1. Het einde van het geuridentificatietijdperk
Hoe de fouten van zeven agenten het Nederlandse opsporingsapparaat te kijk zetten
Door Marianne Borger en Jolanda Vogelaar
Tijdens een hoger beroep zaak aan het gerechtshof te Leeuwarden in oktober 2006 stonden twee
verdachten terecht voor een overval. Het tweetal werd beschuldigd van een gewapende
autodiefstal en het overvallen van een casino-eigenaar. Bij de eerste behandeling van deze zaak
werden de verdachten veroordeeld, mede doordat zij via een geuridentificatieproef aan de
gebruikte wapens waren gelinkt. Tijdens het hoger beroep werden de twee politieagenten die de
geurproef voor deze zaak hadden uitgevoerd, opgeroepen als getuigen. Op het moment dat hen
gevraagd werd of zij de geurproef wel correct en dus blind uitgevoerd hadden, antwoordde één
van de agenten: “De proeven worden nooit blind uitgevoerd.” De genoemde politieagenten waren
onderdeel van de zogeheten ‘Oefengroep Oost’. Deze groep voerde geuridentificatieproeven uit
voor alle korpsen binnen de regio Noord- en Oost-Nederland. De agent had geen idee wat voor
gevolgen zijn uitspraak zou hebben, voor zowel zijn eigen toekomst als voor het gebruik van
geurproeven en het vertrouwen in het opsporingsapparaat.
Naar aanleiding van deze verklaring begon de Rijksrecherche in opdracht van het Openbaar
Ministerie (OM) een oriënterend onderzoek naar alle geuridentificatieproeven die uitgevoerd waren
door de Oefengroep Oost. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er binnen de groep zeven
politieagenten waren die de geurproeven lang niet altijd ‘blind’ uitvoerden. Hierdoor was het
mogelijk dat zij de resultaten van de proeven hebben beïnvloed.
Justitiële dwalingen
De zeven betrokken politieagenten zijn in 2007 voorgeleid bij de rechtbank in Zutphen. Het plegen
van fraude bij het uitvoeren van geuridentificatieproeven is een strafbaar feit. Vier van de zeven
politieagenten zijn veroordeeld, drie agenten werden vrijgesproken. Maar hiermee was de zaak niet
afgesloten. Het niet naleven van de protocollen bracht vele justitiële dwalingen aan het licht. Eén van
deze dwalingen was de veroordeling van Ernest Louwes, verdachte in de Deventer moordzaak. Ook
hij was een ‘slachtoffer’ van de fraude van de Oefengroep Oost. Het gerechtshof heeft Louwes
uiteindelijk op basis van de foutieve geurproef vrijgesproken. Dit is echter slechts één van die zaken.
Ruim 2000 personen zijn veroordeeld op grond van een geuridentificatieproef die tussen 1997 en
2006 is uitgevoerd. Een aantal van hen is hierdoor ook onterecht veroordeeld.
Naar aanleiding van deze zaak is er veel kritiek geweest op het gebruik van geurproeven als
bewijsmateriaal. Tegenwoordig mogen resultaten van geuridentificatieproeven niet meer gebruikt
worden als strafrechtelijk bewijs. Ze worden zelfs helemaal niet meer uitgevoerd.
Hiermee was de zaak echter nog steeds niet gesloten, de discussie over geurproeven ging door. Deze
discussie werd onder andere aangewakkerd door professor Jan Frijters, een groot tegenstander van
de geurproef. Jan Frijters is een gepromoveerde geurdeskundige die zich bezighoudt met
geurproeven. Zijn interesse in geurproeven werd gewekt door een uitzending van ‘Eén Vandaag’ over
een onopgeloste moordzaak. Frijters wilde zich verder verdiepen in het gebruik van
geuridentificatieproeven en begon allerlei zaken te bestuderen. “Op eigen houtje ging ik naar de
plaats delict om de al uitgevoerde geurproef te herhalen en de resultaten te vergelijken”, vertelt hij,
“op deze manier werd ik na enige tijd deskundige op het gebied van geurproeven.” Uiteindelijk werd
Frijters hierdoor ook gevraagd om bij bepaalde zaken een analyse van de uitgevoerde geurproeven
op te stellen. “Al snel kwam ik erachter dat geurproeven niet geheel betrouwbaar zijn. Ik had het
voorgevoel dat de geurproeven niet blind werden uitgevoerd. Dit was omdat in bepaalde gevallen de

2. speurhond, ongeacht de opstelling, steeds hetzelfde geurbuisje pakte”, aldus Frijters. Al voordat
bekend werd dat er fraude was gepleegd met geurproeven waarschuwde Frijters de maatschappij
voor het gebruik van geurproeven bij rechtszaken.
Hoe werkt een geurproef?
Al sinds jaar en dag is de speurhond een betrouwbaar hulpmiddel voor de politie. Jaren geleden
werden zij al gebruikt bij het opsporen van misdadigers. Bekend is dat honden een bijzonder
ontwikkeld reukvermogen hebben waardoor zij dingen kunnen ruiken die wij met de menselijke neus
niet kunnen waarnemen. De hoofdtaak van de speurhond is de politie te helpen bij het vergaren van
bewijs, dat moeilijk door mensen gevonden kan worden. Politiespeurhonden maken deel uit van het
Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), waar zij tot 2010 ondergebracht waren bij de ‘Dienst
Levende Have Politie’. Sinds 2010 behoren zij tot de Unit Specialistische Honden. Het KLPD verzorgt
de opleiding van de speurhonden op een speciaal trainingscomplex in Nunspeet.
Toen geurproeven nog uitgevoerd werden, golden voor de uitvoering ervan zeer strikte regels die
waren opgenomen in de Regeling Politiehonden. In deze regeling valt precies te lezen hoe zo’n proef
opgebouwd moet worden. Allereerst wordt de proef altijd uitgevoerd door twee personen: de
hondengeleider en een helper. De helper bereidt de proef voor. Voor de proef zijn zeven
geurmonsters nodig; zes van figuranten en één van de verdachte. Alle zeven personen moeten vijf
minuten lang twee geurdragers vasthouden; een voorwerp waar hun geur in wordt opgenomen. De
helper maakt dan in een geschikte ruimte twee rijen met deze geurdragers. De volgorde van de
geurdragers is willekeurig. De helper kiest de opstelling door dobbelstenen te gooien; de gegooide
ogen komen overeen met de code van een opstellingsschema.
Eén van de zes figuranten die meewerken aan de geurproef, fungeert als zogenaamde
controlepersoon. Hij of zij houdt, naast een geurdrager, ook enige tijd een controlevoorwerp vast. Dit
controlevoorwerp wordt gebruikt bij het eerste deel van de geurproef. De geleider komt in dit
stadium met zijn hond de ruimte in en laat de hond aan het controlevoorwerp ruiken. De hond moet
de geur dan in beide rijen aan de geurdrager van de controlepersoon koppelen. Kan de hond dit niet,
dan wordt de proef gediskwalificeerd. Lukt het de hond wel, dan kan met de daadwerkelijke proef
begonnen worden.
Het corpus delicti wordt erbij gehaald. Dit is het voorwerp dat afkomstig is van de plaats delict, en
waarvan de agenten willen weten of de geur die eraan zit, die van de verdachte is. De hond mag aan
het voorwerp ruiken, en moet de geur dan aan een geurdrager koppelen. Als de hond in alle twee de
rijen de geurdrager van de verdachte ‘aanwijst’, wordt er gesproken van ‘herkenning van de
verdachte’, en is de proef succesvol uitgevoerd. Is er echter maar één of geen herkenning, dan wordt
de proef gediskwalificeerd of is er simpelweg ‘geen herkenning’.
Maar hoe weet je nu zeker dat er écht een herkenning van geur heeft plaatsgevonden? Professor
Frijters heeft hier een theorie over, die tegelijkertijd ook een deel van zijn kritiek op de geurproef is.
“Als voorbeeld neem ik een waterput van tien meter diepte”, vertelt Frijters, “wanneer een dader
jou in je buik steekt en vervolgens het moordwapen in de put gooit, kan het zomaar zijn dat het
moordwapen drie dagen later pas door de politie gevonden wordt. Op dat wapen hebben zich dan al
genoeg andere moleculen verzameld die de daders geur op het moordwapen maskeren.” Daarnaast
vertelt Frijters ook dat een dader een voorwerp minimaal tien seconden moet hebben vastgehouden,
wil zijn geur op dat voorwerp vastgelegd worden. Frijters: “De politie doet naar aanleiding van de
vondst een geurproef en hierbij wordt een bepaalde geur gevonden, maar dit kan ook een geur zijn
die al eerder op het voorwerp is vastgelegd dan de geur van de dader. Je mag er niet direct vanuit
gaan dat er daarom een geurherkenning is. Daarbij kunnen honden geuren niet identificeren, zij
vergelijken deze alleen met elkaar.”

3. Blind testen
Het is bij een geurproef uitermate belangrijk dat de proef ‘blind’ uitgevoerd wordt. Dit betekent dat
de hondengeleider op geen enkele manier weet welke geurdrager van wie is. De agenten verklaren
dit ook bij het opmaken van een proces-verbaal van de geurproef. “De geleider verklaart *…+dat de
hond de controlepersoon niet kent, dat hij ten tijde van het uitvoeren van de proef van geen enkele
geurdrager wist waar deze zich in de rij bevond en dat hij [bij het identificeren van de
controlepersoon] geen enkele reactie van zijn hond op de geurdrager van de verdachte heeft
gezien”.
Maar waarom is het zo belangrijk dat de geleider de identiteiten achter de geurdragers niet kent?
Politiehonden worden getraind om op commando van hun geleider opdrachten uit te voeren, maar
honden reageren niet alleen op commando’s. Hondengedragstherapeut Judith Strijbos vertelt dat
honden meesters zijn in het lezen van lichaamstaal, tot in de kleinste details. “Lichaamstaal is een
belangrijk communicatiemiddel tussen honden onderling, maar ook bij de communicatie tussen hond
en mens”, aldus Strijbos, “honden kunnen de menselijke lichaamstaal herkennen en vervolgens
interpreteren zij dat.” Volgens Strijbos letten honden feitelijk meer op lichaamstaalsignalen dan op
het gesproken woord. Maar wat heeft dit te maken met het uitoefenen van geurproeven? “Als een
hondengeleider weet welke geurdrager van wie is kan hij dit onbewust uitstralen. Dit kan zijn door
een lichte hoofdbeweging, een kleine indraai van de schouder, een vertraging, maar ook al door iets
minimaals als het kijken naar een object of het even de adem inhouden”, vertelt Strijbos, “honden
signaleren deze details en leren daar bij herhaling ook betekenis aan te geven.” Zo is het dus mogelijk
dat een hondengeleider, onbewust, zijn hond beïnvloedt als hij weet welke geurdrager van welke
persoon is.
Normaliter wordt dit effect tegengegaan door het ‘blind’ uitvoeren van een geurproef. Alleen de
helper, die de proef heeft opgezet, weet in dat geval welke geurdrager van wie is. De geleider kan
dan geen onbedoelde signalen afgeven en kan dus het resultaat van de proef niet beïnvloeden.
Omdat het in dit geval echter zo was dat de agenten wel op de hoogte waren van de positie van de
geurdragers, is het mogelijk dat de resultaten zijn beïnvloed.
Valse verklaringen onder ede
Op 11 december 2007 moesten zeven agenten van de Oefengroep Oost voor de rechtbank in
Zutphen verschijnen. Daar werden zij aangeklaagd voor het ‘afleggen van een valse verklaring onder
ede’. Deze aanklacht komt voort uit het feit dat de agenten een proces-verbaal hebben ondertekend
waarin zij verklaren dat zij niet wisten waar de geurdragers van bepaalde personen zich bevonden,
terwijl dit wel zo was. Tijdens de rechtszaken werd er door het OM zwaar gesteund op de
verklaringen van de verdachten.
“Verdachte [medeverdachte B] heeft onder andere verklaard dat op maandagen doorgaans alle leden
van de Oefengroep Oost (hierna: de Groep) aanwezig waren, dat er binnen de Groep nooit blind werd
gesorteerd en dat hij geen herinneringen heeft aan blind sorteren. […] Verdachte heeft in zijn verhoor
verklaard dat hij geen herinneringen heeft aan blind sorteren op maandagen. Voorts dat er meestal
niet-blind is gesorteerd en dat dit zeker voor de maandagen gold. Maar ook dat er pieken en dalen
waren.[…] Hij bedoelde hiermee, dat iets meer dan 50% blind werd gesorteerd […]Uit hun verklaringen
valt af te leiden, dat [het wel of niet blind sorteren] afhing van de drukte. De maandag was vaak druk,
omdat de gehele Groep dan aanwezig was. Hoe drukker het was, hoe vaker niet-blind werd gesorteerd.
In dat geval werd de tot de geuridentificatieproef behorende controleproef gebruikt als
oefenproef.[…]De gangbare werkwijze binnen de Groep was, dat de helper het bord niet wiste tenzij de
geleider dit nadrukkelijk aan de helper verzocht, aldus verdachte. […]”

4. Tijdens de rechtszaak werd ook bekend hoe de agenten dan op de hoogte waren van de positie van
de geurdragers. Zo was het opstellingsschema van de geurdragers vaak nog zichtbaar voor de
hondengeleider tijdens het uitvoeren van de proef, hielpen hondengeleiders regelmatig mee met het
neerleggen van de geurdragers in de goede volgorde en werd de volgorde van de geurdragers de
hondengeleiders soms zelfs ingefluisterd door de helpers.
Frijters denkt dat de politieagenten in kwestie niet doorhadden hoe groot de verantwoordelijkheid
was die zij droegen bij het uitvoeren van geurproeven. “Ze zijn soepel omgegaan met de protocollen,
zonder dat ze erover nadachten wat voor gevolgen de resultaten konden hebben voor de toekomst
van de verdachte”, aldus Frijters.
“Een bijzonder ernstige zaak”
De rechtbank had moeite met het doen van een uitspraak, omdat het op enkele uitzonderingen na
niet mogelijk was om per proef vast te stellen of deze nu wel of niet blind uitgevoerd was. Dit was
voor de rechtbank echter geen reden om niet tot strafoplegging over te gaan, omdat het “buiten kijf
staat dat het merendeel der verdachten heeft verklaard dat geuridentificatieproeven in een
aanzienlijk aantal gevallen niet volgens de daarvoor geldende procedure zijn verlopen.” Daarnaast
sprak de rechtbank van een bijzonder ernstige zaak, waarin strafbare feiten aan de orde zijn die “het
rechtssysteem en het vertrouwen dat de samenleving daarin moet kunnen hebben, ernstig
ondermijnen.” De rechtbank beargumenteerde verder dat deze kwestie tot aanzienlijke gevolgen zal
leiden. “Reeds afgedane strafzaken zijn voorgedragen voor herziening door de Hoge Raad, zich in
voorarrest bevindende verdachten die in eerste instantie tot gevangenisstraf waren veroordeeld, zijn
in hoger beroep vrijgesproken, om nog maar te zwijgen van het feit dat het handelen van verdachte
en zijn medeverdachten het aanzien van en het vertrouwen in de integriteit van het
opsporingsapparaat ernstig heeft geschaad. Dat rekent de rechtbank verdachte zwaar aan.”
Uiteindelijk werden er van de zeven agenten die terechtstonden, drie vrijgesproken. Vier agenten
werden veroordeeld tot vier maanden voorwaardelijke celstraf en taakstraffen variërend van 120 tot
210 uur. Daarnaast werden zes agenten ook voor twee jaar ontzet uit het ambt van politieagent.
De foutieve geurproeven hadden niet alleen gevolgen voor de agenten die ze uitgevoerd hebben. De
proeven zijn immers als bewijs gebruikt in rechtszaken en er zijn ook mensen mee veroordeeld.
Volgens het OM zijn er bij meer dan 2000 zaken geurproeven, die tussen 1997 en 2006 uitgevoerd
zijn, als bewijsmateriaal gebruikt. Voor deze zaken zijn in totaal 92 herzieningsverzoeken ingediend.
Opnieuw naar de rechter
Als er een herzieningsverzoek wordt ingediend, betekent dit niet dat de zaak gelijk heropend wordt.
Bij een herziening kijkt de Hoge Raad of er sinds de uitspraak nieuwe ontwikkelingen zijn ontstaan.
Zo’n ontwikkeling noemt men een novum. In dit geval is het novum het feit dat de geurproeven
verkeerd uitgevoerd zijn. Als de Hoge Raad het vermoeden heeft dat de rechter wellicht een ander
besluit had genomen als deze dit geweten had, kunnen zij besluiten om de herziening gegrond te
verklaren. In dit geval wordt de rechtszaak weer terug naar de rechtbank verwezen en wordt deze
opnieuw behandeld, natuurlijk zonder de geurproef als bewijs.
Omdat de rechtszaak opnieuw behandeld wordt, kan het voorkomen dat een veroordeelde in de
nieuwe behandeling vrijgesproken wordt. Als hij of zij dan al een straf heeft voltooid, kan er een
schadevergoeding geclaimd worden.
In dit geval werden er van de 92 herzieningsverzoeken die ingediend werden, maar een tiental
gegrond verklaard door de Hoge Raad. Arthur van der Biezen, strafrechtadvocaat bij
Advocatenkantoor Kuijpers & Van Der Biezen, vertelt waarom er maar zo weinig herzieningen
worden toegezegd. “Dit komt doordat het vaak moeilijk is om te bepalen hoe groot de rol is die de

5. geurproef heeft gespeeld bij de veroordeling. Het lukt vaak alleen als de veroordeling vooral op de
geurproef is gebaseerd,” aldus Van der Biezen, “daarnaast gaat het ook vaak om oude zaken. Dan
moet de advocaat die dossiers wel bewaard hebben.”
Van der Biezen is niet te spreken over de manier waarop het OM de herzieningen heeft afgehandeld.
Nadat bekend werd gemaakt dat de geurproeven niet meer geldig waren als bewijs, stuurde het OM
in 2007 een brief aan veroordeelden bij wiens zaak een geurproef gebruikt was.
Het OM nodigde de veroordeelden dus uit om een herziening aan te vragen. Van der Biezen vindt dit
geen goede aanpak. “Ik vind het jammer dat justitie de veroordeelden hier niet meer mee heeft
geholpen. Zij weten precies bij welke zaken een geurproef mee heeft gespeeld, maar in plaats van
dat zij het initiatief nemen, laten zij de advocaten het initiatief nemen. Die moeten de dossiers maar
op gaan zoeken en een verzoek indienen.”
Een gevoelig onderwerp
De zeven politieagenten van de Oefengroep Oost hebben nog nooit over deze zaak verteld in de
media. Hun verhaal is alleen te lezen in de niet-openbare verklaringen die zij af hebben gelegd voor
het OM. Tijdens het schrijven van dit artikel zijn meerdere pogingen ondernomen om de
politieagenten in kwestie te spreken te krijgen, zonder succes. “Het is een gevoelig onderwerp waar
niet graag over gepraat wordt”, zegt Mengs Gerritsen, hoofd communicatie bij het politiekorps
IJsselland, “de politie is en blijft natuurlijk een overheidsinstantie. Het is een zwarte periode die ze
liever achter zich laten. Daarnaast krijgen ze ook geen toestemming om deze informatie, die ook te
maken heeft met politiezaken, openbaar te maken.”
De zaak rond de foutief uitgevoerde geurproeven heeft een lange nasleep gehad. Anno 2011 worden
de laatste herzieningsverzoeken afgehandeld, maar een groot deel van de zaken waarin een
herziening is toegezegd, moet nog steeds opnieuw behandeld worden. Het KLPD ziet inmiddels af
van het uitvoeren en gebruiken van geuridentificatieproeven als bewijsmateriaal tegen verdachten.
De gehele affaire wordt door veel mensen nog steeds gezien als een enorme flop van het
Nederlandse opsporingsapparaat.
“Bij het opsporingsonderzoek in uw zaak is destijds gebruik gemaakt van een
geuridentificatieproef […]Uit intern oriënterend onderzoek is gebleken dat bij de
geuridentificatieproeven […] regelmatig niet conform het vastgestelde protocol is gewerkt. […]
Recent is door het Gerechtshof Leeuwarden […] bepaald dat de resultaten ervan niet als bewijs
gebruikt mochten worden. Ook in uw zaak heeft een dergelijke proef plaatsgevonden. […] Omdat
in uw zaak het arrest onherroepelijk is, is een herzieningsprocedure mogelijk. Een dergelijke
procedure is er onder meer voor bedoeld om een strafvonnis door de Hoge Raad te laten toetsen
indien naar het oordeel van u als aanvrager er sprake is van een nieuw feit dat, als de rechter dat
eerder zou hebben geweten, zou hebben geleid tot bijvoorbeeld een vrijspraak.”

6. Bronvermelding
Mondelinge bronnen
Biezen, van der, Arthur (Mr.), Advocatenkantoor Kuijpers & Van Der Biezen, strafrechtadvocaat
Tel.: 073-6148664
Gesproken op 17 maart 2011.
Frijters, J.E.R. (Prof. Dr.), psycholoog/geurdeskundige/expert op het gebied van geurproeven.
Tel.: 003289771962
Gesproken op 29 maart 2011.
Gerritsen, Mengs, hoofd communicatie bij het politiekorps IJsselland.
E-mail: communicatie@ijsselland.politie.nl
Contact gehad op 3 maart 2011.
Kraszewksi, E.J.G., Korps Landelijke Politiediensten/KLPD, persvoorlichter KLPD.
Tel.: 0343-535250, E-mail: ed.kraszewski@klpd.politie.nl
Contact gehad op 11 maart 2011.
Strijbos, Judith, Dog On Track, hondengedragstherapeut.
Tel.: 06-14177131, E-mail: info@dogontrack.nl
Gesproken op 25 februari 2011.
Wilhelm, Désirée, persvoorlichter Openbaar Ministerie.
Tel.: 070-3399848, E-mail: d.e.wilhelm@om.nl
Contact gehad op 4 maart 2011.
Documenten
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, (2008). Regeling Politiehonden:
Keuringsreglement Politiespeurhond Menselijke Geur.
http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-
publicaties/rapporten/2008/09/18/regeling-
politiehonden/bijlage1reglementspeurhondmenselijkegeur2008.pdf
Geraadpleegd op verschillende dagen.
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, (2009). Regeling Politiehonden.
http://wetten.overheid.nl/BWBR0019728/geldigheidsdatum_02-09-2009
Geraadpleegd op 23 februari 2011.
KLPD, (2003). Jaarverslag KLPD: Ontwikkelingen in het gebruik van speurhonden
Geraadpleegd op 26 februari 2011.

7. Beeld en geluid
Eikelenboom, Siem & Janssen, Gert, (21 december 2006). Duizenden geurproeven ongeldig.
NOVA:
http://www.novatv.nl/page/detail/uitzendingen/4811/%27Duizenden+geurproeven+ongeldig%27.
Geraadpleegd op 25 maart 2011.
Boeken
Mols, G.P.M.F., (2003) Getuigen in strafzaken. Deventer: Kluwer.
Webpagina’s
Wikipedia, (23-12-2005). Kluger Hans Effect.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Kluger_Hans
Geraadpleegd op 26 februari 2011.
Kranten- en tijdschriftartikelen
Auteur onbekend, (14-11-2006). Wat is een correct uitgevoerde geur-identificatieproef? De Stentor.
Auteur onbekend, (14-11-2006). Korpsen treffen maatregelen na onjuiste geurproeven. Blik op
nieuws, http://www.blikopnieuws.nl/bericht/37320
Auteur onbekend, (09-02-2007). Bijna 2.700 geurproeven politiehonden ongeldig. Elsevier.
http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Nederland/111404/Bijna-2.700-geurproeven-politiehonden-
ongeldig.htm
Auteur onbekend, (22-12-2006). Strafzaken op de schop na ongeldige geurproeven. Elsevier.
http://www.elsevier.nl/web/10105631/Nieuws/Nederland/Strafzaken-op-de-schop-na-ongeldige-
geurproeven.htm
Auteur onbekend, (25 mei 2007). Foutieve geurproeven bij 1.600 veroordeelden. NRC Handelsblad.
Broeders, T., (2008). De kwalijke reuk van de geuridentificatieproef. Expertise en Recht.
http://www.recht.nl/doc/TijdschriftvoorForensischBewijs.pdf?RNLSESSION=
Doorenbos, D.R., (05-10-2007). De kroniek van het straf(proces)recht. Nederlands Juristenblad.
Evenblij, Maarten, (22 maart 2003). Aan de speurhond zit een luchtje. De Volkskrant.
Frijters, J.E.R., (2008). Dobbelen en positievoorkeuren bij canine geuridentificatieproeven. Expertise
en recht.
http://www.recht.nl/doc/TijdschriftvoorForensischBewijs.pdf?RNLSESSION=
Frijters, J.E.R., (28 april 2006). De geuridentificatieproef in het licht van het falsificatiebeginsel.
Nederlands Juristenblad, nr. 17.

8. Haak, Ruud, (oktober 2009). Fraude met politiehonden – De Sorteerproef. Onze Hond, nr. 11, pag.
23-33
Jong, de, Stan, (05-12-2003). De natte neus als rechter. HP/DeTijd
Koelewijn, Jannetje & Rosenberg, Esther, (24-05-2008). De deskundige rukt op in het recht;
hoogleraren zetten zich in om ‘onschuldigen’ uit de cel te krijgen. NRC Handelsblad.
Oirschot, van, Caspar, (14-11-2006). Een politiehond moet ‘blind’ ruiken. De Stentor.
Schoon, Adee, (2000). Speuren met geuren. Natuur & Techniek, nr. 5.
Schoon, Adee, (maart 1997). The performance of dogs in identifying humans by scent.
Overige nieuwsberichten
Openbaar Ministerie, (13 november 2006). Rijksrecherche onderzoekt geuridentificatieproeven
Noord- en Oost-Nederland.
http://www.om.nl/algemene_onderdelen/uitgebreid_zoeken/@133469/rijksrecherche/
Openbaar Ministerie, (25 mei 2007). Inventarisatie geuridentificatieproeven vrijwel afgrond.
http://www.om.nl/algemene_onderdelen/uitgebreid_zoeken/@126145/inventarisatie/
Openbaar Ministerie, (13 augustus 2007). OM Zutphen vervolgt zeven speurhondengeleiders voor
meineed of valsheid in geschrifte.
http://www.om.nl/algemene_onderdelen/uitgebreid_zoeken/@133482/om_zutphen_vervolgt/
Openbaar Ministerie, (23 november 2007). Oriënterend onderzoek Rijksrecherche afgerond.
http://www.om.nl/algemene_onderdelen/uitgebreid_zoeken/@127055/orienterend/
Rechtszaken
Hoge Raad der Nederlanden, (22-04-2008). Herziening in geurproefzaken.
http://www.rechtspraak.nl/Actualiteiten/Archief/2008/04/Herziening+in+geurproefzaken.htm
Geraadpleegd op verschillende dagen.
Hoge Raad der Nederlanden, (11-12-2007). Vrijspraak en veroordeling in zaak speurhondengeleiders.
http://www.rechtspraak.nl/Actualiteiten/Archief/2007/12/Vrijspraak+en+veroordeling+in+zaak+spe
urhondengeleiders.htm
Geraadpleegd op verschillende dagen.
Arrondissementsparket te Arnhem, (11 juni 2007). Geen titel: brief aan veroordeelden over het
gebruik van geurproeven.
http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=BC9637
Geraadpleegd op 23 maart 2011.

9. Onderstaande LJN-nummers corresponderen met de rechtszaken van de speurhondengeleiders:
LJN: BB9859
LJN: BB9860
LJN: BB9863
LJN: BB9835
LJN: BB9812
LJN: BB9859
LJN: BB9823
Onderstaande LJN-nummers corresponderen met enkele aanvragen voor herzieningen die zijn
ingediend. Voor de gehele selectie van herzieningen, zie:
http://zoeken.rechtspraak.nl/resultpage.aspx?snelzoeken=true&collection=rnl&querypage=../zoeken
/zoeken.asp&searchtype=kenmerken&vrije_tekst=herziening geurproef
LJN: BJ7543
LJN: BM6650
LJN: BH4340
LJN: BH4344
LJN: BC9637
LJN: BC8789
LJN: AZ1983
LJN: AZ1994

10. Bronnen die niet mee wilden/konden/mochten werken
Schoon, Adee (Dr.), expert op het gebied van geurproeven
E-mail: adee.schoon@planet.nl
Gerritsen, J , Politievakbond ACP
Tel.: 033-4952888, E-mail: bestuur@acp.nl
Haan, Bas
Tel.: 06-51542439
Knoops, G.G.J. (Prof. Dr.), strafrechtadvocaat.
Tel.: 020-4705151, E-mail: officie@knoops.nl
Nelissen, Kim, hoofdredactie politieblad Utrecht.
Tel.: 06-44068115
Van de agenten die betrokken waren bij deze zaak, hebben wij geen namen kunnen ontdekken en
we hebben hen ook niet kunnen bereiken. Van verschillende instanties, waaronder de politie zelf,
hebben we te horen gekregen dat zij niet over de zaak mogen praten.
Het KLPD wordt eerder als bron genoemd, de persvoorlichter heeft echter alleen informatie verstrekt
over hoe er nu met geurproeven om wordt gegaan. Over andere zaken wilde hij niet praten.