In deze presentatie staan enkele oude Afrikaanse koninkrijken langs de Nijlvallei centraal. Ze liggen deels in Ethiopië en vooral in Sudan (Nubië, de ‘zwarte farao’s’). Die zijn - anders dan de Egyptische faraocultuur - veel minder bekend in het westen. Het feit dat Sudan bijvoorbeeld drie keer zoveel piramides heeft als Egypte en vele tempels uit hoogontwikkelde beschavingen weet bijna niemand. Het lijkt er steeds meer op dat deze Afrikaanse koninkrijken onterecht in de schaduw hebben gestaan van de aandacht voor de Egyptische geschiedenis en dat de geschiedenis zelfs deels herschreven zou moeten worden. Wat hiervan de oorzaken zijn en hoe het komt dat archeologen de laatste decennia dit Afrikaanse culturele erfgoed op waarde gaan schatten wordt toegelicht. Naast historische komen ook antropologische aspecten aan de orde; culturele identiteit en eeuwenoude tradities, gerelateerd aan het dagelijks leven met de rivier.

1. Culturele mysteries van de Nijl, enkele highlights

2. LOOP VAN DE NIJL
6.741km; langste ter wereld
2 bronnen:
o Blauwe Nijl in Ethiopië
o Witte Nijl in Oeganda
samenvoeging in Khartoum
via Sudan naar Egypte
mondt uit in Middellandse
Zee

3. BLAUWE & WITTE NIJL KHARTOUM - SUDAN

4. BRON?
1858 Speke
Victoriameer
bron van de Nijl
1934 Waldecker
Kagera rivier
mondt uit in
Victoriameer,
en heeft bron
in Burundi.
2006 Britse
onderzoekers
meest afgelegen
bron in Rwanda

5. CULTURELE MYSTERIES LANGS DE NIJL
Ethiopië
Sudan
Nubië
Egypte
Oude beschavingen langs de Nijl
highlights

6. ETHIOPIË
 Axum
 Lalibela
 Rift Vallei

7. Oudste onafhankelijke land van Afrika, niet gekoloniseerd
Tot 2e WO "Abessinië“
Lalibela: 11 uit de rotsen gehouwen kerken uit 13e eeuw
ETHIOPIË

8. Mensheid ontstaan (“Lucy”)
Oorsprong mythische land ’Poent’
Heilig land vlgs oude Egyptenaren
en afkomst van hun ras
Kan Axum zijn, misschien Meroe
(Nubië, Sudan)
Lucy
ETHIOPIË

9. Uit romance werd Menelik geboren. Heerste ook over Axum
Na bezoek aan zijn vader gaf God hem in droom opdracht
Ark des Verbonds mee te nemen naar Ethiopië.
Wordt in Zion kerk in Axum bewaard (zegt men)
ETHIOPIË
Koningin Makeba
(“Queen of Sheba”)
Bezocht koning
Salomon van Israel
10e-11e eeuw v. Chr.

10. Obelisken van Axum –grootste staande stenen ter wereld
ETHIOPIË

11. Joodse invloeden
Niet duidelijk of verhaal (Koptisch document 4e eeuw) klopt
Joodse banden met Ethiopië niet betwijfeld
“Dynastie van Salomon” tot 1974. Haille Selassie, laatste opvolger, afgezet
Falasha’s 1991 naar Israel geëmigreerd
ETHIOPIË

12. Christelijke invloeden
In Axum leefden al in 500 de eerste christenen
Door Syrische monniken naar Ethiopië gebracht.
Koptische Christenen uit Egypte ook naar Ethiopië.
ETHIOPIË
https://www.youtube.com/watch?v=S3G5ZklLkm0

13. SUDAN - NUBIË
CULTURELE MYSTERIES LANGS DE NIJL

14. SUDAN – EGYPTE
NUBIË
6 cataracten:
stroomversnellingen in de Nijl
3 onafhankelijke Nubische koninkrijken
Kerma (2200 – 1500 v. Chr.) – 3e cataract
Napata (1000 – 500 v. Chr.) – 4e cataract
Meroë (270 v. Chr.–300 na Chr.) – 6e cataract

15. 3e cataract - vruchtbaar gebied
onafhankelijk hoogontwikkeld rijk,
sterke handelspositie, welvarend
grootste culturele centrum Afrika
machtig, vgl. Thebe (Egypte)
Kerma 2200 – 1570 v. Chr.

16. SUDAN – EGYPTE
NUBIË
GOUDMIJNEN

18. Zwitserse
archeoloog
Charles
Bonnet
40 jaar
onderzoek
bij Kerma
Vond contouren eeuwenoud stadscentrum
en landbouwgebieden met omvangrijke veestapel
Kerma 2200 – 1570 v. Chr.

19. 2003 vond Bonnet 7 beelden van Nubische farao’s bij Kerma
Kerma 2200 – 1570 v. Chr.

20. Kerma

21. Egyptische Nieuwe Rijk 1570–1070 v. Chr.
Egyptenaren heroverden macht
(17e faraodynastie)
Tutmosis I veroverde Kerma
Nubië 400 jaar provincie Egypte
Geregeerd door onderkoning
met Nubische prinsen
Napata zuidelijke grens
(4e cataract)

23. Egyptische Nieuwe Rijk 1570–1070 v. Chr.

26. 2012
Vondsten door Spaanse
archeologen:
•mummies
•houten sarcofaag
lichaam van gezaghebbend
persoon uit ca. 1830 v. Chr.

28. Napata(Gebel Barkal)
Tempel voor god Amun bij Heilige Berg
Egyptische Nieuwe Rijk 1570–1070 v. Chr.

30. Reconstructie Amun tempel Gebel Barkal - Napata

31. Meer tempels uit die tijd: Abu Simbel (Ramses II)
Egyptische Nieuwe Rijk 1570–1070 v. Chr.

32. Ramses II:
Langste regeerperiode van een farao: 67 jaar (1279-1212 v. Chr.)
Tempels van
Ramses II in Nubië:
Beit al Wali
Gerf Hussein
Wadi al Sebua
Derr
Abu Simbel
Egyptische Nieuwe Rijk 1570–1070 v. Chr.

33. 25e dynastie van de zwarte farao’s
Zien zichzelf als de farao’s van Egypte
Egyptische kledingstijl, hiëroglyfen, begrafenisrituelen
Opleving Egyptische kunst en architectuur
Aanbidding Egyptische en Nubische goden werd één
760 – 593 v. Chr.
Nubische koningen
regeren over
Nubië en Egypte

34. 760 – 593 v. Chr.
Nubische koningen
regeren over
Nubië en Egypte

36. Nubische koningen werden begraven in piramides, in totaal 223
In Sudan bijna 3x zoveel piramides als in Egypte!
Grafvelden in:
Nuri
El Kurru
(later) Meroe
Egypte laatste piramide 1777 v.Chr. - Nubië 1e piramide 751 v.Chr.
PIRAMIDES

37. PIRAMIDES

38. NURI grootste piramide: Taharqa
PIRAMIDES

39. Sedeinga:
Dichter bij Egypte dan bij Meroe
Langs “arbaïn” handelsroute (40 days road)
Honderden piramides, duizenden
grafkamers
Ook locale tradities zichtbaar in bouwstijl
PIRAMIDES

40. Amun tempel Gebel Barkal tot 3e eeuw v. Chr. religieus centrum
Amunpriesters te veel macht; konden koning zelfmoordopdracht geven.
Koning Arkamani weigerde en liet alle Amunpriesters vermoorden.
Einde heiligdom
Gebel Barkal
Napata 760 – 593 v. Chr.

41. BREUKLIJN
in
Egyptisch-Nubische
geschiedenis
Kunst, religie
Meroïtisch schrift
Vrouwelijke vorsten
Meroë

42. Vrouwen belangrijke positie
in koninklijke families
Ook koninginnen
aan de macht
Door Afrikaanse
matriarchale systeem en
positie van de vrouw in
oude Nubische cultuur
Vanaf 300 v.Chr. werden koningen en koninginnen begraven bij Meroë
Meroë 593 v. Chr.–350 n. Chr.

43. Isis tempel op eiland Philae
bij Aswan
Meroë 593 v. Chr.–350 n. Chr.

44. Tempel voor farao Natakamani en
zijn vrouw koningin Amanitore
Meroë 593 v. Chr.–350 n. Chr.

45. Bij Naqa: Leeuwentempel (1e eeuw)
Meroë 593 v. Chr.–350 n. Chr.

46. Bij Naqa: Leeuwentempel (1e eeuw)
Meroë 593 v. Chr.–350 n. Chr.

47. Kiosk - Egyptische, Griekse en Romeinse elementen
Meroë 593 v. Chr.–350 n. Chr.

48. Meroë 593 v. Chr.–350 n. Chr.

49. Olifanten worden getraind voor de strijd
Meroë 593 v. Chr.–350 n. Chr.
(Klik voor fimpje)

50. Nubiërs: religieus, knap, groot, over Egypte geregeerd
Noemden ze Ethiopiërs (“zwarte gezichten”)
Oude Grieken

51. 19e eeuw:
Vonden tempels en piramides met Afrikaanse kenmerken in Sudan
1840: Lepsius (Duitse Egyptoloog)
1852: Taylor (Amerikaans diplomaat)
Konden zich niet voorstellen dat zwarte beschavingen dit hadden
gerealiseerd
Hun verklaring: volken moeten verwant zijn geweest aan
(blankere) Egyptenaren.
Negeerden de Grieken die nooit Ethiopiërs met Egyptenaren
verwarden!
Hun “theorie” werd heersende opinie onder archeologen...
Westerse ontdekkingsreizigers

52. 1898 Britten macht over Sudan; spoorlijn Cairo–Khartoum
Archeologisch onderzoek kwam op gang
Egyptoloog George Reisner:
Kerma (1913)
Gebel Barkal (1916-1920)
Kush – Meroe (1917-1924)
Westerse ontdekkingsreizigers

53. Vondst uit 1916 – Nuri –
piramide van koningin Amaninatakelebte
Boston Museum of Fine Arts

54. de High dam bij Aswan

55. Spectaculaire internationale
reddingsactie
o.l.v. UNESCO
De Aswandam; gevolgen voor Nubië

56. Hal van
Museum voor Oudheden
Leiden
Geschenk aan
Nederlandse volk

57. NASSERMEER
De Aswandam;
gevolgen voor Nubië

58. De oude dam
1899: 1e poging Nijl en
jaarlijkse overstromingen
te beheersen en
irrigatie mogelijk te
maken.
1902: “Oude dam” een
feit Lengte: 2140 m.
Tussen 1908-1912 en
1929-1934
oude dam verhoogd tot
huidige 41 m hoogte.
De Aswandam; trauma van de Nubiërs

59. De nieuwe dam
“High dam”
Effect oude dam onvoldoende
1960 Egyptische president Nasser:
hogere dam 7 km verder,
3600 m lang , 111 m hoog.
Nassermeer ontstond
grootste stuwmeer van Afrika
500 km lang, 25 km breed, 180 m diep.
De Aswandam; trauma van de Nubiërs

60. Veel mannen werkten in de steden
Vrouwen deden al het werk:
brood maken
water halen
het land bewerken
dadels oogsten
producten van dadelpalm
muurschilderingen
kinderen opvoeden

61. Brood bakken

62. Water halen

63. Dadels oogsten

64. Producten maken van dadelpalm

65. Huizen bouwen en decoreren

66. •42 Nubische dorpen verdwenen onder het water – 50 jaar geleden in 2014
• 120.000 Nubiërs nieuw bestaan opbouwen noordelijk van Aswan en in Sudan
• Zeer hechte gemeenschap met eeuwenoude tradities uit elkaar geslagen
Nassermeer : gevolgen Nubische gemeenschap

67. © Experience Nubia
Eeuwenoude tradities
De geesten van de Nijl
Was deel van geloofssysteem; bovennatuurlijke wezens in
de rivier
Leefde vooral in religieuze beleving van vrouwen
Konden in diverse gedaanten verschijnen
Leefden in onderwater kastelen m/v
Vertegenwoordigers uit de dorpen waren contactpersonen

68. Nassermeer : gevolgen Nubische gemeenschap

69. Nassermeer : gevolgen Nubische gemeenschap
Producten van dadelpalm

70. Landbouw, visserij, drinkwater, grond. Tradities: religieuze, agrarische, life events
Nijl was levensbron

71. Eeuwenoude tradities
Huwelijk

72. Evacuatie
Nubische gemeenschap

73. Nassermeer : gevolgen Nubische gemeenschap

74. Nassermeer : gevolgen Nubische gemeenschap
Nieuwe huizen bij Kom Ombo (40 km noord van Aswan)

75. Werk: grote steden, midden – oosten, toerisme
Dictatuur Mubarak: Afrikaanse minderheid, discriminatie
Na Arabische revolutie: emancipatie, politieke partij, land terug
Cultuur: deels vermengd met Egyptische
Taal: vermengd met Arabisch. Nu wél Nubische taalcursussen
Muziekcultuur wel bewaard gebleven én bloeiend
Nubische gemeenschap 21e eeuw

76. Nubische muziek: Hamza el-Din
Componeerde voor de oud als soloinstrument. Bespeelde ook tar, een slaginstrument
Van invloed geweest op folk muziek in VS. Emigreerde daar heen. Ontdekt door Joan Baez.
Bekende albums: “Music Of Nubia” en “Escalay: The Water Wheel”.
Nubische gemeenschap 21e eeuw

77. Nubische muziek: Mohamed Mounir
• geboren in Aswan 1954
• Mateloos populair
• Popmuziek georiënteerde stijl
• Egyptische en Afrikaanse muziekstijlen
• Ook geïnspireerd door reggae en jazz
•Teksten vaak sociaal en politiek
• Ook bekend als filmacteur
Nubische gemeenschap 21e eeuw

78. www.experiencenubia.com