1. Yolanda Fontán Abilleira
2º Cs Xoea

3. Raza bovina autóctona da
Cordilleira Cantábrica.
Moi noble e resulta ideal para o seu
manexo en condicións extensivas.
A súa extraordinaria capacidade de
cría quizais sexa una reminiscencia
da súa antiga utilización como vaca
leiteira.
Nas súas orixes foi de tripla
aptitude.
O Catálogo Oficial de Razas de
Gando inclúe á raza bovina
INTRODUCIÓN Asturiana dos Vales no Grupo de
Razas Autóctonas de Fomento.

4. H
i
 1º Notable presenza en toda a xeografía s
astur-leonesa. t
o
 2º Introdución masiva de razas r
estranxeiras e comeza a diminuír o i
a
censo da raza.
e
 3º Cambio da súa produtividade dende a
a
tripla aptitude orixinal cara a orientación
c
exclusivamente cárnica.
t
u
 4º O censo chegou a un mínimohistórico. a
l
i
 5º Os censos se recuperan. d
a
d
 6º Actualmente os gandeiros de Asturias
e
decántanse pola raza Asturiana.

5. •
D
 Na actualidade, existen rabaños da raza Asturiana dos I
S
Vales en todas as Comunidades Autónomas da Cornisa
T
Cantábrica, en Castilla-León, Madrid e Extremadura. R
I
B
U
C
I
Ó
N
X
E
O
G
R
Á
F
I
C
A

6.  Tamaño medio.
M
 Pesos de 600 kg nas femias e 1.000 kg nos
machos adultos. O
R
 Capa castaña con tonalidades variables,
con degradacións cremosas na cara interna F
das extremidades, bragada e na orla do
fociño. Nos machos a capa é máis escura O
en xeral, con abundantes pelos negros no
pescozo, papada e terzo posterior.
L
O
Cabeza de mediano tamaño, ben

proporcionada e ancha na base dos
X
cornos. Í
 Fronte plana con perfil recto ou lixeiramente
A
subconvexo.
 Nariz ancha e achatada con amplos

7.  Orellas pequenas, revestidas
interiormente con pelos claros e
M
escuros nos bordes. O
 Ollos de expresión tranquila,
R
saíntes e grandes, rodeados de F
halo más claro que a cor da capa.
O
 Cornos teñen a pala de cor branco L
e o pitón negro, nacen na liña de
prolongación da nuca cara fora e O
logo cara adiante, arriba e atrás.
X
 Pescozo corto, musculado e ben Í
insertado co lombo, papada
medianamente desenrolada, e A
pliegues da pel pouco numerosos.

8.  Os lombos son longos, ben dirixidos, aceptablemente
musculados, ben unidos ó pescozo e adaptados ó costillar.
M
 A liña dorso-lumbar é reta ou lixeiramente ensillada, ancha, O
plana e musculosa.
R
 A grupa é ancha, cadrada, ben musculada, lixeiramente F
inclinada.
O
L
O
X
 O nacemento da cola é horizontal ou lixeiramente alto.
Í
A
 Extremidades fortes de lonxitude media, ben musculadas nas
súas partes superiores. Pernas redondeadas e longas, cañas
de mediana lonxitude, xeonllos e corvexóns ben
proporcionados non moi grosos, cuartillas cortas e

9.  Ubre de bo desenrolo e conformación, con tetos grandes de
color rosado.
M
 Os párpados, fociño e zona anovulvar son sempre de cor O
negra ou pizarra escura, así como o borlón da cola, rodetes R
coronarios e pezuños.
F
O
L
O
 É característica da raza unha mancha tamén negra máis ou X
menos pronunciada baixo os ollos (olleira). Í
 Presentan perfil recto ou lixeiramente subconvexo e aspecto
A
equilibrado. En función do seu desenrolo muscular, clasifícanse
en dúas variedades, a musculosa ou culona e a normal.

10. O
 Especializada na produción de carne. Para este fin conta cun
bo formato, gran capacidade de transformación de alimentos e C
notable velocidade de crecemento.
A
R
Á
C
T
E
 Frecuentes os animais de tipo culón (hipertrofia muscular R
hereditaria), os cales presentan un desenrolo muscular
extraordinario debido ó aumento do número de fibras C
musculares e, polo tanto, amosan unha clara superioridade
dende o punto de vista carniceiro. U
L
 Maior rendemento á canal, maior proporción de músculo, Ó
menor proporción de óso e moita menor proporción de graxa. N

11. CARACTERÍSTICAS PRODUTIVAS E
SISTEMAS DE EXPLOTACIÓN
 Presentan un 92 % de partos sen dificultade con só un 2 % de
partos por cesáreas.
 Intervalo entre partos de 380 días.
 Idade ó primeiro parto de 31 meses.
 Os becerros nacen cunha media de 40 kg e alcanzan unha
velocidade de crecemento durante a lactancia de 942 gramos/día.
 Os touros son moi utilizados en cruzamento industrial.
 Emprégase como raza mellorante na produción de carne no
vacún leiteiro e como distintivo de calidade a raza ten a Indicación
Xeográfica Protexida de "Tenreira Asturiana".

12.  Como distintivo de calidade a raza ten a Marca "Xata Roxa" integrada
na Indicación Xeográfica Protexida de "Tenreira Asturiana". Como
produtos tipos están a Tenreira, sacrificado con menos de 12 meses e o
Añojo, sacrificado entre os 12 e os 18 meses.
 Os sistemas de explotación veñen determinados pola situación
xeográfica da explotación e pola dispoñibilidade de recursos
alimenticios.
 A herba, a base da alimentación dos rabaños (pastoreo, feo e ensilado).
 Uso de concentrados so para o cebo de becerros dende o destete ata o
sacrificio.
 Tres modalidades produtivas diferentes: o sistema tradicional val/porto,
o sistema de semiestabulación regular e o sistema de estabulación

13. ASEAVA
A Asociación Española de Criadores de Gando Vacún da

Raza Asturiana dos Vales, constituída en 1981, ten ámbito a
nacional e o obxectivo de agrupar ós criadores de
Asturiana dos Vales. s
 Entre as súas funcións figuran: velar pola conservación, e
pureza e selección da raza vacuna Asturiana dos Vales;
promover os intereses dos seus asociados; procurar un a
maior nivel de produtividade e rentabilidade das
explotacións, dirixir o funcionamiento e perfeccionamiento v
do Libro Xenealóxico da raza, e colaborar cos Servizos
técnicos oficiais no desenrolo das probas de Valoración
Xenética.
A
 http://www.viaganadera.com/aseava/

15. Autóctona da porción oriental do
Principado de Asturias.
Coñécese como Raza Casina.
Raza típica de montaña.
Catalogada oficialmente como Raza
Autóctona en Perigo de Extinción.
Orixinariamente, raza de tripla
aptitude, pero cunha clara
orientación mantequeira
Producía anualmente un tenreiro
para recría ou para carne.
Moi utilizadas para o traballo de
campo no montañoso territorio
INTRODUCIÓN asturiano.

16. •
 1º Créase a Sociedade de Gandeiros de H
Caso para seleccionar a raza. I
S
T
 2º Presión de razas foráneas.
O
R
 3º Inclusión da raza no Catálogo Oficial I
de razas españolas como raza de A
fomento.
E
 4º Constitución da ASEAMO. A
C
T
 5º Aumento da mestizaxe por intensa U
presión por cruzamento con Asturiano A
dos Vales. L
I
 6º Recuperación e aumento dos censos. D
A
D
E

17. •
D
 Ó longo das zonas montañosas do Principado de Asturias,
I
presentando maior censo na comarca de Caso, esténdese polo S
Norte de Castela e León e Cantabria. T
R
I
 Perfectamente integrada en duros ecosistema. B
U
C
I
Ó
N
X
E
O
G
 Na actualidade, esta raza se cría fundamentalmente nas zonas R
Á
montañosas do oriente asturiano.
F
I
 Adáptase perfectamente a zonas difíciles doutras rexións C
A
españolas, atopándose rabaños estables en Cantabria, País
Vasco e Castela-León.

18.  Apariencia moi compacta. •
M
 Nas femias, a alzada á cruz é de
125-130 centímetros e o peso vivo O
de 400-500 kg. Nos machos estas
medidas son, respectivamente, de R
140-145 centímetros e 600-700 kg. F
 Capa castaña, con distintas O
variacións de tonalidade. L
 Son negras moitas pequenas
O
partes como: mucosas, pitóns, X
pezuñas, fociño, borlón da cola, etc.
Í
A

19.  Orellas pequenas, ovoides, con
•
abundante pelo, sendo frecuente a
presenza de longos mechóns M
denominados “bedilles”. Os bordes das
orellas son negros. O
 Encornadura abundante. Cornos en R
gancho, pala branca e pitón negro.
F
 Pecozo curto e robusto. O
 Tórax profundo, arqueado e espazoso. L
 Ventre profundo, ancho e ben O
proporcionado.
X
 Dorso-Lombo lixeiramente ensillado, con Í
certa inclinación ascendente cara a
palomilla (sacro).
A
 Grupa proporcionalmente é moi ancha e
lixeiramente inclinada.

20. •
 Cabeza pequena, proporcionalmente
máis longa nas femias que nos machos,
M
de perfil subcóncavo ou recto, con O
protuberancia occipital destacada.
R
 Fronte ancha con gran separación entre F
as órbitas oculares.
O
 Morro ancho e groso. A parte central del L
borde inferior do morro presenta unha
coloración branquecina, coincidente con O
outra igual do labio superior.
X
 Ollos grandes con longas pestanas Í
negras. Adoitan presentar unha olleira
de pelos negros que rodea a zona A
branquecina do redor dos ollos.

21.  O nacemento da cola é frecuentemente
•
en “caiado”. M
 Abundante borlón. O
R
 Extremidades curtas e moi potentes,
carnosas na súa parte superior. F
 Pezuñas pequenas, redondas e duras.
O
L
 Cascos perfilados na súa parte
superior por un ribete de pelos negros. O
X
 A ubre é de bo desenrolo e gran
calidade, con tetos ben implantados. Í
A
 Papada destacada e continua presente
en machos.

22. CARACTERÍSTICAS PRODUTIVAS E
SISTEMAS DE EXPLOTACIÓN
 Precocidade sexual, primeiro parto antes dos
2 anos. Normalmente son partos sen
problemas.
 Tripla aptitude no pasado, actualmente,
produción láctea (queixo Casín), e produción
cárnica en extensivo. Dispón de Indicación
Xeográfica Protexida (IXP) Xata Roxa.
 Sistemas de explotación, determinados pola
situación xeográfica da explotación e pola
dispoñibilidade de recursos alimenticios.
 As explotacións son pequenas e, en moitos
casos, están adicadas a unha produción
conxunta de carne e queixo.

23. CARACTERÍSTICAS PRODUTIVAS E
SISTEMAS DE EXPLOTACIÓN
 Monta natural durante a estancia nos
portos.
 Partos entre finais do inverno e comezos
da primavera.
 A herba, base da alimentación dos
rabaños, consumida en pastoreo, ou
baixo a forma de feo e ensilado nos
meses de inverno.
 Complementariedade da produción
forraxeira entre os prados situados no
fondo dos vales e os invernais e
pastizais comunais .

24. CARACTERÍSTICAS PRODUTIVAS E
SISTEMAS DE EXPLOTACIÓN
 Maio: subida do gando ós portos, ata outubro
cando o gando comeza a baixar ós invernais,
costas e prados do val.
 A medida que avanza o inverno, van baixando
ós prados do val, en febreiro os animais están
nos prados ou estabulados.
 Período de estabulación invernal moi curto, e a
base do sistema é o aproveitamento dos
pastos comunais (máis de 200 días ó ano).

25. ASEAMO a
 Colaboradora para a xestión do Libro Xenealóxico da
raza Asturiana da Montaña e paralelamente realiza
s

labores de:
Promoción mediante organización de subastas,
e

exposicións e concursos.
Xestión do Programa de Conservación.
a
 Cursos de formación e charlas a gandeiros. m
 Comercialización de seme e embrións a través de
ASTURGEN S.L. o
 Interlocución entre os gandeiros e as distintas
Administracións.
 Publicación de libros e revistas.
 Participación en proxectos de investigación
relacionados coa raza.
 http://www.aseamo.com

26. C
O
M
P
A
R
A
D

28. Provén deHolanda,.
Destaca pola súa alta produción de
leite e a súa boa adaptabilidade.
Adoptada en ganderías de
numerosos países, sendo
actualmente a raza máis común en
todo o mundo en granxas para a
produción vacún de leite.
Obxeto de estudo de rigurosos
controis de rendemento, procesos
de selección, investigación índices
xenéticos de produción e tipo, etc.
O Catálogo Oficial de Razas de
Gando inclúe á raza bovina Frisona
no Grupo de Razas Integradas en
INTRODUCIÓN España.

29. •
H
 No pasado, dous tipos de razas: unha berrenda
en negro e chamada holandesa ou Holstein- I
Friesian, e outra berrenda en vermello. S
T
O
 A finais do século XX era considerada xa como R
raza única.
I
A
 A mediados do século XIX cando se realizaron
as primeiras importacións dende Holanda. E
 Dúas épocas: o período europeizante (Holanda) A
e o da holsteinización (USA). C
T
U
 O seu censo como vaca de aptitude leiteira
constitúe o maior dunha raza dentro do sector A
bovino español e, polo seu rendemento L
produtivo individual, está nas primeiras posicións I
do ranking dos países punteiros en selección D
xenética de vacún leiteiro frisón. A
D
 Importancia especial pola súa elevada E
porcentaxe de contribución na Produción Final
Gandeira.

30. •
D
I
 Presenta o 60% do censo total concentrado na Cornisa S
Cantábrica e o outro 40% distribuido polo resto do territorio T
nacional. R
I
B
U
C
I
Ó
N
X
E
O
G
R
Á
F
I
C
A

31.  Peso aproximado ó nacer de 40 kg, as
femias adultas chegan a pesar 800 kg e
•
os touros alcanzan los 900 kg.
M
 Capa berrenda en negro ou vermello.
O
 Celoides
R
 Lonxilíneos F
 Hipermétricos O
 Pouca masa e proporcionado óso. L
 Cun lixeiro dimorfismo sexual na súa O
estrutura e capacidade.
X
 Cunha moderna tendencia ó descornado
dos animais. Í
 A súa condición leitera aporta ás femias A
un sistema mamario equilibrado, con
ligamentos suspensores fortes e unhas
ubres de ampla base e profundidade
moderada.

32. CARACTERÍSTICAS PRODUTIVAS E
SISTEMAS DE EXPLOTACIÓN
 Explotacións familiares en Galicia e máis
intensificadas no resto de España.
 A súa alimentaciónadaptouse perfectamente a
unha dieta industrializada.
 Os seus elevados rendementos leiteiros, 9.100 kg
de media por lactación a 305 días, con 3,63% de
graxa e 3,15% de proteína, son difícilmente
superados por outras razas.
 Tamén se comercializan os becerros, vendéndoos
ó descalostrar.
 Primeira cubrición ós 17 meses, baixo unha
media de 1,70 a 2 de inseminacións artificiais por

33. CARACTERÍSTICAS PRODUTIVAS E
SISTEMAS DE EXPLOTACIÓN
 Lactación normalizada a 305 días e 2 meses
de secado.
 Produción é altamente variable segundo o
manexo e a alimentación da vaca.
 Porcentaxes de graxa e de proteína de aprox.
3,70% e 3,15% respectivamente.
 Manexo moi especializado.
 Alta selección xenética.
 Alimentación moi coidada.

34. FEFRIGA
 A Federación Frisona Galega é a federación das catro
Asociacións Provinciais de Control Leiteiro (AFRICOR) de
F
Galicia.
E
 http://www.fefriga.com F
R
I
G
A

35. Muchas gracias.

36. BIBLIOGRAFÍA
 http://www.aseamo.com
 http://www.aseava.com
 http://www.fefriga.com
 http://www.terneraasturiana.org
 http://www.infocarne.com
 http://www.feagas.es
 Google imágenes