1.
Kom verder. Saxion.
1
LWP Inleiding Mens en
Arbeid
Sheets les 6.1.

2.
Kom verder. Saxion.
2
‘zijn’ ‘doen’
Over identiteit, zelfkennis en zelfsturing
Les 6 Inleiding Mens en Arbeid

3.
Kom verder. Saxion.
3
Wie denk je dat je bent?
1) Noteer voor jezelf de ingredienten
van jouw ‘zelf’, van je identiteit:
dus welke componenten bepalen
jouw identiteit?
2) Op welke manier is de moderne tijd
van invloed op het zelf/de
identiteit van jou? Van anderen?

4.
Kom verder. Saxion.
4
Wat is identiteit, of ‘het zelf’?
• Wie ben je?
• Wat maakt dat je bent wie je bent?
• Ben of blijf je hetzelfde, of verander je
juist?
• Wat is de rol van ‘de ander’ in het
ontstaan van jouw zelf?
• Wat is de invloed van cultuur of de tijd
waarin je leeft op je identiteit?
• Wat is de invloed van technologie op je
‘zelf’?

5.
Kom verder. Saxion.
5
• Zelf is een veelgebruikt begrip:
– ‘Ik was mezelf niet’
– ‘Terug naar jezelf’
– Jezelf (even) willen ‘verliezen’? Drank, drugs,
hobby?
• Maar….. wat betekent het? Waar zit het dan?
– Denken? Gevoel?
– Binnen in je? Je lichaam?
– Heb je een soort vaste kern of pit? Een ‘echt’
zelf en/of een ‘aangepast’ zelf?
– Vroeger: aanpassing sterker dan nu? Minder
strikte grenzen (= poreus) tussen openbaar en
privé?

6.
Kom verder. Saxion.
6
Zelf en Omgeving
– Sociologie en ‘het zelf’: invloed van de
omgeving
– Is de wereld en de cultuur waarin wij nu
leven meer een cultuur van zelfbepaling en
eigen keuze dan 100 jaar geleden?
Anthony Giddens (socioloog): mens is in de
tweede helft van de 20ste eeuw meer de
regisseur van zijn eigen leven geworden.
Is dit waar? Voor iedereen? Ongelijkheid?
Anthony Giddens (socioloog): mens is in de
tweede helft van de 20ste eeuw meer de
regisseur van zijn eigen leven geworden.
Is dit waar? Voor iedereen? Ongelijkheid?

7.
Kom verder. Saxion.
Goffman (socioloog):
The presentation of self in everyday life
• Mensen spelen rollen
• ‘Backstage’ (bijv. thuis) ben je jezelf
• Frontstage (bijv. op school, in werk) speel je
een rol, pas je je aan, draag je een masker,
laat je een deel van jezelf zien.

8.
Kom verder. Saxion.
‘zelf’ ‘rol’
Wanneer ben je écht jezelf?
Student

9.
Kom verder. Saxion.
Ogen van de ander
• Zijn niet altijd vrij van verwachtingen of
idealen, bijv. ouders.
• Ook: bron van liefde en steun
• Anders-zijn (bijv. handicap of
huidskleur) kan leiden tot onzekerheid in
zelf(beeld). Je wordt bekeken en kunt je
niet of moeilijk spiegelen
aan de ander.

10.
Kom verder. Saxion.
• ‘Zelf’ is product van cultuur:
– Collectivistische culturen: wij-
cultuur, gemeenschap, gezin &
familie, gedeelde moraal
– Individualistische culturen: ik-
cultuur, zelfontplooiing,
nadruk op eigen weg gaan
Andere tijden, andere zelven

11.
Kom verder. Saxion.
11
Moderne tijd: grenzen worden
vaag of poreus.
• Man-vrouw
• Publiek-prive
• Echt - fake?
• Wie ben ik nu ‘écht’? Is nu moeilijker
te beantwoorden, o.a. door (social)
media.

12.
Kom verder. Saxion.
Opdracht voor les 6
2) Lees het artikel ‘Wat je doet ben jezelf’ van
Jouke Post en geef van dit artikel aan:
-wat volgens jou de kern of de strekking is
-twee aspecten die je niet begrijpt of moeilijk
vindt;

13.
Kom verder. Saxion.
13
‘zijn’ ‘doen’
Is wat je doet (beroep) ook wat je bent?
Les 6 Inleiding Mens en Arbeid

14.
Kom verder. Saxion.
14
‘essentie’ ‘existentie’
Artikel: Wat je doet ben je zelf
1: filosofie
Aangeboren,
vaststaand, ziel
Aangeleerd,
veranderlijk,
constructie

15.
Kom verder. Saxion. Zelf en de tijd
»Renaissance (1350-1650):
• grote omslag in het denken over de mens; mens
wordt het autonome middelpunt van het denken
»Verlichting (17e en 18e eeuw)
• Descartes : cogito ergo sum: ik weet zeker dat ik
denk. Mens moet onafhankelijk van autoriteit,
dogma en gezag leren denken
• Kant : heb de moed om je eigen verstand te
gebruiken: sapere aude: durf te denken
Descartes Kant

16.
Kom verder. Saxion.
Wat je doet ben jezelf?
2. sociologie
• Wat is individualisering?
– Identiteit is minder een vaststaand gegeven
– identiteit wordt steeds meer iets waar je aan
kunt en moet werken:
– je kunt het leven leiden dat jij wilt en dat bij
jou past:
•je hebt vrijheid van keuze
•je geeft je leven op jouw (eigen) manier vorm
•identiteit is een constructie
•Identiteit is veranderlijk en ‘vloeibaar’
16

17.
Kom verder. Saxion.
• 1) Schrijf eens drie eigenschappen van
jezelf op: kwaliteiten, gedrag
• 2) formuleer van deze eigenschappen
het tegendeel.
• 3) kijk of je soms ook aspecten van het
tegendeel ‘bent’ of ‘doet’
Wat je doet ben je zelf
3: psychologie

18.
Kom verder. Saxion.
• Mensen hebben te maken met ‘vele
anderen’, dat maakt dat ‘stemmen’ van
anderen in hen leven
• ‘stemmen’ kunnen innerlijk
tegenstrijdig zijn, omdat ze
verschillende boodschappen bevatten
• Is de mens van binnen wel een eenheid
en consistent, zoals bepaalde
psychologen denken?
Wat je doet ben je zelf
3: psychologie

19.
Kom verder. Saxion.
Meervoudige zelf
• Je bent niet altijd een eenheid of ‘mooi
samenhangend’
• ‘Moderne mens’ hoeft niet consistent en
een eenheid te zijn:
– je bent tegenstrijdig in je denken, voelen en
doen
– ambivalentie (enerzijds, anderzijds) en
inconsistentie (geen samenhang) zijn
‘normaal’

20.
Kom verder. Saxion.
Wat je doet ben jezelf?
– Het zelf als object:
•mensen hebben een ware aard
(essentie) en een (stabiele)
persoonlijkheid : die kun je (laten)
meten door middel van bijv. tests.
20

21.
Kom verder. Saxion.
Wat je doet ben jezelf?
– Het zelf als subject:
•Mens is een dynamisch wezen en kan
wat van zijn leven maken (existentie).
Deze stroming benadrukt groei,
potentie, wording.
21

22.
Kom verder. Saxion.
Wat je doet ben jezelf?
– Het zelf als project:
•Mens is beide: zowel objectief
(meetbaar, stabiel) als subjectief
(dynamisch en veranderlijk).
•Identiteit is zowel aangeboren (nature)
als verworven (nurture);
22

23.
Kom verder. Saxion.
23
Identiteit als paradox :
stabiel en veranderlijk

24.
Kom verder. Saxion.
• http://www.npo.nl/3doc/11-08-
2010/VPRO_1141355