na mga taong
mamamahala at mamumuno ng talakay. Nakahanda ang mga sa
kanilang paglalahad, pagmamatuwid o pagbibigay ng kuru-kuro.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

38. Mga Uri ng Pormal na Talakayan
1. Panel Discussion
Binubuo ng tatlo o apat na kasapi at isang pinuno na umuupo sa
harapan ng mga tagapakinig.
2. Simposyum
kahawig ng panel discussion pero it ay mayroong tiyak na paksang
tatalakayin ng bawat kasapi sa panel.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

39. Mga Uri ng Pormal na Talakayan
3. Lecture-Forum o Panayam
Ito ay isang malaking pagtitipon sa ilalim ng mga pinunong maglalahad
ng mahalagang suliranin. Maaaring maglahad at magtalakay ng
maraming paksa at pagkatapos ay malayang pagtatanong upang linawin
ang paksang tinalakay.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

40. Ang talakayan o debate dayalogo ay isasagawa kung kailan
magkaroon ng bagay na hindi mapag-kaunawaan at nanga-
ngailangan ng paglilinaw ng magkatunggali sa layunin upang
mangingibabaw ang katotohanan, kaya nararapat na ayusin ang
mga salita, linawin ang mga katibayan, iwasan ang mga agam-
agam sa salita o pananaw at paniniwala.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

41. Bakit kailangan ng tao ang Talakayan?
Ang hindi pagkaunawaan ng mga tao sa kanilang pananampalataya,
teyoriya, salita at gawa ay sadyang dina maiwasan sa buhay ng tao
simula pa sa unang panahon hanggang sa katapusan ng mundo, kaya
kinakailangan ang patnubay at gabay upang maiwasan ang di pagka-
kaunawaan kadalasan ay naging sanhi ng pagkakaroon ng hidwaan sa
isat-isa.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

42. Samakatuwid ang talakayan ay isang paraan upang ang katotohanan
ay mapatunayan at mapanatili sa pamamagitan ng mga katanggap-
tanggap na basehan at katibayan kung saan ito ay nararapat na
ibabahagi ng buong katapatan at katapangan ng bawat panig at
katunggali.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

43. PANGKATANG TALAKAYAN
1. Impormal na Debate o Pagtatalo
Karaniwang isinagawa sa loob ng klase kapag may napapanahong isyung
pinag-uusapan. Wala itong mga tuntuning sinusunod at malayang
makapagsasalita ang lahat tungkol sa panig na gusto nilang
pangatwiraan.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

44. PANGKATANG TALAKAYAN
2. Formal na Debate
Kontrolado ng mga mahigpit na tuntunin at alintuntunin ang debating ito.
May dalawa itong pangkat ng mga magtatalo para sa panig afirmatibo o
negatibo. Magpapalitan sila ng talino batay sa ilalahad na matitibay na
katwiran at katibayan.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

45. PAGBABAHAY-BAHAY
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

46. Pagbabahay-bahay
Ang pagbabahay-bahay ay isang gawain na nagpupunta sa
iba’t ibang lugar at tirahan upang magsiyasat ng mga bagay-
bagay na maaaring makakuha ng impormasyon.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

47. Pagbabahay-bahay
Halimbawa, ng pagbabahay-bahay ay ang background
investigation sa taong nais bumili ng kotse o mag-loan ng
malaking halaga. Nagsasagawa sila ng interview upang
makakuha ng iba pang impormasyon, at ma-beripika kung
totoo ang lahat ng iyong isinulat sa kanilang application form.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

48. Katulad na lamang, halimbawa, ang pagbabahay-
bahay ng mga pulis sa isang barangay upang
magsagawa ng random drug test. Naging
kalakaran din noon ang pagbabahay-bahay
upang magpakilala at magbenta ng mga bagong
produkto.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

49. Pulong - Bayan
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

50. Pulong-bayan
Ito ay pagpupulong ng mga taong naninirahan sa
isang bayan upang pag-usapan ang mga suliranin,
hakbang at maging ang mga inaasahang pagbabago.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

51. Pulong-bayan
Ito ay pamamaraan ng mga Pilipino upang mapag-
usapan nang maayos ang mga bagay-bagay.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

52. Dito maaaring sabihin ng mga kalahok ang
kanilang saloobin. Lahat ay binibigyan ng
pagkakataon makapagsalita.
Ito ay pangkomunikasyon na pamamaraan ng
mga Pilipino.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

53. MGA EKSPRESYONG LOKAL
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

54. Ekspresyong lokal
Ang ekspresyong lokal ay ang likas at ordinaryong wika
na naiiba sa anyo at gamit sa lohika at iba pang uri ng
pilosopiya.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

55. Ekspresyong lokal
Ito ay mga parirala o pangungusap na ginagamit ng mga
tao sa pagpapahayag ng damdamin o pakikipag-usap na
ang kahulugan ay hindi ang literal na kahulugan ng bawat
salita at hindi maiintindihan ng mga ibang taong hindi
bihasa sa lenggwahe.
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT

56. Maraming Salamat sa
Pakikiisa at Pakikinig
SHARING KNOWLEDGE l INSTILLING CHRISTIAN VALUES l DEVELOPING LEADERS
G.Joseph E. Cemena, LPT