1.
Iritzia 2012 5 4 ostirala GARA10
KOLABORAZIOAK
G
izon-emakume guz-
tiak aske jaiotzen dira,
duintasun eta eskubi-
de berberak dituzte-
la». Horiexek dira le-
henengo hitzak Giza Eskubideen
Aldarrikapen Unibertsalean. Na-
zioarteko printzipioak biltzen di-
tuen agiri hau, herritar guztiei
dagozkien eskubideen sortzailea
da, eta eskubide horiekiko erres-
petua bermatu beharko luke; ez
bakarrik zibil eta politikoen erres-
petua –batzuek uste duten mo-
duan–, baita ekonomia, kultura
eta gizarte eskubideena ere.
Zalantzarik gabe, orain itxaro-
penez beterik gaude, bizitzeko eta
osotasun fisiko eta psikikorako
eskubideei dagokienean, egoera
askoz hobea baita, 2011ko urria-
ren 20an, Aieteko Konferentzia-
ren ondoren, ETAk ekintza arma-
tuari behin betiko utzi diola
iragarri ondoren. Baina erabat
kezkagarria da ikustea Euskal He-
rri barruan eta bertatik kanpo tor-
tura eta tratu txarren salaketek
dirautela, eta antza denez, horrek
ez daukala inolako eraginik Go-
bernuan, arazoak berarekin zeri-
kusirik ez balu bezala. Urdurita-
sunez ikusten dugu genero
indarkeriak ere ez duela behera
egiten; alderantziz, gora egitearen
sintomak azaltzen ditu, eta era-
kundeen eta gizarte zibilaren al-
detik, itxuraz, erauzteko ezgaita-
suna agerian geratzen da. Hain
ezagunak diren eskubide horiez
gain, gogoratu beharra dago Giza
Eskubideen oinarrizko sistema-
ren funtsa hirukoitza dela: hain
zuzen ere, 1948ko Aldarrikapen
Unibertsala eta 1966ko Nazioarte-
ko bi Itunak, Eskubide Zibil eta Po-
litikoena, eta Ekonomia, Gizarte
eta Kultura Eskubideena. Horiek
guztiak Estatu espainolak izenpe-
tu eta berretsi egin zituen bere ga-
raian, eta ondorioz, indarrean
daude gure artean. Gogora ditza-
gun, horregatik, ahaztuta dauden
beste eskubide batzuk.
Gaur egun, larriki mehatxatu-
ta dago era baketsuan bildu eta
elkartzeko eskubidea, iritzi eta
adierazpen askatasunerako esku-
bidearekin batera. Iragarri digu-
ten Kode Penalaren erreformak,
besteak beste, protesta zibilaren
kriminalizazioa hartzen du bar-
ne, «erakunde kriminaleko kide»
moduan; gehienez ezarri ahal
izango diren zigorrak lau urteko
espetxealdi zigorra, behin-behi-
neko espetxeratzeko aukeraz,
izango delarik. Argi eta garbi da-
go hori aipaturiko nazioarteko
itunen kontra doala, oinarrizko
eskubide horiek zabalkiro babes-
ten dituztelako. Halaber, ez du
ezer onik iragartzen erreformak
bilatzen duen beste zerbaitek:
hain zuzen ere, «agintarien aur-
kako atentatu» gisa zigortzea,
manifestazio batean besoetatik
«kateatzea». Horrez gain, ekono-
mia edo araudiaren arloko mu-
rrizketek de facto mugatuko ba-
lute auzitegietara jotzeko
eskubidea, gure oinarrizko esku-
bideak urratzen direnean, oso
gertu egongo ginateke autorita-
rismo hutsetik.
Pertsona orok du bizi maila
egokia izateko eskubidea, osasu-
na eta ongizatea ziurtatzeko mo-
duan; bereziki, elikatzea, jan-
tziak, bizitokia, medikuntza
zaintza eta behar diren gizarte
zerbitzuak. Aldarrikapenak ho-
nakoa baieztatzen du: herrialdea-
ren ahaleginaz eta nazioarteko
laguntzaz, Estatu bakoitzaren an-
tolaketa eta baliabideak kontuan
izanik, norbanakoaren duintasu-
nerako eta nortasuna garatzeko
ezinbestekoak diren ekonomia,
gizarte eta kultura mailako esku-
bideak bete behar dira.
Baina krisi garaian gaudenez,
gerrikoa estutu behar dela esaten
digute. Eta gainera, ziurtatzen di-
gute osasun arloan, hezkuntzan
eta gizarte zerbitzuetan egin
nahi diren murrizketek –10.000
milioikoak, guztira– ez dutela
ekarriko eskubide horien urrake-
tarik. Sinistekoa al da? Nola man-
tenduko dira horrelako zerbi-
tzuak era egoki eta onargarrian,
herritar guztiek (finantzen espe-
kulazioak erraztu duen krisialdi
honen petxeroak diren etorkinak
barne) eskuratzeko moduan, au-
rrekontua hain zorrozki mozten
baldin bada?
Ahazten dute, gainera, Aldarri-
kapenak berak ezartzen duenez,
ezin dela egin Deklarazioan alda-
rrikatutako askatasun eta eskubi-
deak ezabatzeko ekintzarik; hori
dela-eta, kalitatezko osasun eta
hezkuntzarako eskubidea bertan
behera uzteko, baliabideen urri-
tasunaren aitzakia erabiltzeak,
argi eta garbi urratzen ditu giza
eskubideak. Batez ere, arrazoibi-
de hori ez delako hainbesteko ir-
motasunez erabiltzen, Defentsa-
rako edo Errege Etxerako gastuak
murrizteko orduan. Estatua ho-
rrelako eskubideak bermatzeko
erantzulea da, eta bere erantzuki-
zunak hiru irizpide ditu oinarri:
herri baliabideak prest izatea
(hau da, osasun zentroak, etxebi-
zitza publikoak, eskolak egon
daitezela); bitarteko horiek era-
biltzeko aukera izatea (hots, edo-
zein pertsonak erabili ahal izatea,
komunitate edo herri batean edo
bestean bizi izanda ere), eta kali-
tatea. Ezinezkoa da hezkuntza
sistema hobetzea irakasleak ego-
tziz gero eta ikasgela bakoitzeko
ikasle gehiago sartzen badira; eta
ezinezkoa da osasun sistemak
hobeto funtzionatzea, operazio
gelak itxiz gero, edo itxarote ze-
rrendak luzatzen badira. Hori ez
da inon gertatu. Baina, antza de-
nez, Gobernuak ahaztu du Esta-
tuak sinatu eta berretsitako na-
zioarteko itun guzti-guztiek,
edozein legek baino arau maila
altuagoa dutela, Konstituzioak
izan ezik. Eta eskubide horiek de-
fendatu beharrean, eta herrita-
rrekiko dituzten zereginak bete
beharrean, Gobernua kezkatuta
dago merkatu eta finantza espe-
kulatzaileekin bakarrik, eta haiei
bakarrik ematen dizkie kontuak.
Martin Niemöller artzain pro-
testanteak 1946an Kaiserslautern-
en esan zuena gogora ekarriz: le-
hendabizi, manifestazio
askatasunerako eskubidearen
aurka aritu ziren, baina isilik ge-
ratu nintzen, ez naizelako mani-
festazioetara joaten. Gero, askata-
sunean sindikatzeko
eskubidearen aurka aritu ziren,
baina ez zitzaidan axola, ni ez
naiz-eta sindikalista. Orain osa-
sun eta hezkuntzarako eskubide-
en aurka datoz, baina ez dut ezer
esango: gaur egun ez noa eskola-
ra, eta osasunez ondo nabil. Eta
nire bila etorri direnean, beran-
duegi izan da.
Gaur ez noa eskolara,
eta osasunez ondo nabil
Andres Krakenberger, Xabier Urmeneta, Juana Mari
Astigarraga, Jon Mirena Landa, Iñaki Lekuona
Argituz, giza eskubideen aldeko elkarteko kideak
A
l hablar de una mis-
ma palabra cada uno
le da el significado
que le plazca, eso es
lo que tiene el idio-
ma castellano, que a menudo se
confunden los términos a favor
de unos y en contra de otros.
Un ejemplo claro lo tenemos
en las palabras «nación» y «esta-
do», la segunda de ellas se apode-
ra de la esencia de la primera
hasta tal punto que la anula
cuando esta es nata, natural y es-
tado es artificial, o sea, no natu-
ral. De tal manera que el sentido
de los vocablos se convierte en
mera palabrería o abundancia de
palabras inútiles como así se de-
fine. España es una constitución
y nada más allá, España es una
obra que pretende ser Ley funda-
mental sobre una porción de su-
perficie terrestre adherida por
conquista, España es la divinidad
de unos cuantos «buenos» y ya
sabemos quiénes bendijeron los
cañones de Franco.
El País de los Vascos, la Nación
vasca o el Pueblo Vasco, evitando
designios que han variado tantas
veces a lo largo de los siglos, es
en cambio un conjunto de perso-
nas con un mismo origen, una
misma lengua, unas mismas cos-
tumbres, unas mismas leyes fun-
damentales, en una sola palabra,
una nación. Como tal se la ha de
tratar, como tal se la debe respe-
tar y como tal debe ocupar su lu-
gar en el conjunto de las nacio-
nes, y esa es la demanda o
súplica de esta tierra y sus natu-
rales, no lo que a diario tergiver-
san diarios e informativos.
Sí tiene carácter propio pero
no es la porción de ningún otro
territorio, dicho de otra manera,
no es una región como a tanto
folclórico gusta llamar y mucho
menos una comunidad diferen-
ciada, esa que llena la boca de
esos populistas que gobiernan la
Alta Navarra, que se mofan con
sus siglas de falsas uniones, UPN.
Este pueblo proviene de la
misma naturaleza y el actual es-
tado que lo absorbe no es nada
más que la cadena de la autori-
dad que lo gobierna, un estado
policial puesto que siempre
presto se articula el Ejército es-
pañol para salvaguardar la uni-
dad de la Corona española, pero
lo llaman monarquía parlamen-
taria, siempre jugando con los
vocablos que convierten en sus
títeres gramáticos. Selección na-
cional, territorio nacional, y de-
más vocablos agudizan la pers-
picacia española a la hora de
utilizar su idioma, hasta las ca-
rreteras son nacionales.
España y su ardid en la pala-
bra, su destreza en la mentira,
su habilidad con el despotismo
enfocado a su menester y claro,
en el detrimento de nuestra vie-
ja Nación Vasca.
Este pueblo lo que necesita es
simplemente justicia y libertad
porque historia y no historietas,
tiene más que suficiente que
avala su condición de nación y el
derecho a ser libre. Es un buen
momento, siempre lo ha sido,
para despabilar nuestro futuro,
olvidar los numerosos fiascos a
través de los siglos sin ningún
rencor, invalidar la hegemonía
de los estados que nos someten y
avanzar todos juntos hacia la su-
premacía de este pueblo, hacia la
independencia. Esta nación está
más que preparada y a merced
de nosotros mismos para pro-
pugnar su nombre sin rencor ha-
cia nadie a los cuatro vientos y
decirle al mundo que en su histo-
ria está la jurisprudencia que le
obliga a aceptar este anhelo.
Mal que le pese a los infinitos
detractores de esta tierra, este
pueblo con voz propia que lleva
siglos sosteniendo injusticias,
saldrá a flote de este mar de im-
posiciones como recompensa de
tantos años bogando por esta
causa. «Sasi guztien gainetik, ho-
dei guztien azpitik».
Nación y Estado
Ibon Portillo Zorrilla
Gorliz
Nazioarteko itun guzti-
guztiek barnebiltzen
dituzten eskubideak
defendatu beharrean,
eta herritarrekiko
dituzten zereginak bete
beharrean, Gobernua
kezkatuta dago merkatu
eta finantza
espekulatzaileekin
bakarrik, eta haiei
bakarrik ematen dizkie
kontuak
Este pueblo lo que
necesita es simplemente
justicia y libertad porque
historia y no historietas,
tiene más que suficiente
que avala su condición
de nación y el derecho
a ser libre