ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ «ΙΧΝΙΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ».pptx

1. ΔΡΑΣΗ ΕΤΟΥΣ 2022-23 ΑΞΟΝΑΣ 1 ΤΑΞΗ : Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ «Ιχνηλατώντας το παρελθόν του τόπου μας»

2. λλΞάνθης ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΞΑΝΘΗΣ

3. • Το Λαογραφικό & Ιστορικό Μουσείο Ξάνθης ιδρύθηκε το 1975 . • Έδρα του είναι το «Αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου» και βρίσκεται στην παλία πόλη της Ξάνθης. • Κτισμένο το 1860, από την οικογένεια Κουγιουμτζόγλου, αποτελεί σημαντικό έκθεμα από μόνο του και ιστορική μαρτυρία για την κοινωνική και οικονομική ζωή μιας πόλης που άκμασε στις αρχές του 20ου αιώνα.

4. • Στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Ξάνθης ο επισκέπτης ανακαλύπτει τα στοιχεία και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της νεότερης ιστορίας του τόπου. • Η αρχιτεκτονική συμμετρία και ο εξωτερικός διάκοσμος του κτηρίου, καθώς και τα ξυλόγλυπτα ταβάνια, οι τοιχογραφίες και οι οροφογραφίες, το καθιστούν κόσμημα. • Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η πλούσια εσωτερική διακόσμηση με τοιχογραφίες, οροφογραφίες και ξυλόγλυπτες οροφές.

5. Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου • Ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, πολιούχου της πόλης, ανοικοδομήθηκε το 1839 χάρη στις προσπάθειες του Μητροπολίτη Ευγενίου και είναι τρίκλιτη βασιλική με τριώροφο καμπαναριό. • Πρόκειται για λιθόκτιστο μονώροφο κτήριο με περίτεχνη ξυλοκατασκευή στη στέγη.

6. Ιερά Μονή Παναγίας Καλαμούς • Η Ιερά Μονή Παναγίας Καλαμούς είναι κτισμένη βόρεια της Ξάνθης σε υψόμετρο 170 μέτρων. • Το όνομά της, σύμφωνα με την παράδοση, προέρχεται από της εύρεση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας μέσα σε καλαμώνα στις όχθες του ποταμού Κόσσινθου. • Η Μονή ιδρύθηκε πιθανότατα γύρω στον 11ο αιώνα.

7. Τέμενος Παλιάς Πόλης (Αχριάν Μαχαλεσί Τζαμί) • Το τζαμί βρίσκεται στην Παλιά Πόλη, στη σημερινή συνοικία της Ακροπόλεως ή Αχριάν Μαχαλεσί (Ahrian Mahalle). • Το τέμενος είναι ένα μονόχωρο και κτισμένο με πέτρες και ξυλοδεσιές. • Ο μιναρές βρίσκεται στη νοτιοδυτική άκρη του κτηρίου και ο εξώστης του επικάθεται σε δυο δακτυλιοειδή επίπεδα που στηρίζονται σε οδοντωτά φουρούσια. • Στη βορειοδυτική πλευρά του τεμένους βρίσκεται νεκροταφείο, στο οποίο σώζονται σήμερα 28 τάφοι, 16 από αυτούς φέρουν ενεπίγραφες πλάκες, οι οποίες χρονολογούνται από το έτος 1580 μέχρι το 1896

8. Μουχατζίρ τζαμί • Το τέμενος Βρίσκεται στα όρια της συνοικίας Μουχατζίρ (Asa Mahalle), στην οδό Δοϊράνης και αποτελείται από το τέμενος και την κατοικία του ιμάμη. • Πρόκειται για ένα τετράπλευρο και λιθόκτιστο κτήριο. Η είσοδός του είναι επιβλητική και διακοσμείται με στοιχεία μπαρόκ. • Ο χώρος της προσευχής είναι ορθογώνιος και ευρύχωρος και το μιχράμπ είναι απλό, η δε οροφή του είναι επίπεδη και φέρει στο κέντρο της απλή διακόσμηση με γεωμετρικά σχέδια.

9. Το Παλιό Δημαρχείο της Ξάνθης

10. Το Ρολόι της Ξάνθης • Ο Πύργος του Ρολογιού είναι ένα μνημειώδες κτήριο, κατασκευασμένο στην πλατεία Δημοκρατίας της Ξάνθης. • Κατασκευασμένο το 1859 από τον πλούσιο μουσουλμάνο της περιοχής, Χατζή Εμίν Αγά, ως μέρος αφιερώματος στο κεντρικό τζαμί της πόλης. • Αποτελούμενο τμήμα του «Τεμένους της Αγοράς», που η ανακαίνισή του έλαβε χώρα το 1938 χάνοντας την αρχική του όψη με την πρόσθεση στοιχείων αρ ντεκό. • Το 1941 κατά τη διάρκεια της κατοχής της περιοχής από τα βουλγαρικά στρατεύματα, καταστράφηκε εν μέρει. • Το 1972 είχε αποφασιστεί το γκρέμισμα του μνημείου, ωστόσο μετά από παρέμβαση της Μουφτείας Ξάνθης, το αρχικό πλάνο απετράπη. • Ο πύργος έχει ύψος 20,5 μέτρα ενώ η βάση με τον κορμό του

12. • Χτίστηκε σε προνομιακή θέση στα τέλη του 18ου αιώνα. Ήταν ιδιοκτησία του Ισαάκ Δανιέλ, ενός Εβραίου ο οποίος ήταν ανάμεσα στους πιο πλούσιους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Το επάγγελμά του ήταν χρηματιστής και ταυτόχρονα ασχολούνταν με το καπνεμπόριο και τις μεσιτείες. Αγόρασε το κτίριο και το έκτισε σε δυο φάσεις. Είναι ίσως το πλέον χαρακτηριστικό δείγμα αποτύπωσης της κοσμοπολίτικης αντίληψης της Ξάνθης των αρχών του προηγούμενου αιώνα στην αρχιτεκτονική. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το σπίτι χτίσθηκε σε προνομιακή θέση, πάνω σε ύψωμα, για να έχει θέα σε όλη την έκταση της τότε πόλης. • Μετά το θάνατο του Ισαάκ Δανιέλ , το κτίριο πέρασε στα χέρια των παιδιών του, επειδή όμως δεν ήταν σε θέση να πληρώσουν το φόρο κληρονομιάς, το υπουργείο οικονομικών πήρε το κτίριο και το μετέτρεψε στην εφορία της εποχής. Έπειτα, όταν ο εμφύλιος έλαβε τέλος παραχωρήθηκε στο στρατό και ήταν το φρουραρχείο της πόλης. • Το εντυπωσιακό αυτό κτίσμα στο ιστορικό κέντρο της Ξάνθης είναι συνυφασμένο με την παρουσία στην πόλη του κορυφαίου Έλληνα μουσικοσυνθέτη, Μάνου Χατζιδάκι. ΟΙΚΙΑ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

13. • Ο μεγάλος δημιουργός Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε στην Ξάνθη στις 23 Οκτωβρίου 1925. Ο πατέρας του Γεώργιος Χατζηδάκις εγκαθίσταται στην πόλη όπου ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου. • Η οικογένεια Χατζιδάκι νοικιάζει το δεύτερο όροφο του διατηρητέου κτιρίου «Grand Maison». Κατά ορισμένους ο Μάνος γεννήθηκε σε αυτό, ενώ κατά κάποιους άλλους πέρασε ορισμένα από τα παιδικά του χρόνια. Σε κάθε περίπτωση όμως στο σπίτι αυτό ο Χατζιδάκις ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι στο μαγικό κόσμο της μουσικής χάρη στο μεγάλο πιάνο που υπήρχε στο σπίτι και στα μαθήματα που πήρε από την Αρμένισσα δασκάλα μουσικής Άννα Αλτουνιάν. • Στον ίδιο δρόμο που βρίσκεται το αρχοντικό, στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου, υπήρχε και το μοναδικό ιδιωτικό σχολείο της Ξάνθης όπου ο Μάνος έλαβε τα πρώτα μαθήματα. Το 1932 η οικογένεια Χατζιδάκι εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα. .

14. • Στον δεύτερο όροφο του κτιρίου, παλιές φωτογραφίες του Μάνου Χατζιδάκι και της οικογενείας του, της Αρμένισσας δασκάλας του, όπως επίσης παρτιτούρες των έργων του, ιδιόχειρες μουσικές σημειώσεις και λιγοστά προσωπικά αντικείμενα μαρτυρούν το πέρασμα του μεγάλου έλληνα μουσικοσυνθέτη από τους χώρους του σπιτιού που αναμφισβήτητα σημαδεύτηκε από την παρουσία του. • Σήμερα, ο Πολυχώρος Τέχνης και Σκέψης λειτουργεί με τη συμβολή της Επιτροπής Διαχείρισης και όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτήν προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εθελοντικά. • Το μόνο σίγουρο είναι ότι το εντυπωσιακό αυτό κτίσμα στο ιστορικό κέντρο της Ξάνθης και σε μικρή απόσταση από τον εμπορικό και διοικητικό της πυρήνα θα είναι εφεξής συνυφασμένο με την παρουσία στην πόλη του μεγάλου Έλληνα μουσικοσυνθέτη.

15. Φωτογραφίες…

16. Το κτήριο

17. ΤΑΑΡΧΑΙΑΑΒΔΗΡΑ

18. Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο των Αβδήρων ξεκίνησαν το 1950 και μέχρι σήμερα συνεχίζονται οι εργασίες συντήρησης των ευρημάτων. Από τα σημαντικότερα που θα συναντήσει ο επισκέπτης κατά την περιήγησή του στον αρχαιολογικό χώρο των Αβδήρων, αποτελεί η περιοχή της δυτικής πύλης και το τείχος του 4ου αιώνα π.Χ., ένα συγκρότημα ρωμαϊκών κατοικιών, η “Οικία των Δελφινιών”, μία οικία κλασικής εποχής που διαθέτει ψηφιδωτό δάπεδο με δελφίνια. Πολύ σημαντικά είναι επίσης και τα ευρήματα που αποκαλύφθηκαν στην τοποθεσία στην οποία βρισκόταν το λιμάνι της πόλης, όπου είναι διακριτά τμήματα των τειχών του 7ου π.Χ. αιώνα, ένα υπαίθριο ιερό γυναικείας θεότητας και τάφοι του Ελληνιστικού νεκροταφείου. ψηφιδωτό δάπεδο με δελφίνια Ελληνιστικός τάφος στα Άβδηρα

19. Τα Άβδηρα ιδρύθηκαν στην περιοχή ανάμεσα στις εκβολές του Νέστου και στο Πόρτο Λάγος κατά τον 7ο αιώνα π. Χ. από Έλληνες της δυτικής Μικράς Ασίας, οι οποίοι ίδρυσαν αποικίες στην εύφορη παραλιακή ζώνη της Θράκης. Το 654 π.Χ. ίδρυσαν την πόλη των Αβδήρων άποικοι από τις Κλαζομενές, μια πόλη των παραλίων της Μικράς Ασίας με αρχηγό τους τον Τιμήσιο. Η πόλη οχυρώθηκε με ισχυρά τείχη. Σταδιακά, η πόλη παράκμασε και καταστράφηκε από τα γειτονικά θρακικά φύλα. Τα Άβδηρα επανιδρύθηκαν το 545 π.Χ. από αποίκους μιας άλλης μικρασιατικής πόλης που λεγόταν Τέως, οι οποίοι ήθελαν να αποφύγουν την περσική δουλεία. Το εμπόριο άνθισε γρήγορα στα Άβδηρα. Σε αυτό βοήθησαν τα δύο λιμάνια που υπήρχαν στην πόλη.

20. Ο Ηρακλής αιχμαλωτίζει τα άλογα του Διομήδη, ρωμαϊκό μωσαϊκό, 3ος αιώνας π.Χ. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η πόλη ιδρύθηκε από τον Ηρακλή, για να τιμηθεί η μνήμη του συντρόφου του Άβδηρου, ο οποίος κατασπαράχθηκε από τα άλογα του Διομήδη.

21. Το έμβλημα της πόλης που απεικονιζόταν και στο νόμισμα της ήταν ο γρύπας, δηλαδή ένα ζώο με σώμα λιονταριού, κεφάλι και φτερά αετού. Το πολίτευμα των Αβδήρων ήταν δημοκρατικό με ανώτατα σώματα τη βουλή και τον δήμο, δηλαδή τον λαό. Ανώτατος άρχοντας της πόλης ήταν ο ιερέας του Απόλλωνα, που ήταν ο πολιούχος – προστάτης θεός των Αβδήρων. Ένας από τους πιο γνωστούς νόμους της πόλης που γνωρίζουμε απαγόρευε την ταφή κάποιου που ξόδεψε την πατρική περιουσία σε ταξίδια και διασκεδάσεις. Νόμισμα από τα Άβδηρα της Θράκης με τον γρύπα, περ.360- 350 π.Χ. Τετράδραχμο Αβδηριτών, κεφάλι Απόλλωνα, 346-336 π.Χ., Νομισματικό Μουσείο

22. Τα ερείπια από τη Δυτική πύλη των Αβδήρων

23. Το λιμάνι των Αβδήρων έγινε ορμητήριο των Περσών κατά τους Περσικούς Πολέμους. Η πόλη φιλοξένησε τον Ξέρξη και τον στρατό του δύο φορές. Το 479 π.Χ, μάλιστα, ο Ξέρξης, φεύγοντας ηττημένος από την Ελλάδα, χάρισε στην πόλη ένα χρυσό ξίφος και μια χρυσή τιάρα ως δώρο για τη φιλοξενία. Ο Ξέρξης Α' της Περσίας σε ανάγλυφο στην Περσέπολη, https://el.wikipedia.org/

24. Αρχαιολογικός χώρος Αβδήρων, αρχαία πόλη

25. Αρχαιολογικός χώρος Αβδήρων, αρχαία πόλη

26. Μετά τους Περσικούς Πολέμους τα Άβδηρα έγιναν μέλος της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Το 376 π.Χ. δέχτηκαν ένα σοβαρό πλήγμα από την εισβολή 30.000 Τριβαλλών, ενός θρακικού φύλου. Τον επόμενο χρόνο τα Άβδηρα έγιναν μέλος της Β΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας και παρέμειναν υπό την επιρροή των Αθηναίων ως το 350 π.Χ., όταν ο Φίλιππος ο Β΄ κυρίευσε την πόλη. Η Α΄ Αθηναϊκή συμμαχία Οι Τριβαλλοί

27. Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου η πόλη γνώρισε διαδοχικά την κυριαρχία των Μακεδόνων, των Σελευκιδών και των Πτολεμαίων ως το 167 π.Χ., όταν οι Ρωμαίοι κυριάρχησαν στη Μακεδονία και τη Θράκη. Ο στρατηγός Λεύκιος Αιμίλιος Παύλος ανακήρυξε τα Άβδηρα ελεύθερη πόλη και δεν τη συμπεριέλαβε στις ρωμαϊκές κτήσεις. Το 170 π.Χ. όμως, τα Άβδηρα καταλήφθηκαν από τον Ρωμαίο στρατηγό Λεύκιο Ορτένσιο και η πόλη καταστράφηκε εντελώς. Το 146 π.Χ. η πόλη έχασε την αυτονομία της και την οικονομική της δύναμη, καθώς αντιμετώπισε προβλήματα στο εμπόριο με την κατασκευή της Εγνατίας οδού, η οποία μετέτρεψε τις συγκοινωνίες από θαλάσσιες σε χερσαίες.

28. Στην διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου, η πόλη μετονομάστηκε σε Πολύστυλον εξαιτίας των αρχαίων κιόνων που διέθετε ενώ κατά την Οθωμανική περίοδο ονομάστηκε Μπουλούστρα, παραφθορά της ονομασίας Πολύστυλον. Μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Οθωμανούς η πόλη εγκαταλείπεται και επανιδρύεται σε νέα περιοχή, στη θέση του σημερινού οικισμού των Αβδήρων. Ακρόπολη και τείχη στο βυζαντινό Πολύστυλον

29. Από τα αρχαία Άβδηρα μάς έχει μείνει η έκφραση «Αβδηριτισμός», η οποία σημαίνει την ανόητη επίδειξη, την αφέλεια, την επιπολαιότητα. Οι Αθηναίοι συνήθιζαν να κοροϊδεύουν και να γελοιοποιούν τους Αβδηρίτες, γιατί εκείνοι είχαν γίνει αρκετά ισχυροί και τους συναγωνίζονταν στη Θράκη. Μάλιστα, τους περιφρονούσαν, επειδή, όταν επισκέπτονταν την Αθήνα, δεν έδειχναν θαυμασμό, για τα ωραία μνημεία και όλα τα υπέροχα που είχε η πόλη τους. Έτσι, αναφέρεται σε αρχαία κείμενα ότι οι Αβδηρίτες είχαν μιαν ανόητη ματαιοδοξία και κατά την αρχαιότητα κυκλοφορούσαν εις βάρος τους ένα σωρό πειρακτικά ανέκδοτα.

30. Σημαντικοί άνδρες που συνδέονται με τα Άβδηρα είναι:  ο φιλόσοφος Πρωταγόρας που, αν και έδρασε στην Αθήνα, γεννήθηκε στα Άβδηρα,  ο Λεύκιππος που διατύπωσε πρώτος την υπόθεση ότι η ύλη αποτελείται από άτομα,  ο μαθητής του Δημόκριτου Ανάξαρχος, ο οποίος συμμετείχε στις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου  ο μαθηματικός και αστρονόμος Βίων ο Αβδηρίτης. Πρωταγόρας, ο ιδρυτής του κινήματος των σοφιστών Ανάξαρχος Λεύκιππος

31. Η πιο γνωστή μορφή που συνδέεται με τα Άβδηρα είναι ο Δημόκριτος, ένας από τους πιο σπουδαίους φιλοσόφους της αρχαιότητας.  Ήταν ο πρώτος που επινόησε την ατομική θεωρία ή τη δέχτηκε από τον δάσκαλό του Λεύκιππο, για να τη διαμορφώσει και να την επεκτείνει σε όλα τα φυσικά φαινόμενα, ανοίγοντας τις πύλες στις Φυσικές επιστήμες.  Έκανε μακρά ταξίδια στην Αίγυπτο, τη Βαβυλωνία, την Αραβία, την Αιθιοπία , για να ικανοποιήσει την επιστημονική του περιέργεια. Έμεινε αρκετό χρονικό διάστημα στην Αθήνα, όπου μάλιστα άκουσε το Σωκράτη να συζητά.  Επέστρεψε στα Άβδηρα, όπου πέρασε τη ζωή του, συγγράφοντας, ερευνώντας και διδάσκοντας.  Ήταν τόσο δυνατή η αγάπη του για την επιστήμη, ώστε έλεγε ότι προτιμούσε να βρει την επιστημονική εξήγηση ενός φαινομένου, παρά να του δινόταν ο θρόνος της Περσίας.

32. ΜΝΗΜΕΙΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ

33. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Μνημείο Εβραϊκού Ολοκαυτώματος Στην πλατεία της Ξάνθης βρίσκεται το Μνημείο του Ολοκαυτώματος των 526 Εβραίων της πόλης που εξοντώθηκαν βάναυσα στα ναζιστικά στρατόπεδα. Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου πραγματοποιήθηκαν στις 20 Φεβρουαρίου 2022.

35. Το Μνημείο Ολοκαυτώματος των Ξανθιωτών Εβραίων βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας, στο σημείο όπου κατέληγε η γειτονιά των Εβραίων. Τα αποκαλυπτήριά του έγιναν τον Φεβρουάριο του 2022.

36. Το Μνημείο είναι αφιερωμένο στη μνήμη των Εβραίων της Ξάνθης, οι οποίοι εκτοπίστηκαν και θανατώθηκαν βάναυσα στο ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης το 1943.

37. Η Εβραϊκή Συναγωγή της Ξάνθης, https://www.jewishmuseum.gr/xanthi Το Εβραϊκό Νεκροταφείο Οι Εβραίοι της Ξάνθης ήταν απόγονοι των Εβραίων που εκδιώχθηκαν από την Ισπανία και βρήκαν καταφύγιο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά το 1492. Το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα οι Εβραίοι εγκαθίστανται και στην Ξάνθη. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι εργάτες και ασχολούνται με το καπνεμπόριο. Η γλώσσα που μιλούσαν ονομάζεται ισπανοεβραϊκή ή λαντίνο.

38. Τον Μάρτιο του 1943 η κατοχική βουλγαρική αστυνομία συνέλαβε τους 526 Εβραίους της πόλης οι οποίοι μεταφέρθηκαν με τρένο στο ναζιστικό στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα στην Πολωνία. Ομαδική επιβίβαση στο τρένο Εβραίων από την Πολωνία, με προορισμό την Τρεμπλίνκα, όπου τους περίμενε ο θάνατος https://https:booksjournal.gr/kritikes /istoria/ Το κύριο μνημείο των νεκρών Εβραίων στην Τρεμπλίνκα

39. Η « Επτάφωτη λυχνία», σύμβολο και ιερό αντικείμενο των Εβραίων. Αναπαριστά την “καιόμενη βάτο” του Μωυσή, τις ανθρώπινες γνώσεις και το Θεϊκό Φως. Είχε τοποθετηθεί στον Ναό του Σολομώντα.

41. Οι σιδηροδρομικές γραμμές συμβολίζουν το τρένο που μετέφερε τους Εβραίους της Ξάνθης στο “ταξίδι του θανάτου” προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

42. Οι σιδηροδρομικές γραμμές που οδηγούν στο Άουσβιτς, Associated Press, Markus Schreiber

43. Γύρω από το Μνημείο έχουν τοποθετηθεί 526 βότσαλα, όσα και τα θύματα του Ολοκαυτώματος.

44. ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

46. Το Μνημείο Προσφυγικού Ελληνισμού βρίσκεται στην Πλατεία Ελευθερίας της Ξάνθης, κοντά στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.

47. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τον γλύπτη Γεώργιο Τσάρα και τα αποκαλυπτήρια του έγιναν στις 16 Ιουνίου του 1997 από τον Πρόεδρο της Βουλής.

48. Το μνημείο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Συλλόγου Ποντίων Ξάνθης και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το ελληνικό κράτος.

49. Το μνημείο είναι ένας φόρος τιμής στους Πόντιους, τους Μικρασιάτες και στους κατοίκους της Ανατολικής Θράκης που έχασαν τη ζωή τους ως θύματα της μικρασιατικής καταστροφής το 1922. Ταυτόχρονα, το μνημείο είναι αφιερωμένο και στους εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες, να βρουν καταφύγιο και να χτίσουν υπό αντίξοες συνθήκες μια νέα ζωή στην Ελλάδα. Η Καταστροφή της Σμύρνης, φωτογραφία από ιταλικό πλοίο, 14η Σεπτεμβρίου 1922, https://el.wikipedia.org/

50. ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ Μικρά Ασία Ανατ. Θράκη Πόντος Κων/πολη Τουρκία (σύνολο) Καύκασος Ρωσία Ρωσία (σύνολο) Βουλγαρία Σερβία Αλβανία Άλλες περιοχές 626954 256635 182169 38458 1104216 47091 11435 58526 49027 6057 2498 1525 51.3% 21% 14.9% 3.2% 90.4% 3.9% 0.9% 4.8% 4% 0.5% 0.2% 0.1% ΣΥΝΟΛΟ 1221849 100% Προέλευση των προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα (Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας. Απογραφή 1928)

51.  Το μνημείο έχει τριγωνικό σχήμα και είναι ένα σύμπλεγμα από δύο ανάγλυφα και ένα ολόγλυφο.  Είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο και ορείχαλκο.  Έχει ύψος 5,3 m στην μπροστινή πλευρά και 3m στην πίσω πλευρά.

52. • Στις δύο πλευρές του το μνημείο αναπαριστά τη βίαιη και δραματική φυγή δύο οικογενειών προσφύγων από τον τόπο τους την εποχή της μικρασιατικής καταστροφής. • Οι φορεσιές τους δείχνουν ότι είναι πρόσφυγες από τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη.

53. Παρά την κίνησή των σωμάτων των ξεριζωμένων προς τα εμπρός, που δείχνει την αγωνιώδη προσπάθεια να φύγουν και να σωθούν, τα βλέμματά τους στρέφονται με θλίψη και νοσταλγία προς τα πίσω, στη γη και στα σπίτια που αφήνουν.

54. Στην κορυφή του μνημείου υπάρχει η φτερωτή θεά Νίκη ως σύμβολο αγώνα, ελπίδας και ανάστασης.

56. o Στο πίσω μέρος του μνημείου υπάρχει ένα κενοτάφιο χτισμένο με πέτρες από εκκλησίες της Ανατολικής Θράκης, του Πόντου και της Μικράς Ασίας. o Στον πυρήνα του έχει τοποθετηθεί οστό αγνώστου, ανασκαμμένο από λάκκο εκκλησίας της Καππαδοκίας.

57.  Επίσης, υπάρχει ένας σταυρός και δύο ορειχάλκινοι αετοί, ένας μονοκέφαλος (σύμβολο του ποντιακού ελληνισμού) και ένας δικέφαλος (σύμβολο του Βυζαντίου).  Κάτω από τους αετούς υπάρχουν τοπωνύμια από τις χαμένες πατρίδες

58. Επίσημες εκδηλώσεις με επίκεντρο το Μνημείο γίνονται κάθε 14η Σεπτεμβρίου προς τιμήν των θυμάτων της μικρασιατικής καταστροφής και κάθε 19η Μαΐου προς τιμήν του Ποντιακού Ελληνισμού. Στις εκδηλώσεις αυτές συμμετέχουν πολιτικοί και πολιτιστικοί φορείς, ο στρατός και ο κλήρος.

59. Ορφανοτροφείο Θηλέων Ξάνθης

60. 1. Εισαγωγή 2. Ορφανοτροφείο Αρρένων Ξάνθης 3. Τοποθεσία 4. Ιστορικά Στοιχεία 5. Κτιριακές εγκαταστάσεις 6. Η ζωή Προπολεμικά 7. Η ζωή Μεταπολεμικά 8. Εκδηλώσεις – Παραστάσεις – Εκκλησιασμοί 9. Προσωπικό του Ιδρύματος 10. Σοφία Γαβριηλίδου 11. Αφιέρωμα Μητρόπολης 12. Επίλογος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

61. • Το ορφανοτροφείο θηλέων Ξάνθης, που στεγάστηκε στην παλιά πόλη της Ξάνθης σε παλιό κτήμα κάποιου μπέη, στη συμβολή των οδών 9ης Μεραρχίας και Ελευθερίου Βενιζέλου, άρχισε να λειτουργεί μετά το 1922 για να φιλοξενήσει τα ορφανά των προσφύγων της μικράς Ασίας και της ανατολικής Θράκης. Μαζεύοντας τα ορφανά παιδιά από τους δρόμους. Το ορφανοτροφείο θηλέων μπορούσε να φιλοξενήσει περί τα 120 παιδιά, από έξι έως δεκαοχτώ ετών. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

62. ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕIΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΞΑΝΘΗΣ Λίγα λόγια • Τα ορφανά αγόρια κατοικούσαν στο Ορφανοτροφείο Αρρένων Ξάνθης που λειτουργούσε στη Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών (σημερινή Εκκλησιαστική Σχολή).

63. ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΞΑΝΘΗΣ • Πρώτη διευθύντρια του Ιδρύματος των αγοριών είναι η Τερψιχόρη Ψάλτου. Είναι η γυναίκα που αφοσιώνεται πλήρως στα παιδιά και η ικανότητά της στη διεύθυνση, δημόσια αναγνωρίζεται κι επαινείται.

64. ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΟΡΦΑΝ. ΘΗΛΕΩΝ

65. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ • Το κτίριο είναι κτισμένο στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, και έχει την ίδια μορφολογία και τυπολογία, με αυτό της οδού Μπότσαρη 46. Το 1922 ιδρύεται το ορφανοτροφείο Ξάνθης και στεγάζεται στο συγκεκριμένο κτίριο. Την εποχή αυτή γίνονται μαζικές μετακινήσεις, προσφύγων από τη μικρά Ασία προς την Ξάνθη, με αποτέλεσμα τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του ορφανοτροφείου να φιλοξενούνται σε αυτό περίπου 200 παιδιά. Το κτίριο αγοράστηκε από το ελληνικό κράτος το 1925. Κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο (1941-1945) τα παιδιά μεταφέρονται στο βόλο για ασφάλεια και επιστρέφουν σε αυτό με τη λήξη του πολέμου.

66. ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ • Το διώροφο συγκρότημα του ιδρύματος είχε σχήμα Π και πολλές αίθουσες. Στο κέντρο ήταν η μεγάλη αίθουσα, την οποία χρησιμοποιούσαν ως εστιατόριο αλλά και ως αίθουσα εκδηλώσεων. Στα δεξιά ήταν οι θάλαμοι των παιδιών που εκτείνονταν και στους δύο ορόφους, ενώ στο αριστερό μέρος βρίσκονταν η κουζίνα, τα πλυντήρια, τα εργαστήρια και τα γραφεία. Μετά το 1960 το μεσαίο κτήριο έγινε διώροφο με δύο αίθουσες που έγιναν θάλαμοι κοριτσιών, ενώ σε ένα δωμάτιο λειτούργησε το μονοτάξιο σχολείο του ιδρύματος. Το δημοτικό σχολείο έκλεισε μετά το 1960 γιατί τα παιδιά άρχισαν να φοιτούν σε δημοτικό σχολείο της πόλης.

67. ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ • Με το πέρασμα των χρόνων έγιναν πολλές αλλαγές στις κτηριακές εγκαταστάσεις του ιδρύματος. Μέχρι το 1954 υπήρχαν δύο θάλαμοι κοριτσιών. Όταν ανέλαβε διευθύντρια η Σοφία Γαβριηλίδου δημιούργησε άλλους δύο θαλάμους πάνω από την αίθουσα τελετών. Κάθε θάλαμος είχε τριάντα μονά κρεβάτια. Σε κάθε θάλαμο υπήρχε και ένα χωριστό δωμάτιο για να μένει μία παιδαγωγός ή επιστάτης, η οποία κοιμόνταν εκεί το βράδυ. Μέσα στο ίδρυμα κοιμόνταν υποχρεωτικά και η διευθύντρια.

68. ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ • Μετά το 1972 το ορφανοτροφείο μετονομάστηκε σε Κέντρο Μέριμνας Θηλέων Ξάνθης και λειτούργησε ως τέτοιο για λίγα ακόμα χρόνια. • Σήμερα στο χώρο του Ορφανοτροφείου στεγάζονται τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, οι διοικητικές υπηρεσίες των Βρεφονηπιακών Σταθμών του Δήμου Ξάνθης, το Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών Ξάνθης, το Κέντρο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης Δήμου Ξάνθης και η «Βοήθεια στο Σπίτι».

69. ΣΗΜΕΡΑ

70. Η ΖΩΗ ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΑ • Η ζωή προπολεμικά στο ορφανοτροφείο ήταν δύσκολη και αυστηρή. Τα ορφανά παιδιά είχαν μεγάλη ανάγκη επικοινωνίας. Ο ρόλος της δασκάλας και της διευθύντριας ήταν ιδιαίτερα σημαντικός στο να κάνει τα παιδιά να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους.

71. Η ΖΩΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΑ • Μετά τον πόλεμο, οι συνθήκες ζωής των παιδιών βελτιώθηκαν μαζί με τις κτηριακές εγκαταστάσεις. Παρόμοια αναβαθμίστηκε η εκπαίδευση και η κατάρτιση των μαθητριών. Κάθε μέρα τα παιδιά τηρούσαν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα. Το πρωί χτυπούσε το καμπανάκι για το εγερτήριο. Τα παιδιά σηκώνονταν, ετοιμάζονταν και έπαιρναν πρωινό στην τραπεζαρία. Αμέσως μετά, τα μικρά παιδιά πήγαιναν στο σχολείο ενώ τα μεγαλύτερα παρακολουθούσαν τα εργαστήρια, όπου μάθαιναν κάποια τέχνη. Μετά το μεσημεριανό φαγητό, τα παιδιά είχαν ελεύθερο χρόνο να παίξουν στην αυλή.

72. ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ – ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ - ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΙ • Πολλές εκδηλώσεις και θεατρικές παραστάσεις θρησκευτικού ή εθνικού περιεχομένου σημάδευαν τη ζωή του Ορφανοτροφείου. Τα παιδιά ετοίμαζαν εορταστικές εκδηλώσεις τα Χριστούγεννα, την 25η Μαρτίου και στη λήξη των μαθημάτων και συμμετείχαν στις παρελάσεις κατά τις εθνικές εορτές. Τα παιδιά μάθαιναν επίσης βυζαντινούς ύμνους. Εκκλησιάζονταν κάθε Κυριακή στο γειτονικό ναό του Αγίου Γεωργίου. Στο ναό έψαλλαν ορισμένα τροπάρια τις Κυριακές και το Πάσχα έλεγαν τους Χαιρετισμούς.

73. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ • Το προσωπικό του ιδρύματος περιλάμβανε τη διευθύντρια, τη διαχειρίστρια, την παιδαγωγό και τις δασκάλες των τεχνών. Υπήρχε και γιατρός, ο οποίος επισκέπτονταν τακτικά το ίδρυμα. Τα παιδιά ξεκινούσαν την εκμάθηση των τεχνών (υφαντική, ραπτική, πλεκτική) όταν τελείωναν το δημοτικό σχολείο. Επί διευθύνσεως Σοφίας Γαβριηλίδου, πολλά κορίτσια άρχισαν να πηγαίνουν και στο Γυμνάσιο, έξω από το ορφανοτροφείο.

74. ΣΟΦΙΑ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ • Στο Εθνικό Ορφανοτροφείο Θηλέων Ξάνθης πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους πολλοί αξιόλογοι εκπαιδευτικοί. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η μορφή της Σοφίας Γαβριηλίδου, η οποία συνδέθηκε όσο κανένας άλλος με την ιστορία του Ιδρύματος.

75. ΣΟΦΙΑ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ • Η Σοφία Γαβριηλίδου γεννήθηκε το 1920 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν η ίδια μαθήτρια του Ορφανοτροφείου Ξάνθης από το 1927. Το 1938 εισήχθη μετά από εξετάσεις στην Παιδαγωγική Ακαδημία Αλεξανδρούπολης, από την οποία αποφοίτησε λίγο πριν από την έναρξη του πολέμου. Το 1940 υπηρετεί ως δασκάλα στη Χαλκίδα, το 1945-46 στο Σταυροχώρι Ξάνθης και από το 1946-1951 στο Μικρό Εύμοιρο (Τεκές).

76. ΣΟΦΙΑ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ • Έχοντας ζήσει επί 12 χρόνια στο Ορφανοτροφείο ως μαθήτρια, επανέρχεται εκεί ως δασκάλα για να υπηρετήσει ευσυνείδητα τα ορφανά παιδιά επί 19 έτη. Το γεγονός ότι η ίδια είχε στερηθεί από μικρή την επαφή με τους γονείς της την έκανε να καταλαβαίνει καλύτερα τις ανάγκες των οικότροφων παιδιών.

77. ΣΟΦΙΑ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ • Το 1951 διορίζεται ως απλή δασκάλα στο μονοθέσιο Δημοτικό Σχολείο του Ορφανοτροφείου και από το 1954- 1960 ως προσωρινή διευθύντρια μετά τη συνταξιοδότηση της Κλεοπάτρας Νικολαΐδου. Από το 1960 έως το 1972 ως διευθύντρια προσφέρει ολόψυχα τις γνώσεις της και την αμέριστη αγάπη της στα κορίτσια του ιδρύματος, τα οποία την αγαπούν ως μητέρα τους. Αυτός ο τίτλος αποτελεί μέχρι σήμερα το μεγαλύτερο παράσημο τιμής για τη Σοφία Γαβριηλίδου.

78. ΣΟΦΙΑ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ • Η Σοφία Γαβριηλίδου είχε υπηρετήσει με μεγάλη αγάπη το ίδρυμα και υπήρξε συχνά η “μητέρα” που δεν μπόρεσαν να έχουν. Η προσφορά της ήταν ιδιαίτερα μεγάλη και είχε βραβευτεί για αυτήν αρκετές φορές. Κυρίως όμως έχει μείνει στη μνήμη των περισσοτέρων ως η “ψυχή” του Ορφανοτροφείου της Ξάνθης.

79. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ • Ένα καλαίσθητο και νοσταλγικό αφιέρωμα εξέδωσε η Μητρόπολη Ξάνθης, το οποίο κάνει μία αναδρομή στον τρόπο που τα ιστορικά γεγονότα από την αποκατάσταση των προσφύγων και έκτοτε άφησαν το σημάδι τους στην τοπική κοινωνία, με αφορμή και επίκεντρο τη λειτουργία του Εθνικού Ορφανοτροφείου Θηλέων που από το 1923, όταν και ιδρύθηκε επιτέλεσε σημαντικό και βαρυσήμαντο ρόλο για την πόλη και τα ορφανά κορίτσια που βρήκαν σε αυτό οικογένεια, στήριξη, καθοδήγηση και τρόπο να σταθούν στη συνέχεια στα πόδια τους.

80. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ • Όπως επισημαίνει ο ίδιος, η Μητρόπολη Ξάνθης προχώρησε στην έκδοση του λευκώματος ως προσφορά σε όσους αγαπούν και θέλουν να διευρύνουν τις γνώσεις τους στην τοπική ιστορία και σε συνέχεια της ομώνυμης φωτογραφικής έκθεσης, με την οποία η Μητρόπολη Ξάνθης, συμμετείχε στις Γιορτές Παλιάς Πόλης του 2015.

81. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ • Το λεύκωμα περιλαμβάνει ακόμη, πρόλογο της ίδιας της κας Σοφίας Γαβριηλίδου, η οποία είχε μάλιστα βραβευτεί στο πλαίσιο της φωτογραφικής έκθεσης του 2015, από τον Μητροπολίτη Ξάνθης. Στο σημείωμά της η κα Γαβριηλίδου αναφέρεται στο Ίδρυμα με το οποίο συνέδεσε το σύνολο της ζωής της και σημειώνει ότι ακόμη και σήμερα ένα τέτοιο ίδρυμα θα ήταν χρήσιμο, καθώς δεν έχουν εκλείψει, δυστυχώς τα ορφανά και αβοήθητα παιδιά.

82. ΕΠΙΛΟΓΟΣ • Η κ Σοφία Γαβριηλίδου, πρώην Διευθύντρια του Ορφανοτροφείου Θηλέων Ξάνθης, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 99 ετών, την Τρίτη 17 Ιουλίου του 2018. • Τραγική ειρωνεία ότι μόλις κυκλοφόρησε από τη Μητρόπολη Ξάνθης το λεύκωμα για την ιστορία του Ορφανοτροφείου της Ξάνθης, το οποίο προλογίζει ή ίδια εκλιπούσα στην εισαγωγή.

83. ΣΟΦΙΑ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ

84. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΠΑΜΟΥΚΤΣΟΓΛΟΥ Ένα στολίδι στον παραδοσιακό οικισμό των Αβδήρων Βουλγαράκη Ραφαηλία Γιαννιού Βίκυ Ιωαννίδου Κατερίνα Τσαλίκη Ιωάννα Α1 – 2ο Γυμνάσιο Ξάνθης - 2023

86. ΙΣΤΟΡΙ Α

87. ΙΣΤΟΡΙΑ Η κατάρα των Αβδηριτών  Ο Παναγιώτης Παμουκτσόγλου ήταν ένας πλούσιος έμπορος καπνού από την Κωνσταντινούπολη  Εγκαταστάθηκε στα Άβδηρα γύρω στο 1860  Οι Αβδηρίτες του εμπιστεύτηκαν τις οικονομίες τους για την αγορά ενός μεγάλου αγροκτήματος μέσω διαπραγματεύσεων με τους Τούρκους κατακτητές  Αγόρασε το τσιφλίκι για λογαριασμό του και έτσι από καπνέμπορος έγινε και μεγαλοτσιφλικάς  Οι Αβδηρίτες τον καταράστηκαν να μείνει άκληρος  Παρόλο που παντρεύτηκε 2 φορές και απέκτησε 7 συνολικά παιδιά, δεν απέκτησε απογόνους  Η κατάρα έπιασε!!

88. ΙΣΤΟΡΙΑ Η ζωή στο αρχοντικό Η οικογένεια Παμουκτσόγλου έκανε ζωή αστικού χαρακτήρα. Στο σπίτι υπήρχαν υπηρέτες, μαγείρισσα, ράφτρα, παραμάνα για τα παιδιά, ενώ τα έπιπλα και τα διακοσμητικά αντικείμενα ήταν τις περισσότερες φορές φερμένα από το εξωτερικό. Συχνά φιλοξενούνταν καπνέμποροι, μπέηδες, αγάδες και άλλα επίσημα πρόσωπα.

89. ΙΣΤΟΡΙΑ Φωτογραφία από την ημέρα του γάμου της Μαγδαληνής Παμουκτσόγλου με τον Αθ. Χατζίδη. Πίσω από το ζευγάρι στέκεται ο Λάζαρος Παμουκτσόγλου, αριστερά της νύφης η αδερφή της Χαρίκλεια και πίσω από αυτήν ο μικρότερος αδερφός,

90. ΙΣΤΟΡΙΑ Ο δρόμος της καταστροφής  Ο Παναγιώτης Παμουκτσόγλου απεβίωσε στις 20 Οκτώβρη 1899, αφήνοντας μεγάλη περιουσία και κτήματα  Ο πρωτότοκος Γιώργος, κοινωνικός και έξυπνος, κατάφερε να διατηρήσει το υψηλό επίπεδο διαβίωσης της οικογένειας  Ο μικρότερος γιος, Κώστας, σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και στο Γυμνάσιο του Τσοτιλίου. Διετέλεσε Δήμαρχος Αβδήρων από το 1922 έως το 1934  Όλα τα αδέρφια, εκτός από τον Γιώργο, παντρεύτηκαν σε μεγάλη ηλικία.  Επέστρεψαν σταδιακά στο πατρικό

91. ΙΣΤΟΡΙΑ Η οικονομική κάμψη Τα πλήγματα που οδήγησαν στην οικονομική κάμψη: 1. Η απαλλοτρίωση του τσιφλικιού Παμουκτσόγλου για τους ακτήμονες πρόσφυγες το 1929 2. Ο θάνατος των δύο αδερφών, Γιώργου και Κώστα, το 1936 3. Κανένα από τα έξι παιδιά του Παναγιώτη Παμουκτσόγλου δεν απέκτησε απογόνους. Τα αδέρφια έφυγαν άκληρα από τη ζωή, η περιουσία που είχε απομείνει, μοιράστηκε σε μακρινούς συγγενείς και προσφιλή πρόσωπα

92. ΙΣΤΟΡΙΑ Η τελευταία απόγονος  Η τελευταία κόρη του Παμουκτσόγλου, η Μαγδαληνή Χαντζίδου, ζούσε σε ένα δωμάτιο του ισογείου, πάμφτωχη έως το θάνατό της, το 1980, σε ηλικία 103 χρόνων  Προηγουμένως είχε δωρίσει το σπίτι στην Εφορεία Αρχαιοτήτων  Η εικόνα της υπέργηρης γυναίκας να περιφέρεται ρακένδυτη στο μεγάλο ερειπωμένο σπίτι, σε συνδυασμό με τον θρύλο για την κατάρα που το συνόδευε, έκαναν τους Αβδηρίτες να πιστεύουν ότι το σπίτι είναι στοιχειωμένο

93. ΙΣΤΟΡΙΑ Ακτινοβολώντας την παλιά γοητεία  Σήμερα, το αρχοντικό Παμουκτσόγλου ανήκει στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης και λειτουργεί ως ξενώνας  Στα δωμάτιά του δεν τριγυρνούν φαντάσματα αλλά αρχαιολόγοι, επιστήμονες που επισκέπτονται τα Άβδηρα για ερευνητικούς σκοπούς

94. ΙΣΤΟΡΙΑ Ακτινοβολώντας την παλιά γοητεία  Τα τελευταία χρόνια κάθε καλοκαίρι στον αύλειο χώρο του πραγματοποιείται κάποια μουσική εκδήλωση με ανατολίτικη και λόγια μουσική στο πλαίσιο του φεστιβάλ λόγιας και ανατολικής μουσικής.

95. ΙΣΤΟΡΙΑ Ακτινοβολώντας την παλιά γοητεία Το 2008 στους χώρους του γυρίστηκαν πολλές σκηνές από τη σειρά του Κουτσομύτη “Ματωμένα χώματα”. Ήταν το σπίτι του Μανώλη Αξιώτη από τον Κιρκινζέ της Μικράς Ασίας

96. ΙΣΤΟΡΙΑ Φωτογραφίες από τη σειρά

97. ΙΣΤΟΡΙΑ Έτσι λοιπόν το αρχοντικό Παμουκτσόγλου απέκτησε τη θέση που του αρμόζει και στη σύγχρονη ιστορία των Αβδήρων.

98. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚ Ο

99. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ  Οικοδομήθηκε, γύρω στα 1860 - 70, από τον Κωνσταντινουπολίτη καπνέμπορο Παναγιώτη Παμουκτσόγλου.  Πρόκειται για ένα, τυπικό θρακιώτικο, ευρυμέτωπο , καστρόσπιτο, με κρύπτες, καταπακτές, υπόγειο και διόδους διαφυγής!  Το οίκημα είναι στραμμένο στο νότο και έχει εξωτερική πλακόστρωτη αυλή.

100. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Το αρχοντικό πριν τις εργασίες στερέωσης και συντήρησης Το αρχοντικό μετά τις εργασίες συντήρησης Το αρχοντικό αναπαλαιώθηκε με την επίβλεψη των αρχαιολόγων της εφορείας Ε. Πεντάζου, Δ. Τριαντάφυλλου και Ε. Σκαρλατίδου και του αρχιτέκτονα Μ. Αναγνωστίδη. Στις εργασίες συμμετείχε και ο αρχιτεχνίτης Ν. Γλες. Η αποκατάσταση ολοκληρώθηκε τον Απρίλη του 1982.

101. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Η ανατολική όψη

102. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Η νότια όψη - κύρια

103. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Τομή κτιρίου

104. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Το ισόγειο  Στο ισόγειο, γύρω από την πλακόστρωτη κεντρική είσοδο, ανοίγονται τρία δωμάτια (οντάδες) και μία κουζίνα με βοηθητικό χώρο.

105. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Το μεσοπάτωμα  Στο μεσοπάτωμα ανοίγονται δύο χαμηλοτάβανοι αποθηκευτικοί χώροι και μία τουαλέτα τούρκικου τύπου. Πρόσφερε επίσης τη δυνατότητα διαφυγής μέσω καταπακτής και της ισόγειας αποθήκης.

106. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Ο επάνω όροφος Στον πάνω όροφο αντικρίζει κανείς την έξοχη ευρύχωρη σάλα με τα πολλά παράθυρα. Γύρω διαρθρώνονται τρία δωμάτια, το ένα υαλόφρακτο

107. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Η διακόσμηση  Καθώς την εποχή εκείνη ήταν ελάχιστα τα έπιπλα, συναντάμε μεσάντρες (εντοιχισμένες ντουλάπες), εταζέρες, εσοχές, διακοσμητικούς ρόμβους στις πόρτες και στα ξύλινα ταβάνια, ίχνη του κοσμοπολιτισμού του ιδιοκτήτη. Ρολόι από την οικοσκευή και περίτεχνος μηχανισμός κλειδαριάς στην πόρτα εισόδου του αρχοντικού

108. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Η καμινάδα με την περίτεχνη απόληξη

109. ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ Το αρχοντικό Παμουκτσόγλου πατώντας στο κατώφλι του 21ου αιώνα μετουσιώνει συνεχώς την προσφορά του στον τόπο, σαν να ξοφλά εκείνο το παλιό χρέος του κωνσταντινουπολίτη Παμουκτσόγλου στους Αβδηρίτες, με μικρές δόσεις πολιτισμού και δημιουργίας αφήνοντας παρακαταθήκη για το μέλλον.

110. ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ ΞΑΝΘΗΣ

111. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟΠΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ  Το Ορφανοτροφείο Θηλέων Ξάνθης άρχισε να λειτουργεί μετά το 1922 για να φιλοξενήσει τα ορφανά των προσφύγων της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης.

112. ΠΟΥ ΣΤΕΓΑΣΤΗΚΕ  Στεγάστηκε στην Παλιά Πόλη της Ξάνθης σε παλιό κτήμα κάποιου μπέη, στη συμβολή των οδών 9ης Μεραρχίας και Ελευθερίου Βενιζέλου. .

113. ΠΩΣ ΗΤΑΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ  Το διώροφο συγκρότημα του ιδρύματος είχε σχήμα Π και πολλές αίθουσες. Στο κέντρο ήταν η μεγάλη αίθουσα, την οποία χρησιμοποιούσαν ως εστιατόριο αλλά και ως αίθουσα εκδηλώσεων. Στα δεξιά ήταν οι θάλαμοι των παιδιών που εκτείνονταν και στους δύο ορόφους, ενώ στο αριστερό μέρος βρίσκονταν η κουζίνα, τα πλυντήρια, τα εργαστήρια και τα γραφεία.

114. Η ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΥ  Μετά το 1972 το ορφανοτροφείο μετονομάστηκε σε Κέντρο Μέριμνας Θηλέων Ξάνθης και λειτούργησε ως τέτοιο για λίγα ακόμα χρόνια.

115. ΠΟΙΟΣ ΤΟ ΙΔΡΥΣΕ ιδρύθηκε με δαπάνη του Μητροπολίτη Ξάνθης Πολύκαρπου Ψωμιάδη.

116. ΠΟΙΟΣ ΤΟ ΔΙΕΥΘΥΝΕ Το διεύθυνε η Σοφία Γαβριηλίδου.

117. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ  όταν ιδρύθηκε επιτέλεσε σημαντικό και βαρυσήμαντο ρόλο για την πόλη και τα ορφανά κορίτσια και αγόρια που βρήκαν σε αυτό οικογένεια

118. ΟΙ ΘΑΛΑΜΟΙ  Με το πέρασμα των χρόνων έγιναν πολλές αλλαγές στις κτηριακές εγκαταστάσεις του ιδρύματος. Μέχρι το 1954 υπήρχαν δύο θάλαμοι κοριτσιών. Όταν ανέλαβε διευθύντρια η Σοφία Γαβριηλίδου δημιούργησε άλλους δύο θαλάμους πάνω από την αίθουσα τελετών. Κάθε θάλαμος είχε τριάντα μονά κρεβάτια. Σε κάθε θάλαμο υπήρχε και ένα χωριστό δωμάτιο για να μένει μία παιδαγωγός ή επιστάτης, η οποία κοιμόνταν εκεί το βράδυ. Μέσα στο ίδρυμα κοιμόνταν υποχρεωτικά και η διευθύντρια.

119. Ταφικά Έθιμα 2ο Γυμνάσιο Α 1 Κ Αβδήρων

120. To Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων παρουσιάζει την εξέλιξη της πόλης των Αβδήρων από την ίδρυσή της τον 7ο αι. π.Χ. μέχρι τον 12ο αι. μ.Χ. Τα εκθέματά του μαρτυρούν τόσο τον τρόπο ζωής και τον πολιτισμό των αρχαίων Αβδηριτών όσο και τον ρόλο που διαδραμάτισε η πόλη στην περιοχή της Θράκης αλλά και στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Η ανέγερση του μουσείου ξεκίνησε το 1976 και οι οικοδομικές εργασίες άρχισαν το 1989 και ολοκληρώθηκαν το 1992. Το διάστημα 1995-1998 στο μουσείο μεταφέρθηκαν αρχαιολογικά εκθέματα από τα αντίστοιχα μουσεία της Καβάλας και της Κομοτηνής. Το μουσείο εγκαινιάστηκε στις 20 Ιανουαρίου 2000. Το διάστημα 1995-1998 στο μουσείο μεταφέρθηκαν αρχαιολογικά εκθέματα από τα αντίστοιχα μουσεία της Καβάλας και της Κομοτηνής. Το μουσείο εγκαινιάστηκε στης 20 Ιανουαρίου 2000. Στο μουσείο εκτίθενται αντικείμενα που βρέθηκαν στην αρχαία πόλη και στα αρχαία νεκροταφεία των Αβδήρων (7ος αιώνας π.Χ. έως 13ος αιώνας μ.Χ.). Τα εκθέματα χωρίζονται σε τρεις θεματικές ενότητες: δημόσιος βίος, ιδιωτικός βίος και ταφικά έθιμα. Λίγα λόγια για το μουσείο των Αβδήρων

121. Τα κτερίσματα που συνόδευαν το νεκρό στον τάφο ήταν αντικείμενα καθημερινής χρήσης ή είχαν κατασκευαστεί ειδικά για τις ταφές. Ήταν δώρα των συγγενών του για το τελευταίο ταξίδι ή προσωπικά αντικείμενα του νεκρού. Πολλά σχετίζονταν επίσης με τις τελετουργικές πράξεις κατά την ώρα της ταφής. Επειδή η ποικιλία και ο αριθμός τους είναι μεγάλος, προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για την θρησκευτική, κοινωνική, οικονομική και την πολιτιστική ζωή των αρχαίων Αβδηριτών. Τα πιο συνηθισμένα κτερίσματα ήταν τα αγγεία, τα ειδώλια, τα σκεύη, τα κοσμήματα και τα στεφάνια. Αντικείμενα με μαγική ή αποτροπαική σημασία, όπως τα ομοιώματα αυγών και τα σιδερένια καρφιά, βρίσκονται σποραδικά μέσα στους τάφους. Ο αριθμός και το είδος των κτερισμάτων διέφερε ανάλογα με το φύλο, την ηλικία του νεκρού, την κοινωνική του τάξη και την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του. Η ποσότητα και η ποιότητα των κτερισμάτων διέφερε επίσης από εποχή σε εποχή Κτερίσματα

122. Οι κάτοικοι της πρώτης αποικίας (μέσα 7ου-αρχές 6ου αι. π.Χ.) ενταφίαζαν τους νεκρούς τους σε οργανωμένα νεκροταφεία που βρίσκονταν έξω από τα τείχη της πόλης. Οι ενήλικες κατά κανόνα καίγονταν ή ενταφιάζονταν σε απλούς λάκκους, ενώ ως τάφοι παιδιών χρησιμοποιούσαν κυρίως τα αγγεία. Σε κάθε τάφο θάβονταν ένας νεκρός. Οι τάφοι δεν είχαν συγκεκριμένο προσανατολισμό. Βρέθηκαν σε επάλληλα επίπεδα και η διάταξή τους ήταν πολύ πυκνή. Από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. ως τις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Κύριο χαρακτηριστικό των νεκροταφείων είναι οι συστάδες ή οι παράλληλες σειρές χαμηλών τύμβων (1- 3 μέτρα). Οι μεγαλύτεροι τύμβοι είναι συνήθως μεμονωμένοι. Ανάμεσά τους περνούσαν δρόμοι που οδηγούσαν στην χώρα της πόλης και χρησίμευαν ταυτόχρονα για την πρόσβαση στα νεκροταφεία. Οι περισσότεροι τύμβοι έχουν σχήμα ημισφαιρικό. Η διάταξη των ταφών σε κάθε τύμβο είναι συνήθως τυχαία. Ο προσανατολισμός τους είναι Α-Δ ή Β-Ν. Παιδία και ενήλικες θάβονταν μαζί, εφόσον οι τύμβοι ήταν οικογενειακοί. Τα νεκροταφεία των Αβδήρων

123. Στο τέλος του 3ου αι. π.Χ. τμήμα του κατεστραμμένου βόρειου περίβολου χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο. Ο ενταφιασμός ήταν ο συνηθέστερος τρόπος ταφής και οι τάφοι, που ήταν πολύ πυκνοί δεν καλύπτονταν από τύμβους. Από τον 3ο αι. εώς τον 12ο αι. ο χώρος μπροστά στη δυτική πύλη της αρχαίας οχύρωσης χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη εκτενούς νεκροταφείου κιβωτιόσχημων ταφών. Στα βυζαντινά χρόνια χτίστηκε στον ίδιο χώρο κοιμητηριακή βασιλική. Μετά τον 2ο αι. το νεκροταφείο εντάχθηκε στα όρια της βυζαντινής οχύρωσης και αναπτύχθηκε σε δύο τομείς. Το υστεροβυζαντινό νεκροταφείο παρουσιάζει ενδιαφέρον για τη χρήση την ξύλινων φερέτρων. Τα νεκροταφεία των Αβδήρων- Η συνέχεια

124. Η καύση χρησιμοποιήθηκε από τα μέσα του 7ου ως τον 2ο αι. π.Χ. μόνο για ενήλικα άτομα. Ο ενταφιασμός ήταν πολύ διαδεδομένος και γινόταν σε τάφους διαφόρων τύπων. Οι λίθινες σαρκοφάγοι αποτελούσαν τον πιο ακριβό τύπο τάφου, αποκλειστικά για ενήλικα άτομα. Οι κιβωτιόσχημοι τάφοι ήταν σε χρήση από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. μέχρι τον 2ο αι. π.Χ. και προορίζονταν για ενήλικες. Είδη ταφών- Μέρος 1

125. Οι κεραμοσκεπείς τάφοι προορίζονταν για ταφές ενηλίκων και παιδιών. Εμφανίστηκαν τον 5ο αι. π.Χ. και χρησιμοποιήθηκαν πολύ στα ελληνιστικά χρόνια. Οι πήλινες σαρκοφάγοι, απλές, με ανάγλυφη ή ζωγραφική διακόσμηση, χρησιμοποιήθηκαν τον 5ο και τον 4ο αι. π.Χ. για ενήλικες και παιδιά. Οι λακκοειδείς αποτελούν την απλούστερη και τη λιγότερη δαπανηρή μορφή τάφου. Τα γνωστά παραδείγματα χρονολογούνται τον 7ο, τον 5ο και τον 2ο αι. π.Χ. Τα πιθάρια, οι αμφορείς και τα χυτροειδή αγγεία χρησιμοποιήθηκαν για ταφές παιδιών και ενηλίκων από τον 7ο αι. π.Χ. ως τον 2ο αι. π.Χ. Είδη ταφών- Μέρος 2

126. Επιτύμβιο ανάγλυφο. Εικονίζεται πολεμιστής ιππέας και ιπποκόμος Ανάγλυφη επιτύμβια στήλη. Εικονίζεται ιματιοφόρος άνδρας και παιδί. Ενεπίγραφη επίσκεψη ταφικού μνημείου. Μέσα στο Μουσείο

127. Οι Καπναποθήκες της Ξάνθης

128. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Καπναποθήκε ς Η περιοχή των καπναποθηκών ένα σημαντικό σε έκταση και αξία τμήμα της πόλης είναι συνδεδεμένη άμεσα με την οικονομική άνθηση της Ξάνθης. Σώζεται σε ικανοποιητικό βαθμό ως πολεοδομικός ιστός και ως κτηριακό απόθεμα και αποτελεί ένα από τα καλύτερα υφιστάμενα σύνολα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Τα κτήρια είναι δημιουργήματα του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα και αποτελούν έξοχα δείγματα αρχιτεκτονικής, ορισμένα από αυτά μοναδικά και για τον ευρωπαϊκό χώρο.

129. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Σήμερα η περιοχή των καπναποθηκών βρίσκεται στις παρυφές του κέντρου, κοντά στην πλατεία Ελευθερίας. Τα κτήρια των καπναποθηκών που διασώζονται, αθροίζονται σε 57, από τα οποία τα 27 είναι εγκαταλειμμένα, ενώ τα 30 λειτουργούν με νέες χρήσεις (ως αποθηκευτικοί χώροι 9 κτήρια, ως εργαστήρια κυρίως επίπλων και κουφωμάτων 17 κτήρια, ενώ 5 απ’ αυτά στεγάζουν πολιτιστικές δραστηριότητες και δραστηριότητες αναψυχής).

130. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Οι πρώτες καπναποθήκες εμφανίστηκαν μετά το 1860 και ήταν μονώροφες, υλοποιήθηκαν με παραδοσιακές μεθόδους και υλικά και βασίστηκαν στη χρήση τοπικών μορφολογικών στοιχείων και ορισμένες φορές νεοκλασικών μοτίβων. Ο κτηριακός όγκος αυτών των καπναποθηκών είναι συνήθως απλός, ορθογωνικός, με επίπεδες όψεις, διάτρητες από τα εν σειρά ανοίγματα, και επικαλύπτεται με απλή τετράριχτη στέγη. Στο τέλος του 19ου αιώνα κτίστηκαν καπναποθήκες πολύ μεγαλύτερες από τις παλιότερες, ομοίως από ξύλο και πέτρα.

131. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Κύρια χαρακτηριστικά τους αποτέλεσε η συμμετρία στην οργάνωση της όψης και της κάτοψης, η αξονική προσπέλαση, ο τονισμός της κεντρικής εισόδου και η κυριαρχία της πρόσοψης, το αυστηρό γεωμετρικό περίγραμμα και η σαφήνεια του κτηριακού όγκου, το μεγάλο ύψος, το στηθαίο που αποκρύπτει την απόληξη της δίρριχτης στέγης και σχηματίζει συχνά ημικυκλικά ή τριγωνικά αετώματα.

132. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Καταστροφές

133. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Η πιο μεγάλη και πιο πρόσφατη χρονικά καταστροφή η οποία έχει δεχτεί μια από τις 57 καπναποθήκες είναι μια πυρκαγιά των 1550 βαθμών Κελσίους περίπου. Λόγω των ξύλινων πατωμάτων και την ύπαρξη καπνών στο υπόγειο της αποθήκης, η μετάδοση της πυρκαγιάς ήταν ταχύτατη. Πυκνοί καπνοί κατέκλισαν την γύρω περιοχή και ήταν ορατοί από πολύ μακριά.

134. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Δημοτική Πινακοθήκη Ξάνθης Η πολιτιστική κληρονομιά μιας πόλης αναδεικνύεται μέσα από την τέχνη που φιλοξενεί. Στην καρδιά της πανέμορφης πόλης της Ξάνθης, η Δημοτική Πινακοθήκη ξεχωρίζει ως ένας θησαυρός που προσφέρει μια μοναδική εμπειρία στους επισκέπτες της.

135. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Η Δημοτική Πινακοθήκη Ξάνθης βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και φιλοξενεί μια σπουδαία συλλογή έργων τέχνης, που καλύπτει μια ευρεία χρονική περίοδο και ποικίλους καλλιτέχνες. Είναι ένας χώρος που συνδυάζει την ιστορία και τη σύγχρονη τέχνη, προσφέροντας ένα ταξίδι στην εξέλιξη της τέχνης και των εικαστικών τεχνών.

136. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Το βυζαντινό κάστρο της Ξάνθης Το βυζαντινό κάστρο της Ξάνθης, στα βόρεια της σημερινής πόλης της Ξάνθης, επάνω στην κορυφή του λόφου και έλεγχε ουσιαστικά τη δίοδο προς την ενδοχώρα και την εύφορη κοιλάδα του Νέστου. Χρονολογείται από το 12ο μ.Χ. αιώνα και έχει σχήμα ακανόνιστου τραπεζίου με την ακρόπολη στην κορυφή του λόφου. Σώζονται πολλά τμήματα των τειχών, πύργοι, τοξωτές πυλίδες και θολωτές στέρνες.

137. • Οι μαθητές της Α΄ Γυμνασίου την σχολική χρονιά 2022-2023 ανέλαβαν να ασχοληθούν με την ιστορία του τόπου μας. • Εργάστηκαν σε ομάδες, συγκέντρωσαν πληροφορίες, επισκέφτηκαν, φωτογράφισαν κάποια από τα ιστορικά μνημεία και δημιούργησαν παρουσιάσεις.

138. • Στυλ υποδείγματος κειμένου • Δεύτερου επιπέδου • Τρίτου επιπέδου • Τέταρτου επιπέδου • Πέμπτου επιπέδου Η οχύρωση μπορεί να χρονολογηθεί στους υστεροβυζαντινούς χρόνους (13ο – 14ο αι.) και περιέβαλλε αυτή τη βυζαντινή πόλη, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Θράκης κατά τους 13ο και 14ο αι. Η τοιχοδομία αποτελείται από αργούς λίθους, λευκό κονίαμα και θραύσματα πλίνθων. Νοτιότερα, διακρίνονται τα θεμέλια ενός παλαιότερου, πιθανότατα θρακικού οχυρωματικού περιβόλου. Από τον λόφο ο επισκέπτης έχει το πανόραμα όχι μόνο της σημερινής Ξάνθης και του κάμπου προς τη θάλασσα αλλά και της βαθιάς ρεματιάς με τον Κοσσινίτη ποταμό.

139. • Σας ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον και τον χρόνο σας!

140. Εργάστηκαν οι μαθητές των τμημάτων  Ά1  Ά2  Ά3  Ά4  Ά5 Συντονιστές/τριες καθηγητές/τριες  Καλαφάτη Ειρήνη  Κλειτσιώτη Χρυσούλα  Χαμπηλομάτη Πάττυ  Παπαγεωργίου Φίλιππος  Μαυροφρύδης Χριστόφορος

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ «ΙΧΝΙΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ».pptx

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ «ΙΧΝΙΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ».pptx

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Similar a ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ «ΙΧΝΙΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ».pptx

Similar a ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ «ΙΧΝΙΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ».pptx(20)

Mais de Apostolos Syropoulos

Mais de Apostolos Syropoulos(20)

Último

Último(20)

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ «ΙΧΝΙΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ».pptx