1. บทที่ 4
การขยายพันธุ์
พืชผักสวนครัว
Add your company slogan
www.themegallery.com LOGO

2. การขยายพันธุ์
การทวีจำานวนต้นพืชผักให้มมากขึ้นจาก
ี
ที่มอยู่ แต่ไม่รวมถึงการเพิ่มจำานวนด้วยวิธี
ี
นำาต้นพืชผักมาจากที่อื่น
www.themegallery.com

3. การขยายพันธุด้วยเมล็ด
์
1. การเพาะกล้า
(Transplantation)
1.1 การปลูกลงในแปลงโดยตรง :
หยอดเมล็ด
เมล็ดผักที่มีขนาดใหญ่
การปลูกพืช • ถั่วลันเตา ถั่วพุ่ม
ผัก ถัวฝักยาว
่
1.2 การปลูกโดยการเพาะกล้า ล
ข้าวโพดหวาน พืชตระกู :
ทำาได้ 2 •
ผักที่มขนาดเมล็ดเล็ก
แตง ี
วิธี
• มะเขือ มะเขือเทศ ฯลฯ
• ผักกาดหัว แครอท
• พริก พืชตระกูลกะหลำ่า ฯลฯ
www.themegallery.com

4. การปลูกโดยการเพาะกล้า
1. การเพาะในภาชนะ
2. การเพาะในแปลงเพาะ
www.themegallery.com

5. 1. เพาะในภาชนะ
 นิยมกับพืชผักที่ปลูกแบบประณีต
 สะดวกในการดูแลรักษา
 ผสมวัสดุเพาะได้ตามความต้องการของ
ชนิดพืชผัก
 เพาะได้ทุกฤดูกาล
 ได้ขนาดต้นกล้าสมำ่าเสมอ
 เหมาะกับผักที่มเมล็ดราคาแพง
ี
 ใช้พื้นที่เกิดประโยชน์สูงสุด
 ประหยัดค่าใช้จ่าย ฯลฯ www.themegallery.com

6. 2. การเพาะปลูกในแปลง
เพาะ
 เหมาะกับผักที่ปลูกในฤดูกาล
 ต้องการกล้าจำานวนมาก
 ต้นทุนตำ่า
 เปอร์เซ็นต์รอดหลังย้ายปลูก : ปลูกซ่อม
 จำากัดเรื่องฤดูกาล ฯลฯ
www.themegallery.com

7. การเลือกพื้นทีสำาหรับทำา
่
แปลงเพาะ
1. ไม่ควรเคยผ่านการปลูกพืชผักชนิดนันมา
้
ก่อน
2. ใกล้แหล่งนำ้า
3. สะดวกต่อการปฏิบัติดแลรักษา
ู
4. ได้รบแสงแดดตลอดทั้งวัน
ั
5. ดินมีความอุดมสมบูรณ์
6. นำ้าไม่ท่วมขัง ฯลฯ
www.themegallery.com

8. การเตรียมแปลงเพาะ
1. กำาจัด 3. ยกแปลง 5. ใส่ปุ๋ยคอก
วัชพืชออก สามเหลียม ่ & ปุ๋ย
จาก แล้วตาก หมักหรือ
แปลง ดินให้แห้ง ปูนขาว
2. ขุดพลิก 4. ย่อยดิน & 6. ย่อยดิน
หน้าดิน เก็บ และ
วัชพืชออก
9. ใส่สารเคมี 7. ยกร่องทำา
คลุกเคล้า
ป้องกัน แปลง
ปุ๋ย
กำาจัดแมลง 8. ใส่ปุ๋ยเคมี
(กรณี สูตร
จำาเป็น) 15-15-15 หรือ
เหตุ : แปลงเพาะนิยมขนาด 1 x 4 เมตร 12-24-12
www.themegallery.com

9. การฆ่าเชือโรคบนแปลง
้
เพาะกล้าผัก
1.ขุดพลิกหน้าดินตากแดด
2.เก็บชิ้นส่วนของพืชออกให้หมด
3.คั่วดิน
4.เผาดินบนแปลง
5.ใช้ฟอร์มาลีนผสมนำ้าอัตรา 1 : 200 ส่วน
ราดลงแปลงใช้ผ้าคลุม 2-3 วัน
เปิดทิงไว้ 7 วัน
้
6.ใช้สารกำาจัดเชื้อราผสมนำ้ารด
www.themegallery.com

10. วิธีการเพาะเมล็ดในแปลง
เพาะ
1. นำาเมล็ดไปทดสอบความงอก
2. นำาเมล็ดไปทำาความสะอาด
3. ทำาลายสภาพการพักตัว & กระตุนการงอกของ
้
เมล็ด
4. แต่งผิวหน้าดินแปลงเพาะ
5. ใช้ไม้กรีดเป็นแถวลึก 1-2 ซม. แต่ละแถวห่าง
1-3 นิว
้
6. นำาเมล็ดผึ่งในที่รมให้แห้ง
่
7. โรยเมล็ดลงในร่อง
8. ใช้ไม้ปาดผิวหน้าดินกลบเมล็ด
9. ผสมทรายหรือขี้เถ้าแกลบคลุกกับเมล็ดผักที่มี
ขนาดเล็ก www.themegallery.com

11. วิธีการเพาะเมล็ดใน
ภาชนะ
1.เตรียมภาชนะ วัสดุเพาะ และเมล็ด
2.กรอกวัสดุเพาะลงในภาชนะ
3.หยอดเมล็ด
4.ให้ความชื้น
5.การดูแลรักษารักษาอื่น ๆ ฯลฯ
www.themegallery.com

12. เทคนิคทีใช้ปฏิบัติกับ
่
เมล็ดก่อนเพาะ
1.แช่นำ้าเย็น
2.แช่นำ้าอุ่น
3.แช่สารเคมี
4.การปฏิบัติอน ๆ
ื่
www.themegallery.com

13. การปฏิบัติดูแลรักษาต้น
กล้า
1.การให้แสงแดด
2.การให้นำ้า
3.การให้ปุ๋ย
4.การป้องกันโรค & แมลง ฯลฯ
www.themegallery.com

14. ลักษณะของต้นกล้าที่ดี
1.ปราศจากการเข้าทำาลายของศัตรู
2.มีความสมบูรณ์และปกติ
3.เปอร์เซ็นต์รอดตายสูง
4.มีขนาดใหญ่ & แข็งแรง
5.ความแตกต่างของ Top/Root น้อย ฯลฯ
www.themegallery.com

15. การย้ายกล้าผัก
1. การถอนย้ายกล้า 2. การถอนย้ายกล้า
เพื่อนำาไปชำา เพื่อลงแปลงปลูก
•
ต้นกล้าขึ้นหนา •
ย้ายเมื่อต้นกล้าสมบูรณ์
แน่น เต็มที่
• ควรทำาเมื่อต้น • ก่อนถอนกล้าควรรดนำ้า
กล้ามีใบจริง ให้ชมุ่
2-3 ใบ • ควรถอนให้มีรากติดมา
มากที่สุด www.themegallery.com

16. เทคนิคการปฏิบัติก่อนย้าย
กล้าผัก
 ควรทำาการ Hardening เพื่อ
1. ทำาให้เนื้อเยื่อพืชเหนียว
2. มีอาหารสำารองภายใต้ต้น
3. เปอร์เซ็นต์การรอดหลังย้ายปลูก
สูง
www.themegallery.com

17. วิธีการทำา Hardening
1.งดการให้นำ้า & ให้นำ้าน้อยลงประมาณ 1
สัปดาห์
2.ให้นำ้าตาลทรายความเข้มข้น 10% ฉีด
พ่นทุกๆ 2 วัน นาน 1 สัปดาห์
www.themegallery.com

18. หลักการพิจารณาทัวไปใน
่
การย้ายต้นกล้าผัก
1.การย้ายกล้าเล็กเกินไป มีปัญหาเรื่องการ
ดูแล
2.การตั้งตัวของต้นกล้าขึ้นอยู่กับความ
สามารถในการดูดนำ้า
3.ต้นกล้าสร้างรากใหม่ได้เร็ว ตั้งตัวได้เร็ว
4.ต้นกล้ารากขาดมากขณะถอน & ขนย้าย
จะมีการเจริญทางลำาต้นมากกว่าราก
5.ต้นกล้าที่ไม่มการย้ายปลูก ระบบรากจะ
ี
เจริญเร็วกว่าลำาต้น ฯลฯ
www.themegallery.com

19. การปฏิบัติดูแลรักษาผัก
หลังปลูก
1.ทำาร่มพลางแสงแดด
2.รดนำ้าให้ความชื้น
3.พรวนดินกำาจัดวัชพืช
4.ให้ปุ๋ยตามความจำาเป็น
5.หมั่นตรวจดูปัญหาเกี่ยวกับโรค & แมลง
ศัตรูผัก
6.การปฏิบัติอนๆ เช่น การคลุมดิน การทำา
ื่
ค้าง การตัดแต่ง
การจัดยอดและเถา ฯลฯ www.themegallery.com

20. การเก็บเกี่ยว
พืชผัก
www.themegallery.com LOGO

21. วิธีการเก็บเกี่ยวพืชผักที่
ถูกต้องควรทราบ
1.อายุของพืชผัก
2.วิธีการเก็บเกี่ยว
3.การลดความสูญเสียหลังการเก็บเกี่ยว
ฯลฯ
www.themegallery.com

22. การขยายพันธุ์ด้วยวิธการใช้
ี
ส่วนต่างๆของพืชผัก
1. การตอน
2. การปักชำา
3. ฮอร์โมนพืช
www.themegallery.com

23. 1. การตอน (Layering)
การทำาให้กิ่งพืชเกิดราก ขณะที่ยังติดอยู่
กับต้นแม่ เมื่อกิ่งออกรากดีแล้วก็จะถูกตัด
ไปปลูก ต้นที่ปลูกตั้งตัวได้แล้วก็จะกลาย
เป็นพืชต้นใหม่ต่อไป
www.themegallery.com

24. ประโยชน์ของการตอนกิ่ง
1.สามารถทำาให้พืชหลายชนิดที่ไม่ออก
รากด้วยการปักชำา ออกรากได้ด้วยการ
ตอน
2.เป็นวิธีที่ทำาได้ง่าย ทำาได้ทั้งกลางแจ้ง &
ในร่ม
3.สามรถทำาได้ผลดี ไม่ต้องใช้ฝมือ ี
4.ได้ต้นพืชที่มีขนาดโตกว่าการขยายพันธุ์
ด้วยการปักชำา
www.themegallery.com

25. ข้อเสียของการตอน
1. ราคาค่อนข้างแพง
2.่งตอนมีขนาดโต การย้ายปลูกทำาได้ยาก
กิ
3. จำานวนกิ่งที่ตอนได้ต่อต้นน้อย
4. เป็นวิธีการที่ยุ่งยาก
www.themegallery.com

26. อุปกรณ์ในการตอนกิ่ง
มีด
เชือกฟาง &
พลาสติก
ต้นพันธุ์พืช ขุยมะพร้าว
ฮอร์โมนพืช
www.themegallery.com

27. วิธีการตอนกิ่ง
1.ควั่นกิ่ง
2.แกะเปลือกออก
3.ขูดเยื่อเจริญออก
4.กรีดบริเวณออกรากให้เป็นแผล
5.หุ้มด้วยวัสดุปักชำา
6.หุ้มด้วยพลาสติก & มัดเชือกให้แน่น
7.เมื่อออกรากพอสมควรจึงตัดย้ายไปชำา
& ปลูก ฯลฯ
www.themegallery.com

28. 2. การปักชำา (Cutting)
การตัดส่วนหนึ่งส่วนใดของต้น รากหรือ
ใบพืชผัก ไปไว้ในที่ ๆ เหมาะสม โดยส่วน
นั้น ๆ สามารถเกิดรากและแตกยอดเป็นพืช
ต้นใหม่ที่มลักษณะเหมือนต้นแม่ทุกประการ
ี
www.themegallery.com

29. ประโยชน์ของการปักชำา
1. ทำาง่าย
2. ลงทุนน้อย
3. ได้ต้นพืชปริมาณมาก
www.themegallery.com

30. อุปกรณ์ในการปักชำา
• พันธุ์ • วัสดุ •
พืช เพาะ ฮอร์โมน
ทราย : ขี้ พืช
• มีด เถาแกลบ
• กรรไกร อัตราส่วน
1:1
www.themegallery.com

31. วิธีการปักชำา
1.เลือกกิ่งพืช (กิ่งอ่อน, กึ่งอ่อนกึ่งแก่, กิ่ง
แก่)
2.ตัดใบออก 1 ใน 3
3.ตัดกิ่งปักชำายาวประมาณ 3-5 นิ้ว เป็นรูป
ปากฉลาม
4.ทารอยแผลบริเวณรอยกิ่ง
5.จุ่มฮอร์โมน แล้วผึ่งให้แห้งในที่ร่ม
6.นำาไปปักชำาในวัสดุที่เตรียมไว้
7.ให้ความชื้น ฯลฯ www.themegallery.com

32. 3. ฮอร์โมนพืช
 เป็นสารอินทรีย์ที่เกิดขึ้นในพืช
 ได้จากการสังเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ
เคมี
www.themegallery.com

33. ออกซิน (AUXIN)
1 2
IAA IBA
AUXIN
3 4
NAA 2,4-D
www.themegallery.com

34. www.themegallery.com LOGO