Biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông tỉnh Điện Biên.pdf

1. i ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ NHUNG BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2014

2. ii ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ NHUNG BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Thị Bích Liễu HÀ NỘI – 2014

3. iii LỜI CẢM ƠN Sau hai năm học tập và nghiên cứu, tác giả đã hoàn thành chương trình khoá học Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục Trường Đại học Giáo dục – ĐHQGHN và hoàn thành luận văn “Biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên”. Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến trường Trường Đại học Giáo dục - ĐHQGHN, các thầy giáo, cô giáo Khoa Quản lý giáo dục Trường Đại học Giáo dục - ĐHQGHN đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến TS. Trần Thị Bích Liễu - Người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi nhiệt tâm, tận tình để tôi có điều kiện hoàn thành luận văn này. Với tình cảm chân thành của mình, tác giả xin được gửi lời cảm ơn tới các đồng chí lãnh đạo các trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn, DTNT-THPT Huyện Tuần Giáo, THPT Phan Đình Giót - Thành phố Điện Biên Phủ cùng các bạn đồng nghiệp và gia đình đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành việc học tập, thu thập và xử lý thông tin phục vụ quá trình nghiên cứu của mình. Do điều kiện nghiên cứu còn hạn chế, luận văn sẽ khó tránh khỏi những thiếu sót, tác giả mong nhận được những chỉ dẫn và những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy cô giáo và đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn. Hà Nội, tháng 11 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Nhung

4. iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CBGV Cán bộ giáo viên CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ Thông tin CSVC Cơ sở vật chất DHTC Dạy học tích cực ĐPT Đa phương tiện GV Giáo viên HS Học sinh ICT Information and Communication Technology KNLNN Khung năng lực ngoại ngữ PPDH Phương pháp dạy học QLGD Quản lý Giáo dục TBDH Thiết bị dạy học

5. v MỤC LỤC Lời cảm ơn…………………………………………………….……………….i Danh mục chữ viết tắt…………………………………………..…………….ii Mục lục……………………………………………………………………….iii Danh mục bảng………………………………………………………...……..vi Danh mục biểu đồ, sơ đồ……………………………………………………..vi MỞ ĐẦU………………………………………………………….…………..1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƯỜNG THPT...............................................................8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề..................................................................8 1.1.1. Trên thế giới.........................................................................................9 1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................ 13 1.2. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu ............................... 17 1.2.1. Ứng dụng ICT trong giáo dục............................................................. 17 1.2.2. Biện pháp quản lí sử dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh ............ 18 1.3. Đặc điểm của ICT và các ứng dụng của ICT trong dạy học................... 21 1.3.1. Hình thức và cấp độ ứng dụng ICT trong dạy học .............................. 21 1.3.2. Các chương trình hỗ trợ học tập bằng ICT.......................................... 22 1.3.3. Các công cụ ICT thường được sử dụng trong dạy học ........................ 23 1.4. Các ứng dụng của ICT trong dạy học môn Tiếng Anh........................... 24 1.4.1. Đặc điểm dạy học môn Tiếng Anh ..................................................... 24 1.4.2. Các ứng dụng của ICT trong dạy học môn Tiếng Anh........................ 26 1.5. Quản lí dạy học ở trường THPT ............................................................ 28 1.6. Giải pháp quản lí đổi mới dạy học ngoại ngữ theo đề án đổi mới Dạy và học ngoại ngữ giai đoạn 2008 – 2020........................................................... 30 1.7. Quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở trường THPT theo yêu cầu của quản lí dạy học và đổi mới dạy học ngoại ngữ................................. 34

6. vi 1.7.1. Bản chất, mục tiêu và nội dung của quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh.............................................................................................. 34 1.7.2. Quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở trường THPT theo xu hướng đổi mới quản lí dạy học ngoại ngữ .................................................... 36 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 39 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN ........................................................................................................... 40 2.1. Mục tiêu, nội dung và phương pháp nghiên cứu .................................... 40 2.1.1. Mục tiêu ............................................................................................. 40 2.1.2. Nội dung đánh giá thực trạng.............................................................. 40 2.1.3. Các phương pháp nghiên cứu ............................................................. 40 2.1.4. Quá trình chuẩn bị .............................................................................. 41 2.2. Phân tích kết quả đánh giá thực trạng .................................................... 43 2.2.1. Giới thiệu các trường THPT tham gia nghiên cứu và chất lượng học tập môn tiếng Anh của học sinh ở các trường..................................................... 43 2.2.2. Thực trạng ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên ................................................................................... 49 2.2.3. Thực trạng quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên........................................................................ 55 2.3. Đánh giá chung về mặt mạnh, mặt yếu và phân tích nguyên nhân ......... 63 2.3.1. Mặt mạnh ........................................................................................... 63 2.3.2. Mặt yếu .............................................................................................. 63 2.3.3. Nguyên nhân...................................................................................... 65 Kết luận chương 2........................................................................................ 66 Chương 3. ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH ĐIỆN BIÊN .................. 67

7. vii 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp.......................................................... 67 3.1.1. Đảm bảo tính đồng bộ ........................................................................ 67 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ....................................................................... 67 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi .......................................................................... 67 3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên............................................................... 68 3.2.1. Biện pháp 1: Bồi dưỡng giáo viên kiến thức và kĩ năng sử dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh ....................................................................... 68 3.2.2. Biện pháp 2: Cải tiến công tác đánh giá giáo viên về kết quả ứng dụng ICT trong dạy học ........................................................................................ 72 3.2.3. Biện pháp 3: Khai thác, sử dụng có hiệu quả CSVC, phương tiện ICT, các nguồn tư liệu sử dụng trong dạy học tiếng Anh ..................................... 73 3.2.4. Biện pháp 4: Chi tiết hóa các hướng dẫn giúp giáo viên chuẩn bị và thực hiện các giờ học có ứng dụng ICT........................................................ 77 3.2.5. Biện pháp 5: Xây dựng nguồn lực và triển khai các chính sách hỗ trợ việc dạy học có ứng dụng ICT thiết thực và có hiệu quả hơn........................ 80 3.2.6. Mối liên hệ giữa các biện pháp........................................................... 82 3.3. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp... ..................................................................................................................... 84 Kết luận chương 3........................................................................................ 91 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................. 92 1. Kết luận.................................................................................................... 92 2. Khuyến nghị............................................................................................. 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 95 PHỤ LỤC ................................................................................................... 98

8. viii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Xếp loại học lực tiếng Anh tại trường DTNT THPT Tuần Giáo.......................................................................................... 44 Bảng 2.2. Xếp loại học lực tiếng Anh tại trường THPT Lê Quý Đôn…. 46 Bảng 2.3. Xếp loại học lực tiếng Anh trường THPT Phan Đình Giót…. 48 Bảng 2.4. Thống kê cơ sở vật chất, thiết bị năm học 2013 – 2014 của 3 trường....................................................................................... 51 Bảng 2.5. Kết quả sử dụng các biện pháp QL ứng dụng ICT trong DH môn tiếng Anh......................................................................... 62 Bảng 3.1. Thành phần các đối tượng được khảo nghiệm………………. 85 Bảng 3.2. Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp quản lí đề xuất. 86 Bảng 3.3. Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp quản lí đề xuất... 87 Bảng 3.4. Tương quan giữa mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp........................................................................... 89 DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 3.1. Mối tương quan của các biện pháp …………………… 90 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp………………………… 84

9. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, những thành tựu của khoa học-công nghệ (KH-CN) đang đưa thế giới chuyển từ kỷ nguyên công nghiệp sang kỷ nguyên thông tin và kinh tế tri thức, tác động tới tất cả mọi lĩnh vực, làm biến đổi nhanh chóng và sâu sắc đời sống vật chất và tinh thần của xã hội. Kho tàng kiến thức của nhân loại ngày càng đa dạng và phong phú. Trong điều kiện đó, việc toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế là xu thế tất yếu khách quan của các nước đang phát triển. Tiếng Anh và công nghệ thông tin truyền thông là những công cụ quan trọng cho quá trình hội nhập và quốc tế hóa. Các phương tiện truyền thông, mạng viễn thông, Internet tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu, hội nhập văn hóa và cũng là điều kiện thuận lợi cho việc đổi mới và phát triển giáo dục. Nhà trường từ chỗ hoạt động khép kín chuyển sang mở cửa rộng rãi, đối thoại với xã hội, gắn bó chặt chẽ với nghiên cứu KH-CN và ứng dụng; Giáo viên (GV) thay vì chỉ truyền đạt tri thức, chuyển sang cung cấp cho người học phương pháp thu nhận thông tin một cách tự lực, có phân tích và tổng hợp. Công nghệ thông tin và truyền thông (tiếng Anh là Information and Communication Technology viết tắt là ICT) đang được ứng dụng hết sức rộng rãi và hiệu quả vào các lĩnh vực hoạt động của con người, tạo nên những thay đổi to lớn trong xã hội, trong đó có nhà trường. Trước xu hướng toàn cầu hóa và việc hình thành một nền kinh tế “mạng”, đã dẫn đến mối quan hệ khắng khít không thể tách rời giữa máy vi tính (Computer) với mạng viễn thông và tạo nên một khái niệm mới là công nghệ thông tin và truyền thông (ICT). ICT bao gồm các phương tiện xử lý dữ liệu, giữ, truyền và phản ánh các sản phẩm thông tin, đang phát triển với tốc độ cao, được cấu trúc thành ba bộ phận: - Bộ phận công nghiệp truyền thông: mạng điện thoại, mạng cáp, mạng vệ tinh, mạng di động, mạng phát thanh truyền hình,… - Bộ phận công nghiệp máy tính: máy tính, thiết bị điện tử, CN phần cứng (chủ yếu là tạo ra phương tiện, công cụ để phục vụ trực tiếp CN truyền

10. 2 thông), CN phần mềm (nhằm nâng cao, mở rộng, phát triển hiệu quả của CN phần cứng, của máy tính điện tử,…) và các dịch vụ khác (thương mại điện tử, thư điện tử,…) - Công nghiệp nội dung thông tin: gồm các dữ liệu, số liệu, hình ảnh, các hoạt động, của xã hội về mọi mặt: văn hóa, thể thao, nghệ thuật, KH-CN, giáo dục- đào tạo, vui chơi-giải trí,… ở trong quá khứ, hiện tại, và tương lai. Nói chung, đó là kho tư liệu khổng lồ của nhân loại. Ba bộ phận trên liên kết lại với nhau tạo ra một tiềm năng vô cùng to lớn cho việc ứng dụng ICT trong nhiều lĩnh vực của đời sống và trong giáo dục. Quá trình ứng dụng ICT trong dạy học là sử dụng các phương tiện computer, video, máy chiếu qua đầu (over head), máy chiếu tinh thể lỏng (LCD-Projector), máy quay kỹ thuật số, các phần mềm cơ bản: xây dựng thí nghiệm ảo, thí nghiệm mô phỏng, CD-ROM,… đặc biệt là mạng Internet trong dạy học. Trong đó computer và các loại mobi (laptop, ipad hay các loại smartphone) đóng vai trò là trung tâm phối hợp, xử lý mọi hình thức thể hiện và thao tác truyền đạt, tạo nên, lưu giữ, sắp xếp, sửa đổi, hiển thị lại thông tin một cách nhanh chóng, dễ thực hiện. Do vậy, computer và các loại mobi được xem như là những công cụ dạy học không thể thiếu trong một xã hội hiện đại. Việc ứng dụng ICT trong dạy học nói chung, trong dạy học tiếng Anh sẽ góp phần làm cho các giờ học trở nên sinh động, kích thích được tính tích cực, sáng tạo của học sinh, rèn luyện ở các em thói quen và khả năng tự học và tinh thần hợp tác. Đổi mới phương pháp dạy học theo đặc thù môn học tiếng Anh là tích hợp cả 4 kỹ năng; nghe, nói, đọc, viết trong cùng một tiết học. Điều này được thực hiện một cách dễ dàng nhờ việc ứng dụng ICT thông qua các chức năng hình ảnh, âm thanh và text mà các thông tin số thể hiện. Sử dụng các phần mềm và các trang web trong việc dạy học môn tiếng Anh với việc vận dụng những tình huống khác nhau trong học tập vào thực tiễn, tác động đến tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Như vậy để nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng những yêu cầu kinh tế - xã hội trong

11. 3 giai đoạn hiện nay, đòi hỏi việc ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các nhà trường phải được quan tâm một cách đúng mức. Đảng và Nhà nước cũng đã đưa ra các chủ trương chính sách cho việc áp dụng ICT trong giáo dục và dạy học. Nghị quyết Trung ương II khoá VIII cụ thể hoá bằng Chỉ thị 58-CT/TW (17/10/2000) của Bộ Chính trị đã nêu “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giáo dục và đào tạo ở các cấp học, bậc học, ngành học. Phát triển các hình thức đào tạo từ xa phục vụ nhu cầu học của toàn xã hội”. Văn kiện Hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII đã nêu: Giáo dục cần phải “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học”. Để việc ứng dụng ICT trong dạy học nói chung, trong dạy học môn tiếng Anh nói riêng cần có các biện pháp quản lí có hiệu quả của lãnh đạo và cán bộ quản lí nhà trường. Việc quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh đòi hỏi người quản lí áp dụng các chức năng và phương pháp quản lí để làm cho việc ứng dụng ICT diễn ra có kế hoạch và được triển khai theo đúng kế hoạch, có sự hướng dẫn, giám sát, đánh giá, khen thưởng và trách phạt để đảm bảo hiệu quả và đạt được mục tiêu đặt ra. Cụ thể hơn, đó là quản lí qui trình thiết kế và qui trình sử dụng giáo án dạy học tích cực điện tử trong quá trình dạy học; bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tiếng Anh; quản lí việc ứng dụng các phần mềm và các phương tiện ICT trong dạy học để giúp giáo viên thực hiện tốt việc giảng dạy môn tiếng Anh. Đó là quá trình hướng dẫn giáo viên tích hợp việc sử dụng các phương tiện ICT với các phương pháp dạy học tích cực làm cho việc dạy học trở nên hấp dẫn hơn, hứng thú hơn với môn học nhằm phát triển 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh. Tuy nhiên, cho đến nay công tác quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên còn nhiều vấn đề: Nhận thức của giáo viên giảng dạy môn tiếng Anh về ứng dụng ICT trong dạy học còn

12. 4 hạn chế, trình độ tin học cơ bản và đặc biệt kĩ năng sử dụng ICT trong dạy học của đội ngũ giáo viên tiếng Anh còn bất cập, cơ sở hạ tầng phục vụ ứng dụng ICT còn thiếu thốn; nhà trường chưa có các biện pháp đẩy mạnh việc ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh, thiếu các chỉ dẫn và các chính sách, nguồn lực động viên khen thưởng... Để nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh, khắc phục các hạn chế nói trên, tác giả chọn đề tài nghiên cứu: “Biện pháp quản lí ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên”. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn việc quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tại các trường THPT tỉnh Điện Biên, đề xuất một số biện pháp quản lí nhằm đẩy mạnh việc ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT của tỉnh Điện Biên. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu những vấn đề lý luận về việc quản lí ứng dụng ICT trong dạy học nói chung và trong việc dạy học môn tiếng Anh ở trường THPT nói riêng. 3.2. Đánh giá thực trạng việc quản lí ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên. 3.3. Đề xuất các biện pháp quản lí của lãnh đạo nhà trường và tổ trưởng chuyên môn để đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học Tiếng Anh ở các trường THPT Điện Biên. 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp. 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động dạy học môn tiếng Anh và ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh.

13. 5 4.1. Đối tượng nghiên cứu Công tác quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh. 5. Câu hỏi nghiên cứu 1) Những đặc điểm nào của dạy học môn tiếng Anh và những đặc điểm nào của ICT cho phép việc ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh có hiệu quả? 2) Để việc ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh có hiệu quả, lãnh đạo và cán bộ quản lí nhà trường cần quản lí việc ứng dụng này như thế nào? 3) Thực trạng ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh ở các trường THPT Điện Biên có những ưu điểm và hạn chế gì và cần có những biện pháp nào để khắc phục các hạn chế này? 6. Giả thuyết khoa học Tiếng Anh là phương tiện không thể thiếu trong thời đại hội nhập, toàn cầu hóa, vì vậy việc dạy tiếng Anh trở thành nhiệm vụ quan trọng ở các trường học. Để việc dạy học tiếng Anh có chất lượng cao, cần thiết phải ứng dụng các phương tiện ICT. Các phương tiện ICT thúc đẩy việc đổi mới các phương pháp dạy học và đánh giá. Điều này đòi hỏi nhà trường phải có các chính sách, các biện pháp quản lí cần thiết để thúc đẩy việc ứng dụng này. Tuy nhiên, thực trạng ứng dụng và quản lí ứng dụng ICT trong dạy học ở các trường THPT tỉnh Điện Biên còn nhiều hạn chế. Nếu lãnh đạo các trường THPT tỉnh Điện Biên có các biện pháp quản lí việc ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh phù hợp, có tính khả thi thì sẽ nâng cao chất lượng dạy học môn tiếng Anh. 7. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu các biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh và các số liệu và nghiên cứu thực trạng để đề xuất biện pháp được thực hiện tại các trường THPT tỉnh Điện Biên.

14. 6 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp các tài liệu khoa học (sách, bài viết), các văn bản pháp luật của Đảng, Nhà nước và ngành Giáo dục & Đào tạo về định hướng phát triển GD-ĐT và phát triển ứng dụng ICT trong dạy học để làm sáng tỏ cơ sở lí luận và pháp lí của vấn đề nghiên cứu. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra khảo sát *Mục tiêu: Làm sáng tỏ thực trạng dạy học môn tiếng Anh, các phương tiện ICT đã được sử dụng và công tác quản lí để đẩy mạnh việc ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên *Nội dung khảo sát: + Khảo sát lấy ý kiến của các đối tượng về thực trạng dạy học môn tiếng Anh và việc ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh. + Khảo sát công tác và các biện pháp quản lí để đẩy mạnh việc ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên. *Đối tượng: +30 HS x 3 trường = 90 học sinh + 5 GV môn tiếng Anh x 3 trường = 15 GV + 03 lãnh đạo NT x 3 trường = 9 + 3 tổ trưởng chuyên môn x 3 trường = 9 tổ trưởng chuyên môn - Quan sát trực tiếp 02 giờ học tại mỗi trường; - Phỏng vấn và trò chuyện với học sinh, giáo viên, CBQL của các trường THPT Phan Đình Giót, THPT Chuyên Lê Quý Đôn, Dân tộc nội trú THPT Huyện Tuần Giáo. -Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tìm hiểu bản chất, nguồn gốc, nguyên nhân và cách giải quyết những khó khăn trong quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh qua các báo cáo của nhà trường.

15. 7 8.3. Khảo nghiệm: lấy ý kiến các nhà chuyên môn, CBQL về sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp. 8.4. Phương pháp toán thống kê để xử lí số liệu. 9. Dự kiến đóng góp của đề tài 9.1. Ý nghĩa lý luận Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận việc quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh. 9.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề xuất những biện pháp quản lí phù hợp với thực tế và có tính khả thi giúp nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn chính được chia làm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ở trường trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên. Chương 3: Đề xuất các biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên.

16. 8 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH ĐIỆN BIÊN 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Việc ứng dụng ICT trong dạy học là xu hướng tất yếu của các trường học trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Ứng dụng ICT trong dạy học đang tiếp tục được triển khai trong các nhà trường ở mọi cấp học của hệ thống giáo dục. Trong khi thông tin và quá trình tiếp cận với thông tin được rút ngắn và phát triển theo hàm số mũ thì các trường học có thể có nhiều con đường khác nhau giúp giáo viên chuyền tải kiến thức đến học sinh trong một khoảng thời gian ngắn nhất và hiệu quả nhất. Bên cạnh sự phát triển của ICT, việc giảng dạy ngôn ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng cũng được coi trọng trong các nhà trường. Trước xu hướng này, các trường học chuyển sang hướng khuyến khích việc “học cách học” đối với học sinh: Ví dụ, giúp học sinh đạt được những kiến thức và kỹ năng để tự tìm kiếm kiến thức theo nhu cầu của bản thân, giúp cho người học có thể tiếp tục học tập trong suốt cuộc đời. Điều này có thể làm được một cách hiệu quả với sự trợ giúp của ICT. Người ta cho rằng nếu sử dụng các công cụ ICT một cách hợp lý và có kĩ năng sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh sẽ giúp người học mở rộng các con đường tiếp cận giáo dục, tăng cường bổ trợ giáo dục và nâng cao chất lượng giáo dục dưới nhiều hình thức mà một trong số đó là việc giúp quá trình dạy và học trở nên năng động, hấp dẫn, giúp học sinh dễ dàng liên hệ với thực tiễn cuộc sống. Tuy nhiên, mức độ sử dụng ICT trong các lớp học và ở các cơ sở giáo dục là khác nhau tùy theo điều kiện của từng trường. Hiệu quả sử dụng ICT ở mỗi trường phụ thuộc vào chất lượng của công tác quản lí của các lãnh đạo nhà trường và các cấp lãnh đạo giáo dục. Đã và đang có nhiều công trình nghiên cứu về ứng dụng ICT trong dạy học nói chung và trong dạy học môn

17. 9 tiếng Anh nói riêng cũng như công tác quản lí việc ứng dụng ICT vào môn học này. 1.1.1. Trên thế giới Dạy học môn Tiếng Anh tập trung phát triển ở người học bốn kỹ năng cơ bản: nghe, nói, đọc, viết. Phát triển bốn kĩ năng được gắn liền với việc cung cấp cho người học kiến thức về các nền văn hoá đa dạng và phong phú trên thế giới và hình thành ở các em những phẩm chất, tình cảm đối với những con người và đất nước khác nhau, đồng thời biết tự hào, yêu quý và tôn trọng nền văn hoá và ngôn ngữ của dân tộc mình (Lindner, 2014). Mức độ thành thạo các kĩ năng gắn liền với việc luyện tập và sử dụng tiếng Anh, thuận lợi nhất là trong những môi trường sử dụng tiếng Anh như môi trường bản xứ, câu lạc bộ tiếng Anh hay ở các sự kiện, các sinh hoạt nơi có sự hiện diện của người bản ngữ bắt buộc những người tham gia phải sử dụng tiếng Anh. Kĩ năng tiếng Anh sẽ phát triển tốt hơn nhờ việc sử dụng các phương tiện ICT như qua phim ảnh hay các videoclips tiếng Anh, các chương trình phát thanh bằng tiếng Anh. Trung tâm EDOCERE, 2011, đưa ra chỉ dẫn dạy học tiếng Anh cho giáo viên chỉ rõ: + Dạy tiếng Anh phải bắt đầu từ việc dạy văn hóa của những dân tộc nói tiếng Anh, giúp người học hiểu được hồn của các câu chuyện và các tác phẩm văn học. + Dạy tiếng Anh là dạy một môn học: Dạy học sinh các kiến thức và cách thể hiện các kiến thức, tình cảm một cách chính xác, phát triển tư duy cho các em, giúp các em tư duy thấu đáo những gì các em học được. + Dạy học tiếng Anh cần có các cách thức đo kết quả học tập tiếng Anh. + DạytiếngAnhchútrọngphát triểnchohọc sinh các kĩnăngviết và ngữ pháp. Tư liệu này cũng chỉ ra rằng, các tư liệu văn học của các tác giả Mĩ và Anh rất phong phú để phát triển ngôn ngữ nhưng chứa đựng rất nhiều thành ngữ, tiếng lóng …điều đó đòi hỏi giáo viên phải thấu hiểu trước khi chuyển

18. 10 tải cho học sinh. Những tư liệu này có sẵn trên các website và giáo viên cũng như học sinh có thể đọc trực tiếp hay tải xuống để sử dụng. + Dạy tiếng Anh hiệu quả đòi hỏi phải có giao tiếp cá nhân và cá nhân hóa người học. Những lời khuyên dành cho giáo viên được đưa ra là: giáo viên nên xác định rõ mục tiêu bài học; chú trọng dạy học sinh kĩ năng viết và ngữ pháp, thể hiện rõ ý tưởng của mình; dạy học sinh thông qua hình ảnh và luyện tập; sử dụng các tác phẩm văn học của tác giả nổi tiếng, cá nhân hóa người học; khuyến khích tạo động lực cho học sinh; có đơn vị đo và đánh giá kết quả học tập của học sinh một cách chính xác. Như vậy, tư liệu chỉ dẫn này đã đưa ra những biện pháp giúp GV dạy tốt tiếng Anh nhưng nó phù hợp cho việc dạy tiếng Anh ở những nước dạy tiếng Anh hơn là ở những nước không nói tiếng Anh như Việt Nam. Bởi vì ở những nước nói tiếng Anh, học sinh nói tiếng Anh và nghe tiếng Anh trong môi trường tiếng Anh còn ở Việt Nam do thiếu môi trường tiếng Anh nên học sinh cần được phát triển cả 4 kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết. Tuy nhiên, những chỉ dẫn này cũng chỉ ra việc cá nhân hóa và trực quan hóa việc dạy học, luyện tập tiếng Anh và điều này có thể làm được một cách dễ dàng nhờ ICT. ICT đã trở thành một phương tiện không thể thiếu cho việc dạy và học nói chung, dạy và hoc tiếng Anh cho mọi trình độ nói riêng. Nhiều công trình nghiên cứu về ứng dụng các phương tiện ICT trong dạy học như ứng dụng các trò chơi điện tử, các tương tác âm thanh và hình ảnh, ứng dụng các loại mobi (điện thoại di động, ipad…) youtube, phim ảnh trong dạy học, các phần mềm dạy học… Theo một nghiên cứu gần đây của trường Đại học Kĩ thuật Massachusetts thì các trò chơi nếu phát triển đúng và ứng dụng đúng vào chương trình học thì giúp học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập và giúp giáo viên làm cho quá trình học trở nên nhẹ nhàng, gắn với thực tiễn cuộc sống. Nhiều phần mềm giảng dạy tiếng Anh được nghiên cứu và sử dụng và có sẵn trên các website:

19. 11 ATutor E-Learning System - ocad.ca; full version free software, english teaching software; english language teaching software. Các phần mềm dạy tiếng Anh cho phép người dạy và người học sử dụng một cách hiệu quả các phương pháp dạy và học bộ môn này. Theo nghiên cứu của Project Tomorrow (2010) thì có 3 yếu tố cần thiết sau để ICT được sử dụng có hiệu quả trong dạy học: Yếu tố cần thiết 1: Học tập dựa trên tính chất xã hội: giáo viên là người trợ giúp, giúp học sinh tìm kiếm thông tin và tạo các nhóm làm việc hợp tác. Học sinh sẽ kiến tạo việc học tập của mình dựa trên kinh nghiệm của bản thân, kết quả nghiên cứu khoa học và hợp tác sử dụng các công cụ để vượt qua các khó khăn và rào cản. Yếu tố cần thiết 2: Học tập mọi lúc, mọi nơi: Học sinh có thể học bất kì nơi nào, bất kì đâu. Học sinh sử dụng các thiết bị mobi (điện thoại di động, Smart Phones và MP3) để cá nhân hóa việc học tập của các em như tìm kiếm thông tin hay các cuốn sách giáo khoa trên mạng, hợp tác với các học sinh khác để ghi chép bài học, ghi âm các bài giảng, quay video các bài trình bày…chơi các trò chơi giáo dục, nhận các nhắc nhở, làm bài tập, chia sẻ thông tin…Sử dụng ICT đạt mục đích kép: nâng cao hiệu quả giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh. Yếu tố cần thiết 3: Học sinh và giáo viên có nhiều các kinh nghiệm học tập sử dụng các công cụ kĩ thuật số: sự sẵn có các phương tiện ICT và việc sử dụng có hiệu quả các nguồn ICT là một phần không thể thiếu của chương trình và các hoạt động dạy học trong lớp học: dạy học cá biệt hóa, sử dụng các công cụ video, podcast, các mạng xã hội... Nghiên cứu này cũng chỉ ra những cản trở chủ yếu của việc ứng dụng ICT trong dạy học như: Không đủ phương tiện ICT, thiếu kĩ năng sử dụng ICT và thiếu hiểu biết và không hỗ trợ các hình thức học tập ngoài lớp học… Như vậy, để ứng dụng ICT trong dạy học, giáo viên cần có kĩ năng ICT, nhà trường cần có các giải pháp khuyến khích giáo viên và tạo môi

20. 12 trường ICT trong trường học. Môi trường này được Parnership for 21c skills, (2013) xác định gồm môi trường cơ sở vật chất ICT và các hoạt động tương tác con người và phương tiện, con người với con người. Để có đủ các điều kiện và môi trường cho giáo viên ứng dụng ICT trong dạy học nói chung và trong dạy học môn tiếng Anh cần có sự quản lí tốt việc ứng dụng này. Nghiên cứu của các nhà khoa học cho rằng, quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh cần tạo ra các thay đổi về động cơ, cách thức học tập và giảng dạy của người học và người dạy, đem lại cho người học niềm vui, hứng thú, có nhu cầu học tập cao. Hiệu trưởng cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kĩ năng sử dụng ICT cho giáo viên và học sinh để họ có thể khai thác thông tin như kỹ năng sử dụng máy tính, các phần mềm hay các công cụ ICT để giảng dạy tiếng Anh (EStrategy Framework, 2010). Một nghiên cứu khác của McKay (2002) về dạy tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ 2 ở các nước đưa ra yêu cầu rằng, để các nước này dạy tốt tiếng Anh cần có kế hoạch giảng dạy tiếng Anh gắn với nhu cầu, mục tiêu quốc gia, nhu cầu của xã hội và người học, có sự đầu tư về cơ sở vật chất, giáo viên và có sự đánh giá tác động cũng như kết quả của việc dạy tiếng Anh. Để thúc đẩy phát triển ứng dụng ICT trong giáo dục đào tạo vấn đề đặt ra là cần phải đổi mới tư tưởng của các nhà quản lí vì có sự mâu thuẫn giữa sự phát triển của ICT và tư tưởng của các nhà quản lí (Mousund, 2005). Mousund, (2005) cho rằng, các nhà quản lí chưa thực sự hiểu hết tác dụng của ICT trong dạy học, đầu tư cho ICT quá đắt đỏ hay việc quản lí ICT trong lớp học là khó khăn…nên nhiều lãnh đạo trường học do dự trong việc đầu tư để trang bị ICT trong nhà trường. Các nhà nghiên cứu cho rằng, cần coi trọng hơn nữa việc thay đổi tư duy cho các nhà quản lí vì họ chính là người quyết định sự thành công của nhà trường nói chung và của việc ứng dụng ICT trong dạy học nói riêng (Rayport and Rickards, 2012). Việc ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các nước là rất phổ biến. Các nhà quản lí giáo dục và trường học đã có các kế hoạch, sự đầu tư về cơ sở

21. 13 vật chất ICT, phát triển kĩ năng sử dụng ICT cho giáo viên để việc dạy học tiếng Anh có hiệu quả, đã chú ý đặc điểm dạy học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ 2 để có các biện pháp giúp học sinh học tập tốt hơn và giáo viên dạy tốt hơn. Ở Singapore người ta nghiên cứu rất kỹ việc tìm kiếm những cách thức mới, sáng tạo để học sinh tham gia tốt hơn trong việc học ngôn ngữ thông qua việc sử dụng ICT. Vì thế, dạy và học tiếng Anh sử dụng ICT đã nhận được sự ủng hộ và các chính sách trợ giúp của Chính phủ và được đón nhận một cách nhiệt tình của cả người dạy và người học. Các trường học Singapore đã sử dụng nhiều phần mềm, các phương tiện ICT trong dạy học tiếng Anh và đang tìm kiếm các sáng kiến ứng dụng ICT trong giảng dạy tiếng Anh. Các tác giả Adrian Lim, Hui Min Lim, Wee Lee Lian, (2012) đã nói về các sáng kiến thích ứng các công nghệ hiện đại trong dạy và học tiếng Anh trong một hội thảo quốc tế, trong đó nhấn mạnh, việc dạy học sinh nói và đọc tiếng Anh là rất quan trọng và để làm được điều này cần sử dụng thiết bị công nghệ hiện đại về nhận biết ngôn ngữ nói (speech-recognition software) ghi lại ngôn ngữ nói của học sinh và từ đó giúp các em kiểm tra độ chính xác về phát âm và cấu trúc ngữ pháp. Tại Phần Lan, các trường học cũng đang nỗ lực để sử dụng ICT nhằm thay thế các phương pháp giảng dạy tiếng Anh truyền thống và để nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh. Để làm được điều đó các trường học đã đầu tư các phương tiện ICT như các phòng tiếng, mua sắm các phần mềm giảng dạy tiếng Anh, tập huấn GV sử dụng và có các chính sách khuyến khích bắt buộc giáo viên sử dụng ICT trong dạy học nói chung và dạy học tiếng Anh nói riêng (Kaisa Korhonen, 2010) 1.1.2. Ở Việt Nam Việt Nam đang trong quá trình hội nhập quốc tế; sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, khoa học giáo dục và sự cạnh tranh quyết

22. 14 liệt trên nhiều lĩnh vực giữa các quốc gia đòi hỏi giáo dục phải đổi mới, đặc biệt cần trang bị cho thế hệ trẻ kĩ năng sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh và ICT. Nhiều chỉ thị, nghị quyết của Đảng đã yêu cầu sử dụng ICT trong giáo dục, dạy học. Cùng với việc ban hành các chủ trương đổi mới dạy học và ứng dụng ICT trong giáo dục, các trường học đã có những nỗ lực nhất định để thực hiện các chủ trương này. Song song với nỗ lực ứng dụng ICT của các trường học, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học, các đề tài luận văn và luận án nghiên cứu về quản lí, ứng dụng ICT trong giáo dục và trong các trường học. Một số công trình nghiên cứu đã chỉ ra tác dụng và cách thức ứng dụng ICT trong dạy học học tập các kinh nghiệm quốc tế. Những tác dụng của ICT trong dạy học được mô hình hóa trong đề tài nghiên cứu khoa học “Đánh giá tác động của ICT sử dụng trong dạy học đối với kiến thức và kĩ năng của giáo viên và học sinh các trường trung học phổ thông ở Việt Nam, Đề tài trọng điểm Đại học Quốc gia Hà Nội”. (Trần Thị Bích Liễu, 2012)

23. 15 Sơ đồ này cho thấy, ứng dụng ICT vào dạy học rất phù hợp với các phong cách học tập khác nhau của người học, thể hiện đầy đủ các phương pháp dạy học, đặc biệt là phương pháp trực quan, đáp ứng các đặc điểm của các học thuyết sư phạm, đặc biệt là học thuyết dạy học tích cực, lấy người học làm trung tâm. Sơ đồ này cũng cho thấy, khi dạy học môn tiếng Anh cần tích hợp ICT với các phương pháp dạy học, các phong cách học tập và các học thuyết dạy học. Bộ giáo dục, các trường Đại học, các tổ chức nghiên cứu khoa học đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo về vấn đề ứng dụng ICT trong dạy học: - Hội thảo khoa học “Ứng dụng công nghệ thông tin (ICT) trong giáo dục và đào tạo, nhìn lại để bứt phá” Trường Đại học Tân Trào đó tổ chức ngày 29/9/2013. - Hội thảo quốc tế “Chuyển đổi mô hình giáo dục trong thế kỉ 21”. Bộ giáo dục tổ chức tháng 4 năm 2014 và nhiều hội thảo khác. Các cuộc hội thảo trên đều tập trung bàn về vai trò của ICT trong giáo dục và các giải pháp đẩy nhanh việc ứng dụng ICT trong dạy học. ICT giúp giáo viên trao đổi về chuyên môn và tận dụng sự tư vấn của các chuyên gia trên toàn thế giới; giúp học sinh có môi trường học tập linh hoạt hơn trong mọi điều kiện về địa lý và thời gian; GV có thể chỉnh sửa nội dung giảng dạy cho phù hợp với từng đối tượng học sinh khác nhau…ICT giúp chất lượng của bài học cao hơn thông qua các ứng dụng liên quan đến bài học và giúp người học tập trung hơn vào bài học nhờ các hình ảnh trực quan sinh động phong phú…Học sinh có thể sử dụng ICT để tìm hiểu thông tin và để đạt được kiến thức mới theo nhiều cách. Họ có thể tìm kiếm thông tin trên Internet hoặc bằng cách sử dụng một bộ bách khoa công nghệ thông tin dựa trên Microsoft Encarta. Họ có thể tìm kiếm thông tin bằng cách chiết xuất từ một tài liệu chuẩn bị của giáo viên và được cung cấp cho họ thông qua công nghệ thông tin, chẳng hạn như tài liệu được tạo bằng Microsoft Word hoặc trình chiếu Microsoft PowerPoint; Người học có thể nâng cao sự hiểu biết

24. 16 bằng cách giao tiếp với người khác bằng việc sử dụng thư điện tử, chẳng hạn như học sinh trong một trường học khác nhau hoặc thậm chí trong một đất nước khác nhau có thể trao đổi qua email, chat....Học sinh có thể sử dụng ICT như một phần của quá trình sáng tạo mà họ phải xem xét kỹ lưỡng hơn những thông tin mà họ có về một chủ đề nhất định… Một số nghiên cứu đã đánh giá tác động của ICT trong dạy học ở các trường THPT Việt Nam, qua đó đề xuất những sáng kiến, ý tưởng quan trọng trong việc áp dụng ICT trong nhà trường phổ thông hiện nay nhằm không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục. Có một số luận văn thạc sỹ khoa học nghiên cứu về quản lí việc ứng dụng ICT trong dạy học ở các trường phổ thông: - Tác giả Trần Thị Đản, với đề tài: “Một số biện pháp tổ chức triển khai việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy của hiệu trưởng trường THCS Văn Lang thành phố Việt Trì - tỉnh Phú Thọ”. - Tác giả Phạm Trường Lưu, với đề tài: “Một số biện pháp quản lí hoạt động dạy học có sử dụng đa phương tiện ở trường THCS”. - Tác giả Nguyễn Văn Tuấn, với đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo việc thúc đẩy ứng dụng CNTT trong công tác quản lí dạy học tại các trường THPT”. - Tác giả Đào Thị Ninh, đề tài: “Một số biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong giảng dạy ở các trường THPT quận Cầu Giấy - Hà Nội”. Các giải pháp/biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong dạy học được đề cập trong các luận văn này. Các tác giả luận văn nghiên cứu cách sử dụng các chức năng quản lí, các phương pháp quản lí để thúc đẩy và khuyến khích giáo viên, có kế hoạch đầu tư, có biện pháp kiểm tra đánh giá kết quả ứng dụng ICT… Nhưng có rất ít công trình hay luận văn nghiên cứu về ứng dụng ICT trong giảng dạy bộ môn tiếng Anh, kể cả trong các luận văn mới nhất gần đây nghiên cứu về các giải pháp nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh. Giải pháp/biện pháp ứng dụng ICT được đề cập trong các luận văn này được trình

25. 17 bày một cách đơn giản và chưa có những nội dung cụ thể. Trong khi dạy học tiếng Anh mang đặc thù riêng và ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh cần tới những giải pháp/biện pháp quản lí cụ thể. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu liên quan đến sử dụng ICT trong dạy học nói chung, dạy học tiếng Anh đã chỉ ra những tác dụng của ứng dụng ICT trong dạy học, cách thức ứng dụng và chỉ ra đặc điểm của dạy học tiếng Anh làm cơ sở để ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh. Đặc biệt, các công trình nghiên cứu đã chỉ ra những khó khăn, hạn chế của việc ứng dụng ICT trong dạy học nói chung và dạy học tiếng Anh nói riêng, những giải pháp/biện pháp của người quản lí để tăng cường sử dụng ICT trong dạy học (xây dựng môi trường ICT, có chính sách khuyến khích giáo viên, bồi dưỡng, đào tạo kĩ năng sử dụng ICT trong dạy học…). Tuy nhiên, những biện pháp/giải pháp này cần được nghiên cứu kĩ lưỡng và cẩn thận hơn ở những môi trường cụ thể và đặc trưng như ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các trường học có nhiều học sinh dân tộc thiểu số ở tỉnh Điện Biên. 1.2. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Ứng dụng ICT trong giáo dục 1.2.1.1. Khái niệm ICT ICT là chữ viết tắt của cụm từ tiếng Anh: Information and Communication Technology (Công nghệ thông tin và truyền thông), là một tập hợp đa dạng các công cụ và tài nguyên công nghệ được sử dụng để giao tiếp, tạo ra, phổ biến, lưu giữ và quản lí thông tin. Các công nghệ này bao gồm máy tính, Internet, công nghệ truyền thông (đài và vô tuyến), điện thoại... chứa đựng nhiều loại hình thông tin để truy cập, lưu trữ và sử dụng (Anderson,2010). 1.2.1.2. Ứng dụng công nghệ trong giáo dục, học tập: * (Educational technology) là việc sử dụng công nghệ để hỗ trợ quá trình dạy và học (Newhouse, December, 2002). Tương tự với thuật ngữ này có thuật ngữ: Ứng dụng công nghệ trong dạy học.

26. 18 * Ứng dụng công nghệ trong học tập: là thuật ngữ ở Australia sử dụng các kĩ thuật công nghệ để hỗ trợ quá trình học tập (Newhouse, December, 2002). 1.2.2. Biện pháp quản lí sử dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh 1.2.2.1. Quản lí Khái niệm “Quản lí” được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau. Theo F.W.Tay Lor (Nhà quản lí người Mỹ 1856 - 1915): “Quản lí là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất”. Theo H.Fayol (1841-1925), kỹ sư người Pháp: “Quản lí là kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ huy, phối hợp và kiểm tra”. Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt, Hà Thế Ngữ: Quản lí là một quá trình định hướng mang tính hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái mới của hệ thống mà người quản lí mong muốn ( trích qua Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc,2010). Sau khi xem xét phân tích các khái niệm quản lí trên có thể đưa ra khái niệm về quản lí dưới đây: Quản lí là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên của một tổ chức, thực hiện các mục tiêu đặt ra bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất nhằm sử dụng các nguồn lực hợp lý để đạt được các mục đích đã định. Quản lí có các chức năng: Lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá, phản hồi kết quả. Theo Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010) Kế hoạch hóa: Đó là việc xác định mục đích, mục tiêu cho những hoạt động trong tương lai của tổ chức và xác định các biện pháp, cách thức để đạt được mục đích đó. Tổ chức: Khi người quản lí đã lập xong kế hoạch, họ cần phải chuyển hóa những ý tưởng ấy thành những hoạt động hiện thực. Tổ chức là quá trình hình thành nên cấu trúc các quan hệ giữa các thành viên, giữa các bộ phận trong một tổ chức nhằm làm cho họ thực hiện thành công các kế hoạch và đạt được mục tiêu tổng thể của tổ chức. Người quản lí phải phối

27. 19 hợp, điều phối tốt các nguồn nhân lực của tổ chức. Lãnh đạo (Chỉ đạo): Sau khi kế hoạch đã được lập, cơ cấu bộ máy đã hình thành, nhân sự đã được tuyển dụng thì phải có người đứng ra lãnh đạo, dẫn dắt tổ chức. Đó là quá trình liên kết, liên hệ với người khác, hướng dẫn và động viên họ hoàn thành những nhiệm vụ nhất định để đạt được mục tiêu của tổ chức. Tất nhiên việc lãnh đạo không chỉ bắt đầu sau khi việc lập kế hoạch và thiết kế bộ máy đã hoàn tất, mà nó xuyên suốt trong hoạt động quản lí. Kiểm tra, đánh giá: Đây là hoạt động theo dõi, giám sát các thành quả hoạt động và tiến hành những hoạt động sửa chữa, uốn nắn nếu cần thiết. Nói cách khác hoạt động quản lí là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra. Người quản lí là nhân vật có trách nhiệm phân bố nhân lực và các nguồn lực khác, chỉ dẫn sự vận hành của một bộ phận hay toàn bộ tổ chức để tổ chức hoạt động có hiệu quả và đạt đến mục đích. Người quản lí sử dụng các phương pháp quản lí để tác động lên nhân viên của mình. Các phương pháp quản lí này bao gồm: Phương pháp hành chính: Là phương pháp dựa vào quyền uy quản lí của người Hiệu trưởng để bắt buộc người dưới quyền phải chấp hành mệnh lệnh. Hiệu trưởng dùng phương pháp này nhằm thiết lập các mối quan hệ hợp lý giữa các cấp quản lí và khâu quản lí, giữa tập trung và phân cấp, giữa quyền hạn và trách nhiệm của mỗi thành viên trong nhà trường để quản lí tốt hoạt động dạy học. Phương pháp tâm lý giáo dục: Là phương pháp tác động của Hiệu trưởng đến CBGV và học sinh thông qua các quan hệ tâm lý, tư tưởng, tình cảm: sự công nhận, khả năng thăng tiến, sự thành đạt, sự thách thức, tinh thần trách nhiệm... Qua các công việc nhằm tạo động cơ thúc đẩy mọi cá nhân hăng hái làm việc, học tập và giảng dạy. Phương pháp này được dùng rõ nhất trong các cuộc thi đua như: Hội giảng, soạn giáo án điện tử giỏi, thi soạn giáo án E-Learning,.... hoặc qua các phong trào, các cuộc vận động mà ngành giáo

28. 20 dục phát động (cuộc vận động “hai không”, phong trào “xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực”...) Phương pháp kinh tế: Là phương pháp lấy lợi ích vật chất làm động lực thúc đẩy con người hành động. Các lợi ích được phân phối theo nguyên tắc làm theo năng lực hưởng theo lao động. Người Hiệu trưởng điều phối hợp lí giữa lợi ích xã hội, tập thể và cá nhân, lợi ích giữa các cá nhân với nhau tạo động lực thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động trong nhà trường. Phương pháp kĩ thuật trong quản lí: Là phương pháp sử dụng các phương pháp và phương tiện kỹ thuật cho hoạt động quản lí, phương pháp này có tác dụng làm tăng tính khoa học cho các quyết định và làm nhẹ lao động quản lí của Hiệu trưởng. Các phương tiện quản lí trong các nhà trường hiện nay là máy tính, điện thoại, mạng internet và các thiết bị ứng dụng ICT khác. 1.2.2.2. Biện pháp quản lí Theo từ điển Tiếng Việt (1994): “Biện pháp là cách thức làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể”. Biện pháp quản lí là cách thức chủ thể quản lí sử dụng các công cụ quản lí tác động vào việc thực hiện từng khâu của chức năng quản lí trong mỗi quá trình quản lí nhằm tạo nên sức mạnh, tạo ra năng lực thực hiện mục tiêu quản lí. Quá trình quản lí là quá trình thực hiện các chức năng quản lí theo đúng nguyên tắc; các nguyên tắc đó được vận dụng và được thông quan các biện pháp quản lí. 1.2.2.3. Biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh. Có thể hiểu biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh là việc các nhà quản lí trên cơ sở hiểu biết về lí luận quản lí; thực trạng các hoạt động quản lí trong môn dạy học tiếng Anh và việc ứng dụng ICT trong môn học này để vận dụng các chức năng, phương pháp quản lí và cải tiến các hoạt động quản lí nhằm thúc đẩy giáo viên sử dụng ICT có hiệu quả và chất lượng hơn, từ đó thực hiện tốt hơn các mục tiêu dạy học tiếng Anh.

29. 21 1.3. Đặc điểm của ICT và các ứng dụng của ICT trong dạy học 1.3.1. Hình thức và cấp độ ứng dụng ICT trong dạy học Việc ứng dụng ICT trong dạy học có hai hình thức và ở các cấp độ khác nhau. 1.3.1.1. Hình thức a. Tích hợp vào chương trình học: Tích hợp ICT vào chương trình học là cách thức, mức độ trong đó hoạt động ICT liên quan trực tiếp đến các mục tiêu dạy học, nội dung chương trình và các kĩ năng học tập khác trong một bài học hay một số các bài học hay một đơn vị học trình. Hình thức tích hợp có thể là toàn phần hay từng phần. b. Tích hợp sư phạm: Tích hợp sư phạm là sự lựa chọn phương tiện ICT đặc thù và cách thức sử dụng chúng trong các lớp học, gắn với với các triết lí dạy học, định hướng vào tâm điểm của giáo viên và phong cách học tập, năng lực và động cơ của học sinh (Hamet al, 2002). 1.3.1.2. Các cấp độ Có bốn cấp độ ứng dụng ICT trong dạy học sau đây: a)Áp dụng bước đầu Ở cấp độ bước đầu học sinh mới chỉ bắt đầu được làm quen với máy tính. Ở cấp độ này học sinh được học các kĩ năng máy tính cơ bản và xác định các thành phần của máy tính. Giáo viên ở giai đoạn này sử dụng các phương tiện ICT có sẵn cho các mục tiêu nghề nghiệp như sử dụng các phần mềm word để chuẩn bị các bài giảng, quản lí danh sách lớp, tìm nguồn thông tin và giao tiếp qua email. Giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của ICT đối với viêc dạy học và phát triển chuyên môn. b)Áp dụng thông dụng Ở cấp độ áp dụng thông dụng, các nhà trường sử dụng thêm các thiết bị công nghệ bổ sung phù hợp với các chính sách về ICT của quốc gia. Ở cấp độ này cán bộ quản lí nhà trường sử dụng ICT để quản lí nhà trường. Giáo viên tăng cường sử dụng ICT để giảng dạy các môn học, sử dụng các phần mềm để

30. 22 mô hình hóa, sử dụng trò chơi, các hoạt động mô phỏng trên các phầm mềm để giảng dạy. Giáo viên và học sinh tương tác với nhau qua các hoạt động trên máy vi tính.Tuy nhiên ở giai đoạn này thì các hoạt động sử dụng ICT vẫn chủ yếu do giáo viên thực hiện. Giáo viên sử dụng ICT để phát triển chuyên môn, nâng cao năng lực và chất lượng giảng dạy của mình. c) Áp dụng sâu và phổ biến (tích hợp vào chương trình - thay đổi cách dạy học truyền thống) Ở giai đoạn này ICT được sử dụng trong toàn bộ các môn học của toàn bộ chương trình. Các lớp học được trang bị máy vi tính có kết nối mạng trong lớp học, trong thư viện, trong các bộ phận quản lí - hành chính và các tổ chức khác của nhà trường. ICT được giáo viên sử dụng để quản lí việc học tập và nâng cao chất lượng học tập của học sinh. ICT được sử dụng phù hợp với các phong cách học tập của học sinh. Bên cạnh đó giáo viên cũng dễ dàng tích hợp và kết nối các kiến thức của các môn học khác vào quá trình dạy học. d) Cấp độ chuyển đổi Giáo viên tự tin và dễ dàng sử dụng các công cụ ICT. ICT được sử dụng hằng ngày trong tất cả các hoạt động quản lí, dạy học trong nhà trường. Giáo viên, học sinh và cán bộ quản lí nhà trường sử dụng các phương tiện ICT một cách sáng tạo (sáng tạo các phương pháp dạy và học khác nhau). Việc học tập trong nhà trường hoàn toàn chuyển sang dạy học lấy người học làm trung tâm. Giáo viên vừa là chuyên gia của môn học vừa là chuyên gia sử dụng ICT để giảng dạy môn học. 1.3.2. Các chương trình hỗ trợ học tập bằng ICT a) Học điện tử(e-learning) Ở các nước phát triển E-leanring là hình thức phổ biến trong giáo dục cao học và đào tạo hợp tác, E-learning dành cho việc học ở tất cả các cấp độ, chính thức và không chính thức, là hình thức sử dụng mạng thông tin Internet, mạng cục bộ (LAN) hoặc mạng rộng (WAN) cho toàn bộ chương trình hoặc

31. 23 chỉ là một đơn vị bài học cụ thể nào đó. Hình thức học là sự tương tác giao tiếp không trực tiếp mà qua sử dụng internet vào thời gian phù hợp. b) Học kết hợp (blended learning): Một thuật ngữ khác gần đây được sử dụng là học kết hợp (blended learning) để chỉ mô hình học kết hợp giữa hình thức lớp học trực tiếp và các giải pháp E-learning như một khóa đào tạo trên mạng có thể được tăng cường bằng một số buổi giảng trực tiếp trên lớp. 1.3.3. Các công cụ ICT thường được sử dụng trong dạy học Một số công cụ ICT thường được sử dụng trong dạy học gồm: a) Bài giảng điện tử Tập hợp các học liệu được thiết kế thành tư liệu tương tác đa phương tiện và được tổ chức theo một kết cấu để có thể cung cấp kiến thức và kỹ năng phù hợp cho người học. Với bài giảng điện tử học sinh có thể tự học với sự hướng dẫn của giáo viên. Dạy trình chiếu là một hình thức dạy học điện tử đơn giản với cách thiết kế các slide, sử dụng máy chiếu như là phương tiện hỗ trợ cung cấp kênh hình với nhiều hình ảnh sinh động, âm thanh, video mà không phải mang vác nhiều tranh ảnh, bảng phụ, máy móc thiết bị khác. (http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn) b) Các dịch vụ web - Blog (web log) đó là trang web nơi mọi người viết về các kinh nghiệm, sở thích, các hoạt động chuyên môn, như là nhật kí điện tử của các cá nhân. Hiện nay giáo viên và học sinh sử dụng blog như những trang web chuyên môn cá nhân của mình để cho chính bản thân và những người khác cùng sử dụng. c)YouTube là trang web mà các cá nhân chia sẻ các video clips với nhau (Wikipedia). Youtube có các video clips riêng về dạy học và có một trang youtube dành riêng cho giáo viên. d) Email: từ viết tắt của thư điện tử (electronic mail). Đó là hình thức trao đổi các thông điệp giữa những người sử dụng máy vi tính thông qua internet. Với

32. 24 email, người sử dụng không cần phải kết nối với internet cùng lúc. Ngoài bài viết, email có thể sử dụng file đính kèm, hình ảnh hay các video clips… (Wikipedia). e) Trò chơi điện tử: Trò chơi điện tử là một loại trò chơi sử dụng thiết bị điện tử để tạo ra một hệ thống tương tác mà người chơi có thể chơi. Hình thức phổ biến nhất hiện giờ của trò chơi điện tử là trò chơi video (video game). Trò chơi điện tử hiện nay được sử dụng rộng rãi trong tất cả các môn học tạo hứng thú học tập cho học sinh: học bằng chơi. Tuy nhiên việc sử dụng trò chơi điện tử phải đúng mức độ và trong một hạn định nhất định nếu không sẽ có tác hại ngược lại. Những công cụ này được ứng dụng trong việc dạy và học tiếng Anh phù hợp với đặc thù của môn học này. 1.4. Các ứng dụng của ICT trong dạy học môn Tiếng Anh 1.4.1. Đặc điểm dạy học môn Tiếng Anh Tiếng Anh với tư cách là môn ngoại ngữ, là môn văn hoá cơ bản, bắt buộc không thể thiếu của chương trình giáo dục phổ thông. V.I.Lênin chỉ ra chức năng giao tiếp là thuộc tính quan trọng nhất, là bản chất của ngôn ngữ. Theo cách tiếp cận này thì mục tiêu của môn học ngoại ngữ là giúp học sinh nắm vững và sử dụng được các công cụ giao tiếp, nội dung cơ bản dạy học ngoại ngữ nói chung và môn Tiếng Anh nói riêng là dạy hoạt động giao tiếp bằng tiếng Anh ở bốn kỹ năng cơ bản của giao tiếp: nghe, nói, đọc, viết. Phương pháp dạy học ngoại ngữ chủ yếu là phương pháp thực hành giao tiếp, nghĩa là phải thông qua rèn luyện thực hành các kỹ năng giao tiếp mà chiếm lĩnh công cụ giao tiếp. Thực tế cho thấy khác với bộ môn khác, bộ môn tiếng Anh có tính chất đặc thù riêng, việc dạy học cũng có những kỹ thuật riêng. Vấn đề chọn lọc kỹ thuật nào, phương pháp nào phù hợp đối với học sinh từng vùng miền, để giúp học sinh tiếp thu những tri thức khoa học, kỹ thuật tiên tiến, tìm hiểu các

33. 25 nền văn hoá đa dạng và phong phú trên thế giới, dễ dàng hội nhập với cộng đồng quốc tế là rất cần thiết. Môn tiếng Anh ở trường phổ thông góp phần phát triển tư duy (trước hết là tư duy ngôn ngữ) và hỗ trợ cho việc dạy học tiếng Việt. Giảng dạy môn Tiếng Anh phải luôn luôn tiếp cận cái mới, đảm bảo tính thời sự và đặc biệt phải có những thủ thuật riêng gây hứng thú cho học sinh khi tham gia môn học như học sinh được tự do thảo luận, được đóng vai như trên sân khấu, tự thể hiện được cái tôi cá nhân, tạo bản lĩnh vững vàng trong cuộc sống sau này. Với đặc trưng riêng, môn tiếng Anh góp phần lồng ghép và chuyển tải nội dung của nhiều môn học khác ở trường phổ thông. Cùng với các môn học và hoạt động giáo dục khác, môn tiếng Anh góp phần hình thành và phát triển nhân cách của học sinh, giúp cho việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện ở trường phổ thông. Theo đề án dạy và học ngoại ngữ, học sinh bậc THPT cần có kiến thức cơ bản, tương đối hệ thống và hoàn chỉnh về tiếng Anh, phù hợp với trình độ, đặc điểm tâm lý lứa tuổi. Học sinh có thể hiểu biết khái quát về đất nước, con người và nền văn hoá của một số nước nói tiếng Anh, từ đó có tình cảm và thái độ tốt đẹp đối với đất nước, con người, nền văn hoá và ngôn ngữ của các nước nói tiếng Anh; đồng thời biết tự hào, yêu quý và tôn trọng nền văn hoá và ngôn ngữ của dân tộc mình. Tiếng Anh là môn học đặc thù không chỉ đòi hỏi giao tiếp giữa thầy và trò mà bao hàm một lượng kiến thức rộng giáo viên cần phải truyền đạt. Nếu bằng phương pháp truyền thống viết bảng hoặc tranh ảnh minh hoạ thì sẽ không thể giúp học sinh hiểu được đất nước và con người ở những vùng đất khác trên thế giới. Những tiết dạy bằng giáo án điện tử có thể được xây dựng thành một bộ phim có hình ảnh âm thanh, lồng ghép các câu hỏi kiểm tra kiến thức học sinh....sẽ phù hợp hơn với đặc thù môn học này.

34. 26 1.4.2. Các ứng dụng của ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ICT đã và đang được sử dụng để giảng dạy ở hầu hết các môn học trong nhà trường và thể hiện rõ nhất trong việc dạy và học ngôn ngữ. Các tiện ích ICT: các chương trình, phần mềm vi tính, elearning...được sử dụng. Ứng dụng ICT trong dạy và học ngoại ngữ nói chung, học Tiếng Anh nói riêng đang được đánh giá là một hướng đào tạo mới. Có nhiều cách khác nhau để sử dụng ICT trong việc dạy học một ngôn ngữ. Thứ nhất, Sử dụng máy vi tính, các trò chơi và các phần mềm học tiếng Anh. Học sinh thao tác ngay trên máy tính. Ví dụ, học sinh có thể được yêu cầu để hoàn thành một bài kiểm tra từ vựng, bằng hình thức trắc nghiệm, với bốn lựa chọn câu trả lời trong đó chỉ có một là đúng. Với chức năng có biểu điểm sẵn học sinh có thể tự kiểm tra điểm tạo động lực cho học sinh. Hơn nữa, từ khó có thể được lưu trữ và làm lại. Hiện nay, có rất nhiều các chương trình phần mềm giảng dạy tiếng Anh khác nhau, được nghiên cứu và sử dụng và có sẵn trên các website: ATutor E- Learning System - ocad.ca; là một trong những nguồn mở phổ biến nhất LCMS (Learning Content Management System) là một hệ thống phần mềm sử dụng cho việc tạo ra, lưu trữ, quản lí và chia sẻ các nội dung học tập về các chủ đề khác nhau. full version free software cho phép sử dụng các phiên bản miễn phí phần mềm chỉnh sửa hình ảnh đầy đủ, English teaching software; English language teaching software. Các phần mềm dạy tiếng Anh cho phép người dạy và người học sử dụng một cách hiệu quả các phương pháp giảng dạy bộ môn. Về cơ bản các chương trình này được sử dụng trong các tiết học ngoại ngữ để thực hiện các nội dung đào tạo sau: 1) Hoàn thiện được các kĩ năng thu nạp từ vựng và ngữ pháp, rèn luyện các kĩ năng viết, đọc và nghe hiểu. ( Học và nghiên cứu từ vựng; Học phát âm và ngữ

35. 27 điệu; Luyện độc thoại và đối thoại; Luyện kĩ năng viết; Làm các bài tập ngữ pháp và sửa lỗi) 2) Có thể kịp thời và nhanh chóng hỏi-đáp với giáo viên. 3) Thực hiện được việc học ngoại ngữ từng bước. 4) Có thể tham gia thi tài, thử sức trong các kì thi, sát hạch trình độ ngoại ngữ qua mạng. Học sinh học tiếng Anh thông qua các trò chơi. Các trò chơi này có thể tải ở: www.funenglishgames.com/activities.html; www.teachingenglish.org.uk/language-assistant/games; www.tedpower.co.uk/games.htm Học sinh có thể xem phim video, đĩa DVD ngoại ngữ… Thứ hai, sử dụng ICT như một công cụ: Người học có thể sử dụng các tiện ích sau: Hệ thống Speech-to-Text (STS) cho phép chuyển đổi lời nói sang văn bản. Tính năng Spelling and grammar giúp cho người học có thể kiểm tra về chính tả một cách chính xác. ICT còn giúp giáo viên có thể tra cứu các phầm mềm hỗ trợ cho việc giảng dạy. Thứ ba, Các chương trình học điện tử. Các công nghệ mới cung cấp nhiều cơ hội cho người học trên toàn thế giới để liên lạc và để thực hành tiếng Anh (Vannestål, 2009). Với những thành tựu của công nghệ thông tin ngày nay, người học không cần phải học ngoại ngữ trên lớp theo các phương pháp truyền thống. Các giáo trình mới, các chương trình được ghi âm audio, video, các chương trình phần mềm vi tính với các tính năng đa dạng, hệ thống mạng Internet…giúp người học có thể truy cập và học ngoại ngữ bất cứ lúc nào, tại bất cứ thời điểm nào thuận lợi nhất cho mình. Đào tạo từ xa trong dạy học ngoại ngữ được hiểu là sự tác động qua lại giữa người dạy và người học, giữa các người học với nhau thông qua các phương tiện ICT. Điều quan trọng là người học có khả năng và điều kiện kĩ thuật nhất định để có thể truy cập được

36. 28 Internet. Và như vậy thì người dạy hoàn toàn có thể giao các loại hình bài tập cho người học nhờ vào các tính năng đa dạng của Internet. Khối lượng thông tin chắt lọc trong các cuốn, các bộ giáo trình, cho dù đó là những bộ giáo trình tốt nhất và hiện đại nhất, thì chắc chắn vẫn là chưa đủ cho quá trình nắm bắt kiến thức ngoại ngữ của người học. Trong vấn đề này các phần mềm tiện ích của Internet chắc chắn sẽ giúp người học lấp đầy những khoảng trống về thông tin kiến thức ngoại ngữ của họ. Dạy ngoại ngữ online qua điện thoại và qua mạng Internet -là một phương pháp dạy và học ngoại ngữ từ xa cho phép người học đạt được kết quả rất khả quan. Phương pháp này đang được áp dụng hết sức rộng rãi và được thừa nhận là một trong những phương pháp dạy và học ngoại ngữ từ xa có nhiều ưu điểm vượt trội tại các nước phát triển ở châu Âu và Mĩ hiện nay. Bằng các phương tiện nghe nhìn, người học có thể trao đổi, giao tiếp bằng ngoại ngữ với giáo viên, với đồng nghiệp, với người bản xứ thông qua mạng Internet. Các kĩ năng thực hành ngoại ngữ được nhanh chóng hình thành, đặc biệt là kĩ năng nghe hiểu và hội thoại trực tuyến. Ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh phải đảm bảo để học sinh được tiếp cận và hiểu biết ICT một cách thành thạo và ICT phải là một công cụ học tập trong chương trình giảng dạy. 1.5. Quản lí dạy học ở trường THPT Dạy học là hoạt động trung tâm của nhà trường. Vì vậy, trọng tâm quản lí trường học là quản lí dạy học. Nội dung của nó là quản lí hoạt động sư phạm của giáo viên và hoạt động học tập, rèn luyện của học sinh. Đó là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lí, nhằm làm cho hoạt động dạy học diễn ra đúng mục đích, yêu cầu của dạy học, đảm bảo các nội dung của chương trình giáo dục, hình thành kiến thức, kĩ năng và các giá trị đạo đức của người học, đào tạo nguồn nhân lực cho một quốc gia.

37. 29 Nghiên cứu của Jo Blasé (2008) và một số tác giả khác cho rằng quản lí dạy học có các chức năng: Chức năng lập kế hoạch dạy học; chức năng tổ chức quá trình dạy học; chức năng lãnh đạo (chỉ đạo) quá trình dạy học trong mối tương quan với quá trình giáo dục và chức năng kiểm tra, đánh giá chất lượng của hoạt động dạy học. Nhìn ở một góc độ khác, ba yếu tố chủ đạo để có thể quản lí dạy học thành công bao gồm: Tổ chức những hội thảo chuyên ngành giáo dục; Phát triển đội ngũ giáo viên; Nâng cao phản hồi từ giáo viên. Mục tiêu quản lí dạy học là đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện người học với các tiêu chuẩn về chính trị - tư tưởng, văn hoá – khoa học công nghệ, tay nghề thực hành và thể chất, được quy định trong mục tiêu giáo dục. Chất lượng đó là kết quả tổng hợp của nhiều hoạt động của quá trình giáo dục và của các hoạt động đảm bảo cho quá trình đó (Nguyễn Gia Quý, 2000). Đối tượng của quản lí dạy học là hoạt động của người dạy, người học và các tổ chức sư phạm của nhà trường, của một khoa cụ thể, của một trường đại học, trường THPT, THCS cụ thể trong việc thực hiện các kế hoạch và chương trình dạy học nhằm đạt được mục tiêu dạy học đó quy định với chất lượng cao. Quá trình này do trường trực tiếp quản lí, nhưng nó có quan hệ tương tác, liên thông với các tổ chức giáo dục khác hoặc các tổ chức, cơ quan khoa học, kỹ thuật, công nghệ, văn hoá, nghệ thuật, thể dục thể thao mà người học có điều kiện tham gia hoạt động. Trong bối cảnh phát triển của nền kinh tế thị trường và cuộc cách mạng khoa học – công nghệ như hiện nay, các mối quan hệ là một trong những điều kiện để tối ưu hoá việc quản lí quá trình dạy học (Phó Đức Hoà – Ngô Quang Sơn, 2008). Để đạt được mục tiêu và yêu cầu quản lí nói trên, quản lí dạy học phải thực hiện các nội dung sau:

38. 30 Quản lí mục tiêu dạy học, kế hoạch và chương trình giảng dạy: Là quản lí quá trình giảng dạy, giáo dục của giáo viên sao cho có kế hoạch và chương trình giảng dạy được thực hiện đúng về nội dung, thời gian và quán triệt được các yêu cầu của mục tiêu dạy học. Quản lí hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh: Là quản lí việc thực hiện các nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục của giáo viên, các nhiệm vụ học tập rèn luyện của học sinh; quản lí phương pháp và chất lượng dạy học. Việc quản lí nhằm đảm bảo các điều kiện dạy học, phát hiện kịp thời các nguyên nhân dẫn đến tình trạng yếu kém, đề ra và tổ chức thực hiện các biện pháp khắc phục, đảm bảo chất lượng yêu cầu. Ngoài ra, nhà trường còn phải chú trọng đến các nội dung quản lí khác như: Quản lí phương tiện phục vụ dạy học, quản lí kiểm tra và đánh giá quá trình dạy học, xác nhận trình độ và cấp chứng chỉ văn bằng hay quản lí các hoạt động ngoài lớp, ngoài nhà trường, quản lí, điều phối hoạt động của các tổ chức sư phạm trong nhà trường (Nguyễn Quốc Chí – Nguyễn Thị Mỹ Lộc, 2010). 1.6. Giải pháp quản lí đổi mới dạy học ngoại ngữ theo đề án đổi mới Dạy và học ngoại ngữ giai đoạn 2008 – 2020 Cùng với ICT - ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh - là công cụ có tầm quan trọng chiến lược hàng đầu trong thời đại toàn cầu hóa, đối với mỗi con người, mỗi công dân toàn cầu, và đối với mỗi đất nước, mỗi dân tộc. Ngày 30 tháng 9 năm 2008 Thủ tướng đã ký QĐ số 1400/QĐ-TTg v/v Phê duyệt Đề án "Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 - 2020" trong đó xác định mục tiêu của đề án là đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ rệt về trình độ, năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất là đối với một số lĩnh vực ưu tiên; đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng và đại học có đủ năng lực ngoại

39. 31 ngữ sử dụng độc lập, tự tin trong giao tiếp, học tập, làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hóa; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân VN, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Khung trình độ năng lực ngoại ngữ thống nhất, chi tiết gồm 6 bậc, tương thích với các bậc trình độ ngoại ngữ quốc tế thông dụng để làm căn cứ biên soạn chương trình, giáo trình, kế hoạch giảng dạy và xây dựng tiêu chí đánh giá ở từng cấp học, trình độ đào tạo, bảo đảm sự liên thông trong đào tạo ngoại ngữ giữa các cấp học. Bậc 1: Có thể hiểu, sử dụng các cấu trúc quen thuộc thường nhật; các từ ngữ cơ bản đáp ứng nhu cầu giao tiếp cụ thể. Có thể tự giới thiệu bản thân và người khác; có thể trả lời những thông tin về bản thân như nơi sinh sống, người thân/bạn bè… Có thể giao tiếp đơn giản nếu người đối thoại nói chậm, rõ ràng và sẵn sàng hợp tác giúp đỡ. Bậc 2: Có thể hiểu được các câu và cấu trúc được sử dụng thường xuyên liên quan đến nhu cầu giao tiếp cơ bản (như các thông tin về gia đình, bản thân, đi mua hàng, hỏi đường, việc làm). Có thể trao đổi thông tin về những chủ đề đơn giản, quen thuộc hằng ngày. Có thể mô tả đơn giản về bản thân, môi trường xung quanh và những vấn đề thuộc nhu cầu thiết yếu. Bậc 3: Có thể hiểu được các ý chính của một đoạn văn hay bài phát biểu chuẩn mực, rõ ràng về các chủ đề quen thuộc trong công việc, trường học, giải trí... Có thể xử lý hầu hết các tình huống xảy ra khi đến khu vực có sử dụng ngôn ngữ đó. Có thể viết đoạn văn đơn giản liên quan đến các chủ đề quen thuộc hoặc cá nhân quan tâm. Có thể mô tả được những kinh nghiệm, sự kiện, giấc mơ, hy vọng, hoài bão và có thể trình bày ngắn gọn các lý do, giải thích ý kiến và kế hoạch của mình. Bậc 4: Có thể hiểu ý chính của một văn bản phức tạp về các chủ đề cụ thể và trừu tượng, kể cả những trao đổi kỹ thuật thuộc lĩnh vực chuyên môn

40. 32 của bản thân. Có thể giao tiếp ở mức độ trôi chảy, tự nhiên với người bản ngữ. Có thể viết được các văn bản rõ ràng, chi tiết với nhiều chủ đề khác nhau và có thể giải thích quan điểm của mình về một vấn đề, nêu ra được những ưu điểm, nhược điểm của các phương án lựa chọn khác nhau. Bậc 5: Có thể hiểu và nhận biết được hàm ý của các văn bản dài với phạm vi rộng. Có thể diễn đạt trôi chảy, tức thì, không gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ diễn đạt. Có thể sử dụng ngôn ngữ linh hoạt và hiệu quả phục vụ các mục đích xã hội, học thuật và chuyên môn. Có thể viết rõ ràng, chặt chẽ, chi tiết về các chủ đề phức tạp, thể hiện được khả năng tổ chức văn bản, sử dụng tốt từ ngữ nối câu và các công cụ liên kết. Bậc 6: Có thể hiểu một cách dễ dàng hầu hết văn nói và viết. Có thể tóm tắt các nguồn thông tin nói hoặc viết, sắp xếp lại thông tin và trình bày lại một cách logic. Có thể diễn đạt tức thì, rất trôi chảy và chính xác, phân biệt được các ý nghĩa tinh tế khác nhau trong các tình huống phức tạp. * Khung trình độ năng lực ngoại ngữ bao gồm các tiêu chuẩn: Bộ GD- ĐT vừa công bố các yêu cầu cơ bản về năng lực giáo viên tiếng Anh phổ thông. Theo đó, năng lực giáo viên tiếng Anh phổ thông bao gồm các tiêu chí về kiến thức và kĩ năng giúp cho giáo viên có căn cứ để phấn đấu nâng cao năng lực nghề nghiệp. Nội dung yêu cầu gồm 5 lĩnh vực: Kiến thức về môn học và chương trình; kiến thức về dạy học tiếng Anh; kiến thức về học sinh; giá trị và thái độ nghề nghiệp; kết nối và rút kinh nghiệm về dạy học tiếng Anh. Cụ thể, giáo viên tiếng Anh phải đạt bậc 4/6 (đối với giáo viên tiểu học và THCS), bậc 5/6 (đối với giáo viên THPT) theo Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam. Cần có sự hiểu biết cơ bản về văn hóa của các nước nói tiếng Anh; có khả năng so sánh, đối chiếu với văn hóa Việt Nam và đưa các kiến thức văn hóa vào việc giảng dạy. Có khả năng sử dụng các tài

41. 33 liệu văn học, văn hóa và học thuật viết bằng tiếng Anh phù hợp với cấp học để dạy tiếng Anh. Có khả năng tổ chức quá trình dạy học, sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học khác nhau để dạy 4 kỹ năng nghe - nói - đọc - viết cho học sinh phù hợp với cấp học...Học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông đạt trình độ bậc 3 ( B1) theo khung năng lực ngoại ngữ ( KNLNN). * Trong lĩnh vực dạy ngoại ngữ, các giải pháp đổi mới dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 – 2020 được xác định: 1)Triển khai thực hiện các kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng giáo viên ngoại ngữ các cấp học, nhằm bổ sung, chuẩn hóa về trình độ đào tạo đội ngũ theo quy định. 2) Mở các khoá bồi dưỡng, cấp chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm cho những người đạt trình độ ngoại ngữ theo quy định mà có nguyện vọng được tuyển dụng làm giáo viên, giảng viên dạy ngoại ngữ; 3) Đẩy mạnh việc đổi mới phương pháp đào tạo, bồi dưỡng. Khuyến khích bồi dưỡng giáo viên qua các khoá tập huấn quốc tế trong nước và nước ngoài, được cấp chứng chỉ quốc tế; 4) Thực hiện đổi mới công tác tuyển sinh đào tạo giáo viên ngoại ngữ theo hướng tăng cường tính tự chủ của các nhà trường trong công tác tuyển sinh đào tạo bồi dưỡng; 5) Khuyến khích mạnh mẽ, tạo cơ chế thuận lợi để các trường liên kết, hợp tác giảng dạy, đào tạo, tuyển dụng người Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài có đủ trình độ ngoại ngữ làm giáo viên dạy ngoại ngữ trong các nhà trường; 6) Nghiên cứu, điều chỉnh, bổ sung, hoàn chỉnh các cơ chế, chính sách chế độ cần thiết, phù hợp, đáp ứng yêu cầu của công tác giảng dạy, học tập ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân; 7) Xây dựng, ban hành các chính sách đầu tư, các tiêu chí xây dựng cơ sở vật chất đối với các cơ sở đào tạo ngoại ngữ;

42. 34 8) Đẩy mạnh công tác xã hội hoá, thu hút sự đóng góp của toàn xã hội cho công tác dạy và học ngoại ngữ; khuyến khích đầu tư nước ngoài phát triển mở rộng các loại hình cơ sở đào tạo ngoại ngữ; 9) Hoàn chỉnh các quy định về việc dạy và học, kiểm tra, đánh giá, cấp văn bằng, chứng chỉ ngoại ngữ; khuyến khích thành lập các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng về ngoại ngữ có chất lượng; 10) Tăng cường công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức toàn xã hội; nhất là đối với thế hệ trẻ về việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, đáp ứng yêu cầu mới… Phấn đấu từ nay đến năm 2015 tổ chức được cho 100% số giáo viên ngoại ngữ của các trường cao đẳng, đại học và một bộ phận giáo viên ngoại ngữ của các trường phổ thông, dạy nghề, trung cấp chuyên nghiệp được đi học tập, bồi dưỡng chuyên môn ngắn hoặc dài hạn ở các nước ngoài. 1.7. Quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở trường THPT theo yêu cầu của quản lí dạy học và đổi mới dạy học ngoại ngữ 1.7.1. Bản chất, mục tiêu và nội dung của quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh Theo tác giả Đào Thái Lai, (2005), để quản lí việc ứng dụng ICT, các nhà quản lí giáo dục ở trường THPT cần nắm bắt 3 vấn đề quản lí: * Vấn đề thứ 1: Về nhận thức. Mỗi cán bộ giáo viên, CNV trong ngành cần phải có nhận thức đầy đủ về ứng dụng ICT trong dạy học. Cụ thể: -Ứng dụng ICT trong trường phổ thông trong giai đoạn hiện nay là việc làm cấp bách để đổi mới phương pháp và hình thức dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục. - Đổi mới nhận thức về mục tiêu và nội dung dạy học ngoại ngữ theo yêu cầu của đề án dạy học ngoại ngữ. -Ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh là quy luật khách quan của quá trình đổi mới mục tiêu dạy và học theo KNLNN, để đáp ứng và theo

43. 35 kịp sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật công nghệ làm chủ được kho tàng tri thức ngày càng giàu có của nhân loại. -Ứng dụng ICT trong dạy học của người thầy phải gắn liền và đồng bộ với sự thay đổi động cơ, thái độ và phương pháp học theo đặc thù bộ môn Tiếng Anh của trò. Ứng dụng ICT trong dạy học ngoại ngữ phải đảm bảo dạy cho người học cách học, cách rèn kỹ năng vận dụng, cách nghiên cứu, sáng tạo. * Vấn đề thứ 2: Quản lí mục tiêu và yêu cầu chung của ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh: - Ứng dụng ICT của GV phải góp phần thay đổi vai trò hoạt động của người dạy từ vai trò người truyền đạt, truyền thụ một chiều cho học sinh sang vai trò cung cấp thông tin, định hướng mục tiêu học tập, tổ chức và hướng dẫn người học chủ động tư duy, nhận thức, thực hành và sáng tạo trong quá trình tiếp nhận kiến thức và biến thành tri thức của bản thân. - Ứng dụng ICT là giúp giáo viên thực hiện phương pháp dạy - học tích cực, hướng tới người học, là quá trình cung cấp thông tin, tổ chức và điều khiển học sinh thực hiện các hoạt động nhận thức, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập, bồi dưỡng phương pháp tự học, tự rèn luyện để học sinh nắm vững kiến thức, có kỹ năng vận dụng kiến thức vào cuộc sống, năng lực nghiên cứu và phát triển trí tuệ của bản thân, đem lại cho người học niềm vui, hứng thú và nhu cầu học tập, khả năng đáp ứng thực tiễn. * Vấn đề thứ 3: Về nội dung và giải pháp ứng dụng ICT ở trường phổ thông: cán bộ quản lý nhà trường có các biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh; đảm bảo các điều kiện CSVC, trang thiết bị và giáo viên cho việc dạy và học tiếng Anh.

44. 36 1.7.2. Quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở trường THPT theo xu hướng đổi mới quản lí dạy học ngoại ngữ Hiểu quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở trường THPT theo xu hướng đổi mới dạy học trong nhà trường là quản lí cả 2 vấn đề: quản lí việc dạy học tiếng Anh theo khung năng lực ngoại ngữ, triển khai các giải pháp quản lí của đề án đổi mới dạy học ngoại ngữ nhằm giúp GV và HS đạt được các chuẩn qui định và thực hiện các chức năng, phương pháp quản lí để quản lí việc ứng dụng ICT trong dạy học Tiếng Anh trong nhà trường. 1.7.2.1. Quản lí việc dạy học tiếng Anh theo khung năng lực ngoại ngữ, triển khai các giải pháp quản lí của đề án đổi mới dạy học ngoại ngữ. Đề án "Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 - 2020" yêu cầu việc giảng dạy và học tập môn Tiếng Anh trong giai đoạn này cần phải thay đổi phù hợp với xu hướng đổi mới dạy học đạt được khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc, tương thích với các bậc trình độ ngoại ngữ quốc tế thông dụng, riêng cấp THPT giáo viên giảng dạy phải đạt tối thiểu bậc 5 (C1), học sinh tốt nghiệp THPT đạt bậc 3(B1). Như vậy, các trường học cần đảm bảo để giáo viên có trình độ ngoại ngữ theo qui định. Để làm được điều này lãnh đạo nhà trường cần triển khai 10 giải pháp của đề án đã được đề cập trong mục 1.6. 1.7.2.2. Thực hiện các chức năng, phương pháp quản lí để quản lí việc ứng dụng ICT trong dạy học Tiếng Anh. Nhiều nghiên cứu về quản lí ứng dụng ICT trong dạy học chỉ ra rằng, hiệu trưởng cần vận dụng các chức năng và phương pháp quản lí vào công tác này. Hiệu trưởng cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kĩ năng sử dụng ICT cho giáo viên và học sinh để họ có thể khai thác thông tin như kỹ năng sử dụng máy tính, các phần mềm hay các công cụ ICT để giảng dạy tiếng Anh (EStrategy Framework, 2010).

Biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông tỉnh Điện Biên.pdf

Esté a ler uma amostra.

Confira estes a seguir

Biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông tỉnh Điện Biên.pdf

Mais Conteúdo rRelacionado

Semelhante a Biện pháp quản lý ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học môn tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông tỉnh Điện Biên.pdf (20)

Mais de HanaTiti (20)

Mais recentes (20)