türkiye tarihi

1. TÜRKİYE TARİHİ
KONU ANLATIMI

2. TÜRKİYE TARİHİ
ANADOLU’YA YAPILAN İLK TÜRK AKINLARI
 Anadolu’ya ilk Türk akınları, Avrupa Hunları tarafından
yapılmıştır (395 -398).
 Anadolu’ya ikinci Türk akınları ise Sibir (Sabar) Türkleri
tarafından gerçekleştirilmiştir (516).
 Anadolu’ya üçüncü Türk akınları ise Abbasilere bağlı Müslüman
Türk komutanları tarafından Bizans’a yönelik yapılmıştır.
 Anadolu’ya yapılan bu akınlar keşif amaçlı olup yerleşme amacı
taşımamaktadır. Anadolu’yu Türk vatanı haline getirenler ise
Oğuz Türkleridir.
 Anadolu’yu yurt edinmek amacıyla keşif ve yıpratmaya yönelik akınları
başlatan; Büyük Selçuklu liderlerinden Çağrı Bey’dir (1015 - 1021).

3. TÜRKİYE TARİHİ
ANADOLU’YA YAPILAN İLK TÜRK AKINLARI
 Çağrı Bey’in bu akınları sonucunda Anadolu’nun Türklere uygun bir
coğrafya olduğu anlaşılmıştır.
 1040 Dandanakan Savaşı sonrasında Anadolu’ya düzenlenen akınlar
daha da artmıştır.
 Çağrı Bey’den sonra Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey tarafından
Selçuklu prensleri İbrahim Yınal ve Kutalmış Anadolu’nun fethi için
görevlendirilmişlerdir. Bu amaçla yapılan akınlar Selçuklular ile Bizans
- Gürcü kuvvetlerini karşı karşıya getirmiştir.
 İki taraf arasında yapılan 1048 Pasinler Savaşı sonucunda Bizans
yenilmiş ve Türklerin Anadolu’daki etkinliği iyice artmıştır (Anadolu’da
Bizans’la yapılan ilk savaş).

4. TÜRKİYE TARİHİ
ANADOLU’YA YAPILAN İLK TÜRK AKINLARI
NOT: Malazgirt’e kadar Anadolu’ya yapılan Türk akınlarının amacı;
keşif ve Bizans’ı yıpratmaya yöneliktir.
 Türkleri Anadolu’dan atmak isteyen Bizans ile Selçuklular arasında
yapılan 1071 Malazgirt Savaşı sonucunda Bizans’ın direnci kırılmış ve
Türkler kısa sürede Ege sahillerine kadar ulaşmayı başarmışlardır.
 Bu zaferin kazanılmasında Bizans ordusundaki Uz ve Peçenek
Türklerinin Selçuklu ordusu tarafına geçmelerinin etkisi
büyüktür.

5. TÜRKİYE TARİHİ
ANADOLU’YA YAPILAN İLK TÜRK AKINLARI
1071 Malazgirt Savaşı Sonucunda;
 Türklere Anadolu’nun kapıları açılmıştır.
 Türklerde Anadolu’yu yurt edinme düşüncesi hâkim
olmuştur.
 Türkler Anadolu topraklarına yerleşmeye başlamışlardır.
 Orta Asya’daki Türk boyları Anadolu’ya gelmeye başlamışlardır.
 Bizans’ın çağrısıyla Haçlı Seferlerinin düzenlenmesine neden
olmuştur.
 Anadolu’da ilk Türk Beylikleri ortaya çıkmaya başlamıştır.

6. TÜRKİYE TARİHİ
ANADOLU’YA YAPILAN İLK TÜRK AKINLARI
Böylece XI. yüzyılda başlamış olan Türkiye Tarihi 5 bölüme
ayrılarak incelenmektedir;
 I. Beylikler Dönemi
 Anadolu (Türkiye) Selçuklu Dönemi (1077 - 1308)
 II. Beylikler Dönemi
 Osmanlı Devleti Dönemi (1299 - 1922)
 Türkiye Cumhuriyeti Dönemi (1923- )

7. TÜRKİYE TARİHİ
I. BEYLİKLER DÖNEMİ
 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra yapılan antlaşmaya Bizans’ın yeni
yönetimi uymayınca Sultan Alparslan komutanlarına Anadolu’nun
tamamen fethedilmesini ve fethettikleri yerlerde Büyük Selçuklu
Devleti’ne bağlı beylikler kurmalarını emretmiştir.
 Bu durum Anadolu’nun hızlı bir şekilde fethedilmesini sağlasa da
devletin feodal bir yapı içerisine girmesine neden olmuştur.
 Selçuklu komutanları fethettikleri topraklarda devlete bağlı beylik
kurmalarına rağmen
 Melikşah’ın ölümünden sonra başlayan taht kavgaları sırasında
bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir (1092 - 1117).
 Bu beylikler şunlardır; Danişmentliler, Saltuklular, Artuklular,
Mengücekliler ve Çaka Beyliği’dir.

8. TÜRKİYE TARİHİ
I. BEYLİKLER DÖNEMİ
 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra yapılan antlaşmaya Bizans’ın yeni
yönetimi uymayınca Sultan Alparslan komutanlarına Anadolu’nun
tamamen fethedilmesini ve fethettikleri yerlerde Büyük Selçuklu
Devleti’ne bağlı beylikler kurmalarını emretmiştir.
 Bu durum Anadolu’nun hızlı bir şekilde fethedilmesini sağlasa da
devletin feodal bir yapı içerisine girmesine neden olmuştur.
 Selçuklu komutanları fethettikleri topraklarda devlete bağlı beylik
kurmalarına rağmen
 Melikşah’ın ölümünden sonra başlayan taht kavgaları sırasında
bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir (1092 - 1117).
 Bu beylikler şunlardır; Danişmentliler, Saltuklular, Artuklular,
Mengücekliler ve Çaka Beyliği’dir.

9. TÜRKİYE TARİHİ
I. BEYLİKLER DÖNEMİ
Saltuklular (1072 - 1202)
 Ebu’l Kasım Saltuk tarafından Erzurum ve çevresinde
kurulmuştur.
 Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliğidir.
 Gürcülere ve Haçlılara karşı başarılı mücadeleler
vermişlerdir.
 Anadolu Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah tarafından
yıkılmışlardır.

10. TÜRKİYE TARİHİ
I. BEYLİKLER DÖNEMİ
Danişmentliler (1080 - 1178)
 Melikşah’ın komutanlarından Danişmentoğlu Ahmet Gazi
tarafından Sivas merkez olmak üzere kuruldu.
 Kayseri, Tokat ve Amasya’ya kadar sınırlarını genişletmişlerdir.
 Haçlılar ve Bizans’a karşı mücadele etmişlerdir. Haçlılarla yapılan
savaşları anlatan “Danişmendname Destanı” günümüze kadar
gelmiştir.
 Kısa sürede Anadolu’daki ilk Türk Beylikleri içerisinde en
güçlüsü haline gelmiştir.
 Anadolu Selçuklu Devleti’nin Anadolu Türk Birliği’ni sağlama
konusundaki en büyük rakibi olmuştur.

11. TÜRKİYE TARİHİ
I. BEYLİKLER DÖNEMİ
Mengücekliler (1080 - 1228)
 Mengücek Gazi tarafından Erzincan, Kemah ve Divriği dolaylarında
kurulmuştur.
 Bizans ve Gürcülere karşı başarılı savaşlar yapmışlardır.
 Anadolu Selçuklu sultanı I. Alâeddin Keykubat tarafından
yıkılmışlardır.
Artuklular (1102 - 1409)
 Selçuklu komutanlarından Artuk Bey tarafından Mardin ve çevresinde
kurulmuştur.
 Daha sonra Hasankeyf (Diyarbakır), Mardin ve Harput olmak üzere üç
kol halinde yaşamışlardır.

12. TÜRKİYE TARİHİ
I. BEYLİKLER DÖNEMİ
Çaka Beyliği (1081 - 1093)
 Çaka Bey tarafından İzmir’de kurulmuştur.
 İlk denizci Türk beyliğidir. Çaka Bey de ilk Türk denizcisidir.
 Türk Deniz Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi Çaka Beyliği ile başlar.
 Türk Tarihi’nde denizcilik faaliyetlerinin bu kadar geç başlamasının
nedeni; Türklerin daha önce denize kıyı coğrafyalarda egemenlik
kuramamış olmalarıdır.
 Çaka Bey kurduğu donanma ile Bizans ile mücadele etmiş ancak
Bizans’ın kışkırtmaları sonucu Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıç
Arslan tarafından öldürülmüştür, toprakları da Bizans’ın eline
geçmiştir.

13. TÜRKİYE TARİHİ
KÜLTÜR VE MEDENİYET
Devlet Yönetimi
 Anadolu Selçuklu Devleti’nin devlet yönetimi, temelde Büyük
Selçuklular ile aynıdır.
 Beylikler ise, Selçukluları taklit ederek daha küçük ölçülerde de
olsa kurumlarını oluşturmuşlardır.
 Daha önceki Türk devletlerinde de görüldüğü üzere, “Devlet
hükümdar ailesinin (Hanedanın) ortak malıdır” anlayışı
hâkimdi. Bu anlayış sık sık taht kavgalarına neden
olmuştur.
 Ancak Anadolu Selçukluları, Anadolu coğrafyasının bir bütün
olması sayesinde merkeziyetçi bir yönetim anlayışı
oluşturmaya çalışmışlardır.

14. TÜRKİYE TARİHİ
KÜLTÜR VE MEDENİYET
Devlet Yönetimi
 Ülke Yönetimi
Ülke bazı idari bölümlere ayrılmıştı;
 Meliklerin Yönettiği Eyaletler: Yanlarına tecrübeli bir devlet adamı
(Atabey) verilerek gönderilirlerdi. Doğrudan hükümdara bağlıydılar.
 Divan’a Bağlı Eyaletler: Divan tarafından görevlendirilen yüksek
rütbeli komutanlar tarafından yönetilirlerdi. Bunlara Emir-i Sipehsalar
(Subaşı) denilirdi.
 Uç Eyaletleri: Bizans sınırında bulunan bu eyaletleri, merkeze bağlı
kalmak şartıyla Türkmen Beyleri yönetirdi.

15. TÜRKİYE TARİHİ
KÜLTÜR VE MEDENİYET
Ordu ve Donanma
 Ordu 3 bölümden oluşurdu;
 Guleman-ı Saray (Hassa Ordusu): Devşirme usulüne göre
oluşturulan merkez ordusudur. Devletten üç ayda bir maaş alırlardı
(Kapıkulu Teşkilatı). Bu bölümdeki askerler Gulamhane denilen
kışlalarda yetiştiriliyorlardı.
 İkta Askerleri (Tımarlı Sipahiler): Ordunun en kalabalık bölümünü
oluştururlardı. Tamamen Türklerden oluşan bu askerlerin hepsi
süvariydi. Devletten maaş almazlar, bütün ihtiyaçları ikta
sahiplerince karşılanırdı.
 Türkmenler ve Yardımcı Kuvvetler: Uç bölgelerinde (sınırlarda)
daima savaşa hazır

16. TÜRKİYE TARİHİ
ÖRNEK SORU
Aşağıdaki Türk devletlerinden hangisi donanmaya
önem vermiş ve tersaneler kurmuştur?
A) Büyük Selçuklular
B) Anadolu Selçukluları
C) Karahanlılar
D) Gazneliler
E) Harzemşahlar
CEVAP: B

17. TÜRKİYE TARİHİ
KÜLTÜR VE MEDENİYET
Toprak Sistemi
Toprak, devletin malı olup (Miri Arazi), kullanma hakkı halka aitti.
Kullanılış amacına göre toprak, dört bölüme ayrılmıştır;
 Has Arazi: Geliri hükümdara ait topraklardı.
 Dirlik (İkta) Arazi: Ordu mensupları ve devlet memurlarına hizmet
ve maaş karşılığı olarak verilen arazilerdi.
 Mülk Arazi: Üstün hizmetleri görülen devlet adamlarına verilirdi. Bu
toprağa sahip olanlar tam bir tasarruf hakkına sahipti. Devredebilir,
satabilir veya miras bırakabilirdi.
 Vakıf Arazi: Geliri hayır hizmetleri ve ilmi kuruluşların masraflarına
ayrılmış arazilerdi. Vakıf arazisinin gelir ve giderlerini düzenleyen
kişiye “Mütevelli” adı verilirdi.

18. TÜRKİYE TARİHİ
KÜLTÜR VE MEDENİYET
Hukuk
 Adli teşkilat bütün beyliklerde ve Anadolu Selçuklu Devletinde
“Şer’i” ve “Örfi” olarak ikiye ayrılmıştır.
 Kadılar Şer’i davalara bakardı ve başlarında Kadi’l-Kudat (Kadılar
Kadısı) yer alırdı (Konya’da bulunurdu).
 Örfi hukuktan Emir-i Dad sorumluydu. Toplumun huzur ve
asayişini bozan ve kanunlara uymayanların davalarına bakardı.
Bu kurum aynı zamanda “Adalet Bakanlığı” niteliğindeydi.

19. TÜRKİYE TARİHİ
KÜLTÜR VE MEDENİYET
Ekonomi
 Ekonomik uğraşları tarım, hayvancılık, zanaat,
dokumacılık, dericilik, madencilik, sanayi ve ticaretten
oluşan ülke ekonomisinde en çok ticaret belirleyici
olmuştur.
 Zanaatkârlar, aralarında dayanışmayı sağlamak için
Ahilik teşkilatını kurmuşlardır. Her esnaf kendi
mesleğiyle ilgili esnaf loncasına üye olmuştur.

20. TÜRKİYE TARİHİ
ÖRNEK SORU
Aşağıdakilerden hangisi Ahi topluluğu olarak
örgütlenmiştir?
A)Esnaf B) Kadı C) Müderris D) Sipahi E) Melik
CEVAP: A

21. TÜRKİYE TARİHİ
ÖRNEK SORU
Türk-İslam mimarisinde çeşitli amaçlara hizmet eden
yapı topluluğuna verilen isim aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Kümbet B) Han C) Medrese D) Külliye E) Camii
CEVAP: D

22. TÜRKİYE TARİHİ
ÖRNEK SORU
Külliyeler genellikle aşağıdakilerden hangisinin
çevresinde yer alır?
A) Bimarhane B) Medrese C) Mektep D) Han E) Cami
CEVAP: E