สไลด์ประกอบการสอนเรื่อง การเขียนเนื้อเพลง ในวิชาการอ่านและเขียนเชิงสร้างสรรค์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ปีการศึกษา 2561

1. การเขียนเนื้อเพลง
อาจารย์ ดร.ชนกพร พัวพัฒนกุล
คุณประพฤติ ปาลสาร

2. หัวข้อการเรียนรู้
1. สัมผัส
2. จังหวะ วรรค จํานวนคํา
3. ทํานอง > เสียงวรรณยุกต์กับโน้ต
4. อารมณ์เพลง
5. โครงสร้างเพลง
6. การเล่าเรื่อง มุมมอง ตัวละคร และการดําเนินเรื่อง
7. ภาษาเพลง

3. กิจกรรมที่ 1 สัมผัส
สัมผัสในการเขียนเพลง หมายถึง สัมผัสนอก
(เสียงสระ+พยัญชนะท้าย) ที่อยู่ระหว่างวรรคเป็นสําคัญ
ส่วนสัมผัสใน ไม่ได้บังคับ แต่ช่วยให้เพลงไพเราะขึ้น
ลองนึกคําที่ออกเสียง สระ เอ คนละ 1 คํา แล้วช่วยกันแต่ง เรื่อง
ให้ทุกประโยคลงท้ายด้วยคํา สระ เอ ที่เลือกไว้ (ใช้ทุกคํา)
ระวัง! 1) เสียงสั้น-ยาว 2) เสียงพยัญชนะท้ายไม่ตรงกัน

4. หนังสือแนะนํา - “คําสัมผัส” ของ ชัยรัตน์ วงศ์เกียรติขจร

5. กิจกรรมที่ 2 ตําแหน่งของสัมผัส (ฉันทลักษณ์)
แม่ร้องเรียกลูกน้อยมากิน...
แล้วสั่ง ... ให้รีบมากิน ...
เรียกอยู่นานไม่มีใคร ...
จึงร้อง ...! เทข้าวให้หมาเอย
แม่ร้องเรียกลูกน้อยมากิน...
แล้วหันไปเรียกพ่อมากิน...
เรียกอยู่นานไม่มีใครคิด ...
จึงร้อง ...! เทข้าวให้หมาเอย
สัมผัสแบบกลอนไทย
สัมผัสแบบกลอนฝรั่ง
สัมผัสแบบเพลงพื้นบ้าน
(กลอนหัวเดียว)
ระวัง! อย่าใช้คําสัมผัสซํ้า

6. ตัวอย่าง 1 - รักน้อง (เนื้อร้อง-ทํานอง: จิ้น กรรมาชน)
เจ ้านกน้อยล่องลอยโผบิน
จากแผ่นดินทะเลสีคราม
ความเหงาเอยเหมือนคอยเหยียบยํ=า
ให ้ทรมา
ฝ่ าลมแรงด ้วยแรงท ้าทาย
สู่จุดหมายที=ไกลลิบตา
เพียงพบเธอทุกวันเห็นหน้า
อิ=มเอิบดวงมาลย์
ดอกไม ้แย ้มกลีบ
บานแล ้วในใจฉัน
จงหอมชั=วนิรันดร์
มิเลยล่วงผ่านจากใจเราผอง
จงมอบความรักด ้วยใจภักดี
มอบชีวีให ้เธอคุ้มครอง
ความหวังดี จงมาปกป้อง
ทัMงตื=นและฝัน

7. ตัวอย่าง 2 - ไม่เคย (25hours)
(คําร้อง: ปิยวัฒน์ มีเครือ ทํานอง: สมพล รุ่งพานิชย์)
ฉันไม่เคยรู้ คนที่สำคัญ นั้นมีค่าแค่ไหน
ฉันไม่เคยรู้ วันที่สวยงาม นั้นมีค่าเท่าไร
ไม่เคยรู้เวลาที่เรามีกัน นั้นดีเท่าไร
ไม่เคยรู้ว่าความคิดถึงมันทรมานแค่ไหน
ไม่เคย ไม่เคย ไม่เคย
เราจะคิดถึง คนที่สำคัญ เมื่อต้องจากกันไป
เราจะคิดถึง วันที่สวยงาม เมื่อเวลาผ่านไป
จะคิดถึงเวลาที่เรามีกัน เมื่อเธอต้องไป
และตอนนี้รู้ไหม ว่าฉันคิดถึงเธอมากแค่ไหน
ไม่เคย ไม่เคย จะลืม

8. ตัวอย่าง 3 - ซ่อนกลิ่น (ปาล์มมี่)
เนื้อร้อง : ปาล์มมี่ , วีรณัฐ ทิพยมณฑล , พีระนัต สุขสําราญ
ทํานอง : ปาล์มมี่ , วีรณัฐ ทิพยมณฑล

9. ตัวอย่าง 4 - อาวรณ์ (POLYCAT)
เนื้อร้อง: รัตน จันทร์ประสิทธิ์ (อ่าน บทสัมภาษณ์)

10. กิจกรรมที่ 3 จํานวนวรรค
ค่านํ้านม
แม่นี้มีบุญคุณอันใหญ่หลวง
แม่เฝ้ าหวงห่วงลูกแต่หลังเมื่อยังนอนเปล
แม่เราเฝ้ าโอ้ละเห่
กล่อมลูกน้อยนอนเปลไม่ห่างหันเหไปจนไกล
เมื่อเล็กจนโตโอ้แม่ถนอม
แม่ผ่ายผอมย่อมเกิดแต่รักลูกปักดวงใจ
เติบโตโอ้เล็กจนใหญ่
นี้แหละหนาอะไรมิใช่ใดหนาเพราะค่านํ้านม
ควรคิดพินิจให้ดี
ค่านํ้านมแม่นี้จะมีอะไรเหมาะสม
โอ้ว่าแม่จ๋า ลูกคิดถึงค่านํ้านม
เลือดในอกผสมกลั่นเป็นนํ้านมให้ลูกดื่มกิน
ค่านํ้านมควรชวนให้ลูกฝัง
แต่เมื่อหลังเปรียบดังผืนฟ้ าหนักกว่าแผ่นดิน
บวชเรียนพากเพียรจนสิ้น
หยดหนึ่งนํ้านมกินทดแทนไม่สิ้นพระคุณแม่เอย

11. กิจกรรมที่ 4 จังหวะ จํานวนคํา
ค่านํ้านม
แม่นี้มีบุญคุณอันใหญ่หลวง
แม่เฝ้ าหวงห่วงลูกแต่หลังเมื่อยังนอนเปล
แม่เราเฝ้ าโอ้ละเห่
กล่อมลูกน้อยนอนเปลไม่ห่างหันเหไปจนไกล
เมื่อเล็กจนโตโอ้แม่ถนอม
แม่ผ่ายผอมย่อมเกิดแต่รักลูกปักดวงใจ
เติบโตโอ้เล็กจนใหญ่
นี้แหละหนาอะไรมิใช่ใดหนาเพราะค่านํ้านม
ควรคิดพินิจให้ดี
ค่านํ้านมแม่นี้จะมีอะไรเหมาะสม
โอ้ว่าแม่จ๋า ลูกคิดถึงค่านํ้านม
เลือดในอกผสมกลั่นเป็นนํ้านมให้ลูกดื่มกิน
ค่านํ้านมควรชวนให้ลูกฝัง
แต่เมื่อหลังเปรียบดังผืนฟ้ าหนักกว่าแผ่นดิน
บวชเรียนพากเพียรจนสิ้น
หยดหนึ่งนํ้านมกินทดแทนไม่สิ้นพระคุณแม่เอย
1. ฝึกตบมือตามจังหวะ
2. สังเกต “คํา” กับ “จังหวะ”
(จังหวะยก - จังหวะตก)
บางคํา 4,2,1,1/2 จังหวะ
3. ลองเขียน “ท่อนแร็ป”
แล้วร้องให้ลงจังหวะและห้อง

12. กิจกรรมที่ 5 เนื้อร้อง ทํานอง
Havana
Hey
Havana, ooh na-na (ay)
Half of my heart is in Havana, ooh-na-na (ay, ay)
He took me back to East Atlanta, na-na-na
Oh, but my heart is in Havana (ay)
There's somethin' 'bout his manners (uh huh)
Havana, ooh na-na (uh)
……………………………………
แปลงเพลง Havana เป็นเพลงไทย
สังเกตเสียงวรรณยุกต์กับโน้ต
ระวัง! อย่าเพี้ยน อย่าเหน่อ
ชวนคิด - เนื้อหรือทํานองมาก่อน?

13. ฝึกฟัง อารมณ์เพลง

14. ทบทวนการเล่าเรื่อง: ที่มา-ที่ไป

15. กิจกรรมที่ 6 การเล่าเรื่อง
เล่าเรื่องต่อไปนี้ ด้วยทํานองเพลงที่กําหนด
หนูน้อยหมวกแดง
ซินเดอเรลล่า
แม่นาคพระโขนง
เทคนิค! วางโครงเรื่องก่อน ค่อยคิดคํา อย่าให้ “กลอนพาไป”

16. มุมมองกับการเล่าเรื่อง
หนูน้อยหมวกแดง
• หนูน้อยหมวกแดง: หลอกกันทําไม
• แม่: ถ้ารู้อย่างนี้ ฉันคงไม่ยอมให้เธอไป
• ยาย: ฉันเป็นได้แค่เหยื่อ
• หมาป่า: ตัวปลอม, คนที่เธอไม่รัก
• นายพราน: ยอมตายเพื่อปกป้องเธอ

17. กิจกรรมที่ 7 วิเคราะห์โครงสร้างเพลง
สังเกต “ท่อน” ของเพลง / รู้จักท่อนฮุค

18. กิจกรรมที่ 8 คําโดน ประโยคเด็ด
เขียนคําบอความรู้สึก แปลงเป็น “คําโดนๆ”
1 2 3 4 5
ตื่นเต้น
บูม บูม บูม*
ชีวิตราบเรียบ เธอเข้ามา กลัวแต่ยอม แค่ได้รัก
แล้วสร้างเรื่องราวบอกที่มา-ที่ไปของคํานั้น

19. ตัวอย่าง 5 - อ้าว
เนื้อร้อง-ทํานอง: ชนกันต์ รัตนอุดม

20. ตัวอย่าง 6 - ผู้สาวขาเลาะ
เนื้อร้อง-ทํานอง: อาม ชุติมา

21. ตัวอย่าง 7 - ยาใจคนจน
เนื้อร้อง-ทํานอง: สลา คุณวุฒิ,มนต์แคน แก่นคูน

22. ตัวอย่าง 8 - ประเทศกูมี (Rap Against Dictatorship)

23. ตัวอย่าง 9 - Make it happen
เนื้อร้อง-ทํานอง: อัจฉริยา ดุลยไพบูลย์

24. กิจกรรมที่ 9 ภาษาเพลง
การเปรียบเทียบ การอ้างถึง การเล่นคํา

25. ความรัก = บัตรเขย่ง
• ฉัน = ผู้สมัคร
• เธอ = ผู้เลือก
• คิดว่าเธอจะเลือก
แต่ผลออกมา
ไม่เป็นอย่างที่คิด
เพลง รักเขย่ง
พี่ ลงสมัคร
ฝากรักเป็น ผู้แทนใจ
พี่ไม่มี หุ้น ใด
ในหัวใจของใครคนอื่น
พี่รักเธอแน่
พูดไปไม่กลับคำคืน
หลับตาฝันครั้นตื่น
เธอ ประกาศคะแนน หัวใจ
หัวใจขยับ
รักเราก็เลย เขย่ง
เขาคงจะเก่ง
จึงมาคว้าเธอไปได้
ถึงพี่จะ ค้าน
ก็ไม่มีผลใด
หวัง อนาคตใหม่
ไม่แจก ใบแดง รักเรา
กกต ย่อมาจากกรรมเก่าตาม
ใกล้เธอทุกยามความดีก็ยังไม่ส่ง
ปิดหีบ ความรัก บอกลาแล้วความซื่อตรง
พี่เองก็คงต้องปลง ตัดสิทธิ์ หัวใจให้เขาโดยดี

26. ตัวอย่าง 10 - ไกลแค่ไหนคือใกล้ (getsunova)
เนื้อร้อง-ทํานอง: ปณต คุณประเสริฐ

27. ตัวอย่าง 11 - ชาวนากับงูเห่า
เนื้อร้อง: สีฟ้า ทํานอง: คมจักร บุญรอด;ชาลี สาลี่
ถ ้าเธอไม่อยากอยู่กับฉันจริงๆ
ยินยอมทุกสิ=งให ้เธอทิMงไป
ฉันขอแค่เพียงให ้เวลา หน่อยได ้ไหม
อยากเล่านิทานให ้ฟัง
ชาวนาคนหนึ=งมีชีวิตลําพัง
ไปเจองูเห่ากําลังใกล ้ตาย
สงสารจึงเก็บเอามาเลีMยงโดยไม่รู้
สุดท ้ายจะเป็นอย่างไร
* คอยดูแลด ้วยความจริงใจ
ห่วงใยและคอยให ้ความรัก
เป็นกังวลว่ามันจะตาย
เฝ้าคอยเอาใจทุกอย่าง
แต่สุดท ้ายชาวนาผู้ชายใจดี
ด ้วยความที=เขาไว ้ใจ
น่าเสียดาย...กลับต ้องตาย ด ้วยพิษงู
Solo:
นิทานมันบอกให ้ยอมรับความจริง
ว่ามีบางสิ=งไม่ควรไว ้ใจ
อะไรบางอย่างให ้ทําดีสักแค่ไหน
ไม่เชื=อง ไม่รัก ไม่จริง
(ซํMา * , * , *)

28. ตัวอย่าง 12 - รักในดวงใจนิรันดร์
เนื้อร้อง: ชนกพร พัวพัฒนกุล ทํานอง: อัจฉริยา ดุลยไพบูลย์

29. ลักษณะของเนื้อเพลงที่ดี
• โครงเรื่องดี สื่อความหมายชัดเจน มีความจริงที่สัมผัสได้ มีพัฒนาการทาง
อารมณ์ / เทคนิค: จิตนาการเหตุการณ์จากเล็กที่สุดไปหาเหตุการณ์ใหญ่
ที่สุด แล้วหาข้อสรุปในท่อนสุดท้าย เ/ หลีกเลี่ยงการขึ้นต้นเพลงด้วยเรื่อง
ราวใหญ่โต เพราะจะทําให้เล่าเรื่องต่อไปไม่ได้
• ขึ้นต้นดี เทคนิค: เราพูดถึงใคร พูดถึงอะไร พูดเมื่อไร พูดที่ไหน ใครเป็นผู้ฟัง
• ชื่อเพลงดี สนใจ สะดุดตาเมื่อได้เห็น สะดุดหูเมื่อได้ยิน ชื่อเพลงมักมาจาก
ท่อนใดท่อนหนึ่ง เช่น เรามีเรา บูมเมอแรง แต่บางเพลงก็ไม่ได้มาจากเนื้อ
เพลง เช่น คู่กัด บางเพลงคนจําคําแรกได้แต่จําชื่อเพลงไม่ได้ เช่น จันทร์กระจ่างฟ้า
ฟ้าลุ่มอิระวดี
(เขตต์อรัญ เลิศพิพัฒน์ 2545: 43-58)

30. อ้างอิง
• 10 เพลงที่ฟังใจแนะนําให้เด็กไทยฟัง
• เขตต์อรัญ เลิศพิพัฒน์. คิดคําทําเพลง: ศิลปะการแต่งเนื้อเพลงไทย.
กรุงเทพฯ: ชมรมคีตกวี, 2545.
• ชมรมนักแต่งเพลงลูกทุ่งอีสาน. หัดแต่งเพลงโดยวิธีธรรมชาติ. กรุงเทพฯ:
เคล็ดไทย, 2547.
• ทบทวนทฤษฎีการเขียนเพลง
• เทคนิคการเขียนเพลง 16 ขั้นเทพของการแต่งเพลง
• มาแต่งเพลงกันเถอะ
• อยากแต่งเพลงต้องเริ่มยังไง? งั้นเอาไป 11 เทคนิคจากคนแต่งเพลง
• อัสนี เสลภูมิ. ฅนเขียนเพลง. กรุงเทพฯ: ไพลิน, 2543.