De ontwikkelingen rondom ebooks bij Bibliotheek.nl

1. Roadmap
e-books
Pioniersmarkt
Deze roadmap geeft inzicht in de strategie van bibliotheken voor e-books. Hierin trekken de VOB-Inkoopcom-
missie en BNL gezamenlijk op. Daarbij is BNL de adviseur, uitvoerder en formele contractpartij. Zij voert deze
taken uit in het kader van haar opdracht voor het SIOB (ontwikkelen infrastructuur) en de VOB (inkoop content).
De markt voor het uitlenen van e-books en de zoektocht naar goede business-modellen hiervoor is een
mondiaal vraagstuk. Er is geen duidelijk business-model voor het uitlenen van e-books op de internationale
markt, zelfs niet in de VS. Dus ook in Nederland is het pionieren.
Wat hebben we tot nu toe gedaan en gerealiseerd?
1 De eerste stap: lancering eBooks eregalerij met 25 rechtenvrije titels
• 2009 – 2010: De onderhandelingen met uitgevers om e-books in de bibliotheek te krijgen verlopen moeizaam. De uitgevers en
bibliotheken praten op overkoepelend niveau (Groep Algemene Uitgevers, VOB, BNL) met elkaar om een model te creëren, met
randvoorwaarden op basis waarvan e-books kunnen worden uitgeleend. De standpunten liggen echter zodanig uiteen, dat
de onderhandelingen niet echt vlotten. Wel wordt in deze fase veel kennis over het bibliotheekwerk en haar bereik uitgewis-
seld met de uitgevers.
• Omdat er bij de bibliotheken veel vraag is naar e-books, werd besloten een aanbod van rechtenvrije e-books te lanceren in
april 2011 met veel context rondom de titels.
2 De tweede stap: start inkoop e-books
• December 2011: BNL tekent samen met de VOB-Inkoopcommissie het contract met uitgeverij Bloomsbury voor het beschikbaar
stellen van het Public Library Online-platform aan alle Nederlandse bibliotheekleden.
• Januari 2012: uitgevers zetten het licht op groen; e-books horen ook in de bibliotheek thuis. Daarmee kunnen de onderhandelingen
met individuele uitgevers starten over concrete titels en rechten.
• Voorjaar 2012: BNL oriënteert zich op de internationale e-bookmarkt en bezoekt Amerika, Engeland en Denemarken.
April 2012: De eBooks eregalerij met 25 titels is een succes. De titels worden samen meer dan 131.000 gedownload. Er wordt een
rechtendragend boek aan de eregalerij toegevoegd: De Kellner en de Levenden van Simon Vestdijk. Verdere ontwikkeling in de
eBooks eregalerij wordt opgeschort om meer energie te kunnen steken in de andere e-bookroutes.
• Mei 2012: het platform van Public Library Online is beschikbaar voor Nederlandse bibliotheekleden. Het aanbod bestaat uit 50
buitenlandse en meer dan 80 Nederlandse e-booktitels. Leden van de bibliotheek krijgen toegang en mogen onbeperkt lezen.
3 De derde, belangrijke vervolgstap: uitwerking e-bookmodellen
• Juni 2012: Op de ALV van de VOB in juni presenteert de VOB-Inkoopcommissie de door hen opgestelde modellen op basis waarvan
bibliotheken e-books bij de uitgevers kunnen inkopen. Hierin is de kennis en ervaring uit de onderhandelingen met de uitgevers
concreet gemaakt en wordt een nieuwe manier van inkopen gepresenteerd. Belangrijkste doel van de modellen is om een brug te
slaan tussen de positie van de uitgevers en die van de bibliotheken.
• Juni 2012: BNL stuurt een brief naar alle algemene uitgevers die aangesloten zijn bij de GAU. De brief is in samenspraak met de
NUV - waartoe de GAU behoort - tot stand gekomen. De uitgevers wordt gevraagd deel te nemen, zodat het uitlenen van e-books
in de bibliotheek mogelijk wordt. In eerste instantie kunnen de uitgevers deelnemen aan het e-bookplatform van Public Library
Online voor online lezen en e-books aanleveren voor de Lees Meer-campagne.
Roadmap e-books

2. • Juni 2012: de modellen worden gepresenteerd op het ministerie van OCW. De feedback van OCW wordt meegenomen bij de
uitwerking van de modellen. OCW beoordeelt de modellen positief en ziet deze als een mogelijke overgangssituatie die in een later
stadium goed aansluit op de beoogde nieuwe bibliotheekwetgeving en de uitname uit het Gemeentefonds.
4 De vierde stap: de 2e inkoopronde bij uitgevers
• September 2012: Op een bijeenkomst voor uitgevers presenteert BNL de modellen aan een 15-tal uitgevers. De modellen worden
positief ontvangen. De inkoop voor online lezen wordt voortgezet en de inkoop voor de najaarscampagne gestart.
• Oktober en november 2012: Op de Buchmesse in Frankfurt vinden verkennende gesprekken met Nederlandse en internationale
uitgevers plaats. De modellen worden wederom positief ontvangen en verdere mogelijkheden worden uitgewerkt. Tevens heeft
BNL de mogelijkheden om deel te nemen aan de najaarscampagne verder besproken met uitgevers en kennisgenomen van de
nieuwste ontwikkelingen, waaronder het digitaal uitlenen via het Centraal Boekhuis-platform.
• November 2012: een delegatie vanuit BNL bezoekt de samenwerkende bibliotheken in Toronto. Ervaringen met uitgevers en de
uitgewerkte modellen worden uitgewisseld. Vanuit Canada zal een spreker overkomen voor de Bibliotheektweedaagse.
• November 2012: De inkoop voor de Lees Meer-campagne levert, naast de ondertussen 300 ingekochte titels voor PLO, nog eens 100
geselecteerde titels op.
Wat komt er nu aan?
December 2012: HTML 5-versie PLO
• Met de HTML 5-versie van PLO wordt het ook mogelijk om streamed te lezen via smartphones en tablets. Daarbij worden de
komende periode nog eens circa 400 titels ingekocht, zodat er zo’n 600 boeken online beschikbaar zijn via deze tool. Hierbij zitten
titels voor kinderen, maar ook titels voor volwassenen van de Geus en Meulenhoff.
• De planning is om het aanbod in 2013 uit te breiden tot 700 e-books. Veel uitgevers zijn geïnteresseerd om mee te doen aan ons
streaming aanbod, soms met tientallen titels tegelijk. Het aanbod is echter nog niet goed doorzoekbaar, dus we houden het voor-
lopig bij een ‘selectie’. De tool is en blijft een tijdelijke oplossing.
December 2012: rechtenvrije download-app en website live
• Voor alle leden (en ook niet-leden) is er een download-app beschikbaar met 500 Nederlandstalige rechtenvrije e-books.
Deze zijn afkomstig van het project Gutenberg.
• Binnenkort worden ook 600 titels van DBNL toegevoegd.
December 2012: 40.000 rechtenvrije e-books NBC+ en ABL
• Op de Bibliotheektweedaagse wordt de eerste versie van de NBC+ gepresenteerd. Hierin zijn - naast de collecties van bibliotheken -
ca. 40.000 rechtenvrije e-books van Gutenberg en DBNL opgenomen. Vanaf 2013 zullen bibliotheken stapsgewijs overgaan naar
de NBC+ en dan ook via dit platform toegang kunnen bieden tot dit e-bookaanbod.
• Tevens heeft BNL voor alle openbare bibliotheken toegang tot deze data via de Aquabrowser ingekocht bij Serials Solutions.
Via zowel de NBC+ als de ABL zijn deze data dus voor eindgebruikers beschikbaar.
December 2012 t/m januari 2013: najaarscampagne Lees Meer
• Met ‘Lees Meer’ willen we bestaande klanten interesseren voor het lezen van e-books, en nieuwe klanten interesseren voor de
bibliotheken. Dit doen we door een selectie van e-books te koppelen aan de plek waar men op dat moment is, en aan het thema
waardoor men geboeid is.
• Voor deze campagne is een eigen web-based e-bookreader ontwikkeld (de web-reader). Dit is een mini-website (op basis van
HTML 5) die functioneert als een e-reader en die op alle smartphones, tablets en PC’s werkt. Wifi geeft het optimale leesgenot,
maar G3 volstaat in veel gevallen ook.
• De komende tijd gaan BNL en Inkoopcommissie zich daarop beraden.
Roadmap e-books

3. Januari 2013: aanbesteding e-bookplatform
• In januari 2013 zal het eigen e-bookplatform voor de digitale bibliotheek worden aanbesteed. Dit platform zal ook geschikt zijn
voor andere e-content en is feitelijk de schakelkast (via het Identity & Acces Management-systeem van BNL) tussen de leden-
administratie van de lokale bibliotheek en de ingekochte content (wie mag wat voor hoe lang en tegen welke voorwaarden digitaal
lenen?). Dit platform gaat communiceren met aanbieders als KB, DBNL en uiteraard uitgevers via het CB.
• In de zomer van 2013 zal dit platform een ‘soft launch’ beleven: we verwachten dan circa 1.500 rechtendragende titels daarin te
hebben opgenomen die via de NBC+ te vinden zijn.
• In het najaar van 2013 zal dit aanbod worden uitgebreid. Het is de bedoeling om hiervoor (weer) een najaarscampagne te starten:
Lees Meer 2.0
Stevige basis in e-bookmarkt voor bibliotheken
Met deze aanpak wordt een stevige basis gelegd om e-books in diverse uitleenmodellen op de markt te brengen voor bibliothe-
ken. Zo creëren we met elkaar een startpositie in een nieuwe markt die sterk in beweging is. Daarbij genereren we op basis van
deze eerste stappen belangrijke informatie die ingezet kan worden bij de verdere ontwikkeling van het digitale lezen, het maken
van afspraken en de bekostiging ervan.
Den Haag - november 2012
Ter verduidelijking:
- Rechtenvrij. Op boeken waarvan de auteur 70 jaar of langer geleden overleden is vervalt het auteursrecht. Dit zijn
boeken / e-books waar geen rechten meer van uitgevers of auteurs op zitten en die dus rechtenvrij gebruikt kunnen
worden, ze vallen in het publieke domein
- Rechtendragend. Alle boeken waarvan de auteur nog in leven is of waarvan de auteur nog niet meer dan 70 jaar
geleden overleden is. Er zitten rechten op deze boeken / e-books van de uitgever, de auteur of zijn erven.
Roadmap e-books