1. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
1
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№2
Хичээлийн зорилго:
Энэ програм нь командын мөрөөс дамжуулсан тооны факториалыг тооцоолно.
Хэрэглэгчээс алдаатай мэдээлэл оруулвал try/catch дотор шийдэх болно.
package basics;
public class FactTest {
public static void main(String[] args) {
// Факториалыг тооцоолох.
try {
int x = Integer.parseInt(args[0]);
// Факториал бодолтод Энд Факториал4 классын factorial() методыг
// хэрэглэе. Мөн өмнө үүсгэсэн Факториал, Факториал2, Факториал3
// классуудаас сонгож хэрэглэж болно.
System.out.println(x + "! = " + Факториал4.factorial(x));
}
// Хэрэв алдаа гарвал доорхи блокуудаас тухайн алдаанд
// тохирох catch ажиллана.
catch (ArrayIndexOutOfBoundsException e) {
// Хэрэглэгч аргумент заахаа мартсан байна.
System.out.println("Аргументыг заана уу");
System.out.println("Хэрэглээ: java FactComputer <тоо>");
}
catch (NumberFormatException e) {
// Оруулсан аргумент нь тоо биш байна.
System.out.println("Тоон аргумент өгнө үү");
}
catch (IllegalArgumentException e) {

2. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
2
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
// Аргумент нь < 0. Thrown by Factorial4.factorial()
System.out.println("Буруу аргумент: " + e.getMessage());
} } }

3. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
3
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№3
Хичээлийн зорилго: "Fizzbuzz" тоглоомд оролцогчид ээлжлэн 100 хүртэл тоолох 5-д
хуваагдах тоон дээр "fizz", 7-д хуваагдах тоон дээр "buzz", хоёуланд хуваагдах тоон дээр
"fizzbuzz" гэж хэлэх ёстой. Хэрэв энэ дүрмийг зөрчвөл тоглоомоос хасагдах болно. Энэ
програм нь "Fizzbuzz" тоглоомыг тоглуулна. Програмд давталт, салаалах заавар,
үлдэгдэлтэй хуваах үйлдлийг хэрхэн ашиглахыг харуулсан болно.
package basics;
public class FizzBuzz {
public static void main(String[] args) {
for(int i = 1; i <= 100; i++) { // 1-100 хүртэл тоолох
if (((i % 5) == 0) && ((i % 7) == 0)) // 5 ба 7-д хуваагдах уу?
System.out.print("fizzbuzz");
else if ((i % 5) == 0) // 5-д хуваагдах уу?
System.out.print("fizz");
else if ((i % 7) == 0) // 7-д хуваагдах уу?
System.out.print("buzz");
else
System.out.print(i); // аль нь ч биш
System.out.print(" ");
}
System.out.println();
}
}

4. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
4
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Энэ класс нь FizzBuzz класстай ижил зорилготой, ялгаа нь switch зааврыг ашигласан.
package basics;
public class FizzBuzz2 {
public static void main(String[] args) {
for(int i = 1; i <= 100; i++) { // 1-100 хүртэл тоолох
switch(i % 35) { // 35-д хуваасны үлдэгдэл?
case 0: // 35-д хуваагдсан...
System.out.print("fizzbuzz "); // "fizzbuzz" хэвлэх.
break; // энэ зааврыг мартаж болохгүй!
case 5: case 10: case 15: // хэрэв үлдэгдэл нь эдгээрийн аль
case 20: case 25: case 30: // нэг бол 5-д хуваагдана
System.out.print("fizz "); // "fizz" хэвлэх.
break;
case 7: case 14: case 21: case 28: // 7-д хуваагдах тохиолдлууд...
System.out.print("buzz "); // "buzz" хэвлэх.
break;
default: // бусад тооны хувьд...
System.out.print(i + " "); // тоог хэвлэх.
break;
}
}
System.out.println();
}
}

5. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
5
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№4
Хичээлийн зорилго: Энэ програм нь командын мөрөөс дамжуулсан тооноос бага буюу
тэнцүү анхны тоог буцаана.
Алгоритм нь: Оруулсан тооноос бага бүх анхны тоонуудыг үржвэрт задлах аргаар анхны
бус тоонуудыг олох ба үлдсэн бусад нь анхны тоо болно.
* Програмыг ажиллуулах жишээ (командын мөрөөс):
java basics.АнхныТоо 121
* NetBeans-ээс ажиллуулах бол:
JavaLab проект дээр хулганы баруун товч дарж Propertis->Run сонгоно. "Main
Class" -д basics.АнхныТоо сонгоно. "Arguments"-д 121 оруулаад OK дарна.
package basics;
public class АнхныТоо {
public static void main(String[] args) {
// командын мөрөөс оруулсан утгыг шалгах
int max = 100; // командын мөрөөс утга оруулаагүй бол 100-г сонгох
try { max = Integer.parseInt(args[0]); } // утгыг тоо руу хөрвүүлэх
catch (Exception e) {} // алдаа гарсан бол өнгөрөөх
// өгсөн тоо хүртэлх тоо бүр анхны эсэхийг заах массив үүсгэх
boolean[] isprime = new boolean[max+1];
// бүх тоог анхны гэж авая.
for(int i = 0; i <= max; i++) isprime[i] = true;
// 0 ба 1 нь анхны биш гэдгийг мэдэж байгаа учраас тэмдэглэе.
isprime[0] = isprime[1] = false;
// max-аас бага бүх анхны тоог олоход үржвэрүүд бодох ба энэ үржвэр
// хамгийн ихдээ sqrt(max) байна.
int n = (int) Math.ceil(Math.sqrt(max)); // java.lang.Math класс
// Одоо, 0-ээс n хүртэлх i бүрийн хувьд:

6. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
6
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
// хэрэв i анхны бол түүний үржвэрт алхамууд нь анхны биш гэдгийг тэмдэглэе.
// хэрэв i анхны биш бол өмнө тооцоолсон учраас орхих
for(int i = 0; i <= n; i++) {
if (isprime[i])
for(int j = 2*i; j <= max; j = j + i) // i-н үржвэрт алхамууд нь
isprime[j] = false; // анхны тоо биш.
}
// хамгийн их анхны тоог хайх:
int ихАнхныТоо;
for(ихАнхныТоо = max; !isprime[ихАнхныТоо]; ихАнхныТоо--) ; // биегүй хоосон
давталт
// үр дүнг хэвлэх
System.out.println(max + " -ээс бага буюу тэнцүү анхны тоо "
+ ихАнхныТоо);
}
}

7. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
7
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№5
Хичээлийн зорилго: Энэ класс нь энгийн алгоритмаар тоонуудыг хэрхэн эрэмбэлэхийг
харуулсан
package basics;
public class ТооЭрэмбэлэх {
public static void эрэмбэл(double[] тоонууд) {
// Массивын элемент бүрээр гүйх явцдаа хамгийн бага элементийг олж
// эрэмбэлэгдээгүй хэсгийн эхэнд байрлуулах.
for(int i = 0; i < тоонууд.length; i++) {
int min = i; // хамгийн бага элементийн индекс
// i ба массивын төгсгөлийн хооронд хамгийн багыг олох
for(int j = i; j < тоонууд.length; j++) {
if (тоонууд[j] < тоонууд[min]) min = j;
}
// олдсон бага тоог i элементтэй солих.
// 0 ба i хоорондох бүх элемент эрэмбэлэгдсэн хэвээр үлдэнэ.
double tmp;
tmp = тоонууд[i];
тоонууд[i] = тоонууд[min];
тоонууд[min] = tmp;
}
}
public static void main(String[] args) {
double[] тоонууд = new double[10]; // тоонуудыг агуулах массив
for(int i = 0; i < тоонууд.length; i++) // санамсаргүй тоогоор дүүргэх
тоонууд[i] = Math.random() * 100;
эрэмбэл(тоонууд); // эрэмбэлэх

8. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
8
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
for(int i = 0; i < тоонууд.length; i++) // хэвлэж харуулах
System.out.println(тоонууд[i]);
} }
Лабораторийн удирдамж№7
Хичээлийн зорилго: Энэ програм нь командын мөрнөөс дамжуулсан аргументуудыг
эсргээр нь хэвлэнэ.
package basics;
public class Урвуулах {
public static void main(String[] args) {
// аргументын массиваар эсрэг чиглэлд давтах
for(int i = args.length-1; i >= 0; i--) {
// нэг аргументын бүх тэмдэгтээр эсрэг чиглэлд давтах
for(int j=args[i].length()-1; j>=0; j--) {
// i аргументын j тэмдэгтийг хэвлэх
System.out.print(args[i].charAt(j));
}
System.out.print(" "); // аргумент бүрийн ард сул зай хэвлэх.
}
System.out.println(); // шинэ мар хэвлэх.
}
}

9. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
9
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№8
Хичээлийн зорилго: Хэрэглэгчийн оруулсан утгын факториалыг тооцоолно
import java.io.*; // java.io хавтасын бүх класс.
package basics;
public class ФактГараасБодогч {
public static void main(String[] args) throws IOException {
// гараас текст өгөгдлийг дараахь байдлаар уншина
BufferedReader in = new BufferedReader(new InputStreamReader(System.in));
// мөнхийн давталт
for(;;) {
// хэрэглэгчид урилга хэвлэх
System.out.print("Тоо> ");
// оруулсан текстийг унших
String мөр = in.readLine();
// хэрэв мөрийн төгсгөлд хүрсэн эсвэл
// хэрэглэгч "quit" гэж бичсэн бол гарах
if ((мөр == null) || мөр.equals("quit")) break;
// оруулсан мөрийг тоо руу хувиргаж факториал бодох
try {
int x = Integer.parseInt(мөр);
System.out.println(x + "! = " + Факториал4.factorial(x));
}
// алдаа гарсан бол ерөнхий алдааны мэдэгдэл хэвлэх
catch(Exception e) { System.out.println("оролт буруу"); }
}

10. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
10
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
}
}

11. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
11
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№9
Хичээлийн зорилго: Энэ класс нь main() метод агуулаагүй учраас биеэ дааж ажиллах
програм биш юм. Харин энэ класст тодорхойлсон factorial() методыг өөр програмаас
хэрэглэх боломжтой.
1-р арга:
package basics;
public class Факториал {
/** x тооны факториал x! буцаана */
public static int factorial(int x) {
// хэрэв x < 0 бол алдаа шидэх
if (x < 0) throw new IllegalArgumentException("x >= 0 байх ёстой");
int fact = 1;
for(int i = 2; i <= x; i++) // давтах
fact *= i; // fact = fact * i; бичиглэлийн товчлол
// үр дүнг буцаах
return fact;
}
}
2-р арга: Энэ класс нь факториалыг рекурсив аргаар тооцоолно. Энэ классын factorial()
метод нь n! = n * (n-1)! томъёон дээр үндэслэн өөрөө өөрийгөө давтан дуудна.
package basics;
public class Факториал2 {
public static long factorial(long x) {
if (x < 0) throw new IllegalArgumentException("x >= 0 байх ёстой");
if (x <= 1) return 1; // 0 болсон үед рекурсыг зогсоох

12. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
12
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
else return x * factorial(x-1); // өөрийг рекурсээр дуудах
}
}

13. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
13
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№10
Хичээлийн зорилго: Энэ класс нь факториалыг тооцоолж, тооцоолсон факториалыг
дахин хэрэглэх зорилгоор статик массивт хадгална. 20! нь масстивын дээд хязгаар болно.
Тиймээс дамжуулсан аргумент хэтэрхий том эсвэл бага бол энэ програм алдаа заах болно.
package basics;
public class Факториал3 {
// 0!-ээс 20! хүртэлх утга хадгалах статик массив
static long[] table = new long[21];
// массивын эхний утгыг оноох статик байгуулагч
static { table[0] = 1; } // 0! = 1.
// хамгийн сүүлд тооцоолсон утгын массив дахь индексийг санах
static int last = 0;
public static long factorial(int x) throws IllegalArgumentException {
// Хэрэв x хэтэрхий том эсвэл бага бол алдаа шидэх.
if (x >= table.length) // ".length" нь массивын уртыг өгнө
throw new IllegalArgumentException("x хэтэрхий том байна.");
if (x < 0)
throw new IllegalArgumentException("x сөрөг байж болохгүй.");
// x нь өмнө тооцоолоогүй утга бол тооцоолж массивт хадгалах.
while(last < x) {
table[last + 1] = table[last] * (last + 1);
last++;
}
// x! -г массиваас уншиж буцаах.

14. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
14
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
return table[x];
}
}
Лабораторийн удирдамж№11
Хичээлийн зорилго: Энэ класс нь Factorial3-тай төстэй боловч төгсгөлгүй хэмжээст
ArrayList массив хэрэглэнэ. ArrayList нь массивтай төстэй боловч хэмжээ нь
шаардлагатай хэмжээгээр автоматаар өсдөг.factorial() метод нь "synchronized" гэж
тодорхойлогдсон байгаа нь олон трийд хандах үед аюулгүй болно. Энд хэрэглэсэн
java.math.BigInteger классыг бие даан судлаарай.
package basics;
import java.math.BigInteger; // java.math хавтасаас BigInteger класс
import java.util.*; // java.util хавтасаас бүх класс (ArrayList хэрэглэгдэнэ)
public class Факториал4 {
protected static ArrayList table = new ArrayList(); // массив үүсгэх
static {
// !0 = 1 утгыг хадгалах
table.add(BigInteger.valueOf(1));
}
/** BigIntegers ба ArrayList хэрэглэн факториал бодох */
public static synchronized BigInteger factorial(int x) {
if (x<0) throw new IllegalArgumentException("x нь сөрөг байж болохгүй.");
for(int size = table.size(); size <= x; size++) {
BigInteger lastfact = (BigInteger)table.get(size-1);
BigInteger nextfact = lastfact.multiply(BigInteger.valueOf(size));
table.add(nextfact);
}
return (BigInteger) table.get(x);

15. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
15
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
}
public static void main(String[] args) {
for(int i = 0; i <= 50; i++)
System.out.println(i + "! = " + factorial(i));
}
}

16. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
16
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№13
Хичээлийн зорилго: Энэ програм нь эхний 20 Фибаночийн тоог хэвлэнэ. Дарааллыг
тооцохдоо 1, 1 -ээс эхлэн өмнөх хоёр элементээ нэмж дараагийн элементийг гарган авна.
package basics;
public class Фибоначи {
public static void main(String[] args) {
int n0 = 1, n1 = 1, n2; // хувьсагчдыг зарлах
// дарааллын эхний 2 утгыг хэвлэх
System.out.print(n0 + " " + n1 + " ");
for(int i = 0; i < 18; i++) { // дараагийн 18 элемент
n2 = n1 + n0; // шинэ элемент нь өмнөх 2-н нийлбэр
System.out.print(n2 + " "); // хэвлэж харуулах
n0 = n1; // өмнөх тоо өмнөхийн өмнөх болно
n1 = n2; // одоогийн тоо өмнөх болно
}
System.out.println(); // шинэ мөр
}
}

17. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
17
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
Лабораторийн удирдамж№14
Хичээлийн зорилго: Энэ програм нь командын мөрөөс дамжуулсан бүх
аргументуудыг хэвлэн харуулна.
* Програмыг ажиллуулах жишээ (командын мөрөөс):
java basics.Цуурай Сайн байна уу Жава!
* NetBeans-ээс ажиллуулах бол:
JavaLab проект дээр хулганы баруун товч дарж Propertis->Run сонгоно. "Main
Class" -д basics.Цуурай сонгоно. "Arguments"-д "Сайн байна уу Жава!" текстийг заана.
Ингээд OK дарна.
package basics;
public class Цуурай {
public static void main(String[] args) {
int i = 0; // давтах хувьсагч
while (i < args.length) { // массивын төгсгөл хүртэл давтах
System.out.println(args[i]); // аргумент бүрийг хэвлэх
i++; // давталтын тоолуурыг нэмэгдүүлэх
}
System.out.println(); // шинэ мөр хэвлэх
}
}

18. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
18
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
package hi;
public class FactTest {
public static int factorial(int x) {
// хэрэв x < 0 бол алдаа шидэх
if (x < 0) throw new IllegalArgumentException("x >= 0 байх ёстой");
int fact = 1;
for(int i = 2; i <= x; i++) // давтах
fact *= i; // fact = fact * i; бичиглэлийн товчлол
// үр дүнг буцаах
return fact;
}
public static void main(String[] args) {
try {
int x = Integer.parseInt(args[0]);
System.out.println(x + "! = " + factorial(x));
}
catch (ArrayIndexOutOfBoundsException e) {
System.out.println("Аргументыг заана уу");
System.out.println("Хэрэглээ: java FactComputer <тоо>");
}
catch (NumberFormatException e) {
// Оруулсан аргумент нь тоо биш байна.
System.out.println("Тоон аргумент өгнө үү");
} catch (IllegalArgumentException e) {

19. JAVA програмчлалын лабораторийн удирдамж
19
Боловсруулсан багш:
ММЗТ-н багш Б.Болормаа
// Аргумент нь < 0. Thrown by Factorial4.factorial()
System.out.println("Буруу аргумент: " + e.getMessage());
} }