KARADENİZ VE AKDENİZ LİMANLARINDA
GEMİLERE YÖNELİK ISPS KOD
UYGULAMALARI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
T. C.
BARTIN ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANA BİLİM DALI
HAZIRLAYAN : Babur HALULU
DANIŞMAN : Dr. Yaşar AKÇA

 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’de meydana gelen terör
eylemlerinin ardından, Kasım 2001’de yapılan ve
ülkemizin de üyesi olduğu Uluslararası Denizcilik
Örgütü (IMO)’nün 22. Genel Kurul toplantısına,
denizde ve denizden olabilecek terör eylemlerinin
önlenmesi amacıyla yeni tedbirlerin denizcilik
sektörüne getirilmesi teklif edilmiştir.
 Denizde ve denizden olabilecek terör eylemlerinin
önlenmesi amacıyla gemi ve liman tesislerinin
güvenliğine ilişkin yeni tedbirlerin alınması
konusunda oy birliği ile anlaşmaya varılmıştır.
 IMO Genel Kurulu tarafından bu konuda alınabilecek
tedbirlere ilişkin çalışma yapması amacıyla Deniz
Güvenlik Komitesi (MSC) yetkilendirilmiştir.
ISPS KOD TARİHÇESİ

Deniz Güvenlik Komitesi (MSC)
tarafından denizde yada deniz
yoluyla olabilecek terör
eylemlerinin önlenmesine yönelik
yeni kuralların belirlenmesi
amacıyla yoğun çalışmalar
yapılmış, hatta olağandışı
toplantılar düzenlenmiştir.
Bu toplantılar sonrasında
gemilerin ve liman tesislerinin
güvenliğine yönelik yeni tedbirleri
içeren ISPS Kod oluşturulmuştur.
ISPS KOD TARİHÇESİ

DÜNYA DENİZLERİNDE
ISPS KOD

Amerikan Destroyeri
12 Ekim 2000
Yemen limanı, Aden
Destroyer demirli ve yakıt
ikmali yapıyor
17 ölü (2 si intihar
eylemcisi), 39 yaralı
Saldırıyı El-Kaide örgütü
üstlendi.
ADEN’DE USSG COLE DESTROYERİNE
SALDIRI

Fransız bayraklı, 332 m
boyunda, 397 bin varil ham
petrol taşıyordu.
İran’dan Malezya’ya
seyrediyordu.
Sahile yakın seyrederken
TNT bazlı bir bomba geminin
bordasında patladı.
1 gemi adamı öldü, 12 gemi
adamı yaralandı.
Sorumluluğu El-Kaide örgütü
üstlendi
LİMBURG TANKERİ’NE BOMBALI SALDIRI
EKİM 2002

İsrail’in en işlek limanlarından
biri,
10 kişi öldü, 16 kişi yaralandı,
Bomba bir konteynere
yüklenmiş
Amaç yakıt tanklarının yanında
patlatmakmış ancak oraya
varmadan liman giriş kapısında
patlatılmış
Sorumluluğu Hamas ve El-
Fetih örgütleri birlikte
üstlenmiş.
ASHDOD LİMANI SALDIRISI 14 MART 2004

DenizdeEmniyeti artırmak
amacıyla ilavelerle yeniden
düzenlenmiştir.
Buna göre;
Bölüm 11-1’e
- Gemi Tanıtım Numarası (Ship
Identification Number) (Kural 3)
- Sürekli Özet Kayıt
(Continious Synopsis Record)
(Kural 5)
ile ilgili düzenlemeler eklenmiştir.
SOLAS 74 / BÖLÜM 11-1

SOLAS 74’E DENİZ GÜVENLİĞİ
İLE İLGİLİ YAPILAN DÜZENLEMELER
BÖLÜM 11
BÖLÜM 11-1
EMNİYET
BÖLÜM 11-2
Denizde Güvenliği Artırmak
Amaçlı Özel Önlemler
ISPS KOD - GÜVENLİK

Gemi ve Liman tesisleri de dahil
olmak üzere, deniz güvenliğine
yönelik ISPS Kod’un
uygulanmasına 01 Temmuz
2004 tarihi itibarı ile
başlanmıştır.
01 Temmuz 2004 tarihinde 147
devlet tarafından uygulandı.
31 Aralık 2010 tarihi itibariyle
dünya tonajının % 99,4’ünü
temsil eden 159 devlet
tarafından uygulanmaktadır
ISPS CODE

Incidents of Armed Robbery in Ports

Tehdit Değerlendirmesi ve Tehdit Düzeyi
Girişlerin Kontrolü ve Sınırlanmış Alanlar
Güvenlikle ilgili Görevler ve Devriye Gezme
Güvenlikle ilgili Dikkat ve Uyanıklık
Güvenlik Donanımı ve Sistemleri
Kitle İmha Silahları
Güvenlik önlemlerini etkisiz hale getirmekte kullanılan
tekniklerin tanıtılması
GEMİ VE LİMAN TESİSİ GÜVENLİĞİ

Ülkemizde ISPS Kod uygulamaları;
01 Aralık 2003 tarihli ve 7571 sayılı Bakan Oluru ile
yürürlüğe giren “ISPS Kod Uygulama Talimatı”
Ve sonrasında,
20 Mart 2007 tarihli ve 26468 sayılı Resmi Gazete ile
yayımlanarak yürürlüğe giren “Uluslararası Gemi ve
Liman Tesisi Güvenlik Kodu Uygulama Yönetmeliği”
hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.
ULUSAL MEVZUAT

ISPS KOD’UN UYGULAMASINDAN SORUMLU OTORİTE (DA)
ISPS KOD’UN
ÜLKEMİZDE UYGULAMASINDAN
SORUMLU OTORİTE
(DESIGNATED AUTHORITY – DA)
T.C.
ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME
BAKANLIĞI
OLARAK BELİRLENMİŞTİR.
DA İRTİBAT BİLGİLERİ www.didgm.gov.tr SAYFASINDA
YAYIMLANMAKTADIR..

MSC tarafından oluşturulan yeni tedbirlerin zorunlu olarak
ve bir an evvel uygulamaya girebilmesi amacıyla ISPS
Kod’un ülkemizin de taraf olduğu 1974 tarihli Denizde
Uluslararası Can Emniyeti Sözleşmesi (SOLAS)’ne
eklenmesi kararlaştırılmıştır.
Bu amaçla, 12 Aralık 2002 tarihinde SOLAS Diplomatik
Konferansı toplanmıştır.
Deniz yoluyla olabilecek terör eylemlerinin önlenmesine
yönelik tedbirler SOLAS 74 Bölüm 11’e kabul edilen
değişiklik (11-1) ve ilavelerle (11-2), Uluslararası Gemi ve
Liman Tesisleri Güvenlik (ISPS) Kod’u olarak eklenmiş ve
01 Temmuz 2004 tarihinde yürürlüğe girmesi tüm akit
devletlerce kabul edilmiştir.
ISPS KOD’UN KABULÜ

ISPS Kod ile denizcilik sektörüne güvenlik (security)
kavramı getirilmiş, IMO tarafından, gemilerle birlikte
liman tesisleri de dahil olmak üzere, deniz güvenliğine
yönelik yeni düzenlemelerin yapılmasına
başlanılmıştır.
Akit devletlerin deniz güvenliğine ilişkin uluslararası
yükümlülüklerini düzenleyen ve SOLAS 74’e Bölüm
11-2 olarak eklenen antlaşma hükümleri, esas olarak,
uluslararası deniz ulaştırmasına açık bulunan liman
tesisleri ile bu tesisleri kullanan ve uluslararası sefer
yapan belirli standartlardaki gemilere uygulanacak
hükümler olarak kabul edilmiştir.
GÜVENLİK (SECURITY)

 ISPS Kod eklenmesi amacıyla
yeni oluşturulmuştur
 Bu Bölüm tamamen, denizde ve
denizden gelebilecek terör
eylemlerinin önlenmesine yönelik
olarak, gemilerde ve liman
tesislerinde can ve malın
korunması amacıyla
oluşturulmuştur.
 1 Temmuz 2004 tarihinde
yürürlüğe girecek olan
Uluslararası Gemi ve Liman
Tesisi Güvenlik (ISPS) Kod’una
referans teşkil etmektedir.
 Bu bölümde ISPS Kod’la ilgili
metin yer almaktadır.
SOLAS 74 / BÖLÜM 11-2

BÖLÜM- A
(Zorunludur)
BÖLÜM-B
(Kısmen Zorunlu Olmak Üzere
Tavsiye Niteliğindedir)
ULUSLARARASI
GEMİ VE LİMAN TESİSİ
GÜVENLİK (ISPS) KOD’U
2 BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR.
BUNLAR;

Güvenlik tehditlerini tespit etmek ve uluslararası
ticaretle iştigal eden gemileri ve liman tesislerini
etkileyen güvenlik eylemlerine karşı önleyici tedbirler
almak amacıyla SOLAS 74 Sözleşmesine taraf olan
Devletler, Hükümet kuruluşları, yerel makamlar,
denizcilik ve liman işleticileri arasında işbirliğini
kapsayan uluslararası bir yapı tesis etmek.
Denizde güvenliği temin etmek için SOLAS 74
Sözleşmesine taraf olan Devletler, Hükümet
kuruluşları, yerel makamlar, denizcilik ve liman
işleticilerinin görev ve sorumluluklarını belirlemek.
ISPS KOD’UN HEDEFLERİ

Güvenlikle ilgili bilgilerin erken ve etkin bir şekilde
toplanmasını ve bilgi alış-verişini temin etmek.
Değişen güvenlik seviyelerine hazırlıklı olarak hareket
edebilmek için yeterli ve düzgün plan ve prosedürlere
sahip olabilmek maksadıyla, güvenlik
değerlendirmeleri için bir metodoloji temin etmek.
Denizlerde güvenliği tesis etmek üzere uygun ve
yeterli tedbirlerin alınabilmesi için gerekli ortamı
sağlamaktır.
ISPS KOD’UN HEDEFLERİ

Güvenlik tehditleriyle ilgili bilgilerin toplanması,
değerlendirilmesi ve akit devletlerle bu tür bilgilerin
değiş-tokuş edilmesi
Gemiler ve liman tesisleri arasında haberleşmeye
yönelik işbirliğinin devamının sağlanması
Gemilere, liman tesislerine ve bunlara ait yasak
bölgelere izinsiz girişlerin önlenmesi
İzinsiz olarak; silahların, yangına yol açacak
malzemelerin ya da patlayıcıların gemilere ve liman
tesislerine sokulmasının önlenmesi
ISPS KOD’UN AMAÇLARI

Güvenlik tehditleri ya da güvenlik eylemlerine karşılık
verebilmek için tehlikeyi bildirici vasıtalar / araçlar
temin edilmesi,
Gemi ve liman tesisi güvenlik planlarının, güvenlik
değerlendirmeleri esas alınarak hazırlanmasının temin
edilmesi,
Güvenlik planları ve prosedürlerine aşinâlık sağlamak
için eğitim, tâlim ve tatbikatların temin edilmesini
sağlamaktır.
ISPS KOD’UN AMAÇLARI

Acil durum hazırlıkları ve
olayları ile ilgili
prosedürler
Kriz Yönetimi
GEMİ/LİMAN GÜVENLİĞİ

GEMİ/LİMAN GÜVENLİK
DÜZENLEMELERİ

SAVUNMA DÜZENLEMELERİ VE RİSK
YÖNETİMİ

GÜVENLİK PLANI

ISPS KOD’A TABİ GEMİLER VE
LİMANLAR

YÜKSEK HIZLI YOLCU TEKNELERİ DE DAHİL TÜM
YOLCU GEMİLERİ
1- ULUSLARARASI SEFERLE İŞTİGAL EDEN;

500 GROSTON VE ÜZERİNDEKİ; YÜKSEK HIZLI
TEKNELER DE DAHİL TÜM YÜK GEMİLERİ
2- ULUSLARARASI SEFERLE İŞTİGAL EDEN;

MOBİL DENİZ SONDAJ BİRİMLERİ
3- ULUSLARARASI SEFERLE İŞTİGAL EDEN;

GEMİLERE HİZMET VEREN LİMAN TESİSLERİ
4- ULUSLARARASI SEFERLE İŞTİGAL EDEN ;

Güvenlik Seviyesi 1 : Asgari koruyucu güvenlik tedbirlerinin
her zaman sürdürüleceği seviyedir.
Güvenlik Seviyesi 2 : Bir güvenlik eylemi riskine karşı belirli
bir süre boyunca uygulanacak olan, Güvenlik Seviyesi 1’e
ilave koruyucu güvenlik tedbirlerinden oluşan seviyedir.
Güvenlik Seviyesi 3 : Kesin hedefi tespit etmek mümkün
olmasa dahi bir güvenlik eyleminin muhtemel ya da
gerçekleşmek üzere olması durumunda kısa bir süre
boyunca en ileri düzeyde ve belirli koruyucu güvenlik
tedbirlerinden oluşan seviyedir.
ISPS KOD’DA
GÜVENLİK SEVİYELERİ BELİRLENMİŞTİR

GEMİ GÜVENLİK ZABİTİ ( SSO )
ŞİRKET GÜVENLİK SORUMLUSU (CSO)
LİMAN TESİSİ GÜVENLİK SORUMLUSU (
PFSO )
ISPS KOD KAPSAMINDA GÖREVLENDİRİLECEK
SORUMLU KİŞİLER

Gemide Kaptan’a karşı sorumlu olan; gemi güvenlik
planının uygulanması ve sürdürülmesi dahil olmak
üzere şirket güvenlik sorumlusu ve liman tesisi güvenlik
sorumlusu ile olan ilişkilerden ve geminin güvenliğinden
sorumlu olan Şirket tarafından yetkilendirilen kişidir.
ISPS Kod’a tabi her gemide gemi güvenlik zabitinin
bulunması zorunludur.
GEMİ GÜVENLİK ZABİTİ ( SSO )

GEMİLER, OTOMATİK TANIMLAMA SİSTEMİ
(AUTOMATIC IDENTIFICATION SYSTEM (AIS)
CİHAZI İLE DONATILACAKTIR.
SOLAS 74 BÖLÜM-5 KURAL-19

GEMİ TANITIM NUMARASI GEMİ
ÜZERİNE YAZILACAKTIR
SOLAS 74 BÖLÜM 11-1 KURAL- 3

GEMİLERDE SÜREKLİ ÖZET KAYIT
CONTINUOUS SYNOPSIS RECORD (CSR)
TUTULACAKTIR
,
SOLAS 74 BÖLÜM 11-1 KURAL- 5

GEMİLER GEMİ GÜVENLİK ALARM SİSTEMİ
(SHIP SECURITY ALERT SYSTEM) İLE
DONATILACAKTIR
Gemi Güvenlik Alarm Sistemi, gemide güvenlikle ilgili bir durum olması halinde,
söz konusu durumun kıyıdaki yetkili otoriteye direk olarak ulaştırılabilmesi
amacıyla noktadan noktaya alarm gönderebilen bir sistemdir.
SOLAS 74 BÖLÜM 11-2 KURAL-6

ISPS KOD BÖLÜM A KURAL-17 GEREĞİ İDARE
TARAFINDAN GÜVENLİK DEĞERLENDİRMESİ
SONRASI BELİRLENECEK LİMAN TESİSLERİ İÇİN
LİMAN TESİSİ GÜVENLİK SORUMLUSU (PFSO)
ATANACAKTIR.
Bir veya birden fazla liman tesisi için bir kişi PFSO
olarak atanabilecektir.
PFSO Liman Tesisi Güvenlik Planının
hazırlanmasından, uygulanmasından ve
güncelleştirilmesinden sorumlu kişidir.
LİMAN TESİSİ GÜVENLİK SORUMLUSU
(PFSO)

Amerika Birleşik Devletleri’ne yönelik hava ulaşım
sektörü kullanılarak düzenlenmiş olan menfur terör
saldırılarının ardından aynı tip ve şiddette saldırının
deniz ulaşım sektörünün ana öğeleri olan gemiler ve
limanlar kullanılarak gerçekleştirilme ihtimalini
önlemeye yönelik birleşmiş milletlerin denizcilikten
sorumlu örgütü IMO tarafından hazırlanarak üye
ülkelerin zorunlu kabul esasına dayandırılarak 1
Temmuz 2004 tarihinden itibaren eş zamanlı
uygulamalarına küresel olarak başlanan……
TEZİN AMACI

ISPS kodun tez konusu seçilen Karadeniz ve Akdeniz
limanlarında gemilere yönelik ISPS kod uygulamaları
gerek ülkeler gerek ise bu ülke limanları baz alınarak
yapılan araştırmasında global bir sözleşme olan ISPS
Kod’un her liman da gemilere yönelik olarak standart
uygulamaları gerekli iken tez konusu kapsamında
araştırması yapılan Karadeniz ve Akdeniz deniz
alanlarında yer alan ülke ve limanlarında özellik ile
gemilere yönelik farklı uygulamaların icra edildiğinin
ispatı amaçlanmaktadır.
TEZİN AMACI

Araştırmanın nicel anket çalışmasında Bartın limanına
gelen ISPS kod sertifikasına sahip yerli ve yabancı
fakat özellik ile Türk gemi kaptanları ve gemi güvenlik
zabitleri arasında 1.5 senelik bir zaman diliminde 80
gemiye uygulanan anket çalışmasında Türk zabitanlar
arasında ISPS kodun etkinlik analizi yapılmış aynı
zaman dilimi içerisinde ISPS kodun limanlarda
uygulayıcısı konumunda bulunan liman tesis güvenlik
zabitinin/sorumlusunun gemilere rutin denetimler için
gelen diğer kurum ve kuruluşlara ait denetim
uzmanlarının Türk gemi adamları arasında arz etmiş
olduğu önem ve değer anket çalışmasından elde
edilen verilere göre değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
TEZİN AMACI

Araştırmada genel anlamı ile denizlerde şiddet
eylemlerinin tarihsel perspektifi incelenerek
günümüzde denizlerde güvenlik konusu
gündeme geldiği zaman gemilerin ve
limanların güvenliğini artırmaya yönelik olarak
yapılandırılan ISPS kodun gemilere yönelik
olarak farklı ülke ve limanlarda uygulamaları
…….
TEZİN YÖNTEMİ VE KAYNAKLAR

Bartın limanına gelen gemilere liman tesis
güvenlik zabiti/sorumlusu olarak her gelen
geminin ISPS kod uygulama ve denetimleri
esnasında gemilerin farklı ülke ve limanlarda
aynı görevi yapan kişi ve kişilerce verilmesi
gerekli dokümanların yine gemilerde tutulması
zorunlu olan ISPS kod dosyalarının niteliksel
arşiv taramasına dayandırılan saha
çalışması(alan araştırması) yapılmıştır.
TEZİN YÖNTEMİ VE KAYNAKLAR

Araştırmanının nicel anket çalışmasında
Bartın limanına 1.5 sene içerisinde gelen ISPS
kod sertifikasına sahip özellikle Türk gemi
adamlarının çalıştığı yerli ve yabancı bayraklı
80 gemiye uygulanan anket sonuçlarından
elde edilen verilerin IBM SPSS 23.0
aktarılması sonucunda veriler analiz edilerek
Türk gemi adamları arasında ISPS kodun nicel
veriler eşliğinde etkinliği ölçülmüştür.
TEZİN YÖNTEMİ VE KAYNAKLAR

Araştırmada Karadeniz ve Akdeniz limanlarında
gemilere yönelik olarak ISPS kod uygulamalarında
uluslararası bir sözleşme olan ISPS kodun tez konusu
olan bölge limanlarında homojen uygulamalara sahip
olması gerekirken araştırma konusu bölge limanlarına
uğrak yapan gemilerin Bartın limanına yaptıkları uğrak
esnasında bizzat liman tesis güvenlik zabiti/sorumlusu
olarak yapmış olduğum ISPS kod uygulama ve
kontrolleri esnasında yapılan niteliksel arşiv taramaları
sonucunda Karadeniz ve Akdeniz bölge limanlarında
verilmiş olan belgeler sonucu şu sonuçlara
ulaşılmıştır:
TEZİN BULGULARI VE VARILAN SONUÇLAR

1. Karadeniz ve Akdeniz deniz alanları ile ilgili olan tez
konusu olan bölge limanlarında ISPS kodun
limanlardaki uygulayıcısı ve yöneticisi konumunda
olan liman tesis güvenlik zabitlerinin/sorumlularının
limanlarına uğrak yapmış her gemi için güvenlik
organizasyonunu sağlamak ve denetimlerini yapmak
için uluslararası ISPS kod sözleşmesinin vermiş
olduğu yetkiye rağmen gemilere çıkmadıkları gemi
kaptanları ve gemi güvenlik zabitleri ile yapılan
mülakatlar ve arşiv taramaları sonucu belirlenmiştir.
TEZİN BULGULARI VE VARILAN SONUÇLAR

Bölge limanlarında konu ile alakalı gemiye çıkan
liman tesis güvenlik zabitlerinin/sorumlularının ise
dünya ülkeler klasmanında profili düşük ülkelerde bir
takım şahsi avantajlar elde etmek için gemilere
çıkıldığı gemi kaptanları ile yapılmış olan bire bir
mülakatlar neticesinde sonuçlandırılmıştır kısaca
ISPS kodun tez konusu olan bilge limanlarında
gemilere yönelik olarak uygulamalarının varlığının
sadece kağıt üstünde kaldığı ve yapıldığının ispatı
sağlanmıştır.
TEZİN BULGULARI VE VARILAN SONUÇLAR

2. Uluslararası bir sözleşmeye yakışmayan limanlardaki
belgelerin standart bir yapıya oturtulamadığı gemilerin
ISPS kod dosyalarının uğrak yapılan limanlarda
verilmiş olan belgeler bazında incelenmesi ile
belirlenmiştir öyle ki standart belge ve dokümantasyon
sistemi kurulmayan bir sözleşmenin uluslararası bir
niteliğe sahip olması imkansız olacaktır.
Yukarıda bahsi geçen gemilere getirilen belge ve
dokümanlarında ISPS kod ile ilgili olmayan kişi ve
kişilerce gemilere ulaştırılması da ISPS kodun başka
bir trajik yönü olmaktadır.
TEZİN BULGULARI VE VARILAN SONUÇLAR

Yaklaşık olarak 1.5 senelik bir zaman diliminde
yapılan anket çalışmasında bu süre içerisinde Bartın
limanına gelen gemiler arasında Türk gemi kaptanı ve
Türk gemi güvenlik zabitlerinin çalıştığı 80 adet
geminin seçilmesi araştırmanın kısıtları arasındadır.
Yapılan nicel anket çalışmasında uluslararası Türk
gemi kaptanları ve gemi güvenlik zabitlerinin gemi ve
liman güvenlik koduna bakış açıları ve yaklaşımlarının
etkinliği anket çalışmasında elde edilen verilerin
SPPS analizi sonucu ölçülerek aşağıda elde edilen
analiz sonuçlarına ulaşılmıştır.
TEZİN BULGULARI VE VARILAN SONUÇLAR

Yapılmış olan tez çalışmasının geniş literatür
taraması aşamasında özellik ile ülkemizde
limanlar tarafından gemilere yönelik olarak
ISPS kod güvenlik yönetim ve organizasyonun
etkinliğinin ilk kez nicel anket çalışmasına
dayandırılarak ölçülmesinin sağlanması
mevcut literatüre katkı sağlayacağı
düşünülmüştür.
ARAŞTIRMANIN MECUT LİTERATÜRE KATKISI

Aynı zamanda Karadeniz ve Akdeniz deniz
alanlarında yer alan araştırma kapsamına giren
ülkeler ve limanlarında uluslararası denizlerde
güvenlik yönetim sözleşmesi olan ISPS kod
sözleşmesinin gerek gemilere yönelik denetim
faaliyetlerinde gerek ise dokümantasyon bazında
standart uygulamalarının olmadığının ispatı
mevcut literatüre bir ilk olarak katkı sağlayacağı
temenni edilmektedir.
İyi gün dileklerimle saygılarımı sunarım.
ARAŞTIRMANIN MECUT LİTERATÜRE KATKISI

TEŞEKKÜR
EDERİM