1. Ашық сабақтар
““Жыраулар поэзиясы ”Жыраулар поэзиясы ”

2. Білуі керек :Білуі керек :
Шешендік өнер туралы мағлұматты білу;
сөздің лексикалық мағына-
сын;
Мәтіннің мазмұнын талдай
отырып, негізгі тақырыбы
мен идеясын ашу.

3. Игеру керек :Игеру керек :
Мәтінді оқи отырып,сөйлеу тілін дамыту,сұрақ қоя
білуге,жауап бере білу;
Өз ойын жеткізе білу ;
Мәтіннің мазмұнын ашып, талдау білу;

4. Ашық сабақтар
“Зымыран сұрақтар”
• Шешендік сөз дегеніміз не ?
• Шешендік сөздерге не жатады?
• Қазақтың шешендерін атаңдар .
• Төле би кім ?
• Төле би қай кезде өмір сүрген ?
• «Не тәтті ?» әңгімесін кім
мазмұндайды ?

5. Ашық сабақтар
Атақты қазақ билерін
атаңдаршы ?

6. Ашық сабақтар
Ой қозғау :
• Олар қай ғасырда өмір сүрген?
• Балалар, биыл қай жыл?
• Біз қай ғасырда өмір сүрудеміз?
• Біз қай ғасыр әдебиетін оқып
жатырмыз?

7. Ашық сабақтар
Түсініктеме :
Толғау дегеніміз – қазақ әдебиетіндеТолғау дегеніміз – қазақ әдебиетінде
ақындар шығармашылығында ,ақындар шығармашылығында ,
әсіресе жыраулар поэзиясында жиіәсіресе жыраулар поэзиясында жиі
орын алған жанр . Толғауда ақынорын алған жанр . Толғауда ақын
өмір , қоғам, адам тіршілігі ,өмір , қоғам, адам тіршілігі ,
жақсылық, жамандық т.б жайлыжақсылық, жамандық т.б жайлы
ақыл-өсиет, насихаттық тұрғыда ойақыл-өсиет, насихаттық тұрғыда ой
қозғайды .қозғайды .

8. Ашық сабақтар
“Сөз –мерген” (сөздік
жұмысы):
• ақылғой даналар-ақылғой даналар-
мудрые советчикимудрые советчики
• елеулі уақиғалар-елеулі уақиғалар-
важные событияважные события
• ел басына күн туғанел басына күн туған
кез- в трудные дни длякез- в трудные дни для
народанарода
• абыржымауғаабыржымауға
шақырып-зовет нешақырып-зовет не
суетитьсясуетиться
• насихаттау-агитировать ,насихаттау-агитировать ,
воспеватьвоспевать
• жырға қосқан- воспевалижырға қосқан- воспевали
• орда –ханская ставкаорда –ханская ставка
• бүліншік шыққанда –бүліншік шыққанда –
когда смута, неурядица,когда смута, неурядица,
столкновениестолкновение
• ақыл-нақыл-назиданиеақыл-нақыл-назидание
• адамгершілік қасиет-адамгершілік қасиет-
человеческие качествачеловеческие качества

9. Ашық сабақтар

10. Ашық сабақтар
«Жыр»-(көне түркі тілінде «иыр»)
деген сөзінен шыққан
Жыраулар өз шығармаларын
ақыл-нақыл, өсиет түрінде
айтқан.

11. Ашық сабақтар
Толғауларының тақырыптары
Туған жерді,елді сүю
Отанды қорғау, елді
бірлікке шақыру
Адамгершілік қасиеттерді
насихаттау
Ел мен жерге еңбегі
өткен батырлар, хандар
т.б. жайлы

12. Ашық сабақтар
Жырау әдебиетінің негізгі өкілдері :
Асан Қайғы ,Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз,
Жиембет, Марқасқа, Қазыбек, Ақтамберді,
Бұқар және т.б

13. Ашық сабақтар
..
• Шалкиіз жырау - қазақ әдебиетіШалкиіз жырау - қазақ әдебиеті
тарихындағы жыраулық поэзияныңтарихындағы жыраулық поэзияның
атасы болып саналадыатасы болып саналады

14. Ашық сабақтар
Жыраулар XV-XVIII ғасыр
Шалкиіз жырауШалкиіз жырау
-жыраулықжыраулық
-поэзияның атасы.поэзияның атасы.
Кемел ойлыКемел ойлы
ақындарақындар
Халық поэзиясын
жасаған
ақылғой даналар
,Шешендік
даналық сөздер
авторы
Ел билеушілердіңЕл билеушілердің
кеңесшісі, уәзірі,кеңесшісі, уәзірі,
биібиі
шығармаларын
- ,ақыл нақыл өсиет
түрінде айтқан
Бұқар жырау,
Асан Қайғы ,
Ақтамберді жырау,

15. Ашық сабақтар
САУАЛ:
Осы жыраулардың Абай,
Жамбыл, сияқты ақындардан
қандай ерекшелігі бар ?

16. Ашық сабақтар
“Поэзия ” стартегиясы
Жабағылы жас тайлақ,
Жардай атан болған жер.
Жатып қалған бір тоқты,
Жайылып мың қой болған жер.
(Қазтуған жырау)

17. Ашық сабақтар
“Поэзия”кезеңі:
ЕЕңсегей бойлы ер Есім,ңсегей бойлы ер Есім,
ЕЕсім сені есірткен,сім сені есірткен,
ЕЕсіл менің кеңесім,сіл менің кеңесім,
ЕсЕс білгеннен, Есім хан,білгеннен, Есім хан,
ҚҚолыңа болдым сүйесінолыңа болдым сүйесін..
(Жиембет жырау)(Жиембет жырау)

18. Ашық сабақтар
Егер сендер XXI ғасыр
жыраулары
болғандарыңда не
жайлы жырлар едіңдер?

20. Ашық сабақтар
Қосымша материалмен жұмыс:
Жыраулар Өмірдерек Еңбектері Тақырыптары
1. Асан қайғының
шын аты –
Хасан
Сәбитұлы, ірі
жырау, би,
«Желмая түйесі
болған.
1361 жылы Еділ бойында
туған. Әкесі Сәбит –
саятшы. Керей және
Жәнібек хандарды
жақтаған. 1485-1470 жылы
Сарыарқа Ұлытауда
қайтыс болған.
«Құйрығы жоқ жалы
жоқ», «Еділ бол да,
Жайық бол», «Ай,
хан», «Таза мінсіз
асыл тас», «Бұл
заманда не ғаріп».
Адамгершілік
қасиеттері, елдің
бірлігі, татулығы.
Халықтың ерлігі,
бірлігі, адамгершілік
қасиеттері.
2.Қазтуған
Сүйіншіұлы.
Қол бастаған
батыр, ел
басқарған би.
1420 жылдары Еділ
бойында, Астрахань
облысында дүниеге келген.
1460-1480 жылы Қазақ
Ордасы құрамына енеді.
Жыраудың бұдан соңғы
өмірі туралы дерек
сақталмаған.
«Мадақ жыры»,
«Алаң да,алаң, алаң
жұрт», «Қайран
менің Еділім».
Халықтың ерлігі,
бірлігі, адамгершілік
қасиеттері.
3.Бұқар жырау 1668 жылы Павлодар
облысының Баянауыл
ауданында туған. Әкесі
Қалқаман батыр 1781 жыл
Баянауылда Долба тауында
дүние салған.
«Тілек», «Жиырма
деген», «Ай,
Абылай,Абылай»,
«Кәрілік туралы»,
«Жар басына
қонбаңыз».
Елін, жерін қорғаған
батырлар, ел
басқарған хандар
туралы.

21. Ашық сабақтар
Тест сұрақтарына жауап
беру:
Бағалау
10 - 9 ұпай = “5”
8 - 7 ұпай = “4”
6 – 5 ұпай = “3”
4 - 0 ұпай = “2”

22.  Ханға кім ақылшы болған?
 “Жырау” деген атау қандай сөзден
шыққан?
 Қандай жырауларды білесің?
 Жыраулар поэзиясының тақырыптарын
атаңдар.
 Жыраулар поэзиясының атасы кім?
 Жыраулар поэзиясы туралы түсінгеніңді
әңгімеле.

23. Ашық сабақтар
Ұлы
адамдардың
сөздерінен:
Асан қайғы Желмаясын
мініп, кең байтақ қазақ
жерін түгел аралаған.
«Жерұйық» жерді іздеген,
ну орман мен шалғынды
жерге халықты
қоныстырсам деп
армандаған. Сондықтан
Шоқан Уәлиханов оны
«Көшпенділер философы»
деп атаған.

24. Ашық сабақтар
Қазтуған өз жырларында
халықты ерлікке,
бірлікке, адамгершілікке
шақырып, ақыл айтқан,
батыр, ел басқарған би
болған. Адамгершілігі
күшті үлкендердің
айтқанын тыңдасақ,
бізден батыр да, би де
шығады деп сенемін.

25. Ашық сабақтар
«Ұрпақтарым, атаң
мен әжеңді сыйла!
Өзіңе дейінгіне
құрметтесең, өзіңнен
кейінгілер сені
құрметтейді» деп
Бұқар жырау
айтқандай ата-ананы,
әже-атаны
сыйлаңдар,үлкендерді
құрметтеп, кішіге
қамқор болайық.

26. й ж мысы:Ү ұ
Жыраулар туралы м лімет дайындауә
23-бет ,4- тапсырма (жазбаша)
21-22 бет , о уқ

27. Сабақ аяқталды.
Сау болыңдар!