2. Çocuklarımız için
en büyük dileğimiz nedir?

3. Çocuklarımızı
Beden ve ruh sağlığı yerinde,
kendi ayakları üstünde durabilen,
sorumluluk sahibi,
kendine güvenen
bir birey olarak yetiştirmek

4. Sorumluluk nedir?
 Bireyin uyum sağlaması,
 Üzerine düşen görevleri yerine getirmesi
 Kendisine ait bir olayın başkaları üzerinde
etkilerinin sonuçlarını üstlenmesi

5. “Benim sorumluluklarım ders
çalışmak, ödev yapmak, test çözmektir.
Sorumluluk önemlidir bence.”
7.sınıf öğrencisi

6. Sorumluluk duygusu neden önemlidir?
 Sorumluluk duygusu bir takım
görevleri yerine getirmek için gerekli
bir beceri gibi düşünülse de aslında
bireyin kendi becerilerini
geliştirmesi, davranışlarının sonucunun
(kendi ve çevresindeki insanlar
üzerindeki etkilerinin) farkında olması
ile ilgilidir.

7. Sorumluluk duygusu
ile
özgüven gelişimi
arasında oldukça güçlü bir ilişki
vardır.

8. “ÖZGÜVENİM HİÇ YOKTUR.»
«Çünkü annem ben daha derse başlamadan “sen
nerede, ders çalışmak nerede?” demesi, önyargılı
olması moralimi bozuyor.
«Annem küçükken hayatını yaşamış, çocukluğunda
yapabileceği her şeyi yapmış ama ben yapamam.
«Bu yaşıma kadar ağaca bile tırmanmadım
ya!”
8.sınıf öğrencisi

9. “Sorumluluk Bilinci” kişilik
özelliği mi?
Birkişilik özelliği
Sonradan kazanılan bir beceri

10. Bazı bireyler kişilik özellikleri
nedeniyle sorumluluk
kazanmaya
daha yatkın ya da istekli
olabilirler.

11. örneğin anne-baba olarak aynı
tutum sergilense de iki kardeş
birbirinden tamamen farklı
sorumluluk bilinci
geliştirebilirler.

12. Yaşlara göre bazı
sorumluluklar…

13. 2-4 yaş arası alabilecekleri bazı
sorumluluklar
*Sofrada tek başına yemeğini
yemek, yatağında tek başına uyumak,
* El – yüz temizliğini yapabilmek, dişlerini
fırçalamak,
* Yardımla giyinmek ve soyunmak,
5 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar
* Temiz kıyafetlerini çekmeceye ya da dolaba
yerleştirmek,
* Üzerinden çıkardığı kıyafetleri
katlayabilmek

14. 6 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar
* Tek başına giyinip soyunmak,
* Sofranın hazırlanmasına ve toplanmasına
yardım etmek,
* Evin toplanmasına yardım etmek,
7 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar
* Çantasını hazırlamak, ödevlerini yapmak,
* Eşyalarını korumak,
* Televizyon izleme saatine uymak,

15. 8 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar
* Sabahları çalar saatiyle kendi başına
kalkmak,
* Hatırlatmadan öz bakımını yapmak, yardım
almadan banyo yapmak,
* Odasını, dolabını, yatağını vb. düzenli tutmak,
9 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar
* Zamanını planlamak ve günlük programlar
yapabilmek,
* Alışveriş yapmak.
* Evdeki bazı tamir işlerine yardımcı olmak,

16. 10 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar
*Kendi randevularını takip etmek (diş hekimi, spor
antrenmanı veya dil kursu)
*Okumak istediği kitapları almak,
*Kimse söylemeden belli görevleri yerine
getirmek,
11 – 17 yaş arasında alabilecekleri bazı
sorumluluklar
*Kendi hakkını savunmak,
*Başkalarının hakkına saygı duymak
*Evde yardım gerektiren işler olduğunda kendi
isteğiyle yardım önerisinde bulanabilmek,
*Bağımsız olarak kendi ödev programını yürütmek,
*Para biriktirip uzun vadede almak istediklerini
planlamak

18. “Ben ne kadar çok istesem de yerine
getiremediğim sorumlulukları annem güzel
bir şekilde dile getirmiyor.
Anneme göre ben “tembel ve üşengecim.”
«Örneğin eşyalarımı katlamak bana zor
geliyor. Etrafa saçılıyor ve hafta sonu bir
dağ kadar eşya üst üste geliyor.”
7.Sınıf öğrencisi

19. *Kısa zamanda büyük bir
başarı beklemeyin…

20. Sorumluluk bilinci aşamalı
olarak gelişen bir beceridir.
Çocuklar bir sabah
yataklarından kalktıklarında
bir anda sorumluluk sahibi
bireyler olmazlar.

21. *Başarma sevincini
yaşamasına izin verin…

22. Çocuklar kendi başlarına
ihtiyaçlarını karşılayabildiklerini
fark ettikçe kendilerine olan
güvenleri artacaktır.

23. Yemek yiyebilen bir çocuğa
yemek yedirmeye devam etmek
hem onun becerisinin
gelişmesine hem de yeterlilik
duygusuna zarar verebilir.

24. *Takip edildiğinizi
unutmayın…

25. Çocuklar çok iyi gözlem
yeteneğine sahiptirler.
Anne-babanın çocuklarına
öğretmek istedikleri davranışlar
için model oluşturması etkili bir
yöntemdir.

26. Eğer anne-baba günlük hayat ile
ilgili sorumlulukları
zorla, isteksizce gerçekleştiriyor ya
da aksatıyorlarsa
çocuk için de “sorumluluklar”
kaçınılması gereken durumlar
anlamına gelecektir.

27. “Gün boyu yerimden kalkmadan test
çözmek, ders çalışmak yani her şeyimin
annemin istediği gibi olması, odamın
düzenli olması, stres…”
8.sınıf öğrencisi

28. *Davranışının sonucunu
yaşamasına fırsat verin…

29. Anne-babalar genellikle
çocuklarını olumsuzluklardan
koruma içgüdüsüyle hayatı
çocuklar için kolaylaştırmaya
çalışırlar.

30.  Sabahları okul için giysilerini giydirmek,
 Ayakkabılarını bağlamak,
 “Ödevini yapmadan okula gidip de
öğretmeninden uyarı almasın” diye ödev
ile ilgili araştırmaları yapmak…

31. Tüm bunlar kısa vadede çocuğu
olumsuz sonuçlardan korur gibi
görünse de
uzun vadede maalesef kişilik
gelişimini, özgüven oluşumunu
olumsuz olarak etkileme riskini
taşırlar.

32. Biri her gün sizin için işlerinizi
yapsa
siz işinizi yapmak için çaba
gösterir miydiniz?

33.  Çocuklar da doğal olarak anne-baba
tarafından desteklenen becerilerini
geliştirmeye ihtiyaç duymazlar, daha
doğrusu duymuyor gibi görünürler
ama bir gün anne-baba desteğini
azalttığında o zaman büyük zorluklar
yaşarlar.

34. Zamanında gelişmeyen becerileri
sonradan kazanmak için çok
daha fazla emek harcamak
gerekir.

35. 5. sınıfa kadar okul ödevlerinde
destek alan bir çocuk
6. sınıfta “artık
büyüdün, derslerinin sorumluluğu
sana ait” denildiğinde
beklenilen sorumluluğu yerine
getirmekte zorlanacaktır.

36. Hiç birimiz “mükemmel”
değiliz, çocuklarımız da…

37.  Her yeni beceri başta acemice olan
girişimlerle başlar. Bu nedenle
çocukların sorumlulukları öğrenirken
zamana ve anne-babanın sabrına
ihtiyaçları vardır.
 Yemeğini kendi başına yemeğe
başladığında döküp saçması normaldir
ya da bardağı taşırken elinden
düşürmesi.

38. Bu tip durumlarda anne-babanın
eleştirel davranması “bırak
dökeceksin, sen yapamazsın” gibi
geri bildirimler vermesi ya da
daha hızlı sonuçlar istedikleri için
kendilerinin yapmaları
sorumlulukların kazanılmasını
engelleyebilir.

41. Küçük Adımlar
Küçük yaştan itibaren sorumluluk
bilincini geliştirmek için fırsatlar
yaratmak, çocuğun acemice
denemelerini sabır ve sevgi ile
desteklemek önemlidir.

42. Nasıl bilim adamı olunur?

43. Bir bilim adamının tıp konusunda
yeni ve çok önemli buluşları olmuştu.
Bir gazete muhabiri röportaj yaparken
kendisine, ortalama bir insandan nasıl
olup da daha farklı ve yaratıcı bir
insan olduğunu sormuş. Kendisini
diğerlerinden ayıran özellik neymiş?

44. Bilim adamı bu soruyu «küçükken
annemle yaşadığım bir olaydan
dolayı" diye yanıtlamış.
Bilim adamı buzdolabından süt
şişesini çıkartmaya çalışırken, şişe
elinden kayıp yere düşmüş ve
ortalık süt gölüne dönmüş.

45. Annesi mutfağa geldiğinde, ona
bağırmak, söylenmek ya da
cezalandırmak yerine, “Robert, ne
kadar güzel bir hata yaptın! Daha önce
bu kadar büyük bir süt gölü
görmemiştim. Evet, olan olmuş. Şimdi
birlikte burayı temizlemeden önce
biraz yerdeki sütle oynamak ister
misin?" demiş. O da eğilip, oynamış
yere dökülen sütle.

46. Birkaç dakika sonra
annesi, “Robert, bu tür bir şey
yaptığında, bunu senin temizlemen ve
her şeyi eski haline getirmen
gerektiğini biliyor musun? Bunu nasıl
yapmak istersin? Bir sünger mi
kullanalım, bir havlu ya da bir bez mi?
Hangisini istersin?" demiş.

47. Robert, süngeri seçmiş ve birlikte
yere dökülen sütü temizlemişler.

48. Daha sonra annesi, "Biliyor
musun, burada yaşadığımız olay, senin
iki minik elinle bir süt şişesini
taşıyamadığın kötü bir deneyimdi. Şimdi
arka bahçeye çıkalım ve şişeyi suyla
doldurup, senin dolu bir şişeyi
düşürmeden taşımanı sağlayalım" demiş.

49. Küçük çocuk, şişeyi boğazından
iki eliyle tutarsa, düşürmeden
taşıyabileceğini öğrenmiş.

50.  İleride sorumluluk sahibi bir birey olması
için çocuğunuzun 10 yaşına gelip
sorumluluk almasını
beklemeyin, sorumluluk yaşamın ilk
yıllarından itibaren kazanılan ve küçük
adımlarla geliştirilen bir beceridir.

51. Olumlu Geri Bildirim
 Anne-babanın ilgi ve onayı istenilen
davranışların öğrenilmesinde anahtardır.
Çocuklara ne yapmamalarını değil
de, ne yapmaları gerektiğini söylemek
burada önem kazanır.
 Olumsuzdan gitmek olumsuz davranışı
istemeden pekiştirmeye neden olabilir.

52.  İyi,doğru ve gerekli olduğunu
düşündüğümüz davranışları fark
etmek ve enerjiyi bunları övmek için
kullanmak daha verimli olacaktır.
 Eğer çocuğunuza kardeşini ağlattığında
kızmak yerine onunla sakin bir şekilde
oynadığı anda ilgi gösterirseniz
istenilen davranışa ilgi göstermiş
olursunuz.

53. Motive eden sorumluluklar
 Çocuklara sorumlulukları öğretirken
motivasyonu unutmamak gerekir.
Yapması keyifli olan, sonucunda güzel ve
övünülecek bir durum yaratan
davranışlar ile ilgili sorumlulukları
kazandırmak daha kolay olacaktır.
 Örneğin masayı kurmaya yardım etmek
masayı temizlemeye ve kaldırmaya
yardım etmekten daha eğlencelidir.

54. Bütünü Parçalara Bölmek
Çocuğunuza öğretmek istediğiniz
davranış ne olursa olsun mümkün
olan en basit basamaktan başlayın.
Bir yetişkin bile dağınık bir odaya
girdiğinde nereden başlayacağını
bilemeyip umutsuzluğa düşebilir.

56.  Eğer çocuğunuzun odasını toplamasını
istiyorsanız öncellikle işleri
basamaklandırın.
 Birinci basamak oyuncakları kutularına
yerleştirmek, ikinci basamak kirli ve
temiz çamaşırları ayırmak, kirlileri kirli
sepetine, temizleri ait oldukları yerlere
yerleştirmek olabilir.

57. Seçme sansı vermek
 Çocukların kendi hayatları üzerinde söz
sahibi olmalarını sağlarsanız verdikleri
kararlar ile ilgili sorumluluk almalarına ve
kendilerine olan güvenlerinin gelişmesine
yardım edersiniz.
 Alternatifler arasında seçme şansları
olduğunda alınan kararı benimseyip
uygulama olasılıkları daha fazladır.
 Tabii ki seçim yapılacak alternatifler anne
baba tarafından belirlenip sınırlandırılabilir.

58. Her Şeyin Bir Yeri Olsun
 Evdeki her eşyanın belli bir yeri olduğunu
bilmek çocukların etrafı düzenli tutmasına
yardımcı olabilir.
 Neyin nerde olduğunu bilmek çocuğa güç verir.
Düzenli bir ev ortamı çocuğun düzenli olmayı
öğrenmesinde etkilidir.
 Daha da önemlisi bu düzenin sağlanmasında
çocuğun da rolü olmalıdır. Kirlenen
pantolonunu kirli sepetine atmak, okuduğu
dergiyi gazeteliğe koymak, meyve suyu şişesini
tekrar buzdolabına kaldırmak gibi…

61.  Aileiçinde öğrenilen beceriler aslında
sosyal ilişkilerde belirleyici rol oynar.
Arkadaşları ile uyum içinde oynamak, okul
kurallarına uymak için gerekli alt becerileri
evde aile ortamında öğreniriz.
 Anne-baba olarak çocuğa sorumluluk
bilinci aşılarken aslında onu toplumsal
hayata hazırladığımızı biliriz.

62.  Davranışların sonucunu kabul etmek,
 Karşılaştığı sorunları tek başına
çözebilmek,
 Kendi duygu ve ihtiyaçlarını uygun şekilde
ifade edebilmek
 Aynı
zamanda başkalarının hak ve
duygularının da farkında olmak
“Sağlıklı ve mutlu bir birey olarak
toplumun bir parçası olmak için
gerekli becerilerdir.”