2. -Te njohim Ligatinat(kenetat e lagura)
-Te dime rendesine e tyre per:
a)filtrimin e ujit
b)sigurimin e biodiversitetit
c)mbrojtjen e bregdetit
d)zbutjen e ndryshimeve klimatike
-Te dime historikun e Dites Nderkombetare te
Ligatinave
3.
4. Vendodhja:Laguna e Nartes eshte
vendosur ne zonen Vlore-Myzeqe,
ne pjesen jugore te deltes se Lumit
te Vjoses. Ajo perfshin zonen nga
Grykederdhja e Vjoses deri ne Kepin
Triport. E gjithe zona prej
Grykederdhjes se Vjoses, perfshire
fshatrat Bishan, Novosela,
Cerkovina, Panaja, Narta,
karakterizohet nga dominimi i fushes
bregdetare aluviale qe shtrihet gjate
bregdetit te ulet ranor.
Pamja e parë mbi to mund të merret
madje që në kodrat nga Kriporja deri
sa mbërrihet në qytetin e Vlorës
përgjatë rrugës që vjen nga Fieri.
Zvërneci, me ishullin e vogël të tij,
ndodhen 14 km larg nga Vlora, aty
ku mbaron pylli i Sodës dhe fillon
laguna e Nartës.
5. Laguna e Nartes ka nje siperfaqe ujore rreth 42
km2, prej te ciles 14 km2 perdoren per
prodhimin e kripes ne minieren e kripes se
Skrofotines. Thellesia e lagunes shkon nga 0.70
m ne 1.50 m. Ky kompleks, qe eshte me i madh
se vete Laguna e Nartes, perfshin tipe te
ndryshme mjedisesh natyrore si dunat ranore te
zhvilluara ne afersi te grykederdhjes se Lumit
Vjosa, pylli Mesdhetar i pishave (Pishe Poro
Vlore), shtreter te vjeter lumenjsh, ligatina te
vogla bregdetare, kripore, toke kripore e
pakultivuar dhe toke bujqesore ne lindje te
zones.
6. Procesi baze gjeomorfologjik eshte
akumulimi dhe depozitimi i reres kryesisht
nga brendesia dhe nga deti. Proceset hidro-
gjeomorfologjike ne lagune jane te lidhura
me rrjetin me te afert hidrografik, kontributin
e materialeve solide te aluvionit te lumenjve
te vegjel (kryesisht gjate periudhes se dimrit),
dhe gerryerjes shkaktuar nga thyerja e valeve
te Detit Adriatik.
7. Laguna e Nartes ka nje siperfaqe totale prej 4000 ha dhe thellesi maksimale prej
0.8 m. Aktualisht 1/3 e siperfaqes se pergjithshme eshte e okupuar nga pans
kripe. Laguna e Nartes lidhet me detin nepermjet dy kanaleve artificiale, veriorit
dhe jugorit. Ne pjesen Jug-perendimore te lagunes gjendet nje ishull i mbuluar me
qeparisa, te cilet fshehin ne brendesi nje manastir te vogel dhe interesant.
Ne saje te nje shkembimi te ulet uji me Detin Adriatik, thellesise se vogel dhe
avullimit intensive gjate stines se thate siperfaqa totale e lagunes peson nje
reduktim prej 30%. Laguna e Nartes eshte nje nga lagunat e Shqiperise qe po
peson nje degradim shume te shpejte ne saje te prurjeve shume te kufizuara te
ujit te detit dhe ujerave te embla rrjedhimisht laguna eshte subjekt krizash te
shpeshta distrofike. Llojet me te pasura te makro-zoobentos (gjallesa te thellesise
ne nivel te pergjithshem) jane bivalvoret Cardium edule dhe krustacet si Gaforrja.
Iktiofauna eshte e ngjashme me ate te Lagunes se Karavastase, por paraqet
dominim te Ngjalave, Aterines, Celikut dhe llojeve te ndryshme te Qefullit. Laguna
strehon nje avifauna interesante vecanerisht gjate periudhes se dimrit. Zogjte qe
ndeshen me shpesh ne lagune jane: Pula e ujit, Cafka e përhime, Karabullaku i
detit, Karabullaku i vogëi, Kredharaku i vogël, Kuqla qafëgjelbër, Rosa kërre,
Kryekuqe e madhe, Marsakja, Bajza, Çafka e madhe e bardhe, Çafka e kuqërremtë,
Laraska e detit, Qyrylyku këmbëqirizë, Pulëbardha kokëzezë, Pulëbardha e
argjendte.
8. Pervec nje aktiviteti te
paket bujqesor ne
tokat e bonifikuara ne
zone jane praktikuar
aktivitete te tjera si
peshkimi, pylltaria,
nxjerrja e kripes
(Narta), gjuetia,etj.
Zona e Nartes eshte
gjithashtu e njohur
per vreshtarine e saj
dhe prodhimin e
vererave te cilesise te
larte.
9. Ne kete zone dhe rreth
saj gjenden zona te
ndryshme historike te
tilla si Ishulli i
Zvernecit ne Lagunen e
Nartes me Manastirin e
Shen Merise shek. 13-
14 Pas Krishtit, dhe
zona arkeologjike e
fshatit te Nartes me
ngulimet e hershme te
Aulones (e pa germuar
ende) dhe qyteti i
Vlores.
10. 2 Shkurti i çdo viti është shpallur si “Dita Botërore e Ligatinave”; kjo
ditë shënon datën e miratimit të Konventës për Ligatinat në 2 Shkurt
1971 në qytetin Iranian të Ramsar-it. Ligatinat ose sistemet e
“tokave të lagura”, janë sipërfaqe ujore të përhershme ose
përkohshme deri në 6 metra thellësi, dhe përbëjnë një ekosistem
mjaft i rëndësishëm që siguron larmi përfitimesh përfshirë filtrimin e
ujit, sigurimin e biodiversitetit, mbrojtjen e bregdetit dhe zbutjen e
ndryshimeve klimatike. Këtë vit tingëllon aktuale sllogani “E ardhmja
e njerëzimit varet nga ligatinat” megjithatë, gjysma e ligatinave në
botë janë zhdukur gjatë shekullit të fundit.
Publiku i gjerë është pak i ndërgjegjshëm për këto shërbime të
rëndësishme të ligatinave. Shumë pak vetë e dinë se në vendin tonë
3% sipërfaqe së tokave të lagura në bregdet, strehojnë 75% e vlerave
të biodiversitetit. Në jo pak raste, ligatinat janë shndërruar në vende
për hedhjen e mbeturinave apo janë transformuar në toka buke apo
terrene ndërtimi.
Dita Botërore e Ligatinave është një mundësi e mirë për të kërkuar
ndryshimin e situatës dhe ndërgjegjësuar publikun mbi rëndësinë që
kanë ligatinat për të ardhmen e njerëzimit.
11. Ne saje te Dites
Nderkombetare te
Ligatinave grupi
“Natyralisti” ne
bashkepunim me
organizaten “SEEP”
zhvilluan nje ekspedite ne
lagunen e Nartes.Qellimi
i kesaj vizite ishte njohja
nga afer e ketij
ekosistemi te
mrekullueshem dhe
shpjegimi i rendesise se
tij nga disa eksperte te
Flores dhe Faunes.
12.
13. Gjate prezantimit
nje peshkatar I
zones (personi ne
te majte) shpjegon
rendesine e
lagunes se Nartes
dhe
shumellojshmerine
e specieve qe
jetojne ne kete
zone.
14. Ministria e Mjedisit,
Pyjeve dhe Administrimit
te Ujerave, nepermjet
Drejtorise se Sherbimeve
Pyjore te Vlores eshte
pergjegjese per
administrimin e zones
ligatinore te Nartes. Me
vendim te Qeverise Nr.
680, date 22.10. 2004,
zona ligatinore e Nartes
(duke perfshire edhe
lumin e Vjoses, sikunder
dhe territoret rrethuese)
jane percaktuar si Terren
i Mbrojtur Ujor dhe
Tokesor.
