4. Geschiedenis van de Nubiërs
• Napata (760 – 593 v. Chr.)
Nubische heerser Kashta breidde macht uit tot Aswan
(grens Egypte)
Diens opvolger Piye(Piankhy) veroverde ook Thebe (Luxor)
en verder noordelijk tot de Delta
Ook Memphis – administratieve hoofdstad van Egypte
Daarna keert Piye terug naar Nubië
Opvolger van Piye is Shabaka
Stevige controle over Thebe en Memphis
Shebitku volgde zijn oom Shabaka op
In de 17e dynastie lukte het de Egyptenaren toch om de Hyksos te verdrijven.Ook in het zuiden lukte het hen om hun macht weer uit te breiden, zelf tot aan de 4e cataract.Beneden-Nubië kwam weer onder Egyptische controle en farao Thutmosis I veroverde Kerma.Na een verzet van de Nubiërs van zo’n 50 jaar kwam er uiteindelijk vrede, onder Thutmosis III.De stad Napata, bij Gebel Barkal, werd de zuidelijke grens van Egypte.
Soedan is het enige land in sub-Sahara Afrika waar gedegen en voortdurend archeologisch onderzoek plaatsvindt.Hoewel het historisch belang lange tijd is overschaduwd door Egypte, zijn archeologische vondsten in Soedan cruciaal voor het begrijpen van de geschiedenis van Afrika zelf, zeggen de experts. Een veelheid aan nieuwe ontdekkingen kan worden toegevoegd met cruciale nieuwe informatie.De geschiedenis van Sudan kan voor Afrika dezelfde betekenis hebben als die van Griekenland voor de geschiedenis van Europa. Er wonen al 5000 jaar mensen langs de Nijl en je vindt vrijwel altijd iets als je gaat graven.Bijna niemand weet dat Sudan meer piramides heeft dan Egypte. Ze zijn wel kleiner en niet zo oud. Op het hoogtepunt van zijn militaire macht rond 750 v. Chr. strekte het oude koninkrijk van Kush zich uit van het noorden van Sudan tot Egypte en Palestina; de 25e dynastie en de zwarte farao's.
Rond de 8e eeuw v.Chr. werd Nubië machtiger. Koning Kashta van Napata vormde daarmee de 25e dynastie.Hij breidde geleidelijk de controle uit in noordelijke richting tot aan de Egyptische grens bij Aswan.Kashta’s opvolger, Piye, die zag dat er in Egypte een burgeroorlog woedde, trok het land in kon tot aan Thebe (Luxor) en verder noordelijk zijn weg vervolgen. Dit is opgetekend in de Amuntempel bij Gebel Barkal.Nadat Piye de administratieve hoofdstad Memphis (Cairo) ook had ingenomen, keerde hij terug naar Nubië. De controle liet hij bij de Egyptische autoriteiten.13 later nam zijn opvolger Shabaka de controle over Thebe en Memphis weer stevig in handen. Shabaka gaat ook wonen in Memphis en laat het zuidelijke deel van het rijk over aan de koninklijke prinses, die de titel “vrouw van de god Amun” krijgt.Shebitku had te maken met invallen van de Assyriërs in het noorden, die hij echter het hoofd kon bieden.
De Kushitische koningen regeren dus over heel Egypte voor een periode van 50 jaar. In die tijd vindt een opleving van de Egyptische cultuur plaats.De koningen zien zichzelf als farao’s van Egypte. De Egyptische kledingstijl, het hiërogliefenschrift en oude begrafenisrituelen worden overgenomen. Ze bouwen vele piramides, onder andere bij El-Kurru, ten noorden van de hoofdstad Napata.
Taharqa was de meest aansprekende van alle Nubische koningen uit die periode.Hij heeft vele bouwwerken op zijn naam staan.Hij werd meerdere keren aangevallen door de Assyriërs, die probeerden Egypte te veroveren.Taharqa vluchtte, maar zijn vrouw en zoon werden gevangen genomen.Enige tijd kreeg hij opniew de controle over Egypte, maar in 666 werd hij opnieuw verslagen en een jaar later definitief verslagen. Hij keerder terug naar het zuiden, waar hij een jaar later overleed.Tantamani, zijn opvolger, kreeg het ook niet voor elkaar om Egypte te heroveren. En zo trokken de Nubiërs zich weer terug in het zuiden.Egypte kwam onder de heerschappij van de koningen van Sais. Dat betekende het einde van de 25e dynastie van de zwarte farao’s.
De grote tempel van Gebel Barkal bleef nog tot in de 3e eeuw v. Chr. religieus centrum van de Amunpriesters, die zoveel macht hadden dat ze een koning opdracht konden geven om zelfmoord te plegen, als ze van mening waren dat deze slecht zou zijn voor het koninkrijk. Koning Arkamani, die dit overkwam, weigerde aan deze oproep gehoor te geven en liet in plaats daarvan alle Amunpriesters vermoorden. Dat betekende tegelijkertijd het einde van het heiligdom van Gebel Barkal. Vanaf dat moment werden de koningen begraven in de nieuwe Nubische hoofdstad Meroë, waar Arkamani naar toe verhuisde.
Het koninkrijk Meroë bloeide op een vruchtbare, strategische positie, ver weg van Egypte.De Meroïtische invloed breidde zich langzaam uit, eerst in Noord Sudan en Boven Nubië en later tot aan Beneden Nubië.De Meroïeten controleerden de belangrijkste handelsroutes van centraal Afrika.In het noorden (Egypte) in het oosten (de Rode ZeeIn het westen Darfur en KordofanDe Egyptische invloeden op de Meroitische religie en kunst was nog groot, maar Afrikaanse en Griekse elementen werden ook overgenomen.Vanaf 300 v. Chr. worden koningen en koninginnen begraven in piramides bij Meroe en niet meer in Napata.Ook wordt een Meroitisch schrift ontwikkeld.Egyptische hieroglyfen werden vanaf dat moment alleen nog gebruikt voor religieuze doeleinden.Opgravingen op Meroïtische sites laten zeer fijne bronzen, textiel en aardewerken voorwerpen zien. Naast de gebruiksvoorwerpen werd ook dun sieraardewerk gevonden (schalen, vazaen, kopjes) decoreerd met geometrische patronen, Egyptische motieven zoals de ankh en de lotusbloem. En Grieks-romeinse invloeden (wijnbladeren) en dieren zoals kikkers, krokodillen, giraffen en slangen.Er waren over het algemeen goede relaties met Egypte, dat onder de heerschappij stond van de Ptolemeën van 332-40 v.C. Het rijk had als kerngebied Egypte, maar omvatte soms ook diverse aangrenzende gebieden. De hoofdstad was Alexandrië.Die goede relaties waren goed voor de handel met het Middellandse Zeegebied, met veel vraag naar Afrikaanse, exotische goederen, zoals ivoor, kuiden, dieren en ook slaven.
Piramides staan symbool voor wederopstanding en zonsopgang; het nieuwe leven dat de dode wachtte bij het begin van de nieuwe dag.
De Nubische piramides zijn kleiner dan de Egyptische en als volgt opgebouwd:de grafkamer van de gemummificeerde dode, die onder de grond was gebouwd (symbool voor de onderwereld) daarboven de puntige piramide; de ladder naar de hemel aan de oostkant een kapelletje voor het brengen van offers en om de zon door de geopende deuren voor de farao naar binnen te laten schijnen. Giuseppe Ferlini (Bologna, 24 april 1797 – Bologna, 30 december 1870)[1] was een Italiaansontdekkingsreiziger, archeoloog en schatzoeker die meer dan 40 piramiden in het huidige Soedan verwoestte in zijn zoektocht naar verborgen schatten.
In de stad van Sedeinga in het noorden van Soedan , bijvoorbeeld , Mr Rilly en anderen opgegraven 35 kleine piramides in de afgelopen jaren , een ontdekking die verwijst naar wat hij noemde een oude " democratisering van de piramides. "Iedereen die het konden betalen bouwde er een. Het was voor sociaal onderscheid.De piramides bij Sedeinga zijn dicht bij elkaar gebouwd. Gemaakt van modder baksteen, ze variëren in hoogte van onder drie meter voor kinderen tot zo hoog als 32 voet voor de edelen.
Toen de Romeinen heersten over Egypte (30 v. Chr.)kwamen de Meroïeten in conflict met de Romeinse autoriteiten over de controle van de regio.In 23 v. Chr. stuurde koningin Amanirenas haar leger naar het noorden en slaagde er in om Aswan in te nemen, maar ze werd door de Romeinen weer verdreven en uiteindelijk kwam de grens van het Romeinse rijk te liggen bij Maharraqa.Vanaf dat moment kwam er vrede met Rome gevolgd door een levendige handel tussen deze landen.Vanuit het zuiden kreeg Meroë concurrentie van handelaren vanaf de Rode Zee door het Ethiopische koninkrijk Axum. De Romeinen gaven namelijk de voorkeur aan die handelsroute boven die door Nubië.Bovendien werden nomadische woestijnstammen steeds mobieler door het gebruik van dromedarissen. Ze verstoorden het leven in de Nijlvallei en de handelskaravanen. In de 4e eeuw werd Meroe uiteindelijk onder de voet gelopen door stammen uit de westelijke woestijn.
De bouwstijl is Egyptisch. De entree reliëfs tonen Koning Natakamani en koningin Amanitore die hun vijanden slaan. De koningin weerspiegelt gelijkheid, typisch voor de Meriotische cultuur.
Reisner (begin 20e eeuw) noemde dit de X-groep cultuur. Latere archeologen hebben de naam 'Ballana Cultuur’ ingevoerd, genoemd naar de belangrijkste begraafplaatsen die zijn gevonden. Graven van koningen zijn in de jaren ‘30 gevonden bij de plaatsen Ballana en Qustal.Er blijkt een opleving van begrafenisrituelen die zelfs vergelijkbaar zijn met de Kerma cultuur. De graven bevatten de rijkste grafgiften die ooit in Nubië zijn gevonden: juwelen, wapens, meubels, edelstenen, brons en zilver. Ook bedienden en dieren werden meebegraven.Er blijkt duidelijkeen onderscheid van de Nubische culturele ontwikkeling tussen beneden Nubië en de post- Meroitische cultuur zuidelijker. En er is sprake van een nieuwe, onafhankelijke monarchie in beneden Nubië met nog wat laatste resten van de faraonische traditie. Overblijfselen van de Ballana cultuur zijn gevonden bij Sesebi en Abri.
Rond 640 was Egypte onderdeel van het (islamitische) Arabische Rijk.In dat jaar werd vrede gesloten met de Nubische koninkrijken. Daarna was er een lange periode van 500 jaar vrede.Er zijn vele kerken en kloosters gevonden uit Christelijk Nubië, o.a. bij Old Dongola en bij al-Ghazali in de Bayuda woestijn.
Al-Ghazali is een van de twee bekende religieuze complexen in middeleeuwse Nubia, gelegen buiten de Nijlvalleiin de Bayuda woestijn, tussen Oud Dongola en de Vierde Cataract. Het klooster lag in Wadi Abu Dom - vallei, ooit de drukste handelsroute in het noord-oosten Afrika. Het is nu geruïneerd en verlaten. Het is nog niet vastgesteld toen het klooster begon te werken, maar het is bekend dat functioneerde tot de dertiende eeuw.
In de 12e-13e eeuw werd de economie van de Nubische koninkrijken langzamerhand minder sterk.Bovendien kwamen er aanvallen van Arabische nomadenstammen. Die introduceerden de islam. Vanaf 1323is ook Nubië islamitisch.Egypte is onderdeel van het Ottomaanse rijk. De grens ligt bij het 3e Cataract, tot 1821. Dan stuurt de Ottomaanse onderkoning Mohamed Ali zijn troepen naar zuiden en wordt Nubië deel van het Ottomaanse Rijk, met Omdurman/Khartoum als hoofdstad. Dat duurt tot 1882, wanneer de Engelsen over Egypte gaan heersen (tot aan 1952, wanneer door een revolutie Egypte een republiek wordt). Sudankomt tot 1955 onder Brits-Egyptische controle. Na de onafhankelijkheid van Egypte en het Verenigd Koninkrijk in 1956 kende Soedan een burgeroorlog die 17 jaar duurde, gevolgd door etnische, religieuze en economische conflicten tussen het noorden (met Arabische en Nubische wortels) en het overwegend christelijke zuiden. Dit leidde tot een tweede burgeroorlog in 1983 en na een lange strijd volgde een staatsgreep door kolonel Omar al - Bashir in 1989, die zichzelf uitriep tot president. In 2005 werd in een nieuwe grondwet een beperkte autonomie met het zuiden overeengekomen, die uiteindelijk leidde tot een referendum over onafhankelijkheid in 2011. In juli 2012 was de splitsing tussen Soedan en Zuid-Soedan een feit. Nubiëheeft altijd de eigen cultuur en tradities behouden (taal, religieuze uitingen, kunst, architectuur) ook tijdens koloniale perioden en ontwikkelde zich tot de dag van vandaag op zijn eigen unieke manier.
