2. Η λέξη Οθωμανός είναι ιστορικός
εξελληνισμός του ονόματος
του Οσμάν Α΄, ιδρυτή της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το
όνομα του Οσμάν με τη σειρά του
ήταν η τουρκική μορφή του
αραβικού ονόματος Ουτμάν.
3. Οι Οθωμανοί Τούρκοι, με
αρχική καταγωγή τις
στέπες της Κεντρικής
Ασίας, αναφέρονται στα
βυζαντινά κείμενα του 14ου
αι. να έχουν ιδρύσει κράτος
στη Μικρά Ασία υπό τον
σουλτάνο Οσμάν Α’ γύρω
στο 1300.
4. Ήταν μουσουλμάνοι και
συγγένευαν με άλλα τουρκικά
φύλα που είχαν καταλάβει τη
Μικρά Ασία ήδη από τον 11ο –
12ο αι. όπως οι Σελτζούκοι,
που ήταν πιο εξελιγμένοι στην
κρατική οργάνωση. Εντούτοις,
θα αποδεικνύονταν
μακροβιότεροι εκείνων.
5. Mετά τον θάνατο του Οσμάν
Α΄ η Οθωμανική κυριαρχία
άρχισε να επεκτείνεται στη
Μικρά Ασία και στα Βαλκάνια.
Ο γιος του Ορχάν κατέλαβε
την βυζαντινή Προύσα (Bursa)
στη βορειοδυτική Μικρά Ασία
το 1326 και την κατέστησε νέα
πρωτεύουσα του Οθωμανικού
κράτους.
6. Οι Οθωμανοί άρχισαν να
καταλαμβάνουν τα ευρωπαϊκά
εδάφη του Βυζαντίου από το
1354 και το 1389 νικούν τους
Σέρβους στην καθοριστική
μάχη στο Κοσσυφοπέδιο. Η
κατάκτηση των Βαλκανίων
και η υποδούλωση όλων των
χριστιανών ήταν θέμα χρόνου.
7. Ο τρόμος που έσπειραν οι
Οθωμανοί στο χριστιανικό
κόσμο ήταν μεγάλος και γι΄αυτό
έγιναν προσπάθειες για
ανάσχεση της προέλασής τους.
Εντούτοις, η καταστροφή των
χριστιανών στη μάχη της
Νικόπολης (1386) επιβεβαίωσε
ότι οι Οθωμανοί ήταν
πανίσχυροι.
8. Όμως ο μεγάλος στόχος ήταν η
Κωνσταντινούπολη, η χιλιόχρονη πρωτεύουσα του
Βυζαντινού κράτους την οποία κατέλαβε ο
σουλτάνος Μωάμεθ Β’ στις 29 Μαΐου 1453 παρά την
ηρωική άμυνα των υπερασπιστών της.
9. Η Κωνσταντινούπολη, η
μεγαλύτερη πόλη της Ευρώπης
για αιώνες, σύμβολο του
χριστιανικού βυζαντινού
πολιτισμού, έγινε αμέσως η νέα
οθωμανική πρωτεύουσα και
μετονομάστηκε σε Istanbul.
Γίνεται συνάμα το σύμβολο μιας
πολυεθνικής και
πολυπολιτισμικής αυτοκρατορίας.
10. Από το 1453 ως το 1683
οι Οθωμανοί φτάνουν
στο απόγειο της
δύναμής τους. Έχουν
δημιουργήσει μια
τεράστια αυτοκρατορία
που απλώνεται από την
Κεντρική Ευρώπη ως τη
Μέση Ανατολή.
11. Η αποτυχημένη πολιορκία της
Βιέννης το 1683 σηματοδοτεί τη
σταδιακή παρακμή της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από
εκείνη την εποχή κι έπειτα η
οθωμανική αυτοκρατορία
υφίσταται συνεχείς ήττες, χάνει
εδάφη και πλούτο, βυθίζεται στη
διαφθορά και στην παρακμή.
12. Οι σουλτάνοι και οι αυλικοί τους λίγο ενδιαφέρονται
για τις κρατικές υποθέσεις, εμπλεκόμενοι σε αέναες
συγκρούσεις εξουσίας στο Τοπ Καπί την ώρα που
χάνεται ο έλεγχος στη διεθνή σκηνή. Η αυτοκρατορία
εξελίσσεται στον «Μεγάλο Ασθενή» της Ευρώπης.
13. Σε αυτές τις συνθήκες
οργανώνονται
επιτυχημένες επαναστάσεις
των υποδούλων
χριστιανών, όπως των
Ελλήνων το 1821, που τους
οδηγούν στη δημιουργία
ανεξαρτήτων κρατών
ύστερα από αιώνες
οθωμανικού ζυγού.
14. Τελικά, η πολυεθνική Οθωμανική
Αυτοκρατορία, μετά από 6 αιώνες
ζωής, διαλύεται το 1922.
Στη θέση της ιδρύεται η σημερινή
Τουρκία με την πλειοψηφία
πληθυσμού να είναι μουσουλμάνοι
Τούρκοι, ύστερα από μεγάλους
διωγμούς των χριστιανών
υπηκόων στις αρχές του 20ου αι..
15. Το οθωμανικό κράτος ήταν
θεοκρατικό. Αρχηγός ήταν ο
σουλτάνος ο οποίος ήταν
απόλυτος κυρίαρχος των
υπηκόων του με δικαίωμα
ζωής και θανάτου επί αυτών.
Ήταν πάντα μουσουλμάνος
και, τους πρώτους αιώνες,
ήταν και ικανός στρατηγός.
16. Το έργο του συνέδραμαν
εκατοντάδες αξιωματούχοι
(βεζίρηδες, πασάδες κτλ.) οι
οποίοι ασκούσαν διοικητικό και
δικαστικό έργο στην τεράστια
αυτοκρατορία. Στη δικαιοσύνη
συνδυαζόταν ο νόμος του
κορανίου με τα τοπικά κοσμικά
έθιμα.
17. Οι υπήκοοι ήταν χωρισμένοι
σε κατηγορίες (μιλλέτ)
ανάλογα με τη θρησκεία τους.
Οι μουσουλμάνοι είχαν πολύ
περισσότερα δικαιώματα από
τους χριστιανούς και τους
εβραίους. Έτσι, η πολυεθνική
αυτοκρατορία χαρακτηριζόταν
από έντονες διακρίσεις.
18. Οι Οθωμανοί, ως κυρίαρχοι
πια σε μια πολυεθνική
αυτοκρατορία που ήταν
μοιρασμένη ανάμεσα στην
Ευρώπη και την Ασία
δέχθηκαν πολιτιστικές
επιρροές και από τις δυο
πλευρές.
20. ενώ υιοθέτησαν μεγάλο
μέρος των επιτευγμάτων
του αραβικού και του
περσικού πολιτισμού,
όπως και οι προκάτοχοί
τους Σελτζούκοι, ιδίως
στην γραφή, στη
θρησκεία (Ισλάμ), στο
δίκαιο και στην τέχνη.
21. Συγχρόνως, δεχόντουσαν την ευεργετική επίδραση του
Βυζαντινού κόσμου, ιδίως σε θέματα κρατικής οργάνωσης
και αρχιτεκτονικής μιας και, ουσιαστικά, η αυτοκρατορία
τους θεμελιώθηκε πάνω στην κατεκτημένη Βυζαντινή.
22. Οι Οθωμανοί επιδόθηκαν
ιδιαίτερα στη
διακοσμητική τέχνη και
στην τέχνη των
χειρογράφων τις οποίες
εξέλιξαν μέσα στους
αιώνες σύμφωνα με τη
δική τους αισθητική.
23. Δεν παραμέλησαν τη
μουσική και τη λογοτεχνία,
στις οποίες τους είχαν
ασκήσει μεγάλη επίδραση ο
αραβοπερσικός και ο
βυζαντινός πολιτισμός.
24. Η Κωνσταντινούπολη
ήταν το επίκεντρο της
αυτοκρατορίας, η
έδρα του σουλτάνου.
Ήταν η
πολυπληθέστερη
πόλη, και όλες οι
εξελίξεις είχαν την
αφετηρία τους από
εκεί.
25. Στους βυζαντινούς ναούς, αρκετοί από τους οποίους
μετατράπηκαν σε τζαμιά, και στα κοσμικά κτήρια
προστέθηκαν αντίστοιχα Οθωμανικά, όπως τζαμιά,
παλάτια και λουτρά, σαφώς επηρεασμένα από τη
Βυζαντινή και Αραβική-Περσική τέχνη.