Աննա Իսախանյան

1. Ատոմա-մոլեկուլային
տեսության
ստեղծման պատմությունը
Աննա Իսախանյան 7-2
դասարան

2.  Ատոմ և մոլեկուլ բառերը իրար հաջորում են: Նյութի փոքր և ոչ տեսանելի
մասնիկները կոչվում են ատոմներ: Այդ պատճարով ատոմը նյութի
անբաժանելի մասն է:

3. Ատոմի տեսության պատմությունը
 Ատոմը՝ հին հունարենից թարգմանելիս նշանակում է անբաժանելի։
Էլեկտրականապես չեզոք նյութի մասնիկ է, որը կազմված է դրական լիցք
ունեցող միջուկից և բացասական էլեկտրոնային ամպից։ Քիմիական տարրի
նվազագույն մասնիկն է. հանդիսանում է նրա քիմիական հատկությունների
կրողը։ Էլեկտրոնային ամպը միջուկի շուրջ պահվում է
էլեկտրամագնիսական ուժերի հաշվին։ Տարբեր տեսակի և թվով ատոմները,
կապվելով միջատոմային կապերով, կազմում են մոլեկուլ։

4. Մոլեկուլի տեսության պատմությունը
 Մոլեկուլի գաղափարը և անվանումը առաջինն օգտագործել է ֆրանսիացի
բնափիլիսոփա Պիեռ Գասենդին: Մոլեկուլը՝ որպես քիմիական փոխարկումների
ենթարկվող և ատոմից տարբերվող նյութի ամենափոքր քանակություն,
ձևակերպել է Ա. Ավոգադրոն։
 Մոլեկուլ հասկացությունը պաշտոնապես գիտության մեջ է մտել ավելի ուշ
(Կարլսրուեի միջազգային կոնգրես, 1860 թվական)։ Ֆրանսիացի ֆիզիկոս Ժ․
Պերենի բրոունյան շարժման ուսումնասիրությունները դարձան մոլեկուլի
գոյության առաջին փորձնական ապացույցը։ Մոլեկուլի կառուցվածքի հիմնական
օրինաչափությունները պարզվեցին քիմիական ռեակցիաների հետազոտման,
նոր, հատկապես օրգանական միացությունների սինթեզի, անալիզի և
ֆիզիկական մեթոդների կիրառման շնորհիվ։ Մոլեկուլի հայտնագործումը
քիմիայի՝ որպես գիտության զարգացման արդյունքն է։ Մոլեկուլի կառուցվածքը,
հատկությունները և փոխարկումների օրինաչափություններն այսօր էլ քիմիայի
ուսումնասիրության հիմնական առարկաներն են։ Քիմիական ռեակցիան
նյութերի մոլեկուլների փոխարկումն է այլ նյութերի մոլեկուլների։

5. Ռուս քիմիկոս Ալեքսանդր Բուտլերով
 1849 թ. ավարտել է Կազանի համալսարանը։ Աշխատել է Փարիզում՝
ֆրանսիացի քիմիկոս Շառլ Վյուրցիքիմիական աշխատանոցում։ Սինթեզել
է ուրոտրոպինը և ֆորմալդեհիդի պոլիմերը, որից հետագայում ստացել են
առաջին արհեստական շաքարանման նյութը։ 1861 թ. «Նյութերի քիմիական
կառուցվածքի մասին» զեկուցման մեջ շարադրել, իսկ 1871 թ.
վերջնականապես ձևակերպել է օրգանական միացությունների
կառուցվածքի տեսության իր կանխադրույթները։
 Ըստ այդ տեսության՝ օրգանական նյութերի հատկությունները
պայմանավորված են մոլեկուլներում ատոմների հաջորդականության
կարգով և նրանց փոխազդեցության բնույթով։ Բուտլերովի
կանխադրույթներից բխում էին օրգանական նյութերի քիմիական կառույցի
դասական տեսության մյուս բոլոր դրույթները։ Նա տվեց նաև քիմիական
կառուցվածքի որոշման եղանակն ու ձևակերպեց դրա իրականացման
կանոնը։