PTON402-Хичээл-2

1. Төлөвлөлт
Лекц№2
Газарчин дээд сургууль
Цахим зайны онлайн сургалт
Н.Цэдэвсүрэн /Ph.D, Дэд профессор/
2018 он

2. Төлөвлөлт
Аль ч шатны ямар ч байгууллага өөрийн зорилттай бөгөөд
түүнийг нь биелүүлэхэд хамт олны гишүүн бүрийн хичээл
зүтгэл чухал байдаг.Хамт олны хүчийг зангидаж зорилгодоо
хүрэхийн тулд хүн бүрийн хийх ёстой зүйлийг
тодорхойлдог.Үүнийг төлөвлөлтөөр нарийвчилж гаргадаг
бөгөөд тэр нь менежментийн хамгийн чухал функц
зорилгод хүрэх үйл ажиллагааны гарааны цэг юм.
Төлөвлөлт нь тухайн байгууллагын сонгож авсан зорилго
зорилтуудыг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг өөртөө агуулдаг.
Иймд төлөвлөлт хийгдэнэ гэдэг нь ирээдүйд юу хийх
шийдвэр гарч зорилго зорилтуудыг хэрэгжүүлэх үндэс арга
зам болно.

3. Зорилго зорилтод хүрэх зүйл ажиллагааг төлөвлөхдөө
байгууллагын одоогийн байдал дээр үндэслэн ирээдүйд
хүсэн хүлээсэн үр дүнд боломжийн хамгийн оновчтой
хувилбар болохоор бодож боловсруулдаг .Ингэснээр
төлөвлөлт нь байгууллага ирээдүйдээ хамгийн ойр
дөт замаар хүрч болох гүүр юм.
Төлөвлөлтийн өмнө чанар нь менежерийн функцүүдийн
дотор тэргүүлэх байр суурь эзэлж тухайн системд
өгөх үр дүн нь дараах байдлаар тодорхойлдоно.Үүнд
ОДООГИЙН
БАЙДАЛ
ХҮСЭН ХҮЛЭЭСЭН ҮР
ДҮН

4. Хувь нэмэр: Төлөвлөлт нь байгууллагын зорилго
зорилт өөртөө нэвт тусгасан байна.
• Тэргүүлэх чанар: Ямар ч байгууллагын аль ч
шатны менежер үйл ажиллагаандаа менежментийн 5
функцийг хэрэгжүүлж байдаг.Төлөвлөлт нь бусад
функцийн өмнө хийгддэг учир тэргүүлэх чанартай.
• Бие даасан байдал: Менежер байгууллагын аль
шатанд ажиллаж байгаагаас хамаарна төлөвлөлтийн
үйл ажиллагааны агуулга хоорондоо ялгаатай.Дээд
шатны менежер байгууллагын зорилгыг хэрэгжүүлэх
ажлын ерөнхий чиглэлийг төлөвлөж байхад дараах
шатны менежерүүд нь түүнийг хэрэгжүүлэхэд хувь
нэмрээ оруулахын тулд төлөвлөлтийг хийгдэг.

5. Үр ашиг: төлөвлөлтийг хэрэгжүүлсний эцсийн
дүнд боломжийн зардлаар зорилгодоо хүрч
чадвал үр ашигтай төлөвлөлт юм. Хэрэв
орлогоосоо зарлага нь илүү байх тохиолдолд
үр ашиггүй төлөвлөлт болно. Өртөг зардлыг
тооцохдоо үйлдвэрлэлийн зардлаас гадна хамт
олны сэтгэл санааны байдлыг харгалзах нь
зүйтэй юм.
Зайлшгүй чанар: Төлөвлөлт байгууллагад
зайлшгүй байхын дээр байгууллагад
байгууллагыг удирдах үндэс болж Профессор
Питер Лоранжийн ‘Корпурацийн төлөвлөлт ‘’
номонд дурьдсанаар.

6. -
Нөөцүүдийн хуваарлалт
-Гадаад орчинд дасах
- Дотоод зохицуулалт хийх
- Зохион байгуулалт хийх зэрэг 4 үндсэн төрлийн
үйл ажлыг төлөвлөлтийн үйл явцаас урьдчилан
харах боломжтой.
Одоо бид байгууллагын үйл ажиллагааны дөрвөн
үндсэн төрлийг төлөвлөлтөд тусгахдаа тэдгээрийн
онцлог талыг хэрхэн харгалзахыг авч үзье.
Нөөцийн хуваарлалт
Технологи туршлага
Удирдалгын тоо
Удирдалгын түвшин
Материаллаг орчны
зохицуугалт

7. Гадаад орчиндоо
дасах
Таатай хүчин зүйлсийг баяжуулах
Аюултай хүчин зүйлсийг тойрч
гарах эсвэл саринуулах
Нийгэмтэй нягт хамтран ажилла
Дотоод үйл ажиллагааг хооронд
нь уялдуулах
Давуу талаа олж харах
Сул талыг шударга үнэлэх
Дотоод
зохицуулалт
Хэтийн төлөвийг
харах
Урьдын шийдвэрийг гаргаж
харж байх
Менежерүүдийн сэтгэлгээг
системтэй хөгжүүлэх
Туршлага дээрээ суралцах
алдаагаа засах

8. Төлөвлөлтийн үр ашиг эцийн үр дүн нь байгууллагыг
бэхжүүлэн төлөвшүүлэхэд чиглэгдэж байдаг.Үүний тулд
өөрийн байгууллагын үйл ажиллагаанд менежерүүд
дараах чиглэгээр дүн шинжилгээ хийдэг .
БИД ОДОО ХААНА ХҮРЭХ ВЭ ГЭДГИЙН
ТООЦОХДОО: Байгууллагын материалаг нөөц
Хүний нөөцийн чадавхи
Технологийн төвшин
Тоног төхөөрөмж
Харьцуулсан дүн

9. ХААНА ХҮРЭХ ВЭ? ГЭДГИЙГ ТООЦОХДОО:
Технологийн шинэчлэл
Өрсөлдөөн
Хүрэх төвшин
Гадаад дотоод талаас учирч болох бэрхшээлүүдийг тооцно.
Хэрхэн хийж гүйцэтгэх вэ? Гэдгийг дараах байдлаар хийнэ.
Ажиллаж буй хүн бүр юу хийх ёстойг тодорхойлох
Цаашид улам нарийвчлах
Шат бүхэнд оновчтой шийдвэр гаргах
Нарийвчласан стратеги төлөвлөгөө стратеги боловсруулах
Сэдэл төрүүлэх

10. Төлөвлөлт нь олон янз төрөл байдаг боловч цаашдын үйл
ажиллагааны чиглэлийг төлөвлөгөөгөөр тодорхойлох нь
заншсан хэв маяг юм. Төлөвлөгөө нь өөр хоорондоо
ялгаатай. Х.Кунц, Х.Вайхрих нарын үзэж төлөвлөгөөний
дараах шатлалыг бүрдүүлж байна.
Зорилго
үүрэг
,зорилт,
Стратеги, бодлого
Ажлын горим
Журам
Хөтөлбөр
Төсөв

11. Энэхүү шатлалд дурьдсан төрөл
бүхнийн товч утга агуулгыг авч үзье.
Зорилго:
Нийгмээс даалгасан зорилго
Хүрэх үр дүнгээр зорилго
тодорхойлогдоно
Нийгмийн салбар байгууллага бүрийн
өмнө зорилго өөр өөрөөр тавигдана

12. Зорилтууд:
Зорьсон үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх
хөтөлбөр
Байгууллагын салбар албадууд өөр өөр
зорилттой байна
Зорилтууд хөдөлбөргүй хийгдсэн байна
Стратеги:
Үйл ажиллагааны ерөнхий зорилтод хүрэх
нөөц бүрдүүлэх хөтөлбөр
Нөөцийг ашиглаж хийх зүйлийн тодотгол
Үйл ажиллагааны чиг тогтоох нөөц хувиарлах
Салбар хөтөлбөрүүд гарч ирэх

13. Бодлого:
Шийдвэр гаргах бодол санааг томъёолдог төлөвлөгөөтэй
адил утгатай
Бодлогыг өдөр тутмын үйл ажиллагаанд менежерүд
хэрэгжүүлдэг
Бодлого уян хатан байна
Бодлого нь чөлөөт байдал санаачлагыг дэмжих хэрэгсэл
Дэг:
Ажлыг хэрэгжүүлэхэд шаардалагатай аргуудыг тогтоож
өгдөг
Арга хэмжээнүүдийн дэс дарааг дэгэд заана.
Дэг байгууллагын аль ч шатанд мөрдөгдөнө
Дэг,бодлого хоёр хоорондоо нягт холбоотой

14. Журам:
Төлөвлөлтийн хамгийн энгийн хэв маяг
Аливаа арга хэмжээ авах эс авахыг журмаар заадаг
Журмыг тухайн нөхцөлд дэгээр хэрэгжүүлдэг
Журам дэгийг хүмүүс үг дуугүй дагаж мөрдөх
шаардлагатай
Хөтөлбөр:
Дээрхи төрлүүдийн агуулгыг хэрэгжүүлэхэд авах арга
хэмжээний алхмууд нь хөтөлбөрөөр тодорхойлогдоно.
Үндсэн ба дэд хөтөлбөрүүд гэж байна
Хөтөлбөрийг тодорхой хугацаанд хэрэгжүүлнэ

15. Төсөв:
Төлөвлөгөөний санхүүгийн зохицуулалт
Өртөг зарцуулалтыг тооцох хэрэгсэл
Төсвийн хяналтын олон талт хөтөлбөр бий
Төлөвлөгөөг төсөвт шүтэлцүүлэн хийнэ
Төлөвлөгөө боловсруулах үе шат.
Төлөвлөгөөг боловсруулах үйл явцыг тодорхой үе шат
алхмуудаар хэрэгжүүлнэ.Үүнийг дор сийрүүлбэл:
Бололцоог ухаарах:
Үүнийг төлөвлөлтийн өмнө хийнэ
Боломжоо нягтлан үзнэ.
Бодит нөхцлөө дүгнэнэ

16. Зорилго зорилтыг тодорхойлох
Эхлээд байгууллагын хэмжээнд
Дараа нь нэгж хэсэг бүрийн хэмжээнд
Хүлээх үр дүн
Урьдчилсан тооцоо хийх:
Нөхцөл байдлаа тооцох
Хэтийн төлөв тодорхойлох
Менежерүүдийн саналыг нэгтгэх
Хувилбар тодорхойлох:
Үйл ажиллагааны хувилбарыг эрж олох
Хубилбарыг шинэчлэх

17. Хубилбарыг шинэчлэх
Зорилго зорилтыг тодорхойлох
Эхлээд байгууллагын хэмжээнд
Дараа нь нэгж хэсэг бүрийн хэмжээнд
Хүлээх үр дүн
Урьдчилсан тооцоо хийх:
Нөхцөл байдлаа тооцох
Хэтийн төлөв тодорхойлох
Менежерүүдийн саналыг нэгтгэх
Хувилбар тодорхойлох:
Үйл ажиллагааны хувилбарыг эрж олох
Хубилбарыг шинэчлэх

18. Хувилбар дэвшүүлэх:
Төлөвлөгөөг алийг нь үндсэн чиглэлээр алийг нь
туслах чиглэлээр авах вэ? Гэсэн хувилбар дэвшүүлнэ.
Хувилбар сонгох:
Баримтлах үйл ажиллагааныхаа чиглэлийг сонгоно.
Туслах дэд төлөвлөгөө боловсруулах:
Туслах дэд төлөвлөгөөг журмын дагуу боловсруулна.
Төсөв боловсруулах:
Төсвөө нарийвчлан тогтоож төлөвлөгөөг тоожуулна.

19. Стратеги төлөвлөлт
Стратеги зорилго гэдэг нь урт хугацааны
үйл ажиллагааны эцсийн үр дүн юм.
Стратегийн төлөвлөлт нь орчны бүх
боломжит нөхцөл байдлыг судалсны үндсэн
дээр 5-10 жилийн дараа байгууллага ямар
байх вэ? Гэсэн таамаглал чиглэлийг тогтоож
өгдөг.
Стратегийн төлөвлөлт нь байгууллагын
удирдлага зохион байгуулалтын үндэс юм.

20. Байгууллаг
ын
Эрхэм
зорилго
зорилтууд
Гадаад хүчин
Зүйлсийн
шинжилгээ
үнэлгээ
Удирдалгын
хүрээн дэх
давуу ба сул
талын
шинжилгээ
Стратегийн
үнэлгээ
Стратегийн
гүйцэтгэл
Стратегийн
сонголт
Стратегийн
оновчтой
хувилбарууд

21. Стратеги төлөвлөгөөг чиг баримжаа болгон
тактикийн болон үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
боловсруулдаг.Стратегийн төлөвлөлтөд дараах
шаардлага тавигддаг. Үүнд.
Стратегийн төлөвлөлтийн тогтолцооны бүрэн
байдал
Стратегийн төлөвлөлтийн болон өнөөгийн
удирдалгын хооронд зөрчил байхгүй байх
Үнэн зөв бүрэн мэдээлэлтэй байх

22. Стратегийн төлөвлөлтийн үндсэн загвар болон
удирдлагын зохих туршлагатай байх
Стратегийн өөрчлөлтөнд хандах ажилтнуудын
тэмүүлэл байх
Стратегийн төлөвлөлтөнд шаардагдах нөөцтэй
байх
Өндөр ур чадвартай хүмүүсийг оролцуулах
Стратегийн төлөвлөлтөд зарцуулах удирдалгын
цаг хугацааг уртасгах
шаардлагатай байна.