1. 1
Асуудал шийдвэрлэх сургалтын арга-
идэвхтэй суралцахуй
Д.Даваасүрэн
/Багшийн мэргэжил дээшлүүлэх
институт/

2. Агуулга
Асуудал шийдвэрлэх арга зүй
1. Сурагчдыг яагаад асуудал шийдвэрлэхэд сургах
хэрэгтэй вэ?
2. Асуудал шийдвэрлэхэд сургах үе шат
3. Асуудал шийдвэрлэх сургалт/ хичээлийн үе шат/
4. Асуудал шийдвэрлэх арга ба явцын үнэлгээ
2

3.  ОУ-ын чиг хандлага, нийгмийн хэрэгцээ: Анги танхимд
сургалтын идэвхтэй арга зүйг хэрэглэх, багшлахуй,
суралцахуйн хувьсгал
 Сурагчдын сэтгэн бодох, бүтээлч, шүүн тунгаах сэтгэлгээг
хөгжүүлдэг.
 Өөрийн удирдлагатай суралцахуйд сургана. (metecognitation)
 21 дүгээр зууны иргэнийг-асуудал шийдвэрлэх чадварт сургана.
1. Асуудал шийдвэрлэхэд сурагчид яагаад
суралцах хэрэгтэй вэ?

5. ◆ Мэдлэг, чадвар, арга эзэмших
◆ Шүүмжлэлт, бүтээлч сэтгэлгээг хөгжүүлэх
◆ Хүн байх, хамтран нийгэмшиж, амьдрахад суралцах
5
Багш: “Юу заах вэ?” ⇒ “Энэ мэдлэгийг бүтээхэд ямар үйл ажиллагаа,
асуудал сэдэл бодох бол?”
“Ямар хэрэглэгдэхүүн, орчин бүрдүүлэх вэ?”
“Сурагчид яаж сэтгэн бодож, ямар хувилбар гаргах бол?”
“Буруу ойлголт, төөрөгдлийг хэрхэн залруулах вэ”
“Сурагчдын хэрхэн суралцахуйд сургах вэ?”
Сурагч: “Би юу сурах вэ, яаж сурах вэ?”
“ Өмнөх мэдлэгээ хэрхэн хэрэглэх вэ?”
“Би юу сурсан бэ?”
【Хичээлийн хувьсгал хийх:】
2. Асуудал шийдвэрлэх хичээл

6. 6
Асуудал шийдвэрлэх- “Нээлт хийх”
Орчин үеийн, суралцагч төвт “сайн хичээл” гэдэг бол асуудал
шийдвэрлэх үйл явцаар дамжуулан сурагчид хэрхэн эргэцүүлэн
бодож (өмнөх мэдлэг, туршлагаа ашиглаж), хамтран суралцаж,
нээлт хийх (мэдлэг бүтээх)-ийн амт, урмыг мэдэрч байгаагаар
тодорхойлогдож байна. Сурагчдын өөрсдөө бүтээсэн мэдлэг,
хуримтлуулж буй туршлага нь идэвхтэйгээр асуудал шийдвэрлэх,
бүтээлч сэдлийг төрүүлж байдаг
Reference Twentieth century discovery
- Isaac Asimov (An American SF writer） -

7. 7
(1) Асуудлаа ойлгох
(2) Асуудал шийдвэрлэх төлөвлөлт хийх
(3) Хувийн шийдвэр гаргах
(4) Шийдвэрээ харьцуулах
(5) Дүгнэлт(Суралцахуйгаа эргэн харах)
3. Асуудал шийдвэрлэх хичээлийн үе шат

8. 8
3. Асуудал шийдвэрлэх үе шат
Асуудал шийдвэрлэх сургалтын үе шат: (жишээ)
① Асуудлаа тодорхойлох, ойлгох (Асуудал болон
шийдвэрлэх аргаа төсөөлөх, төлөвлөх)
② Аргыг хэрэгжүүлэх, гүйцэтгэх (Хувийн шийдвэр
гаргах)
③ Шийдвэрийг хянаж, харьцуулах (Бүлгийн
хэлэлцүүлэг хийх)
④ Үр дүнг нэгтгэн дүгнэх (Сурсан зүйлээ эргэн харж,
дүгнэлт хийх)

9. 9
（1）Асуудлаа тодорхойлох, ойлгох
3. Асуудал шийдвэрлах үе шат
1. Асуудлыг (асуултыг) ойлгох
2. Асуудлыг шийдвэрлэхэд шаардлагатай
мэдлэг, мэдээлэл цуглуулах (өмнөх мэдлэг,
туршлагаасаа энэхүү асуудлыг
шийдвэрлэхэд хэрэгтэй байгааг ялган таньж,
олох)
3. "Асуудлыг шийдвэрлэх арга"-аа төлөвлөх,
"үр дүн"-г төсөөлөх, таамаглах

10. ② Аргыг хэрэгжүүлэх, гүйцэтгэх (Хувийн шийдвэр
гаргах) үе шатанд:
1.Хувийн шийдлээ хэрэгжүүлэх үйл явц, түүний үр дүнг
илэрхийлэх (Хүснэгт, диаграм, томьёо/логик
илэрхийлэл, зохиомж, зураглал, схем.... )
2.Хувийн шийдэл, шийдвэрээ нягтлах, сайжруулах
(идэвхтэй суралцах)
3."Хувийн шийдэл, шийдвэр"-ээ танилцуулахад бэлтгэх

11. 11
（2）Execution of and Considering about
“Individual Solutions”
3. Problem-Solving Coaching Processes
Хувийн шийдэл, шийдвэрээ нягтлах,
сайжруулах (идэвхтэй суралцахуй)
 Хувийн шийдлээ хэрэгжүүлэх үйл явц,
түүний үр дүнг илэрхийлэх
(Хүснэгт, диаграм, томьёо/логик илэрхийлэл, зохиомж,
зураглал, схем....
 "Хувийн шийдэл, шийдвэр"-ээ танилцуулахад
бэлтгэх

12. 12
Үр дүнг харьцуулах
（3） Бүлгийн хэлэлцүүлэг хийх
3. Problem-Solving Coaching Processes
Бүлгийн хэлэлцүүлэг хийх
Шийдэл бүрийн онцлог, зохистой байдал, логик
үндэслэлийн талаар санал бодлоо солилцох
Үр дүнтэй, оновчтой шийдлүүдийг анхаарч үзэх,
харьцуулах (Хялбар, оновчтой эсэх, бусад байж болох
хувилбарууд, тухайн болон ерөнхий тохиолдлыг
эргэцүүлэх)

13. 13
3. Problem-Solving Coaching Processes
(4) Үр дүнг нэгтгэн дүгнэх (Сурсан зүйлээ
эргэн харж, дүгнэлт хийх) үе шатанд:
•Асуудлыг шийдвэрлэсэн үйл явцаа эргэн
харж, хянан үзэх
•Өнөөдрийн хичээлийн агуулга, олж авсан
мэдлэгээ баталгаажуулан дүгнэх
•Шинэ асуудал дэвшүүлэх зэрэг

14. 14
Асуудал
шийдвэрлэхэд
сурагчдыг сургах
үе шат
（3）Асуудал шийдвэрлэхэд сургах нь
Өмнөх мэдлэг, туршагыг шинэ мэдлэг
бүтээхэд ашиглах , хувирган хэрэглэж сургах
Дэвшүүлсэн асуудлыг удирдамжийн дагуу
шийдвэрлэгчээс асуудлыг идэвхтэй
шийдвэрлэгч болгож хувиргах
Асуудлыг өргөтгөн, ерөнхийлөх чадварт
сургах

15.  Сурагчид хэрхэн эргэцүүлэн бодож, үндэслэлтэй,
логиктой хандаж байгааг анхаарах
 Сурагчдаас гарч буй санаануудыг үнэлэх
 Хүүхэд нэг бүрийн онцлогийг мэдрэх
 Явцын үнэлгээ нь дүн тавихад биш сурагчид хэрхэн
бодож, суралцаж байгааг илрүүлэхэд чиглэнэ гэдгийг
анхаарна уу
15
Хүүхэд нэг бүрийн
асуудал шийдвэрлэх үйл
явцыг ажиглах
4. Асуудал шийдвэрлэх арга ба явцын үнэлгээ

16. 16
Мэдлэг чадвар
эзэмшиж байгаа
байдал
Суурь мэдлэг, чадвар
Сурснаа хэрэглэх
чадвар
Сэтгэн бодох, шийдвэр
гаргах, өөрийгөө
илэрхийлэх чадвар
Мэдлэг, чадварыг үнэлэх⇒
Сурснаа хэрэглэх чадварыг үнэлэх
Үнэлгээний 3 гол чиглэл
Сурах хүсэл,
эрмэлзлэл
Сурагчдын хандлага,
асуудал шийдвэрлэхэд
өөрийн хүслээр,
бүтээлчээр оролцож
байгаа эсэх

17. “+”, “-”, “×”, “÷” тэмдэг ашиглан үнэн тэнцэтгэл үүсгэнэ
үү. (Хаалт ашиглаж болно.)
４□４□４□４＝０
４□４□４□４＝７
４□４□４□４＝８
４□４□４□４＝９
４□４□４□４＝１…
(Break time)

18. 18
◆ Хичээл бол суралцагсдад мэдлэг, мэдээлэл
дамжуулах газар биш.
◆ Хичээлийн туршид суралцагсад бодож, сэтгэх
орчин бүрдүүлэх
◆ Багшийн үүрэг бол сурагчдын сэтгэн бодох
чадварыг нэмэгдүүлэх явдал юм.
Хичээл бол өөрийгээ хөгжүүлэх
талбар юм.
Сурагчдын харах өнцгөөс
харж, сэтгэн бодох
2. Problem-solving type lessons

19. Асуудал дэвшүүлэх арга:
① Сонирхолтой зураг
② Өдөр тутмын амьдалтай холбох l
③ Сонирхолтой асуулт, хачин жигтэй
тохиолдол
④ Шийдвэр гаргах хэрэгцээ бий
болгох
(1) Асуудлаа ойлгох, томьёолох
Үйл ажиллагаа
Эхлэл
Асуудал
дэвшүүлэх:
Өрнөл
Individual
solutions
Consideration
for solution
Дүгнэлт
Summary
Review
Үзүүлэх арга хэлбэр:
① Самбар
② Цаас
③ Ярих
④ Кино, дүрс бичлэг
3. Асуудал шийдвэрлэх хичээлийн үе шат

20. Үйл ажиллагаа
Эхлэл
Асуудлаа ойлгох:
Асуудал
шийдвэрлэх
төлөвлөгөө
гаргах
Өрнөл
Individual
solutions
Consideration for
solution
Дүгнэлт
Summary
Review
Өмнө сурсан зүйлээ сэргээн санах
① Асуудлыг уншиж ойлгох
② Асуудал дэвшүүлсэн өгүүлбэрийг
бичих
③ Асуудлыг зураглаж, төсөөлөх
④Асуудлыг схем, диаграмаар
иэлрэхийлэх
Хүүхэд бүрийн өмнөх,
мэдлэг, туршлага харилцан
адилгүй гэдгийг анхаарах
(2) Асуудал шийдвэрлэх үйл ажиллагаа
3. Асуудал шийдвэрлэх хичээлийн үе шат

21. Үйл ажиллагаа
Эхлэл
Understanding the
Problem
Prospects for
problem-solving
Өрнөл
Хувийн шийдвэр
гаргах
Consideration for
solution
дүгнэлт
Summary
Review
<Багшийн дэмжлэг>
① Суралцах арга төлөвшөөгүй сурагчид
② Асуудлыг хэрхэн шийдэхээ мэдэхгүй
байгаа сурагчид
③ Асуудлыг шууд шийдэж чадах сурагчид
④ Хичээлийг хэрхэн сайжруулах вэ?
<Сурагчдын үйл ажиллагаа>
・ Сурагч бүр өөрийнхөөрөө асуудлын
шийдлийг эрж олох
・ Даалгавар гүйцэтгэх...
<Анхаарах зүйл>
・ Сурагчдад хэт их зөвлөгөө өгөх нь
түүний бодож сэтгэхэд саад болдог.
(3) Хувийн шийдвэр гаргах
3. Асуудал шийдвэрлэх хичээлийн үе шат

22. Үйл ажиллагаа
Эхлэл
Understanding the
Problem
Prospects for problem-
solving
Өрнөл
Individual solutions
Хувийн шийдлүүдээ
харьцуулах
Дүгнэлт
Summary
Review
<Хувийн шийдвэр, үр дүнгээ
хуваалцах, харьцуулах>
① Энэ хариулт зөв үү?
② Асудлыг шийдсэн арга нь энгийн,
хялбар байна уу?
<Үр дүнг баталгаажуулах, шалгах>
① Үүнээс илүү хябар арга байгаа
болов уу?
② Өөр хйвилбар, санаа байна уу?
* Түрүүлж гараа өргөсөн сурагчдыг
эхэлж асуугаад байх нь тийм ч сайн
арга биш юм.
Бүлгийн
хэлэлцүүлэг
Анги нийтээр
хэлэлцэх
(4) Шийдвэрүүдээ харьцуулах

23. Үйл ажиллагаа
эхлэл
Understanding the
Problem
Prospects for
problem-solving
Өрнөл
Individual
solutions
Consideration for
solution
Дүгнэлт Дүгнэлт
<Суралцахуйг эргэн дүгнэх>
1. Асуудал шийдвэрлэхдээ сурагчид
хэрхэн ямар үйл ажиллагаа хийв?
2. Энэ аргаар өөр ямар асуудлуудыг
шийдэж болох бол?
<Дүгнэлт хийх>
“Өнөөдрийн хичээлээр бид юу сурав?”
“Өөрийн нээлтүүдээ бичээрэй”
↓
Хичээлийн зорилгод чиглүүлэн дүгнэлтийг
тлмьёолох
Сурагчдын мэдсэн, сурсан зүйл,
хандлага зэргийг үнэлж, дүгнэж болно.
(5) Дүгнэлт (сурснаа эргэн харах)
3. Асуудал шийдвэрлэх хичээлийн үе шат

24. 24
Let us divide the figures
into two groups.
(Elementary school
2nd graders)
From classification, guide
students to definitions of figures.
Practical example
Points of teaching about “concept of sets”
(classification)

25. 25
Proportion of vertical
length to horizontal
length
１:２
Laying out figures
Grade 3 & 4
Materials & teaching aids
Cardboard, Scissors, Ruler
（Ex.）10×20
Development of home-made
teaching materials -1-

26. 26
Let’s make some shape with the six pieces

27. ТаамаглалТуршилтАсуудал
Агаарыг халаах ба
хөргөхөд эзлэхүүн нь
хэрхэн өөрчлөгдөх бол?
Халаах
Эзлэхүүн өөрчлөгдөхгүй
Эзлэхүүн ихэснэ.
Эзлэхүүн багасна.
Хөргөх
Эзлэхүүн өөрчлөгдөхгүй
Эзлэхүүн багасна.
Эзлэхүүн ихэснэ.

28. Энэ асуудлын хүрээнд дараах туршилтууд хийж болно.
Нэгдүгээр туршилт: Цэвэр усны хоосон хуванцар савыг бөглөөд мөстэй хүйтэн усанд дүрнэ. Мэдээж ингэхэд сав үрчийж, хэлбэрээ
алдан эзлэхүүн нь багассан нь ажиглагдана. Дараа нь халуун усанд дүрэхэд сав эргээд тэнийж, эзлэхүүн ихэссэн. Сав яагаад үрчийж,
эсвэл тэнийж байгаа талаар сурагчид таамаглаж хэлэлцүүлэг хийнэ.
2 дугаар туршилт: хоосон (дотор нь агаар байгаа) хоосон баллон буюу цэвэр усны савны амсрыг агаарын бөмбөлөгний амсартай
холбоод халуун усанд дүрж "дулаацуулах” ба мөстэй хэйтэн усад дүрж “дааруулна”. Халаахад агаарын бөмбөлөг рүү агаар үрэгдэн
орж тэлэх ба хөргөхөд агаарын бөмбөлөгт орж ирсэн агаар буцаад лонх руу сорогдон орох ба бүүр агаарын бөмбөлгийг ч өөрийг нь
дотогш сорон авч магадгүй. Эдгээр туршилтуудын үр дүнг хэлэлцсэнээр агаарын эзлэхүүн температураас хэрхэн хамаарч байгааг
хүүхдүүд амархан ойлгож, дүгнэлтээ гаргана.
Дүгнэлт: Агаарыг халаахад эзлэхүүн нь ихсэх ба хөргөхөд эзлэхүүн нь багасч байна.

29. 297
Which has the bigger mouth?
A B
(1) Size of Angles

30. 30
a
c
b
Angle
(2) Rotation Angle

31. 20 дахь гурвалжин хэдэн дугуйгаас бүрдэх вэ?
Энэ асуудлыг хэддүгээр ангийн ямар хичээл
дээр дэвшүүлж болох вэ?
Асуудлыг хэрхэн ерөнхийлж болох вэ?
120 дугуйгаас бүтэх гурвалжин хэддүгээрт байх вэ?

32. N дүгээрх гурвалжны дугуйн тоог олох томьёо зохиогоорой.
Энэ томьёог өөр юунд хэрэглэж болох вэ?

33. 33
１８
◆ Line 1~10 cards, and add up the vertical rows
and the horizontal rows・・・ Each answer is 18.
3 5 8 91 4 76 102
１８
１８ １８
１
２３
４
５
６７
８
９

34. 34
８
８
８
８
８
８
８ ８ ８
◆ Line 1~9 cards, and add up the vertical row,
the horizontal row, and diagonal rows・・・
Each answer is 15.

35. 35
(1) Patterns Made by Origami Paper

36. 36
The Rule of
discover

37. 37
BackFront
●●
Le temps
(Table) 1 2 3 4
Le temps
(Le dos) 12 11
(2) Mysterious Clock

38. 38
See the changes in the slide-show
Change in time
Change in water volume (depth)
Proportional
relationship
Materials & teaching
aids
PowerPoint Slides
Understanding corresponding
changes in numbers and volume
Development of home-made
teaching materials -5-

39. 39
A rectangular water tank is filled with water.
The chart shows the depth after every 5 minute.
Time (1 min.) 5 10 15 20 25 30
Water depth
(cm) 2 4 6 8 10 12

40. 40
2 ㎝
1
minutes

41. 41
2 ㎝
2
minutes

42. 42
2 ㎝
3
minutes

43. 43
2 ㎝
4
minutes

44. 44
5
minutes
2 ㎝

45. 45
I’m going to guess
your birthday!
Break Mathematics is mysterious
I’m a magician!
M ×２
＋５
×５０
＋D