1.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
1
Gãy xương sọ
(skull fracture)
- Gãy xương sọ thường gặp trong cả tổn thương não do chấn thương kín và tổn thương não do vết thương hở, là dấu hiệu
quan trọng trong việc đánh giá mức độ nghiêm trọng của tổn thương, phụ thuộc vào vị trí và các loại tổn thương mô
mềm kèm theo.
- Bài viết này sẽ tập trung vào thuật ngữ học “gãy xương” nói chung.
1. Thuật ngữ học:
Gãy xương sọ có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau:
- Về mặt giải phẫu:
+ Gãy nền sọ.
+ Gãy vòm sọ.
- Về loại tổn thương:
+ Gãy xương do chấn thương kín.
+ Gãy xương do vết thương hở.
- Về mức độ di lệch:
+ Gãy xương không di lệch.
+ Gãy lún (5 – 10 mm).
- Về số lượng đường vỡ / mảnh vỡ:
+ Gãy xương dạng đường.
+ Gãy vụn.
2. Bệnh học:
Mô hình gãy xương phụ thuộc vào vị trí, phương hướng và tính chất động học của lực tác động cũng như các đặc
điểm bên trong của xương sọ.
3. Các dấu hiệu điện quang:
3.1. X quang thường quy:
X quang thường quy khá hạn chế trong việc xác định gãy xương sọ và đã được thay thế bằng CT. X quang thường
quy không còn được khuyến cáo trong việc đánh giá các tổn thương đầu, trừ khi chúng ta cần một cái nhìn tổng quát về
một tổn thương nghi ngờ không do tai nạn ở trẻ em.
3.2. Cắt lớp vi tính:
- Gãy xương sọ được xác định tốt nhất trên CT sọ não. CT không chỉ nhạy trong việc phát hiện gãy xương mà còn có khả
năng xác định mức độ tổn thương và cho phép lập kế hoạch phẫu thuật. Ngoài ra, CT còn giúp ích trong việc đánh giá
nhu mô não.
- CT sọ não nên được thực hiện với các voxel nhỏ (< 1 mm) và có khả năng tái tạo trong nhiều mặt phẳng. Điều cần thiết
là thuật toán xương phải được sử dụng nếu gãy không di lệch.

2.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
2
- Gãy xương sẽ biểu hiện sự mất liên tục trong xương và có thể di lệch hoặc không di lệch. Cần phân biệt với các đường
khớp bình thường (tại bờ của các đường khớp bình thường sẽ nhìn thấy vỏ xương, tuy nhiên điều này không hiện diện
trong gãy xương). Hầu như với các trường hợp gãy xương liên quan đến xoang cạnh mũi, tai giữa hoặc các tế bào khí
xương chũm đều kèm theo sự hiện diện của máu, là một manh mối hữu ích cho việc phát hiện gãy xương kế cận.
- Khi gãy xương được xác định, cần thận trọng tìm kiếm tổn thương mô mềm kế cận. Các ví dụ về các tổn thương mô
mềm bao gồm:
+ Mạch máu:
▪ Lóc tách, tắc hoặc vỡ động mạch.
• Xuất huyết ngoài màng cứng do nguyên nhân động mạch.
▪ Rò động-tĩnh mạch, ví dụ như rò động mạch cảnh-xoang hang trực tiếp.
▪ Tổn thương xoang tĩnh mạch màng cứng:
• Xuất huyết ngoài màng cứng do nguyên nhân tĩnh mạch.
• Huyết khối xoang tĩnh mạch màng cứng.
+ Đường gãy đi qua các ống hoặc lỗ dây thần kinh sọ kèm theo tổn thương thần kinh.
+ Dập não, xuất huyết não kế cận.
+ Rách màng cứng dẫn đến rò dịch não tuỷ và giảm áp lực nội sọ.
3.3. Cộng hưởng từ:
MRI không nhạy với gãy xương và chúng ta thường gặp khó khăn trong việc tìm kiếm gãy xương trên MRI ngay
cả khi gãy xương biểu hiện rõ ràng trên CT.
4. Điều trị và tiên lượng:
Gãy xương sọ, nếu gãy kín và không di lệch, hiếm khi cần quản lý trực tiếp, và việc điều trị chỉ nhằm mục đích xử
lý bất kỳ tổn thương nào kèm theo (ví dụ như xuất huyết ngoài màng cứng). Trái ngược lại, gãy lún xương sọ thường
phải can thiệp phẫu thuật để giảm bớt tỷ lệ động kinh sau chấn thương. Gãy hở thường phải làm sạch tổn thương, loại bỏ
mô hoại tử để giảm bớt nguy cơ nhiễm trùng sau chấn thương.

3.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
3
5. Giải phẫu xương sọ và xương mặt:
5.1. Hình ảnh số 1:
Chú thích: Superior view = nhìn từ phía trên; frontal bone = xương trán; ossification center = trung tâm cốt hoá;
posterior fontanelle = thóp sau; frontal suture = đường khớp trán; anterior fontanelle = thóp trước; parietal bone =
xương đỉnh; occipital bone = xương chẩm

4.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
4
5.2. Hình ảnh số 2:
Chú thích: Lateral view = nhìn từ phía ngoài; parietal bone = xương đỉnh; ossification center = trung tâm cốt hoá;
posterior fontanelle = thóp sau; mastoid fontanelle = thóp chũm; occipital bone = xương chẩm; frontal bone = xương
trán; sphenoidal fontanelle = thóp bướm; temporal bone (squamous portion) = xương thái dương (phần trai)

5.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
5
5.3. Hình ảnh số 3:
Chú thích: Brain case = hộp sọ; facial bones = các xương mặt

6.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
6
5.4. Hình ảnh số 4:
Chú thích: Lambdoid suture = đường khớp lam-đa; squamous suture = đường khớp trai; coronal suture = đường
khớp vành

7.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
7
5.5. Hình ảnh số 5:
Chú thích: Anterior view = nhìn từ phía trước; coronal suture = đường khớp vành; glabella = điểm giữa trên gốc
mũi (thuộc xương trán); supraorbital foramen = lỗ trên ổ mắt; supraorbital margin = bờ trên ổ mắt; sphenoid bone =
xương bướm; temporal bone = xương thái dương; ethmoid bone = xương sàng; nasal bone = xương mũi; palatine bone =
xương khẩu cái; nasal septum = vách mũi; perpendicular plate of ethmoid bone = mảnh thẳng xương sàng; vomer bone =
xương lá mía; maxilla = xương hàm trên; alveolar process of maxilla = mỏm huyệt răng của xương hàm trên; mental
foramen = lỗ cằm; frontal bone = xương trán; parietal bone = xương đỉnh; orbit = ổ mắt; optic canal = ống thị giác;
superior orbital fissure = khe trên ổ mắt; lacrimal bone = xương lệ; inferior orbital fissure = khe dưới ổ mắt; zygomatic
bone = xương gò má; infraorbital foramen = lỗ dưới ổ mắt; middle nasal concha = xương xoăn mũi giữa; inferior nasal
concha = xương xoăn mũi dưới; alveolar process of mandible = mỏm huyệt răng của xương hàm dưới; mandible =
xương hàm dưới

8.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
8
5.6. Hình ảnh số 6:
Chú thích: Posterior view = nhìn từ phía sau; parietal bones = các xương đỉnh; occipital bone = xương chẩm;
temporal bone = xương thái dương; mastoid process = mỏm chũm; foramen magnum = lỗ lớn; sagittal suture = đường
khớp dọc; lambdoid suture = đường khớp lam-đa; external occipital protuberance = ụ chẩm ngoài; superior nuchal line
= đường gáy trên; occipital condyle = lồi cầu xương chẩm; zygomatic bone = xương gò má

9.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
9
5.7. Hình ảnh số 7:
Chú thích: Right lateral view = nhìn từ bên phải; coronal suture = đường khớp vành; parietal bone = xương đỉnh;
squamous suture = đường khớp trai; temporal bone = xương thái dương; squamous temporal = phần trai của xương thái
dương; zygomatic process = mỏm gò má; external acoustic meatus = lỗ tai ngoài; lambdoid suture = đường khớp
lam-đa; mastoid portion = phần chũm; occipital bone = xương chẩm; zygomatic arch = cung gò má; pterion = vùng hội
tụ của xương trán, xương đỉnh, xương thái dương và cánh lớn xương bướm; frontal bone = xương trán; greater wing of
sphenoid bone = cánh lớn xương bướm; ethmoid bone = xương sàng; lacrimal bone = xương lệ; lacrimal fossa = hố lệ;
nasal bone = xương mũi; zygomatic bone = xương gò má; temporal process = mỏm thái dương; maxilla = xương hàm
trên; articular tubercle = củ khớp; mandibular fossa = hố hàm dưới; mental protuberance of mandible = ụ cằm của
xương hàm dưới

10.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
10
5.8. Hình ảnh số 8:
Chú thích: Superior view = nhìn từ phía trên; anterior cranial fossa = hố sọ trước; middle cranial fossa = hố sọ
giữa; posterior cranial fossa = hố sọ sau

11.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
11
5.9. Hình ảnh số 9:
Chú thích: Lateral view = nhìn từ phía ngoài; brain within cranial cavity = não trong khoang sọ; cranial fossae =
các hố sọ; posterior = sau; middle = giữa; anterior = trước

12.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
12
5.10. Hình ảnh số 10:
Chú thích: Parietal bone = xương đỉnh; temporal bone = xương thái dương; internal acoustic meatus = lỗ tai
trong; hypoglossal canal = ống thần kinh hạ thiệt; occipital bone = xương chẩm; styloid process = mỏm trâm; medial
and lateral pterygoid plates = mảnh chân bướm trong và mảnh chân bướm ngoài; mandibular foramen = lỗ hàm dưới;
lingula = phần lưỡi của xương hàm dưới; “sella turcica: hypophyseal fossa” = hố yên; crista galli = mào gà; frontal
sinus = xoang trán; cribriform plate = mảnh ngang; perpendicular plate = mảnh thẳng; nasal bone = xương mũi;
sphenoid bone = xương bướm; sphenoid sinus = xoang bướm; inferior nasal concha = xương xoăn mũi dưới; vomer =
xương lá mía; maxilla = xương hàm trên; palatine bone = xương khẩu cái; mylohyoid line = đường hàm móng; mandible
= xương hàm dưới; hyoid bone = xương móng

13.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
13
5.11. Hình ảnh số 11:
Chú thích: Superior view = nhìn từ phía trên; greater wing = cánh lớn; hypophyseal fossa of sella turcica = hố yên;
optic canal = ống thị giác; lesser wing = cánh nhỏ; body of sphenoid = thân xương bướm; superior orbital fissure = khe
trên ổ mắt; foramen rotundum = lỗ tròn; foramen ovale = lỗ bầu dục; foramen spinosum = lỗ gai

14.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
14
5.12. Hình ảnh số 12:
Chú thích: Posterior view = nhìn từ phía sau; greater wing = cánh lớn; body of sphenoid = thân xương bướm;
lesser wing = cánh nhỏ; superior orbital fissure = khe trên ổ mắt; pterygoid plates = các mảnh chân bướm

15.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
15
5.13. Hình ảnh số 13:
Chú thích: Mastoid portion = phần chũm; mastoid process = mỏm chũm; styloid process = mỏm trâm; mandibular
fossa = hố hàm dưới; articular tubercle = củ khớp; zygomatic process = mỏm gò má; squamous portion = phần trai;
external acoustic meatus = lỗ tai ngoài

16.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
16
5.14. Hình ảnh số 14:
Chú thích: Superior = trên; inferior = dưới; ethmoid air cells = các tế bào khí xương sàng; medial wall of orbit =
thành trong ổ mắt; crista galli = mào gà; cribriform plate = mảnh ngang; superior nasal concha = xương xoăn mũi trên;
nasal cavity = khoang mũi; middle nasal concha = xương xoăn mũi giữa; perpendicular plate = mảnh thẳng

17.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
17
5.15. Hình ảnh số 15:
Chú thích: Right lateral view = nhìn từ bên phải; zygomatic process (cut) = mỏm gò má (đã cắt); floor of orbit =
sàn ổ mắt; articulates with frontal bone = vị trí khớp với xương trán; infraorbital foramen = lỗ dưới ổ mắt; alveolar
process = mỏm huyệt răng

18.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
18
5.16. Hình ảnh số 16:
Chú thích: Sagittal section = Mặt cắt sagittal; sphenoid sinus = xoang bướm; nasal septum = vách mũi;
perpendicular plate of ethmoid bone = mảnh thẳng xương sàng; vomer bone = xương lá mía; sphenoid bone; xương
bướm; horizontal plate of palatine bone = mảnh ngang xương khẩu cái; crista galli = mào gà; frontal bone = xương trán;
frontal sinus = xoang trán; nasal bone = xương mũi; septal cartilage = sụn vách mũi; palatine process of maxilla = mỏm
khẩu cái của xương hàm trên

19.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
19
5.17. Hình ảnh số 17:
Chú thích: Medial view = nhìn từ phía trong; sphenoidal sinus = xoang bướm; ethmoid bone = xương sàng;
superior nasal concha = xương xoăn mũi trên; middle nasal concha = xương xoăn mũi giữa; inferior nasal concha =
xương xoăn mũi dưới

20.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
20
5.18. Hình ảnh số 18:
Chú thích: Right lateral view = nhìn từ bên phải; mandibular condyle = lồi cầu xương hàm dưới; ramus of
mandible = cành xương hàm dưới; mandibular angle = góc xương hàm dưới; body of mandible = thân xương hàm dưới;
mandibular notch = khuyết xương hàm dưới; condylar process = mỏm lồi cầu; coronoid process = mỏm vẹt; lingula =
phần lưỡi của xương hàm dưới; mandibular foramen = lỗ hàm dưới; mylohyoid line = đường hàm móng; alveolar
process = mỏm huyệt răng; mental protuberance = ụ cằm; mental foramen = lỗ cằm

21.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
21
5.19. Hình ảnh số 19:
Chú thích: Frontal bone = xương trán; supraorbital margin = bờ trên ổ mắt; sphenoid bone = xương bướm; optic
canal = ống thị giác; superior orbital fissure = khe trên ổ mắt; zygomatic bone = xương gò má; maxilla = xương hàm
trên; supraorbital foramen = lỗ trên ổ mắt; nasal bone = xương mũi; lacrimal bone = xương lệ; ethmoid bone = xương
sàng; lacrimal fossa = hố lệ; palatine bone = xương khẩu cái; infraorbital foramen = lỗ dưới ổ mắt

22.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
22
5.20. Hình ảnh số 20:
Chú thích: Right lateral view = nhìn từ bên phải; mandible = xương hàm dưới; hyoid bone = xương móng; larynx =
thanh quản; greater horn = sừng lớn; lesser horn = sừng nhỏ; body = thân

23.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
23
5.21. Hình ảnh số 21:
Chú thích: Anterior view = nhìn từ phía trước; mandible = xương hàm dưới; hyoid bone = xương móng; larynx =
thanh quản; greater horn = sừng lớn; lesser horn = sừng nhỏ; body = thân

24.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
24
6. Giải phẫu xương sọ bình thường trên CT (mặt cắt axial) kèm theo chú thích:
6.1. Xương nền sọ: https://radiopaedia.org/cases/ct-head-bone-window-axial-skull-base-labelling-questions
▪ Số 1: Lỗ bướm-khẩu cái.
▪ Số 2: Mỏm khớp trên của C1.
▪ Số 3: Mỏm chũm.
▪ Số 4: Hố chân bướm-khẩu cái.
▪ Số 5: Cung sau của C1.

25.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
25
▪ Số 6: Mỏm chân bướm.
▪ Số 7: Lồi cầu xương chẩm.
▪ Số 8: Rãnh chân bướm-hàm trên.
▪ Số 9: Mỏm trâm.

26.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
26
▪ Số 10: Mảnh chân bướm trong.
▪ Số 11: Điểm giữa bờ trước lỗ lớn.
▪ Số 12: Mỏm thái dương của xương gò má.
▪ Số 13: Đường khớp bướm-thái dương.

27.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
27
▪ Số 14: Mỏm gò má của xương thái dương.
▪ Số 15: Lồi cầu xương hàm dưới.
▪ Số 16: Ống Vidius (ống chân bướm).
▪ Số 17: Củ của lồi cầu xương chẩm.
▪ Số 18: Lỗ lớn.

28.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
28
▪ Số 19: Cánh lớn xương bướm.
▪ Số 20: Dốc nền.
▪ Số 21: Khe dưới ổ mắt.

29.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
29
▪ Số 22: Mảnh ngang.
▪ Số 23: Lỗ tròn.
▪ Số 24: Ống thần kinh hạ thiệt.
▪ Số 25: Đường khớp sụn bướm-chẩm.
▪ Số 26: Lỗ bầu dục.

30.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
30
▪ Số 27: Lỗ gai.
▪ Số 28: Lỗ rách.
▪ Số 29: Ống động mạch cảnh.
▪ Số 30: Gai tĩnh mạch cảnh.
▪ Số 31: Phần sau-ngoài của lỗ tĩnh mạch cảnh.

31.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
31
▪ Số 32: Củ tĩnh mạch cảnh.
▪ Số 33: Phần trước-trong của lỗ tĩnh mạch cảnh.
▪ Số 34: Hố lồi cầu (ổ chảo).
▪ Số 35: Ống động mạch cảnh.
▪ Số 36: Lỗ trâm chũm.

32.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
32
▪ Số 37: Ống hầu nhĩ (ống Eustachio).
▪ Số 38: Rãnh đá-dốc nền.
▪ Số 39: Lỗ trên ổ mắt.
▪ Số 40: Điểm giữa bờ sau lỗ lớn.

33.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
33
▪ Số 41: Mào gà.
▪ Số 42: Đường khớp bướm-trai.
▪ Số 43: Xoang bướm.

34.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
34
▪ Số 44: Ống tai ngoài.
▪ Số 45: Vòng xoắn nền của ốc tai.
▪ Số 46: Hố yên.
▪ Số 47: Vòng xoắn đỉnh của ốc tai.

35.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
35
▪ Số 48: Khe trên ổ mắt.
▪ Số 49: Rãnh cho đoạn yên của động mạch cảnh trong.
▪ Số 50: Ống thị giác.
▪ Số 51: Đỉnh xương đá.

36.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
36
▪ Số 52: Lỗ tai trong.
▪ Số 53: Tiền đình.
▪ Số 54: Mỏm yên trước.
▪ Số 55: Ống bán khuyên ngoài.

37.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
37
▪ Số 56: Cánh nhỏ xương bướm.
▪ Số 57: Thành trước hố yên.
▪ Số 58: Ống thần kinh mặt.
▪ Số 59: Đỉnh khoang khí của xương đá.
▪ Số 60: Ống tai trong.

38.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
38
▪ Số 61: Mảnh vuông xương bướm.
▪ Số 62: Mỏm yên sau.
▪ Số 63: Cống tiền đình (cho ống nội bạch huyết).

39.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
39
▪ Số 64: Vôi hoá khuyết của lều tiểu não.
▪ Số 65: Đường khớp chẩm-chũm.
▪ Số 66: Ống bán khuyên trên.
▪ Số 67: Ống bán khuyên sau.

40.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
40
▪ Số 68: Mào trán.
▪ Số 69: Các tế bào khí xương chũm.
▪ Số 70: Mào chẩm trong trung tâm.

41.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
41
▪ Số 71: Đường khớp bướm-trán.
▪ Số 72: Khoang tuỷ của xương trán.

42.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
42
▪ Số 73: Rãnh cho động mạch màng não giữa.
▪ Số 74: Rãnh cho xoang xích-ma.

43.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
43
▪ Số 75: Phần chũm của xương thái dương.
▪ Số 76: Phần trai của xương thái dương.

44.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
44
▪ Số 77: Đường khớp đỉnh-thái dương.
▪ Số 78: Ụ chẩm trong.

45.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
45
STT Thuật ngữ Tạm dịch
1 sphenopalatine foramen lỗ bướm-khẩu cái
2 superior articular process of C1 mỏm khớp trên của C1
3 mastoid process mỏm chũm
4 pterygopalatine fossa hố chân bướm-khẩu cái
5 posterior arch of C1 cung sau của C1
6 pterygoid process mỏm chân bướm
7 occipital condyle lồi cầu xương chẩm
8 pterygomaxillary fissure rãnh chân bướm-hàm trên
9 styloid process mỏm trâm
10 medial pterygoid plate mảnh chân bướm trong
11 basion điểm giữa bờ trước lỗ lớn
12 temporal process of zygomatic bone mỏm thái dương của xương gò má
13 sphenotemporal suture đường khớp bướm-thái dương
14 zygomatic process of temporal bone mỏm gò má của xương thái dương
15 mandibular condyle lồi cầu xương hàm dưới
16 Vidian canal ống Vidius (ống chân bướm)
17 tubercle of occipital condyle củ của lồi cầu xương chẩm
18 foramen magnum lỗ lớn
19 greater wing of sphenoid bone cánh lớn xương bướm
20 clivus dốc nền
21 inferior orbital fissure khe dưới ổ mắt
22 cribriform plate mảnh ngang
23 foramen rotundum lỗ tròn
24 hypoglossal canal ống thần kinh hạ thiệt
25 spheno-occipital synchondrosis đường khớp sụn bướm-chẩm
26 foramen ovale lỗ bầu dục
27 foramen spinosum lỗ gai
28 foramen lacerum lỗ rách
29 carotid canal ống động mạch cảnh
30 jugular spine gai tĩnh mạch cảnh

46.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
46
STT Thuật ngữ Tạm dịch
31 pars vascularis of jugular foramen phần sau-ngoài của lỗ tĩnh mạch cảnh
32 jugular tubercle củ tĩnh mạch cảnh
33 pars nervosa of jugular foramen phần trước-trong của lỗ tĩnh mạch cảnh
34 condylar fossa (glenoid fossa) hố lồi cầu (ổ chảo)
35 carotid canal ống động mạch cảnh
36 stylomastoid foramen lỗ trâm chũm
37 pharyngotympanic tube (Eustachian tube) ống hầu nhĩ (ống Eustachio)
38 petroclival fissure rãnh đá-dốc nền
39 supraorbital foramen lỗ trên ổ mắt
40 opisthion điểm giữa bờ sau lỗ lớn
41 crista galli mào gà
42 sphenosquamous suture đường khớp bướm-trai
43 sphenoid sinus xoang bướm
44 external auditory canal ống tai ngoài
45 basal turn of the cochlea vòng xoắn nền của ốc tai
46 pituitary fossa (sella turcica) hố yên
47 apical turn of the cochlea vòng xoắn đỉnh của ốc tai
48 superior orbital fissure khe trên ổ mắt
49
groove for the clinoid segment of the internal carotid
artery
rãnh cho đoạn yên của động mạch cảnh trong
50 optic canal ống thị giác
51 petrous apex đỉnh xương đá
52 porus acusticus lỗ tai trong
53 vestibule tiền đình
54 anterior clinoid process mỏm yên trước
55 lateral semicircular canal ống bán khuyên ngoài
56 lesser wing of the sphenoid bone cánh nhỏ xương bướm
57 tuberculum sellae thành trước hố yên
58 facial canal ống thần kinh mặt
59 pneumatized petrous apex đỉnh khoang khí của xương đá
60 internal auditory canal ống tai trong

47.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
47
STT Thuật ngữ Tạm dịch
61 dorsum sellae mảnh vuông xương bướm
62 posterior clinoid process mỏm yên sau
63 vestibular aqueduct (for endolymphatic duct) cống tiền đình (cho ống nội bạch huyết)
64 calcified incisura of tentorium cerebelli vôi hoá khuyết của lều tiểu não
65 occipitomastoid suture đường khớp chẩm-chũm
66 superior semicircular canal ống bán khuyên trên
67 posterior semicircular canal ống bán khuyên sau
68 frontal crest mào trán
69 mastoid air cells các tế bào khí xương chũm
70 median internal occipital crest mào chẩm trong trung tâm
71 sphenofrontal suture đường khớp bướm-trán
72 diploic space of frontal bone khoang tuỷ của xương trán
73 groove for the middle meningeal artery rãnh cho động mạch màng não giữa
74 groove for the sigmoid sinus rãnh cho xoang xích-ma
75 mastoid part of temporal bone phần chũm của xương thái dương
76 squamous part of temporal bone phần trai của xương thái dương
77 parietotemporal suture đường khớp đỉnh-thái dương
78 internal occipital protuberance ụ chẩm trong

48.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
48
6.2. Xương vòm sọ: https://radiopaedia.org/cases/ct-head-bone-window-axial-calvarium-labelling-questions
▪ Số 1: Mào trán.
▪ Số 2: Tế bào khí xương chũm.
▪ Số 3: Phần trai của xương thái dương.
▪ Số 4: Rãnh cho xoang xích-ma.

49.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
49
▪ Số 5: Đường khớp trai-chũm.
▪ Số 6: Ụ chẩm trong.
▪ Số 7: Đường khớp chẩm-chũm.

50.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
50
▪ Số 8: Vùng hội tụ của xương trán, xương đỉnh, xương thái dương và cánh lớn xương bướm.
▪ Số 9: Rãnh cho động mạch màng não giữa.

51.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
51
▪ Số 10: Rãnh cho xoang dọc trên.
▪ Số 11: Đường khớp trai.

52.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
52
▪ Số 12: Đường khớp lam-đa.
▪ Số 13: Đường khớp vành.

53.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
53
▪ Số 14: Mỏm trai của xương trán.
▪ Số 15: Mỏm trai của xương chẩm.

54.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
54
▪ Số 16: Đường khớp lam-đa.
▪ Số 17: Đường khớp vành.

55.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
55
▪ Số 18: Thóp trước.
▪ Số 19: Đường khớp lam-đa.

56.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
56
▪ Số 20: Đường khớp dọc.
▪ Số 21: Xương đỉnh.

57.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
57
▪ Số 22: Lỗ đỉnh.
▪ Số 23: Đường khớp dọc.

58.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
58
▪ Số 24: Đỉnh đầu.

59.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
59
STT Thuật ngữ Tạm dịch
1 frontal crest mào trán
2 mastoid air cell tế bào khí xương chũm
3 squamous portion of the temporal bone phần trai của xương thái dương
4 groove for the sigmoid sinus rãnh cho xoang xích-ma
5 squamomastoid suture đường khớp trai-chũm
6 internal occipital protuberance ụ chẩm trong
7 occipitomastoid suture đường khớp chẩm-chũm
8 pterion
vùng hội tụ của xương trán, xương đỉnh, xương thái
dương và cánh lớn xương bướm
9 groove for the middle meningeal artery rãnh cho động mạch màng não giữa
10 groove for the superior sagittal sinus rãnh cho xoang dọc trên
11 squamosal suture đường khớp trai
12 lambdoid suture đường khớp lam-đa
13 coronal suture đường khớp vành
14 squamous process of the frontal bone mỏm trai của xương trán
15 squamous process of the occipital bone mỏm trai của xương chẩm
16 lambdoid suture đường khớp lam-đa
17 coronal suture đường khớp vành
18 bregma thóp trước
19 lambdoid suture đường khớp lam-đa
20 sagittal suture đường khớp dọc
21 parietal bone xương đỉnh
22 parietal foramen lỗ đỉnh
23 sagittal suture đường khớp dọc
24 vertex đỉnh đầu

60.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
60
7. Một số trường hợp về gãy xương sọ:
7.1. Trường hợp 1: https://radiopaedia.org/cases/coup-contrecoup-injury-1
- Thông tin bệnh nhân: Bệnh nhân nam, 40 tuổi, ngã từ tầng 2.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc:
+ Gãy phần trái xương chẩm kèm theo xuất huyết dưới cân da đầu kế cận, gợi ý rằng vị trí tác động trực tiếp nằm ở
phía sau bên trái.
+ Dập não thuỳ trán-thái dương bên phải kèm theo thoát vị dưới liềm mức độ nhẹ và xuất huyết dưới nhện lượng
nhỏ. Một lượng máu rất nhỏ bên trong bể gian cuống não, và dọc theo cuống tiểu não giữa bên trái.

61.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
61
Chú thích:
▪ Gãy phần trái xương chẩm (1, 6).
▪ Đường khớp chẩm-chũm bên phải (5).
▪ Xuất huyết dưới cân da đầu (4, 8, 10).
▪ Dập não thuỳ trán-thái dương bên phải kèm theo xuất huyết dưới nhện kế cận (3, 9).
▪ Xuất huyết bể gian cuống não (7).
▪ Xuất huyết phần trái bể trước cầu não (2).
* Bàn luận: Trường hợp này cho thấy mô hình chấn thương “coup-contrecoup” điển hình, với sự hiện diện của tổn
thương ngoài sọ / xương sọ ở điểm tác động trực tiếp, và vùng dập não rõ rệt ở bên đối diện.

62.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
62
7.2. Trường hợp 2: https://radiopaedia.org/cases/extradural-haematoma-subdural-haematomas-cerebral-contusions-and-
subgaleal-haematoma
- Thông tin bệnh nhân: Bệnh nhân nam, 55 tuổi, bị đánh.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc (cửa sổ xương):
+ Gãy xương đỉnh bên trái, đường gãy đi qua vùng hội tụ của xương trán, xương đỉnh, xương thái dương và cánh
lớn xương bướm, đi vào phần trai của xương thái dương và dọc theo sàn hố sọ giữa, đi qua lỗ gai và dừng lại ở đoạn
ngắn của ống động mạch cảnh.
+ Gãy thành trước xoang hàm trên và sàn ổ mắt bên trái, bao gồm thành dưới ổ mắt và ống dưới ổ mắt. Đường gãy
đi qua thành ngoài ổ mắt, ngoài ra nghi ngờ toác khớp bướm-gò má và toác khớp trán-gò má.

63.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
63
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc (cửa sổ nhu mô):
+ Xuất huyết ngoài màng cứng mức độ trung bình (bên trái), chiều dày lớn nhất là 18 mm. Xuất huyết dưới màng
cứng mức độ nhẹ, nằm kế cận thuỳ thái dương hai bên, kèm theo lớp máu phía trên lều tiểu não bên phải. Vùng dập não
đường kính 18 mm, nằm kế cận hồi thái dương giữa / trên. Xuất huyết dưới cân da đầu vùng đỉnh-chẩm bên trái.
+ Hiệu ứng khối nhẹ, phần lớn là do xuất huyết ngoài màng cứng gây xoá các rãnh vỏ não khu trú và gây dịch
chuyển đường giữa sang phải khoảng 4 mm. Không có dấu hiệu của não úng thuỷ. Các bể đáy vẫn hiện diện bình
thường.

64.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
64
Chú thích:
▪ Xuất huyết ngoài màng cứng (đường nét đứt màu vàng) kèm theo gãy xương đỉnh dạng đường (mũi tên
màu xanh dương). Khối máu tụ bị ngăn chặn bởi đường khớp vành (mũi tên màu vàng). Xuất huyết dưới cân da đầu kế
cận (đường nét đứt màu cam) kèm theo dập não kế cận (dấu *).
▪ Xuất huyết dưới màng cứng hai bên mức độ nhẹ (dấu < và >) cũng như lớp máu phía trên lều tiểu não bên
phải (mũi tên màu xanh lục), hiện diện là một vùng tăng tỷ trọng không rõ ràng (đánh giá tốt hơn trên mặt phẳng
coronal).
* Bàn luận: Trường hợp này minh hoạ điển hình về chấn thương sọ não kín mức độ nặng, với sự hiện diện của chấn
thương “coup-contrecoup”, và đặc biệt là xuất huyết ngoài màng cứng.

65.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
65
7.3. Trường hợp 3: https://radiopaedia.org/cases/extradural-haematoma-12
- Thông tin bệnh nhân: Bệnh nhân nam, 6 tuổi, chấn thương sọ não.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc (tại thời điểm nhập viện):
Gãy xương đỉnh bên phải (mũi tên) kèm theo xuất huyết ngoài màng cứng kế cận. Bờ sau của khối máu tụ bị ngăn
chặn bởi đường khớp đỉnh-chẩm.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc (sau 3 tháng điều trị bảo tồn):
Xuất huyết ngoài màng cứng đã được giải quyết, để lại vôi hoá màng cứng.
* Bàn luận: Không phải tất cả xuất huyết ngoài màng cứng đều phải điều trị phẫu thuật, đặc biệt là khối máu tụ kích
thước nhỏ do nguyên nhân tĩnh mạch (ví dụ như khối máu tụ nằm ở hố sọ trước / giữa). Tuy nhiên cần theo dõi chặt chẽ
về lâm sàng và hình ảnh, đặc biệt là trong vài ngày đầu.

66.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
66
7.4. Trường hợp 4: https://radiopaedia.org/cases/extradural-haematoma-3
- Thông tin bệnh nhân: Bệnh nhân nam, 40 tuổi, bị một vật nặng rơi trúng đầu.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc:
+ Gãy xương thái dương-đỉnh bên trái dạng đường, đường gãy đi qua đường khớp vành.
+ Xuất huyết ngoài màng cứng (kích thước lớn) kế cận vị trí gãy xương, vượt qua đường khớp vành, gây hiệu ứng
khối đè đẩy đường giữa và gây biến chứng thoát vị dưới liềm.

67.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
67
7.5. Trường hợp 5: https://radiopaedia.org/cases/extradural-haemorrhage-6
- Thông tin bệnh nhân: Bệnh nhân nam, 30 tuổi, nhảy lao đầu xuống một bể bơi nông.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc:
+ Gãy xương đỉnh bên trái, đường gãy đi qua đường khớp dọc, kèm theo xuất huyết dưới cân da đầu kế cận.
+ Xuất huyết ngoài màng cứng ở đỉnh đầu, vượt qua đường giữa, gây dịch chuyển liềm đại não và xoang dọc trên
xuống dưới.
* Bàn luận:
- Xuất huyết ngoài màng cứng có thể vượt qua nếp gấp màng cứng, tuy nhiên không thể vượt qua các đường khớp.
- Đường gãy đi qua đường khớp dọc (do đó xuất huyết màng cứng có thể vượt qua), nghi ngờ tổn thương xoang dọc trên.

68.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
68
7.6. Trường hợp 6: https://radiopaedia.org/cases/extradural-haematoma-venous-5
- Thông tin bệnh nhân: Bệnh nhân nam, 30 tuổi, ngã đập đầu xuống đất từ độ cao 2 mét.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc:
Gãy xương dạng đường tại đỉnh đầu, đường gãy đi qua đường khớp dọc, kèm theo xuất huyết dưới cân da đầu và
xuất huyết ngoài màng cứng (kích thước lớn) kế cận, gây dịch chuyển liềm đại não và xoang dọc trên xuống dưới.
* Bàn luận: Đây là một trường hợp về xuất huyết ngoài màng cứng do chấn thương, do chảy máu từ xoang dọc trên.
Không giống như các xuất huyết ngoài màng cứng khác, trường hợp này xuất huyết ngoài màng cứng vượt qua đường
khớp dọc vì lá màng ngoài xương của màng cứng bị mất liên tục do đường gãy gây ra.

69.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
69
7.7. Trường hợp 7: https://radiopaedia.org/cases/epidural-haematoma-4
- Thông tin bệnh nhân: Bệnh nhân nam, 40 tuổi, bị tai nạn giao thông.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc:
+ Gãy xương trán-thái dương bên trái dạng đường.
+ Xuất huyết ngoài màng cứng (kích thước lớn) ở vùng trán-thái dương bên trái và gây ra hiệu ứng khối, gây dịch
chuyển đường giữa và thoát vị dưới liềm.

70.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
70
7.8. Trường hợp 8: https://radiopaedia.org/cases/extradural-haemorrhage-2
- Thông tin bệnh nhân: Bệnh nhân nam, 30 tuổi, bị tai nạn xe máy.
- Một số hình ảnh non-CECT chọn lọc:
+ Gãy xương trán-thái dương bên phải kèm theo sự di lệch 1,8 mm của bản trong xương sọ của xương trán bị gãy.
+ Xuất huyết dưới cân da đầu dọc theo phần trán-thái dương bên phải của vòm sọ.
+ Xuất huyết ngoài màng cứng vùng trán-thái dương bên phải gây hiệu ứng khối đè đẩy đường giữa và gây biến
chứng thoát vị dưới liềm.
+ Ổ dập não ở thuỳ thái dương bên phải, kích thước nhỏ.

71.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
71
Chú thích:
▪ Gãy xương thái dương bên phải (1).
▪ Gãy xương trán bên phải có di lệch (2).
▪ Xuất huyết dưới cân da đầu (4).
▪ Xuất huyết ngoài màng cứng (5).
▪ Ổ dập não ở thuỳ thái dương bên phải (3).

72.
Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
72
Nguồn: https://radiopaedia.org/articles/skull-fractures
Biên dịch:
Người dịch: Thảo Thảo & Bé Nghìn Dặm
Ngày công khai: 07/02/2023