1. Historia
Jednego
Oficera
Autor: Zofia Todys
Konsultacje, Pomoc: Jacek Todys
Iwona Grzymała zd. STASZEK

2. Będzie to opowieść o
jednym z kilkunastu
tysięcy polskich
oficerów, którzy opuścili
swoje rodziny by bronić
także i mojej Ojczyzny.
Aresztowani zostali
przez Sowietów w 1939 i
rok później zostali
zamordowani strzałem
w tył głowy na
nieludzkiej ziemi …

3. Jest 16 stycznia1905 rok, Radom, w
rodzinie Staszek na świat przychodzi
Marceli Marian. Jest synem Jakuba
i Józefy zd. Kopczyńskich.

4. W roku 1927 Marceli rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Artylerii w
Toruniu.
Komendantem szkoły był płk Henryk Kreiss, a uczył się takich przedmiotów
jak:
• Matematyka
•Rysunki techniczne
•Elektrotechnika i Chemja
•Higjena wojskowa
•Hippologja
•Miernictwo artyleryjskie
•Geografja wojskowa
•Historja wojen
•Gazoznawstwo
•Służba inform. – wywiad
•Materjały wybuchowe
•Balistyka i budowa sprzętu
•Ustrój Państwa

5. Budynek Szkoły Podchorążych
Artylerii w Toruniu

6. Odznaka Szkoły
Podchorążych Artylerii
w Toruniu

7. Wychowanie Fizyczne

8. Marceli Marian Staszek promocję
oficerską na stopień podporucznika
uzyskał 15 sierpnia 1929 w Toruniu.

9. Defilada nowych
podporuczników
Nowi podporucznicy
WP na dziedzińcu
koszarowym
(Zdjęcia z promocji oficerskiej w dniu 15 sierpnia 1929 r. w SPA w Toruniu)

10. Po promocji oficerskiej Marceli został
skierowany do Bydgoszczy, do 15
pułku artylerii polowej.

11. W 1930 roku ppor. Staszek został
przeniesiony do Inowrocławia, do 4
Kujawskiego Pułku Artylerii Lekkiej.

12. Defilada 4 pal-u
Pamiątkowe zdjęcie
żołnierzy 4 pal-u

13. Podporucznik 4 pal-u Marceli Staszek
1 stycznia 1932 roku uzyskuje kolejny
awans oficerski i zostaje porucznikiem.

14. Żołnierze 4 pal-u

15. Na jednym z licznych balów, młody,
wspaniale tańczący porucznik zwrócił
uwagę na śliczną córkę właściciela
inowrocławskiej kawiarni – Ludomirę
Wróblewską. Pochodząca z patriotycznej
rodziny Wielkopolan po pewnym czasie
została panią porucznikową – żoną
Marcelego Staszka, który tak dobrze tańczył,
że doprowadził ją do ślubnego kobierca w
Inowrocławiu w kościele pod wezwaniem
Św. Barbary. Ślub miał miejsce 28 listopada
1934 roku.

16. Zdjęcie Ślubne

17. Kościół garnizonowy pod wezw. Św. Barbary i Maurycego

18. W 1936 roku przychodzi na świat
pierwsze dziecko Lutki (bo tak nazywał
Ludomirę mąż) i Marcelego – córka
Barbara. Dwa lata później rodzi się ich
druga córka – Iwona, która jest moją
babcią.

19. Lucyna i Marceli z córkami Barbarą i Iwoną – Zambrów wiosna 1939 roku

20. W lipcu 1937 zostaje utworzona
Mazowiecka Szkoła Podchorążych
Rezerwy Artylerii nr 2 im. Gen. Józefa
Bema w Zambrowie. W sierpniu tego
roku do Zambrowa trafia kadry szkoły,
w tym kapitan Marceli Staszek.

21. 4 pal, ślub
Szkoła Podch. Art. Zambrów, SPRA nr 2
Miejsce aresztowania
Miejsce urodzenia
Droga
ewakuacji w
1939

22. Umundurowanie oficera WP w 1939
Orzełek na czapkę
Emblemat szkoły
podchorążych
Barwa broni (szkoły artylerii)
noszona na kołnierzu munduru

23. Rok 1939
1 września atakiem hitlerowskich na
Polskę, rozpoczyna się II wojna
światowa.

24. 17 września o świecie do Polski wkroczyli
Sowieci, zadając walczącym oddziałom
polskim cios w plecy.

25. Około 5 września Szkoła Podchorążych z
Zambrowa wraz z częścią rodzin
została ewakuowana do Włodzimierza
Wołyńskiego. 19 września do tego
miasta wkroczyli Sowieci. Pomimo
obiecanej polskim dowódcom
możliwości opuszczenia przez oficerów
miasta, Sowieci wokół Włodzimierza
aresztowali opuszczających garnizon
żołnierzy.

26. Również i mój pradziadek wraz z żoną i
dziećmi próbował wyjechać z miasta.
Pomimo próśb prababci, by zdjął
mundur i był w ubraniach cywilnych,
kapitan Staszek, jak większość żołnierzy
był w pełnym umundurowaniu –honor
oficera nie pozwalał mu chować się
przed wrogiem. Na obrzeżach miasta
zostaje aresztowany i nawet nie zdążył
pożegnać się z Lutką i córkami.

27. Włodzimierz Wołyński
Starobielsk
Przybliżona trasa do Starobielska, pokonywana przez żołnierzy pieszo i koleją

28. Takim pociągiem jeńcy byli transportowani w głąb Związku Sowieckiego

29. Starobielsk
Pradziadek, aresztowany
wraz z tysiącami innych
oficerów przebywał w
jednym z trzech
najbardziej znanych
obozów – w Starobielsku,
na Wschodniej Ukrainie.
Obóz mieścił się w
dawnym żeńskim
klasztorze.
Do domu dotarły tylko dwie
wiadomości, z jednej z
nich wynikało, że i do
niego dotarł przynajmniej
jeden list z wielu, wielu
wysłanych …
Klasztor starobielski obecnie

30. Kartka ze Starobielska

31. Kartka od Pradziadka

32. 5 marca 1940 r. Beria – Ludowy Komisarz Spraw
Wewnętrznych ZSRR skierował do Stalina notatkę nr
794/B (794/Б), w której po zdefiniowaniu, że polscy
jeńcy wojenni (14 736 osób – w tym 97 proc.
Polaków) oraz więźniowie w więzieniach Zachodniej
Białorusi i Ukrainy(18 632 osoby, z tego 1207
oficerów – w tym ogółem 57 proc. Polaków)
stanowią "zdeklarowanych i nie rokujących nadziei
poprawy wrogów władzy radzieckiej", stwierdził, że
NKWD ZSRR uważa za uzasadnione:
• rozstrzelanie 14,7 tys. jeńców i 12 tys. więźniów, bez
wzywania skazanych, bez przedstawiania zarzutów,
bez decyzji o zakończeniu śledztwa i aktu
oskarżenia,
• zlecenie rozpatrzenia spraw i podejmowania decyzji
trójce w składzie: Mierkułow (wpisany odręcznie
prawdopodobnie przez Stalina powyżej skreślonego
nazwiska Berii), Kobułow, Basztakow.

33. Decyzja o zamordowaniu polskich żołnierzy

34. Miejsca Obozów i mordu Oficerów

35. Kapitan Marceli Staszek, wraz z innymi
więźniami Starobielska został
zamordowany w kwietniu/maju 1940 w
piwnicach siedziby NKWD w
Charkowie i pochowany w
Piatichatkach, w parku leśnym na
obrzeżach tego miasta. Z całego
obozu liczącego niemal 4000 jeńców
przeżyło około 100 żołnierzy.

36. Siedziba NKWD w Charkowie – miejsce kaźni

37. Piatichatki – miejsce ukrycia zwłok pomordowanych

38. Pierwsze z miejsc zbrodni, Katyń w 1943 znaleźli Niemcy
i stąd zbrodnia ta do dziś nazywa się mordem
katyńskim. W mogiłach spoczywał kwiat polskiej
inteligencji: generałowie, profesorowie, lekarze,
nauczyciele, żołnierze zawodowi i wielu innych,
niemal każdej profesji.
Przez wiele dziesiątków lat, próbowano Polakom
wmówić, że zbrodni dokonali Niemcy, ale niemal
nikt w to nie wierzył.
W domach na swych mężów, ojców i synów czekały
żony, rodzice i dzieci – by nigdy się ich nie
doczekać.
Prace ekshumacyjne w Piatichatkach – Charkowie
przeprowadzono dopiero w latach 1995/96, a
cmentarz otwarto w roku 2000.

39. Także i moja prababcia, przez wiele lat
czekała na męża i ojca swych dzieci. Moja
babcia nie pamiętam swego ojca w ogóle,
jej starsza siostra jedynie jak przez mgłę.
W trudnych stalinowskich i komunistycznych
czasach rodzina przechowywała prawdę o
Katyniu by dopiero w wolnej Polsce mówić
głośnym głosem o tej zbrodni.
Babcia pierwszy raz do Charkowa wyjechała
w 2000 roku, 60 lat po mordzie.

40. Tablica pamiątkowa mojego pradziadka w roku 2000

41. Charków 2010

42. Plan Cmentarza

43. Pierwszy pomnik poświęcony zamordowanym
Wejście na teren cmentarza wojennego

46. Córka i ojciec …

47. Podziemny dzwon wzywający żołnierzy na ostatni apel …

48. I taki jest koniec historii Jednego Oficera. Pomimo, że
zginął żyje nadal w pamięci i wspomnieniach –
swoich dzieci, wnuków i prawnuków.
I chociaż tyle jestem Mu winna – chwilę pamięci,
kwiaty i modlitwę.
PS. W roku 2007 kpt. Marceli Staszek został
awansowany pośmiertnie do stopnia majora.