Eerste resultaten van een onderzoeksproject over de Leidse collegedictaten of studentennotities van de Artesfaculteit, periode 1575-1815.

1. Stemmen uit het verleden /
Voices from the Past
Leidse collegedictaten van de
Artesfaculteit, 1575-1815
An Smets
Elsevier Fellow Scaliger Instituut UB Leiden
oktober – december 2012

2. “De Leidse [collegedictaten] zijn werkelijk zo
saai als de Leidse toga”
AHM 69

3. Saai? Niet in de wiskundeles
BPL 1351, f. 68v-69

4. En soms zijn er mooie frontispices
HEM 26 BPL 3358 (1757) BPL 2154, vol. II (1785)

5. of schema’s voor de fysicales
BPL 1551

6. maar de meeste artesnota’s
zien er zo uit…
AHM 69

7. Enkele cijfers
website UB Leiden: meer dan 850 collegedictaten
vermoedelijk 171 collegedictaten
- universiteit van Leiden
- 1575-1815
- Artesfaculteit

8. Collegedictaten?
BPL 467 BPL 1616 BPL 1845

9. Collegedictaten?
• notities gemaakt door studenten
tijdens de les
• notities herwerkt door studenten bij
het instuderen
• kopie van notities gemaakt door
“uitschrijvers van academielessen”
- “uitschrijvers van academielessen”
http://www.vandale.be/opzoeken?pattern=dictaat&lang=nn

10. Waarom tot 1815?
voor 1815 Artesfaculteit
Faculteit Rechten Faculteit Geneeskunde
Faculteit Theologie
na 1815
Letterenfaculteit Faculteit Wis- en
Natuurkunde
Faculteit Rechten Faculteit Theologie
Faculteit Geneeskunde

11. Enkele algemene bevindingen
1. Indeling per eeuw
16de eeuw: 2 teksten
17de eeuw: 24 teksten
18de eeuw: 71 teksten
19de eeuw: 70 teksten
onbekend: 4 teksten
BPL 2783, f. 1
24.11.1783
BPL 1443, f. 70

12. Enkele algemene bevindingen
2. Indeling per onderwerp
taal (102)
 Latijn (76), Grieks (15), Latijn + Grieks (2), Arabisch (5)
Nederlands (4)
geschiedenis (59)
 vaderlandse geschiedenis (15), Griekse Oudheid (12), Romeinse
Oudheid (17)
economie / politiek (9)
filosofie (4)
 metafysica (3), logica (1)
wetenschappen (4)  fysica (3), cosmologie (1)

13. Enkele algemene bevindingen
3. Indeling per taal
54 Latijn
67 Latijn + Grieks
11 Latijn (+ Grieks) + Hebreeuws / Arabisch
28 Latijn + volkstaal (losse termen)
1 Latijn + Nederlands (evenwaardig)
9 Nederlands
1 Nederlands + Grieks

14. Enkele algemene bevindingen
4. Professoren
20 professoren bekend  162 teksten
1 tekst: 3 professoren (Boxhorn, Gronovius jr., Mure)
2 teksten: 3 professoren (Lipsius, Pestel, Perizonius)
3 teksten: 2 professoren (Speyert vander Eyk, Tollius)
4 teksten: 1 professoren (Siegenbeek)
5 teksten: 2 professoren (Van der Palm, Schultens)
6 teksten: 1 professor (Ruhnkenius)
9 teksten: 1 professor (Oudendorp)
10 teksten: 1 professor (Valckenaer)
12 teksten: 2 professoren (Burman, Hemsterhuis)
13 teksten: 1 professor (Luzac)
15 teksten: 1 professor (Kluit)
21 teksten: 1 professor (Gronovius sr.)
35 teksten: 1 professor (Wyttenbach)

15. Enkele algemene bevindingen
5. Studenten
27 studenten bekend  58 teksten
1 tekst: 18 studenten
2 teksten: 3 studenten
3 teksten: 1 student
4 teksten: 1 student
5 teksten: 2 studenten
6 teksten: 1 student
11 teksten: 1 student
BPL 1333, v. 1, f. 1

16. Leiden en Leuven
“Ik had al eerder diverse Leuvense exemplaren gezien en vond ze zonder
uitzondering veel mooier dan de Leidse. De Leidse [collegedictaten] zijn
werkelijk zo saai als de Leidse toga. De Leuvense hebben altijd wat. […]
Hier bijvoorbeeld rubricering. Gekalligrafeerde titels. En dit soort
ellende. […]”
links een roe, rechts een geselroede en in
het midden ???
BPL 3020, f. 160

17. Leuvense collegedictaten van de
Artesfaculteit: het Ex-Cathedraproject
http://expo.bib.kuleuven.be/

18. Leuvense collegedictaten in Leiden
• LTK 954-955: Cornelius van Nederven, Breda, 1653-1657
• BPL 1552: Joannes Van Delden, Haarlem, 1680
• BPL 3017-3020: Johannes Knotter, Delft, 1683-1684
• BPL 1797: Petrus Henkius Corvinus, s.d.
• BPL 3021-3022: Arnoldus van Leuven, 1795-1796
LTK 954 BPL 1552 BPL 3017

19. Leuvense collegedictaten in Leiden
Cornelius van Nederven, Breda, 1653-1657
LTK 954: Logica, LTK 955: Fysica en Metafysica
LTK 954: (min.) 4 tekeningen uit een tiendelige reeks gemaakt
door Salomon Savery, naar prenten van Pieter Jansz.
 voorstellingen van bedelaars, boeren en ongelukkige
personnages uit de Eerste Engelse Oorlog (ca. 1652-1654)
f. 83 f. 289 f. 166

20. Leuvense collegedictaten in Leiden
BPL 1552: Joannes Van Delden, Haarlem, 1680; Fysica
f. 64v: “Tabula representans
hominis ventriculum […]”
door M. Hayé

21. Leuvense collegedictaten in Leiden
Johannes Knotter, Delft, 1683-1684
BPL 3017-3018: Fysica en Metafysica
BPL 3019-3020: Logica
BPL 3019, f. 131:
gravure “Pons asinorum”
BPL 3018, f. 102: tekening
“Systema Copernici” (naar BPL 3018, f. 160:
EC Hayé 14) embleemgravure “De Motu”

22. Leuvense collegedictaten in Leiden
BPL 1797: Petrus Henkius Corvinus
f. VIv: Petri Henkii Corvini
Logica lovanij conscriptae

23. Leuvense collegedictaten in Leiden
Arnoldus van Leuven, 1795-1796
BPL 3021: Tractatus de Hijdrostatica
BPL 3022: Tractatus De Electricitate (f. 1-51) en
Tractatus De Sono (f. 52v-101)
f. 51: Electricitatis tabula 1,
door Ch. Becker

24. Output
• twee presentaties (Slideshare?)
• persoonlijke blog (http://leidsenotas.blogspot.nl/)
• snapshot
• blogpost voor de website van het Digitaal
Wetenschapshistorisch Centrum
• artikel voor Romaneske
• wetenschappelijk artikel over de Leuvense collegedictaten in
Leiden (7) en Den Haag (1)
• wetenschappelijk artikel over de Leidse collegedictaten van de
Artesfaculteit

25. En tot slot … dank je wel
Kasper
alle andere medewerkers van de UB Leiden, in het bijzonder van
het team Bijzondere Collecties
mijn collega-fellows Per en Melissa
alle Leidse professoren die ik heb ontmoet
de medewerkers van de Elsevier Heritage Collection
de medewerkers van de KB en het Huyghensinstituut, die ik al
kende of heb leren kennen
mijn medestudenten bij “Bronnen van kennis”
…
Het waren drie boeiende en interessante maanden.
Hopelijk tot ziens in Leuven of in Leiden!