The Janus kinase/Signal transducers and activators of transcription (JAK/STAT) JAK/STAT sinyal yolu sitokinler tarafından aktifleştirilir. Hücre farklılaşması Hücre çoğalması Hücre göçü Apoptoz gibi birçok hücresel sürecin yönetilmesinde rolü vardır. İmmün sistemi gelişimi, süt oluşumu, adipogenez gibi işlemlerin gerçekleştirilmesinde bu sinyal yolunun rolü vardır.

1. JAKSTATSinyalYolağı
Bardia Farivar
Department of Medical Biology
Istanbul University
Cerrahpaşa Medical Faculty

2. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• The Janus kinase/Signal
transducers and activatorsof
transcription (JAK/STAT)

3. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• JAK/STATsinyal yolu sitokinler tarafındanaktifleştirilir.
 Hücre farklılaşması
 Hücre çoğalması
 Hücre göçü
 Apoptoz gibi birçok hücresel sürecinyönetilmesinde
rolü vardır.
• İmmün sistemi gelişimi, süt oluşumu, adipogenez gibi
işlemlerin gerçekleştirilmesinde bu sinyal yolunun rolü
vardır.

4. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• Sitokin?
• Hücre-hücre sinyalinde etkili
olan salınan polipeptitlerveya
düşük moleküler ağırlıklı
proteinlerdir.
• Otokrin, endokrin veya
parakrin olarak etkiedebilirler.
• Vücuttaki çoğu doku
tarafından üretilir ve özellikle
immün ve enflamatuarcevabın
oluşması sürecinde etkili
olurlar.

5. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• Birçok sinyal molekülü, reseptör ve ara molekülün görev
aldığı bu sinyal yolunda sinyalin iletimi oldukça basittir.

6. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• Sinyal molekülleri arasında
sitokinler, interferonlar ve
büyüme faktörlerivardır.
• Sinyal molekülleri tirozin kinaz
aktivitesi olmayan tek geçişli
yüzey reseptörlerinebağlanırlar
(Sitokin reseptör süperailesi).
• Bu yüzey reseptörleri sinyalin
iletilmesi için tirozin kinaz
aktivitesi olan JAKproteinlerine
ihtiyaç duyarlar.

7. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• Eritropoetin ya da büyüme faktörleribağlandığında
reseptörler homodimer oluşturur,
• İnterferon ve interlökinler bağlandığı zamanreseptörler
heteromultimerler oluştururlar.

8. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• Ligand reseptöre bağlandığında
iki reseptör dimer oluşturur ve
sitoplazmik kısımda JAK
proteinleri reseptörlere
bağlanır.
• JAKproteinleri bir birlerine
yakın konuma gelincebirbirlerini
fosforilleyerek aktifleşirler.

9. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• JAKproteinleri 120-140 kDa büyüklüğünde olan ve 7
tane Janus homology (JH1-7) domaini taşıyan
proteinlerdir.
• JH1 domaninin kinaz aktivitesivardır.
• JH2 domaini ise psodökinaz domaini olarak
bilinmektedir. Bu domain kinaz domainine benzer fakat
kinaz aktivitesi yoktur. Bu domainin JH1 aktivitesini
düzenlediği düşünülmektedir.

10. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• Tirozin bölgelerinden fosfor bağlanan
reseptörler STAT proteinlerinin SH2
domainleri aracılığıyla bağlanmasıiçin
uygun halegelir.
• Reseptöre bağlanan STATproteinleri
JAKtarafından fosfat bağlanarak
aktifleştirilirler.
• Aktifleşen STAT proteinleriserbest
kalarak dimer oluşturur ve hücre
çekirdeğine giderler.

11. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• Dimer oluşturup çekirdeğe gidenSTAT proteinleri hedef
genleri aktifleştirir.

12. JAKSTAT Sinyal Yolağı
• JAK/STATsinyal yolu birçok şekilde negatifolarak
düzenlenir;
- SHP-1 (SH2 domaini vardır) fosforile olan JAKya da
reseptöre bağlanıp defosforilasyon aracılığıyla
sinyalin iletilmesiniengeller.
- SOCS proteinleri (SH2 domaini vardır) bu sinyal
yolunun hedef genlerinin ürünleridir ve negatif
feedback döngüsü oluştururlar.

13. JAKSTAT Sinyal Yolağı

14. JAKSTAT Sinyal Yolağı veHastalıklar
• JAK/STATsinyal yolu problemleri kanser dahil çok çeşitli
hastalıkların ortaya çıkmasına yolaçar.
• İmmün sistemi üzerinde çok etkisi olması dolayısıyla
hematolojik hastalıklarda bu sinyal yolunun
bozukluklarına sıkçarastlanmaktadır.
• Özellikle lösemilerde Bu yolağın sürekliaktifleşmesine
yol açan mutasyonlarbulunmuştur.
• Obezite, immün yetmezlik, Fankoni anemisi gibi birçok
hastalığın oluşma mekanizmasında da JAK/STAT yolağı
bozuklukları vardır.