1.
ФИЗИОЛОГИЈА НА РАСТЕНИЈАТА
Воден режимна растенијата
Физиологијатанарастенијатаги проучувабиолошкитепроцесиворастението.
Оваанаучнадисциплинасе занимавасо изучувањена животнитепроцесина
растенијата. Со растителнатафизиологијасе изучуваат фундаменталнитепроцеси
какоштосе: фотосинтеза, дишење, исхрана, функционирањенарастителните
хормони, тропизам, фотопериодизам, транспирација, функционирањенастомите,
’ртење на семињата, дормантност, односотнарастенијатаспремабиотичкии абиотички
факториимногу други процесикоиго условуваат нормалниот
раст,развој,размножување, стареењеи угинувањена растенијата.
1.Физиологијатагипроучувапојавитештосеодвиваатво организмот нарастението,како
штосе: размена на материи, размножување, растење, развиток идвижење.
2. Воден режим на растенијата
Примањето вода од околината, патот наводатаниз растението и нејзиното учествово
физиолошкитепроцеси–
какои испуштањeто водавонадворешнатасрединае воден режим на растението.
3.Односот меѓу применатаииспуштенатаводае воден балансна растението.
4. Примањето на вода зависи од :кореновиотсистем, физичкитесвојства
на почватаитипот*на водата вопочвата.
*Водатаво почвата се наоѓа како:
-гравитациона(гиисполнувапоголемитепразнининапочвата,брзо
истекуваво долнитеслоевина почвата)– делумнодостапназа растенијата- капиларна
(ги исполнувакапиларитенапочвата)- достапназарастенијатанајзначајна за растенијата
-не истекуваподдејство на гравитационитесилисе задржуваво порите- хигроскопска
(ги обвиткувачестичкитенапочвата– не им е достапнанарастенијата.
5.Примање на вода во растението
-Растенијабезкорен(алги ,мовови)-примаат H2Oсо целата површина.
-Растенијасо кореновсистем* – преку кореновитевлакна
Кај копненитерастенијавообичаено коренот е во контакт соводата, затоа
со тек на еволуцијатапосебно исе прилагодил завршењена таа функција.
Коренот водатаја примапреку кореновивлакненца, адо сите надземни
деловина растението ја пренесувапреку ксилемскиелементи(трахеидии
трахеи)

2.
Кореновите влакннца се
многубројни –
425 на 1mm2 (кај пченка)
800 1mm2 (кај даб)
Ја зголемуваат апсорпционата
површина 4-40 пати
Должина од 0,1 до 8 мм
Живеат неколку дена, по што
одумираат,не се развиваат во
6. Сила на цицање-e СПОСОБНОСТ НА КЛЕТКАТА ДА ВПИВА ВОДА
Што е тургор?
Во растителна клетка, клеточниот ѕид е комплетно порозен и пропушта
вода.
Кл. мембрана и тонопластот (вакуоларната мембрана) се селективно
пропустливи: водата лесно минува низ нив во двете насоки (надв. средина
– клетка) , но не и растворените минерални соли и шеќери.
Вакуолата во клетката содржи раствор на соли и шеќери. Вакуоларниот
сок е поконцентриран од околната- и ќе има поголем осмотски
потенцијал - ќе може да прими повеќе вода што ќе доведе до поголем
осмотски притисок (ОП)
Кога има повеќе вода надвор од клетката (хипотонична средина) , водта по
пат на осмоза ќе навлезе во вакуолата.Вакуолата ќе набабри и ќе ја турка
цитоплазмата-притискајќи на клеточниот ѕид.
Овој притисок на вакуолата наспрам клеточниот ѕид е тургорен притисок.
Тој ја прави клетката многу цврста. За растението велиме дека е во
состојба на тургор
Клеточниот ѕид е еластичен (целулозно- пектинска градба) ,но не е
бесконечно растеглив. Растеглив е до одредена граница, (вакуолата не
може да продолжи да се шири.) по што запира натамошното навлегување
вода во клетката.
Клетката апсорбира вода по пат на осмоза Кл. ѕид го ограничува
ширењето на клетката

3.
Притисокот кој вакуолата го врши врз клеточниот ѕид е тургорен притисок (Т).Нему му се спротивставува притисокот на клеточниот
ѕид врз клетката.(ПЅ) Овој притисок по големина е еднаков на тургорниот , но во спротивна насока. Значи, навлегувањето вода
во растението не зависи само од осмотскиот притисок (ОП)-концентрацијата на осмотски активните супстанци
во вакуолата, туку и од притисокот на клеточниот ѕид (ПЅ) врз клеточната содржина. И одредено е со разликата на овие две
големини : Одтаму, Сила на цицање = (ОП)- (ПЅ)
Или, ако количеството вода во клетката е мало, концентрацијата на вакуоларен сок е голема, а
вредностите на тургорниот и притисокот врз клеточниот ѕид се =0 Т=(ПЅ)=0, па затоа силата на цицање е
еднаква на осмотскиот притисок во вакуолата Клетката тогаш почнува да прима вода, заради што вакуолата
се шири, и почнува да расте тургорниот притисок. Тој во еден момент ќе стане еднаков на осмотскиот
притисок во вакуолата (ОП)=Т, и клетката ќе престане да прима вода, силата на цицање е =0
Ако тургорот е низок –силата на
цицање расте, ако е висок – го
запира
навлегувањето на вода.

4.
Доколку сите клеткиво растениетосе во тургор.Растението ќе биде
цврсто и исправено и лисјата ќе му се раширени.
Што е сила на цицање-?
Тоа е сила со која растителната клетка впива вода (од подлогата
или од друга жива клетка)
Еднаква е на разликата меѓу осмотскиотпритисок(ОП) на
вакуоларниотсок и притисокотна ѕидот(ПЅ)= или тургоровиотпритисок
(ТП): Сила на цицање = (ОП)- (ПЅ)
Тургоровиотпритисок(TП)e притисок на клеточнатасодржина врзѕидот,a
ѕидниотпритисок (ПЅ)e притисокот на ѕидотврз содржината на клетката
Ѕидниотпритисок (ПЅ)e по големина еднаков сотургорниотно е
со спротивна насока.
7.Апсорпција на вода преку кореновиотсистем:
(Како водата и растворените минерални материи навлегуваат од почвата во
коренот?
Илјадници тенки кореновивлакна на секој корен, кои се во
контакт со
честичките на почвата овозможуваатбрзо навлегување на
водата во
растението.
Примањетовода од почвата може да биде:
А) Активно, условено од: осмотскипритисок и метаболички
процеси
Тоае земање вода од надворешната срединасо помош на
активен
транспорт на клетките на коренот при што се троши енергија.
Доказ
за активно земање вода е појавата да растение зема вода и во
одсуство на транспирација т.е кога на растението ќе му го
одсечеме
надземниот дел -па на местото на пресекотќе се лачи течност.
Со активно внесување на јони -се зголемува
концентрацијата
насоливоклеткитена кореновите влакна во однос на почвата , ш
то е важен услов за впивање вода од почвата.

5.
Б) Пасивно, се заснова на физички принципи (како последица на намалување на водата поради
интензивна транспирација.- губење на вода преку листовите.Со тоа се создава воден дефицит во
листовите кој се пренесува од една на друга клетка на останатите органи се до кореновите
влакна.
За примање вода од почвата,растенијатадодатно: -Мораат да ја совладаат и силата на цицање на
почвата. Осмотски потенцијал.Притисокот со кој чистата вода влегува во поконцентрираниот
раствор = зависи од осмотскиотпотенцијал на раствороти е еднаков на разликата на осмотскиот
потенцијал на внатрешниот и надворешниот раствор.Со зголемување на концентрацијата на
растворените честички - осмотскиотпотенцијал станува понегативен. Вредностите на осмотскиот
потенцијал се различни и кај исто растение во различни органи и ткива. Постои разлика и во
содржинатана вода меѓу клеточните структури:кл.ѕид, протоплазма и вакуола. Тоа го
овозможувадвижењетона вода низ клетката,а потоа и низ соседните клетки.– се до
внатрешните слоеви и до спроводните елементи (трахеиди и трахеи) -Кога клеточниот ѕид на
кореновите влакна е дехидриран, тој развива сила на цицање,ја впива водата која од него оди во
протоплазмата, а од тука во вакуолата, по што тој е обезводнети повторно може да прими
ново количество вода од почвата.Од вакуолата, водата се предава на протоплазмата на соседната
клетка – која на ист начин натаму ја предава на клетките со кои граничи.

6.
Коренот ја апсорбира водата преку кореновите влакна. За водата да влезе во кореновото влакно,
концентрацијата на клеточниот сок мора да е поголема од концентрацијата на околината – што
се обезбедува со непрекинат активен транспорт на минерални материи од почвата. (За ова е
неопходна енергија- која се добива во процесот на клеточно дишење – и кој во коренот се одвива
многу интензивно.За дишење е потебен кислород – па за земање вода од почвата неопходен услов
е да има добра аерација (воздух) во почвата. Кога водата со силата на цицање ќе навлезе во
кореновото влакно, таа натаму низ живите клетки на коренот се движи кон централниот
цилиндер бидејќи секој подлабок слој има поголема сила на цицање. Внатрешните клетки
имаат поголем осмотски притисок од периферните клетки на коренот.
-Колку клетките на кората на коренот се повнатре, толку нивната сила на цицање е поголема во
споредба со периферните клетки.
Концентрацијата на осмотски активните материи е најголема во
спроводните елементи на ксилемот, а најмала во кореновите влакна.
Затоа,силата на цицање расте во насока кор.влакна →спров.снопче.
-
Осмотскиот притисок - расте од периферијата кон внатрешноста и од
основата кон врвот .Во листовите е поголемодошто во коренот.
8.Спроведување на водата во растението
:
Се врши на 2 начина:
А) преку спроводните елементи (трахеиди и трахеи)-брзо
Б) надвор од нив (хоризонтално) од клетка во клетка-бавно
Спроведувањето на водата низ спроводните елементи се врши
со присуство на следниве сили:
-коренов притисок – (1 atm)) сила со која водата се движи на мало
растојание од местото на примањето.

7.
• -кохезиони силимеѓу воденитемолекули–го одржуваатконтинуитетотна
водениот столб.До прекинна водениот столб доаѓа приповреда и тогаш во
него навлегува воздух.
• -транспирација– главна двигателна сила за спроведувањена водата на
големивисочини
Кохезија е сила на привлекување меѓу блиски молекули . Благодарение на
водородните врски меѓу водените молекули , водата е компактна
=кохезиона.
Коренов притисок:
Кога ќе пресечеме некое стебло веднаш над коренот, на пресечената
површина се јавуваат капки течност- која од коренот се потиснува нагоре
(пр. солзење на лозата при кастрење). Ваквата појава укажува дека постои
сила -која водата ја потиска нагоре, а која потекнува од кореновиот систем.
Таа сила е коренов притисок, истата може да се измери со цевка и
манометар

8.
Се смета дека живите клетки на коренот со помош на активен транспорт
внесуваат јони во внатрешноста на ксилемските садови. На тој начин
водата со осмоза навлегува однадвор (помала концентрација на соли) во
внатешноста на садовите и се качува во нив. Големините кои кореновиот
притисок може да ги достигне, никогаш немаат вредности - со кои би
можеле да ја искачат водата до висина на крошните и листовите. За ова
сепак главна улога има транспирацијата.
Од стеблото водата се движи до
листовите. Спроводните снопчиња од
стеблото завршуваат во мезофилот на
листот, каде од една до друга
клетка, водата патува како резултат на
силата на цицање меѓу нив.
Епидермалните клеки први дехидрираат
(вакуоларниот сок
им станува поконцентриран), па имаат
поголема сила на цицање од соседните
клетки, а тие од спроводните снопчиња
(ова е исто како кај коренот– но,
спроведувањето на на водата е во
обратна насока).