1. DU U R Z A A M H E I D O NDERHOUD
Verdienen met duurzaam onderhoud
Een duurzaam MOP
Heeft u van uw meerjarenonderhoudsplan (MOP) al een duurzame versie, een
zogenaamde DMOP, gemaakt? Gebouwbeheerders die duurzaamheid integreren in hun
reguliere plannen genieten namelijk van een financiële borging om energiebesparingen en
een gezonder binnenmilieu te realiseren. NL Energie en Klimaat, divisie van Agentschap
NL biedt bruikbare informatie en ondersteuning om het duurzame
meerjarenonderhoudsplan te realiseren.
TEKST: HEIKE VOORBERG IOV AGENTSCHAP NL
Bij nieuwe gebouwen speelt duur- betering van het binnenmilieu is in van voordelen kleven aan duurzaam-
zaamheid al op de tekentafel, maar bestaande gebouwen vaak ver te heid; er valt zelfs geld te verdienen.
bij bestaande (utiliteits)panden is het zoeken. Erg jammer, want uit veel
vaak een ondergeschoven kindje. Een bestaande gebouwen lekt nu gewoon Een eerste en logische stap om deze
logische koppeling tussen gebouw- energie weg, terwijl er voor de winst te verzilveren, is door in het
onderhoud, energiebesparing en ver- gebouwbeheerder- en gebruiker tal meerjarenonderhoudsplan ook ver-
58 FACILITY MANAGEMENT MAGAZINE | 185 | NOVEMBER 2010

2. ONDERHOUD DUUR Z A A M H E I D
Bewuster omgaan met energievraagstukken
Basisschool De Waterwilg in Nootdorp is één van de 120 gebouwen van Lucas
Onderwijs, een onderwijsinstelling waar de gebouwbeheerders al jaren met
Slimme Energie
meerjaren onderhoudsplannen werken. Hierin staat onder meer wanneer het
In veel kantoorpanden, scholen en
schilderwerk moet plaatsvinden, de kozijnen moeten worden vervangen of
zorginstellingen wordt onnodig veel
wanneer het dak aan renovatie toe is. Directeur Suzan de Winter: ‘Hieraan
energie verbruikt. Dat betekent niet
koppelen we dan een standaardoplossing. Door nu ook energiebesparing en
alleen een (te) hoge energierekening,
het binnenklimaat mee te nemen, komen er heel andere oplossingen in beeld.
maar ook klachten van gebruikers.
Neem verlichting in de lokalen: normaal gesproken vervangen we de tl-bui-
Slimme Energie helpt facility mana-
zen en dat is het dan. Maar we denken nu ook aan het vervangen van de
gers en gebouwbeheerders om ener-
armaturen en het toepassen van ledverlichting. Dat is een behoorlijke inves-
giebesparing te realiseren. Dit zorgt
tering, maar die verdienen we weer terug. Leg je het ambitieniveau nog hoger,
voor verbetering van het milieu,
dan kunnen we bijvoorbeeld denken aan het combineren van ledverlichting
meer comfort en betere werkpresta-
met aanwezigheidsdetectie. Ongeacht welk ambitieniveau je uiteindelijk
ties en bovenal een aanzienlijke kos-
kiest, dankzij een duurzame MOP ga je bewuster om met energievraagstuk-
tenbesparing. Kijk op www.slimme-
ken. Je eigen kijk op onderhoud verbreedt.’
energie.nl voor meer informatie over
Meijering vult aan: ‘De pilot bij De Waterwilg heeft duidelijk gemaakt dat ook
maatregelen, hulpmiddelen, praktijk-
in dit betrekkelijk nieuwe pand een pakket van maatregelen relatief snel tot
voorbeelden en financieringsmoge-
netto kostenbesparingen leidt. Een aantal maatregelen kan in de nabije toe-
lijkheden.
komst worden uitgevoerd, in combinatie met meerjaren onderhoud en zo hel-
pen om energie te besparen en de huisvestingskosten voor de school te
beperken’.
betermaatregelen ten aanzien van Ook de gebruikte softwarepakketten beter isolerend glas, zonwerend
duurzaamheid op te nemen. Aan de zijn meestal niet ingesteld op duur- glas, kozijnen waarin beter regel-
hand van zo’n duurzaam meerjaren- zaam beheer en onderhoud: deze bare roosters of andere te openen
onderhoudsplan (DMOP) kan op nemen in de berekening geen energie- delen zijn opgenomen die het bin-
geplande en ongeplande onderhouds- kosten(besparing) op en ook de tech- nenmilieu verbeteren, waardoor
momenten beter gestuurd worden nische- en economische levensduur besparing en dus winst in het ver-
op energiebesparende en duurzame
oplossingen. Dat voorkomt verspil-
ling en zorgt voor besparing en Uit veel bestaande gebouwen lekt
winst in de toekomst.
nu gewoon energie weg
Kansen voor verbetering
De huidige meerjarenonderhouds-
plannen en het bijbehorende dage- en het effect op het verblijf- en schiet ligt.’ En de meerinvestering,
lijkse beheer en onderhoud richten werkklimaat worden niet meegeno- hoe zit het daar dan mee? ‘Die ver-
zich volgens Bert Meijering, advi- men. Hierdoor weten gebouwbeheer- dient u snel terug met de energie
seur bij Agentschap NL, vooral op ders vaak niet wat de financiële voor- die u bespaart en de verlaging van
de beoordeling van de instandhou- delen zijn van duurzame onder- het ziekteverzuim en de verbetering
ding van de oorspronkelijk bouw- houdsoplossingen zoals ledlampen, van de arbeidproductiviteit’, weet
technische situatie van het gebouw. schakelklokken, decentrale HR- Meijering. ‘Soms loont het zelfs om
‘Er wordt daarbij beperkt rekening ketels en isolatie, energiezuinige het moment van vervanging naar
gehouden met energiebesparing ventilatie en dergelijke. voren trekken: vanwege de langere
en het verbeteren van het binnen- besparingstijd kost de investering je
klimaat van gebouwen en voor Energiebesparing en beter uiteindelijk niets extra’s. Sterker
dergelijke maatregelen wordt dus binnenmilieu nog: sommige maatregelen leveren
ook geen budget gereserveerd. Als Door energiebesparende maatrege- zoveel besparing op dat ze zelfs na
onderhoud aan de orde is, lijkt het len en maatregelen ter verbetering de terugverdientijd gedurende tien
logisch om meteen ook naar de van het binnenmilieu te combine- jaar geld opleveren.’
energiezuinigheid te kijken. Als een ren met geplande momenten van
verwarmingsketel aan vervanging onderhoud – en er in het onder- De winst komt volgens Meijering
toe is, wordt die echter vaak door houdsplan geld voor te reserveren – niet alleen voort uit energiebespa-
een vergelijkbaar model vervangen. is veel winst te behalen. ring. ‘Een duurzaam onderhouden
De vraag of er een zuiniger type pand is toekomstklaar, gaat langer
ketel of een zuiniger warmteopwek- ‘U kunt natuurlijk op een vast mee en stijgt bovendien in waarde.
kingsconcept kan worden geplaatst, moment de kozijnen vervangen en Ook de gebruikerstevredenheid stijgt,
wordt vaak niet gesteld. De duur- het daarbij laten’, aldus Meijering. omdat een duurzame investering
zame investeringen blijven uit, net ‘Maar u kunt zich ook afvragen of vaak het binnenmilieu en comfort
als de extra winst die hieruit kan het niet beter is om op dat soort verbetert. Dit duurzame en prettiger
worden gehaald’. momenten meteen te investeren in verblijf- en werkklimaat voor bezoe-
FACILITY MANAGEMENT MAGAZINE | 185 | NOVEMBER 2010 59

3. ONDERHOUD DUUR Z A A M H E I D
Stappenplan voor het opstellen van een DMOP
Tips & tricks voor duurzaam
• Onderzoek op het moment waarop het meerjaren onderhoudsplan geactuali-
onderhouden
seerd wordt wat voor uw gebouw(en) de gewenste duurzaamheidambitie is
• Kijk met andere ogen naar het
en welke maatregelen hiervoor getroffen kunnen worden;
eigen gebouw;
• Dien op directieniveau concrete duurzaamheidambities in, helder geformu-
• Gebruik ‘natuurlijke’ vervan-
leerd. Trek de ambities voor gebouwkwaliteit breder dan alleen de techni-
gingsmomenten voor investe-
sche kwaliteit van de oorspronkelijke gebouwelementen, kijk ook naar de
ringen in energiebesparing, de
gebruikerswensen;
terugverdientijd is dan kort;
• Gebruik de beschikbare tools op het gebied van energiebesparing en
• Denk niet alleen in termen van
binnenmilieu. Denk aan het Energie Prestatie Advies Utiliteitsbouw (EPA-U),
investeringen, denk in termen
het Energie & Binnenmilieu Advies (EBA) en de Installatie Performance
van kosten én baten;
Scan (IPS);
• Denk bij onderhoud niet alleen
• Leg de duurzaamheidambities en doelstellingen vast in het ondernemings-
aan techniek maar ook aan de
en/of huisvestingsplan;
omgang met de techniek;
• Overweeg bij het nemen van beslissingen niet alleen de meerjaren onder-
• Gebruik kennis die al aanwezig
houds- en beheerskosten, maar ook de kosten en opbrengsten over een
is in de organisatie;
langere termijn;
• Start met 10 procent besparing
• Betrek ook eventuele huurders in het besluitvormingsproces, overleg over
zonder investering en ga dan
het evenredig verdelen van de kosten en opbrengsten van bepaalde maat-
pas investeren;
regelen;
• Als je investeert, ga dan uit van
• Integreer verantwoordelijkheden op het gebied van duurzaamheid in de
de gebruiksduur van het
functieomschrijvingen van facilitair managers en beheerders;
gebouw. Na de terugverdientijd
• Schakel adviseurs in die expertise hebben op het gebied van onderhoud,
blijven maatregelen immers
beheer en duurzaamheid;
soms nog meer dan tien jaar
• Monitor – bijvoorbeeld via een energie- of gebouwbeheersysteem – of de
geld opleveren.
doelstellingen worden bereikt.
kers en personeel, draagt op zijn berekent en rapporteert. Samen wijzen uit dat wie een DMOP opstelt
beurt weer bij aan een positief zoekt u antwoord op vragen als: en bijbehorende duurzame maatre-
bedrijfsimago.’ waarop kunnen we energie bespa- gelen neemt, relatief snel tot netto
ren? Wat verbetert het binnenkli- kostenbesparingen komt en zelf
Onderhoud onder de duurzame maat en levert deze combinatie op gaat verdienen.
loep termijn een besparing en dus winst
Uitgaande van het winstpotentieel, op? Op die manier wordt duurzaam Agentschap NL heeft op basis van
wordt een DMOP ook op strategisch onderhouden stapje voor stapje de ervaringen met de pilots een bro-
niveau een belangrijk document. geïntegreerd in uw gebouw(en). chure ontwikkeld voor facility mana-
Het zorgt er bovendien voor dat
het facilitair management zich
gesteund voelt door de directie om ‘Soms loont het zelfs om het moment
bij onderhouds- en beheersbeslis-
singen een bredere, duurzamere van vervanging naar voren trekken’
afweging te maken. De duurzame
doelen brengen bovendien een expli-
ciete verantwoordelijkheid van de Agentschap NL - NL Energie en gers, gebouwbeheerders, advies-
gebouwbeheerder of facility mana- Klimaat helpt u graag op weg met bureau en gebouweigenaren, die
ger met zich mee. Het maakt het meer informatie en advies, onder duurzaamheid in hun reguliere
immers logisch om op de natuur- meer op basis van de kennis die meerjaren onderhoudsplannen wil-
lijke vervangingsmomenten te kie- zij samen met de afdeling Gebouw- len integreren. De brochure ‘Verdie-
zen voor een duurzame oplossing. management van Planon opdeed nen met duurzaam onderhoud’
Zo worden de duurzame overwegin- met een drietal pilots. Voor het Lucas vindt u op: www.slimme-energie.nl.
gen en investeringen niet alleen Onderwijs in Den Haag, GGZ Nijme-
meegenomen op het moment van gen en Aegon bedachten ze scenari-
grote renovaties, maar ook welover- opakketten met duurzaamheids-
wogen in een eerder stadium. maatregelen die corresponderen
met verschillende ambitieniveaus.
Aan de slag Er hangt namelijk nogal wat vanaf
Om het meerjaren onderhoudsplan of u van energielabel F naar E wilt
duurzaam in te steken, is het nodig gaan of van F naar D. Elk scenario is
om andere eisen te stellen aan de doorgerekend en vormt in feite een
prognoses voor onderhoud. Ook is businesscase, waardoor het inzichte-
het belangrijk een onderhoudsadvi- lijk is hoeveel elk scenario oplevert,
seur aan te trekken met verstand in termen van geld en energiebespa-
van energie en binnenmilieu, opdat ring, en op welke termijn. De pilots
diegene op de juiste manier meet, laten positieve resultaten zien; ze
FACILITY MANAGEMENT MAGAZINE | 185 | NOVEMBER 2010 61