1.
Yeniyetmələrin
həyat
keyfiyyətinin
Fidan Rasulzadə
617a3
qiymətləndirilməsi

2.
Həyat Keyfiyyəti
İnsanın subyektiv salamatlıq göstəricisi olub:
● Fiziki və psixi sağlamlığından
● Fiziki əmək qabiliyyətindən
● İctimai fəallığından
asılıdır.
Həyat Keyfiyyətinin müxtəlif metodlarla
qiymətləndirilməsi-klinik təbabətdə müxtəlif müalicə
metodlarının və profilaktik proqramların
effektivliyinin müqayisəli qiymətləndirilməsində
istifadə edilir.

3.
Gigiyenik kütləvi tədqiqatlarda sağlam insanın həyat
keyfiyyəti göstəricisi normativ kimi şərh edilir.
Standart Beynəlxalq Sorğular, həmçinin SF-36 digər
tədqiqatlarla müqayisə edilə bilən nəticələr almağa
imkan verir. İşçi orqanizminə vibrasiyanın təsirini,
təhsilin şərtlərini, fiziki və emosianal gərginliyi,
qidalanmanı, istirahəti, zərərli vərdişlərin
öyrənilməsində bu sorğu məlumatlarından istifadə
etməklə yeniyetmələrin tibbi-sosial adaptasiyasını
qiymətləndirmək mümkündür.

4.
Hazırkı tədqiqatlarda həyat keyfiyyətinin gigiyenik
qiymətləndirilməsi vasitələri uşaq və yeniyetmələrin
sağlamlığına və gigiyenasına xidmət edir, bu isə
həyat keyfiyyəti MOS-SF-36 sorğusu ilə
tamamlanır. MOS-SF-36 sorğusu bir çox ölkələrdə
yayılmış və kütləvi, eləcə də xüsusi tədqiqatlarda
istifadə edilən sorğulardan biri sayılır.

5.
1
Təhsil müəssisələrində müxtəlif şərtlər altında təhsil
alanların həyat keyfiyyətinə gigiyenik qiymət vermək
Tədqiqat obyekti ilkin peşəkar təhsil alan
yeniyetmələrdir. Qarşılaşdırılan obyektlər isə
müxtəlif növ ümumtəhsil məktəblərinin yuxarı sinif
şagirdləri ola bilər.
Tədqiqatın
məqsədi

6.
Müstəsnalıq kriteriyaları
Sağlamlığında məhdudiyyətlər olan
yeniyetmələr və əlillər tədqiqatlarda
iştirak etmir. (hərəkət pozğunluğu; əqli
zəiflik; xüsusi növ məktəb məzunları) ,
(əgər əlillik aspektləri maraq doğurarsa,
belə şəxslər də anket toplanmasından
kənar edilməməlidir)

7.
Tədqiqatın təşkili
1
Könüllü olaraq BPM-in
təhsilin müxtəlif
şərtlərini təqdim
etmək (SES-lərin hansı
qrupuna daxil olması)
2 3
5
You can describe the topic
of the section here
6
You can describe the topic
of the section here
SUMMARIZE IMPROVE SKILLS
Məktəbdə
qidalanmanın təşkili
(birdəfəli; ikidəfəli;
ancaq sosial qrup
üçün təşkil olunub və
ya ümumiyyətlə
təşkil olunmayıb).
Daha böyük ixtisasçısı
kütləsi seçmək, onların
arasında könüllü olaraq
ixtisası göstərmə, hansı
istehsal faktoru ilə
kompleks xarakterizə
olunur (həmçinin
metalişləmə , ictimai
qidalanma, qaynaqçı,
bənna və s)

8.
Tədqiqatın həcmi
1
Hər məktəbə 2-3
ixtisas qrupu seçilir
2
5
You can describe the topic
of the section here
6
You can describe the topic
of the section here
SUMMARIZE IMPROVE SKILLS
Hər ixtisas qrupunda
1, 2, 3 kurs üzrə ən
azı 25 nəfər
olmalıdır.
Tədqiqatın təşkili və aparılması
Məktəb rəhbərliyini tədqiqatın aparılma məqsədi ilə məlumatlandırmaq; anketlə tanış etmək;
tədqiqatın təşkilinə kömək göstərməyini xahiş etmək lazımdır. Sorğudan həqiqi məlumatların
alınmasına yalnız cavabların səmimiliyi təsir göstərir. Məktəbliləri tədqiqatın məqsədi ilə bağlı
məlumatlandırmaq lazımdır.

9.
Qeyd etmək lazımdır ki, fərdi məlumatlar məxfi saxlanacaqdır.
Anketin tamamlanması könüllü olmalıdır. 14 yaşından yuxarı
yeniyetmələr bunu sərbəst həll edə bilər. Bu yaşdan aşağı
qrupda valideynlərinin razılığı mütləqdir. Praktika göstərir ki,
qrupdan 1-3 şəxs anketi tamamlamaqdan imtina edir. Yeniyetmə
sinifdə və tədqiqatçının yanında anketi müstəqil olaraq yerinə
yetirir. Çünki suallar meydana çıxa bilər. Əgər siz yeniyetmələrlə
individual məşğul olmayacqsınızsa yeniyetmə adı və soyadı
göstərməyə bilər, əgər onlar özləri haqqında məlumat almaq
istəyirlərsə - öz məlumatlarını göstərməkləri mütləqdir.

10.
Əvvəlcədən anketin tamamlanmasına baxış aparılır, yalnız
tamamlanmış anketlər yığılır - sual № - 11 (SF-36). Anketin
təlimatı icazə verir ki, yalnız 1 sual olmasın (№7 va ya №8).
№12-40 suallara münasibətdə yeniyetmələrin işləməsinə aid
əgər onlar işləmirsə məlumatlar olmaya bilər. Tədqiq olunan
hər bir qrup xüsusi forma ilə tamamlanır (şəxs, məktəb, SES
qrupu, qidalanmanın təşkili, təhsil kursu, ixtisas). İlk qrafada
yalnız sıra ilə anketin nömrəsi göstərilir. Məlumat formasında
anketdə qeyd olunmuş cavablar göstərilir. Yeniyetmələrin
sorğusunun məlumat formasının nümunəsi əlavə №4-də
göstərilmişdir (analoji yaşda 100 nəfərdən az olmayaraq ).
Anket nəticələrinin
təqdim edilməsi

11.
Nəticələrin istifadəsinin mümkünlüyü
1
Yeniyetmələrin həyat
keyfiyyətinə təsir göstərən
I-li amillərin ayrılması
(məsələn, ailə həyatında;
təhsil şəraitində; gigiyenik
cəhətdən ixtisasın
mənimsənilməsi;
yeniyetmələrin həyat tərzi
və s.) üçün.
2
Müxtəlif
kontingentlərdən olan
yeniyetmələrin həyat
keyfiyyətinin
müqayisəli
qiymətləndirilməsi.

12.
Nəticələrin istifadəsinin mümkünlüyü
3
Həyat keyfiyyətinin
normativlərinin-regional
hazırlanmaları üçün.
4
Profilaktik
proqramların
hazırlanması və ya
yeniyetmələrdə
aparılmasını məsləhət
görmək, yeniyetmələrə
xidmət edən həkimlərin
nəzarət xidməti üçün.

13.
Hayat keyfiyyəti sorğusu həyat fəaliyyətinin sağlamlığa və özünü hiss etməyə
təsirini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur, 8 şkalası var:
2
Fiziki durumla şərtlənən rollu
funksiyalar(Role-Physical
Functioning-RP), orqanizmin fiziki
vəziyyətinin gündəlik fəaliyyətinə
(iş, gündəlik vəzifələrini yerinə)
təsirini əks etdirir.
1
Fiziki fəaliyyət göstərmə (Physical
Functioning-PF) fiziki yükün
(özünəxidmət, hərəkət, pilləkənlə
qalxmaq, ağırlıq daşıma və s) yerinə
yetirilməsinin
məhdudlaşdırılmasında özünü
göstərir.
3
Ağrılar intensivliyi (Bodily pain-P)
evdən kənarda və evə üzrə işlərin
yerinə yetirilməsi qabiliyyətinə
ağrıların təsirini əks etdirir
4
Ümumi sağlamlıq (General
Health-GH) şagirdlərə öz səhhətini
indiki vəziyyətini və onun
perspektiv
qiymətləndirməsini əks etdirir.

14.
7
Emosional durumla şərtlənən (R Emotional-RE)
fəaliyyət, emosional vəziyyətin işlərin həyata
keçirilməsinə və ya gündəlik digər fəaliyyətlərə
(böyük vaxt sərf etməklə işlərin həcminin və
keyfiyyətinin azalması və s) mane olduğunun
dərəcəsinin qiymətləndirilməni əks etdirir.
5
Həyat fəallığı (Vitality-VT)
qüvvə və enerjinin subyektiv
vəziyyətini və ya əksinə,
zəiflik və gücsüzlüyü tam əks
etdirir.
6
Sosial fəaliyyət (Social Functioning-
SF) fiziki və ya emosional vəziyyətdən
asılı olaraq sosial fəallığın
məhdudlaşma dərəcəsini göstərir.
8
Psixoloji sağlamlıq (Mental
Health-MH), əhvali-ruhiyyəni,
müsbət emosiyanın, həyəcan,
depressiyanın ümumi
göstəricisini xarakterizə edir

15.
35 sualı təyin edən qiymətləndirmə şkalası
GÖSTƏRİCİ SUAL BALLAR BALIN
YOLVERİLƏN
DİAPAZONU
1 2 3 4
PF 3a,3b,3ç,3d,3e,3ə
,3f,3g,3ğ
10-30 20
RP 4a,4b,4c,4ç 4-8 4
BP 7,8 2-12 10
GH 1,11a,11b,11c,11ç 5-25 20
VT 9a,9d,9g,9ğ 4-24 20
SF 6,10 2-10 8
RE 5a,5b,5c 3-6 3
MH 9b,9c,9ç,9d,9e 5-30 25

16.
6,9a, 9d,9c,9ə,11b,11ç bəndlərində 6~, 9a~,9d~,9ç`,9ğ`,11b`,11ç` müvafiq əks hesablama
aparılır.
Məsələn: 6№li sualda (SF6)=2 olduqda , yenidən hesablanan bal (SF6)`=4 olur ki, bu da
6-cı sualda cəmi 5 cavabın olması ilə müəyyən olunur
SUALIN KODLAŞDIRILMASI
№6
Sualın balları №6,№11b,11ç 1 2 3 4 5
Hesablanmış ballar 6,11b,11ç 5 4 3 2 1
Sualın balları №9a,9d,9ç,9ğ 1 2 3 4 5 6
Hesablanmış ballar 9a,9d,9ş,9ğ 6 5 4 3 2 1

17.
Sualın balları №1 1 2 3 4 5
Hesablanmış ballar 1' 5 4,4 3,4 2 1
7№li sualın balları 1 2 3 4 5 6
Hesablanmış ballar 7 6 5,4 4,2 3,1 2,2 1
8№li sualın balları 1 2 3 4 4
Hesablanmış ballar 8. Əgər BR7=1
olarsa və BR8=1 olarsa, onda BR8=6
olur. Əgər BR>1 olarsa, onda BR8=5
olur
5 4 3 2
Əgər hər iki suala cavab verilibsə

18.
7№li sualın balları 1 2 3 4 5 6
Hesablanmış ballar 7 6 5,4 4,2 3,1 2,2 1
Hesablanmış ballar 8 və 7 6 5,4 4,2 3,1 2,2 1
Əgər 7№li suala cavab verilib və 8№li suala cavab verilməyibsə:
8№li sualın balları 1 2 3 4 5
Hesablanmış ballar 7 6 4,75 3,5 2,25 1
Hesablanmış ballar 8 v 6 4,75 3,5 2,25 1
Əgər 8№li suala cavab verilib və 7№li suala cavab verilməyibsə:

19.
Göstərici şkalasının qiymətləndirmə alqoritmi
Hər şkala üzrə kodlaşdırılmamış və kodlaşdırılmış ballar toplanır, hər 1 şkala
üçün cəm bal alınır. XX cəm.
Əsas göstəricinin qiymətini almaq üçün cəm bal göstəricisi aşağıdakı açar üzrə
qiymətləndirilir. Ümumi toplam fərqi və bu göstəricinin minimal həddi (cəd.1.
sütun 3) onun yolverilən diapazonuna (cəd1 sütun 4) bölünür və 100-ə vurulur.
bütun 8 şkala üzrə Nəticə verilir, alınan yüksək qiymat hayat keyfiyyətinin
yüksək olduğunu göstərir. Göstəricilər hər şkala üzrə 0-dan 100-a qədər dəyişə
bilər. Burada, 100 tam sağlam olmanı göstərir.

20.
Əsas göstəriciləri hesablama texnikası:
1. PF=((PFsum-10)/20) 100, burada
PFcəmi-PF30+PF36 +PF3c+PF3ç +PF3d +PF3e +PF33 +PF3f +PF3g +PF3ğ
PF şkalası üzrə aşağı göstərici yeniyetmənin sağlamlıq vəziyyətinin onun
fiziki fəallığını məhdudlaşdırdığını göstərir.
2. RP=((RPsum-4)/4)*100, burada
RPsum=RP4a +RP4b +RP4c+RP4ç RP şkalası üzrə aşağı göstərici şagirdin
fiziki vəziyyətini onun gündəlik fəaliyyətini məhdudlaşdırdığını göstərir.
3. BP ((BP7"+BP8" -2)/10)*100
BP şkalası üzrə aşağı göstərici ağrının yeniyetmənin fəallığını
məhdudlaşdırdığını göstərir

21.
7.RE=((REsum-3)/3)*100,
burada REsum-RESa +RESb +RESC
RE şkalası üzrə aşağı göstərici yeniyetmənin
emosional vəziyyətinin pisləşməsi ilə əlaqədar
gündəlik işinin məhdudlaşdığını göstərir.
8 MH-((MHsum-5)/25)*100 burada
MHsum-MH9b+MH9c +MH9c" +MH9e +MH9g"
MH şkalası üzrə aşağı göstərici yeniyetmədə
depresiyanın, həyacanın, psixi pozulmanın olmasını
göstərir.