การผลิตเกลือ
- 1. วิชา เคมี 4 รหัสวิชา ว30224
สาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
โรงเรียนบัวเชดวิทยา
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 33
- 2. โซเดียมคลอไรด์ หรือเรียกว่าเกลือแกง ถ้าผลิตจากน้าทะเล
จะ เรียกว่าเกลือสมุทร แต่ถ้าผลิตจากแหล่งเกลือในพื้นดิน เรียกว่า
เกลือสินเธาว์
โซเดียมคลอไรด์ หรือเกลือแกงมีสูตรเป็น NaCl เป็น
สารประกอบที่ประกอบด้วยธาตุ
Na และ Cl ลักษณะเป็นผลึกสีขาว รสเค็ม รูปผลึกเป็นทรง
ลูกบาศก์ จุดหลอมเหลว 801 องศาเซลเซีส ละลายน้าได้ดี
โดยมากได้จากน้าทะเล และจากดิน
ประเทศที่ผลิตเกลือแกงมาก คือ ประเทศออสเตรีย
ฝรั่งเศส เยอรมนี อินเดียและสหรัฐอเมริกา
- 6. เกลือสมุทรทากันมากในบริเวณ
ใกล้ทะเล เช่น ที่จังหวัดสมุทรสาคร เพชรบุรี
ฉะเชิงเทรา และชลบุรีโดยมากจะทานา
เกลือปีละ 2 ครั้ง ในประเทศไทยมีอากาศแห้งแล้งติดต่อกันเป็นเวลาประมาณครึ่งปี
ดังนั้นการทานาเกลือจึ่งเริ่มตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนถึงเดือนพฤษภาคม
การทานาเกลือใช้วิธีการแยกโซเดียมคลอไรด์ออกจากน้าทะเล ดังนั้นจึง
ต้องใช้หลัก “การระเหยและการตกผลึก” โดยการให้น้าทะเลระเหยไปจนเหลือน้า
ปริมาณน้อยที่สุด ซึ่งเมื่อถึงจุดอิ่มตัวของเกลือ จะทาให้เกลือเกิดการตกผลึกออกมา
- 7. กรรมวิธีในการผลิตเกลือสมุทร มีขั้นตอนต่าง ๆดังนี้
1) การเตรียมพื้นที่นา โดยทั่วไปใช้พื้นที่ประมาณ
40 ไร่ จากนั้นก็ขุดตอไม้รากไม้ปรับพื้นที่ให้เรียบแน่น แบ่งที่
นาออกเป็นแปลง ๆ แปลงละ 1 ไร่ ยกขอบแปลงให้สูง แล้ว
ทาร่องระบายน้าระหว่างแปลง
2) การทานาเกลือ
2.1) แบ่งพื้นที่ทานาเป็น 3 ตอน ได้แก่ นาตาก
นาเชื้อ และนาปลง ซึ่งระดับพื้นที่จะลดหลั่นลงตามลาดับ
เพื่อความสะดวกในการระบายน้าและขังน้า
- 9. 2.2) ก่อนถึงฤดูการทานาเกลือ ให้ระบายน้าเข้าเก็บขังไว้เพื่อให้น้าสะอาด ผง
โคลนตม แร่ธาตุ จะได้ตกตะกอน พื้นที่ที่ขังน้าไว้ตอนนี้ เรียกว่า นาวัง
2.3) จากนั้นระบายน้าเข้าสู่นาตาก ให้ระดับน้าสูงกว่าพื้นนา
ประมาณ 5 cmเมื่อน้าระเหยไปจนวัดความถ่วงจาเพาะของน้าทะเลได้ 1.08
จึงถ่ายน้าเข้าสู่นาเชื้อ เพื่อให้แคลเซียมซัลเฟต(CaSO4) ตกผลึกออกมา
เป็นผลพลอยได้ ส่วนน้าทะเลที่เหลือปล่อยให้ระเหยไปจนมีความถ่วงจาเพาะ
1.2 แล้วจึงระบายน้าทะเลนั้นเข้าสู่นาปลง 2 วัน NaClเริ่มตกตะกอน
และจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ น้าทะเลที่เหลือจะมีความเข้มข้นของ 𝑴𝒈 𝟐+ 𝑪𝒍− และ
ไอออนเพิ่มขึ้นจึงต้องระบายน้าจากนาเชื้อเพิ่มอีก เพื่อป้องกันมิให้ MgCl2
และ MgSO4 ตกผลึกปนกับ NaClออกมาด้วย ซึ่งจะทาให้เกลือที่ได้มี
สิ่งเจือปน คุณภาพไม่ดี
- 10. โดยปกติจะปล่อยให้
NaCl ตกผลึกประมาณ 9 - 10
วัน จึงขูดเกลือออกขณะที่มีน้า
ทะเลขังอยู่ เกลือที่ได้นาไปตาก
แดด 1 -2 วัน แล้วจึงเก็บเข้า
ฉาง ผลพลอยได้จากการทานา
เกลือ คือ กุ้ง ปลา และ
CaSO4
- 15. จากนั้นกรองตะกอนที่เกิดขึ้นนีออก แล้วนาสารละลายทีได้มาตก
้
่
ผลึก แยก NaCl ออก ทาให้สารละลายมี NaCl ปริมาณลดลง และ
ในสารละลายนี้ยังมี Na2SO4 และ Na2CO3 ละลายปนอยู่ ซึ่งเป็น
เกลือที่ไม่ต้องการ เรียกสารละลายนีว่า “น้าขม” นาสารละลายไป
้
เติม CaCl2 พอเหมาะเพื่อกาจัดไอออนต่าง ๆ ออกเป็น
สาร CaSO4 และ CaCO3 ซึ่งไม่ละลายน้า ดังสมการ
Ca2+ (aq) + SO42- (aq)
CaSO4 (s)
Ca2+ (aq) + CO32- (aq)
CaCO3 (s)
- 18. 1. เกลือสินเธาว์เป็นเกลือที่เหมาะที่จะใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม เพราะมีความชื้น
Ca2+ และ Mg2+ ต่า
2. เกลือสมุทร เหมาะสาหรับใช้บริโภค เพราะมีไอโอดีนอยู่
ร่างกายต้องการไอโอดีนประมาณ 75 มิลลิกรัมต่อปีเมื่อได้รับไอโอดีนร่างกายจะนา
ไปเก็บไว้ใน ต่อมไทรอยด์ ซึ่งทาหน้าที่ควบคุมสมอง ประสาท และเนื้อเยื่อต่างๆ ถ้า
ขาดจะเป็นโรคคอพอก และถ้าขาดตั้งแต่ยังเด็ก ร่างกายจะแคระแกร็น สติปัญญา
ต่า หูหนวก เป็นใบ้ ตาเหล่และอัมพาต