‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫در‬ ‫تحقیق‬ ‫اصول‬
‫مضمون‬ ‫استاد‬
:
‫صدیقی‬ ‫گیتی‬

‫شناخت‬
‫های‬
‫روش‬
‫عرفانی‬ ‫شناخت‬ ‫روش‬
‫فلسفی‬ ‫شناخت‬ ‫روش‬
‫علمی‬ ‫شناخت‬ ‫روش‬
▪
‫تجربه‬
:
‫دارد‬ ‫محدویت‬
▪
‫شهود‬
:
‫است‬ ‫فردی‬ ‫و‬ ‫ذهنی‬
▪
‫صا‬ ‫و‬ ‫مهم‬ ‫افراد‬
‫ی‬
‫نظر‬ ‫ب‬
:
‫هستند‬ ‫خطا‬ ‫دارای‬
–
‫جنبه‬
‫دارد‬ ‫شخصی‬ ‫و‬ ‫فردی‬
.
▪
‫علمی‬ ‫روش‬
:
‫داروین‬ ‫توسط‬
/
‫استق‬ ‫و‬ ‫قیاس‬ ‫ترکیب‬
‫را‬
‫فرضیه‬ ‫و‬ ‫مشاهده‬
>
‫اطالعات‬ ‫آوری‬‫جمع‬
>
‫قبول‬ ‫یا‬ ‫رد‬
‫فرضیه‬
‫شناخت‬ ‫روش‬ ‫انواع‬

‫علم‬ ‫معنی‬
•
.
‫ا‬ ‫های‬ ‫دانستنی‬ ‫به‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫در‬
‫ط‬
‫حسی‬ ‫مستقیم‬ ‫تجربه‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫الق‬
-
‫باشد‬ ‫شده‬ ‫حاصل‬ ‫تجربی‬
.
‫گیرد‬ ‫نمی‬ ‫قرار‬ ‫جهل‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫علم‬
‫آزمایشی‬ ‫تجربه‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫گیرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫هایی‬ ‫دانستنی‬ ‫تمام‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫بلکه‬
‫هستند‬ ‫پذیر‬ ‫ابطال‬ ‫دیگر‬ ‫نگاه‬ ‫در‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫نشده‬ ‫اثبات‬
.
،‫منطق‬ ،‫اخالق‬ ،‫الهیات‬
‫اصول‬ ‫و‬ ‫فقه‬
...
‫گیرند‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫دوم‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫علم‬ ‫دایره‬ ‫از‬ ‫بیرون‬ ‫همه‬
‫علم‬ ‫نخستین‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫معنای‬
"
‫دانستن‬
"
‫براب‬ ‫در‬
‫ر‬
"
‫ندانستن‬
"
‫است‬
.
‫علم‬
knowle
dge
‫علم‬
science

‫چیست؟‬ ‫علم‬
✓
‫است‬ ‫آدمی‬ ‫اطراف‬ ‫دنیای‬ ‫شناسایی‬ ‫علوم‬ ‫تمام‬ ‫هدف‬ ً‫ا‬‫اساس‬
.
‫دار‬ ‫وجود‬ ‫عمده‬ ‫جز‬ ‫سه‬ ‫فعالیت‬ ‫این‬ ‫در‬
‫د‬
:
‫قوانین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫نظریه‬ ‫بندی‬ ‫صورت‬ ‫و‬ ،‫نظم‬ ‫کشف‬ ،‫توصیف‬
➢
‫شی‬ ‫یک‬ ‫گیری‬ ‫اندازه‬ ‫و‬ ‫توصیف‬
.
‫م‬ ‫هدایت‬ ‫است‬ ‫مترتب‬ ‫آنها‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫هدفی‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫توصف‬ ‫این‬
‫شود‬ ‫ی‬
.
➢
‫پ‬ ‫در‬ ‫اوقات‬ ‫گاهی‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫هایی‬ ‫نظمی‬ ‫بی‬ ‫چنین‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫ترتیب‬ ‫و‬ ‫نظم‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫سعی‬ ‫پژوهشگر‬ ،‫دوم‬
‫دیده‬
‫نماید‬ ‫کشف‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬
.
‫ا‬ ‫به‬ ‫هوا‬ ‫فشار‬ ‫که‬ ‫شود‬ ‫متوجه‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫ترتیب‬ ‫این‬ ‫به‬
‫رتفاع‬
‫دارد‬ ‫بستگی‬
.
➢
‫سر‬ ‫و‬ ‫دهد‬ ‫تعمیم‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫بندی‬ ‫صورت‬ ‫را‬ ‫شده‬ ‫کشف‬ ‫نظام‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫سعی‬ ‫او‬ ،‫اینکه‬ ‫سوم‬
‫انجام‬
‫سازد‬ ‫تبدل‬ ‫نظریه‬ ‫و‬ ‫قانون‬ ‫به‬
.
‫نسبی‬ ‫نظریه‬ ‫و‬ ‫نیوتن‬ ‫جذب‬ ‫قانون‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫مثل‬ ‫برای‬
‫انسشتین‬ ‫ت‬
‫برد‬ ‫نام‬
.
❖
‫مخ‬ ‫رویدادهای‬ ‫و‬ ‫ها‬‫ویژگی‬ ‫بین‬ ‫همبستگی‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫منطقی‬ ‫و‬ ‫کلی‬ ‫عباراتی‬ ‫قوانین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫نظریه‬
‫را‬ ‫تلف‬
‫کنند‬ ‫می‬ ‫مشخص‬
.

✓
‫لغت‬ ‫در‬ ‫تحقیق‬
:
‫رسی‬ ،‫کردن‬ ‫بازجویی‬ ،‫کردن‬ ‫جستجو‬ ،‫کردن‬ ‫درست‬ ،‫راست‬
‫دگی‬
‫و‬ ‫کردن‬
...
‫گوید‬ ‫را‬
.
‫جست‬ ،‫پژوهش‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫انگلیسی‬ ‫ریسرچ‬ ‫واژه‬ ‫معادل‬
،‫جو‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫علمی‬ ‫های‬ ‫بررسی‬ ‫انجام‬ ‫و‬ ‫تتبع‬
.
‫معن‬ ‫نیز‬ ‫شدن‬ ‫جویا‬ ‫و‬ ‫کردن‬ ‫طلب‬ ،‫خواستن‬ ،‫عمید‬ ‫فرهنگ‬ ‫در‬
‫ا‬
‫دهد‬ ‫می‬
.
‫چیست؟‬ ‫پژوهش‬ ‫یا‬ ‫تحقیق‬

‫پژوهش‬ ‫یا‬ ‫تحقیق‬ ‫از‬ ‫تعریف‬ ‫یک‬
:
‫ب‬ ‫اعتماد‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫مند‬‫نظام‬ ،‫آگاهانه‬ ،‫شده‬ ‫ریزی‬ ‫برنامه‬ ‫فرایندی‬
‫رای‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫ها‬‫مساله‬ ‫عمیق‬ ‫دانستن‬ ‫یا‬ ‫ها‬ ‫واقیعت‬ ‫یافتن‬
.

‫پژوهش‬
✓
‫روابط‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫ها‬ ‫پدیده‬ ‫بین‬ ‫روابط‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫انتقادی‬ ‫و‬ ‫تجربی‬ ‫کنترل‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫مند‬‫نظام‬ ‫فعالیت‬
‫اساس‬ ‫بر‬
‫اند‬ ‫شده‬ ‫مشخص‬ ‫ها‬ ‫فرضیه‬
.
✓
‫قوان‬ ‫ارائه‬ ‫به‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هاست‬ ‫داده‬ ‫مند‬‫نظام‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫و‬ ،‫عینی‬ ‫ثبت‬ ‫فرایند‬ ‫تحقیق‬
،‫کلی‬ ‫ین‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫منجر‬ ‫ها‬‫پدیده‬ ‫نهایی‬ ‫کنترل‬ ‫و‬ ‫بینی‬‫پیش‬ ‫برای‬ ‫ها‬‫نظریه‬ ،‫اصول‬
.
•
‫پویاست‬ ‫فعالیت‬
.
•
‫است‬ ‫مراحل‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫مند‬‫نظام‬
.
•
‫است‬ ‫مختلف‬ ‫اشکل‬ ‫دارای‬
(
‫تجربی‬ ،‫توصیفی‬
)...
•
‫است‬ ‫اعتبار‬ ‫دارای‬
(
‫بیرونی‬ ‫و‬ ‫درونی‬
)
•
‫پایایی‬ ‫دارای‬
(
‫اعتماد‬ ‫قابلیت‬
)
‫است‬
.
‫نداشت‬ ‫چندانی‬ ‫اختالف‬ ‫جمعیت‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫مختلف‬ ‫زمان‬ ‫چند‬ ‫در‬
‫باشه‬ ‫ه‬
•
‫کنترل‬
:
‫گر‬ ‫مداخله‬ ‫متغیرهای‬ ‫مانع‬
–
‫نسبی‬ ‫و‬ ‫دقیق‬ ‫نوع‬ ‫دو‬
•
‫صحیح‬ ‫گیری‬ ‫نمونه‬
:
‫شود‬ ‫می‬ ‫بیرونی‬ ‫اعتبار‬ ‫افزایش‬ ‫موجب‬
.
•
‫عینیت‬
:
‫ها‬ ‫داده‬ ‫تجزیه‬ ‫و‬ ‫تحلیل‬ ‫بر‬ ‫مبتینی‬
•
‫دقت‬
:
‫ها‬ ‫داده‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫گرداوری‬ ‫در‬ ‫صحت‬
•
‫پذیری‬ ‫تکرار‬
:
‫کامل‬ ‫پذیری‬ ‫تکرار‬
(
‫ببریم‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫روش‬ ‫همان‬
)
‫مفهومی‬ ‫و‬
(
‫متحوایی‬ ‫شباهت‬
)
‫های‬ ‫ویژگی‬
‫پژوهش‬
‫اساسی‬ ‫شروط‬
‫پژوهش‬
‫نتایج‬ ‫ویژگی‬
‫پژوهش‬
‫پژوهش‬

‫علمی‬ ‫سوال‬ ‫یک‬ ‫جمعیت‬
‫نمونه‬
‫علمی‬ ‫پاسخ‬ ‫یک‬

▪
‫است‬ ‫گیر‬‫وقت‬ ‫خیلی‬ ‫تحقیق‬
.
‫سرگر‬ ‫و‬ ‫جالب‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫اما‬ ،‫است‬ ‫آور‬ ‫کسالت‬ ‫و‬ ‫کننده‬ ‫خسته‬ ‫تحقیق‬
‫م‬
‫باشد‬ ‫هم‬ ‫کننده‬
.
‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫تداوم‬ ‫محقق‬ ‫زندگی‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫تحقیق‬
.
‫باشد‬ ‫آن‬ ‫نتایج‬ ‫از‬ ‫تر‬ ‫جالب‬ ‫بسیار‬ ‫ممکن‬ ‫تحقیق‬ ‫فرایند‬
.
‫داد‬ ‫انجام‬ ‫گوناگون‬ ‫های‬ ‫راه‬ ‫به‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫تحقیق‬
.
‫شود‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫محقق‬ ‫های‬ ‫مهارت‬ ‫از‬ ‫تحقیق‬ ‫در‬
.
‫تحقیق‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫نکته‬ ‫چند‬

‫تحقیق‬ ‫بندی‬ ‫دسته‬
❑
‫هدف‬ ‫نگاه‬ ‫از‬ ‫تحقیق‬ ‫های‬ ‫گونه‬
:
‫عملی‬ ‫تحقیق‬ ‫و‬ ‫کابردی‬ ‫تحقیق‬ ،‫بنیادی‬ ‫تحقیق‬
❑
‫روش‬ ‫و‬ ‫ماهیت‬ ‫نگاه‬ ‫از‬ ‫تحقیق‬ ‫های‬ ‫گونه‬
:
‫علت‬ ‫تحقیق‬ ،‫همبستگی‬ ‫تحقیق‬ ،‫توصیفی‬ ‫تحقیق‬