4. Vroegere visies op vorming
• Jaren 60
– Doel-inhoud-strategie (waarom-wat-hoe)
– Leren om te emanciperen (vorming, hulpverlening,
animatie, sociale actie)
• Jaren 70: “vorming voor wie verder wil”
– Wetenschappelijke vorming (univ, hogeschool, open
universiteit, …)
– Professionele vorming (bij- of herscholing)
– vorming gericht op de volledige ontplooiing
(met aandacht voor de vergeten groepen)
5. Vroegere visies op vorming
• Jaren 70: ‘verder komen’
– Sociaal cultureel = vorming als slechts één van de
functies (ook belangenverdediging, hulpverlening, ontmoeting, animatie
& recreatie, sociale actie, werven voor de zuil)
– Visieverschil tussen top (vorming en sociale actie) en basis
(recreatie en ontmoeting)
6. Van speltype naar vormingstype
• Historische analyse van Willem Banning (NL) =
typologische analyse. 4 soorten ‘vorming’ in 180
jaar (van 1784 tot 1940)
– Spel en ontspanningstype (toneel, zang, muziek met
een ‘boodschap’)
– Patriarchale onderwijstype (volkshuizen,
volksuniversiteiten, … gericht op kennisoverdracht)
– Emancipatietype (doelgroepenwerkingen: boeren,
arbeiders, jeugd, …)
– Vormingstype (totale persoon in ontwikkeling,
volkshogeschoolwerk)
7. De mens en zijn bestaansveld: een
relatiemodel
• Ten Have: Vorming =
– welzijnsbevorderende beinvloeding of
– Beinvloeiding in de richting van een meerwaardige eindsituatie
• Een dynamische relatie tussen
1. deelnemer
2. dienstverlener en
3. vormingsmilieu (fysisch kader)
• Vormingsproces: 4 elementen spelen een rol
1. Noden en behoeften van sociale groepen
2. Waarden en normen
3. Instellingen en structuren
4. vormingsconcepten
8. Vormingsconcepten
= doelopvatting over de vorming van de mens-
in-zijn-relatie tot zijn sociale en materiele
grondelementen (omwereld)
Beiden zijn
(ver)Vormbaar
PERSOON omwereld Beinvloedbaar
Veranderbaar
9. kennisdimensie
Rationaliteit
Sociabiliteit
Techniciteit
Gericht op
Gericht op communicatie en
(manipulatie van) Persoon interactie met mens,
objecten groep,
gemeeenschap
Vitaliteit
Gericht op
geest en lichaam
4 bestaansdimensies Sociaal-culturele en materiele omgeving
10. Regulatief Muterend
denken denken
Conforme-
Reproduc- Rationaliteit ren
tie
Sociabiliteit
Techniciteit Persoon
Sociale
innovatie
Constructie
Vitaliteit
Receptieve Creatieve
vitaliteit vitaliteit
Bevestigen of aanpassen
4 bestaansdimensies Sociaal-culturele en materiele omgeving
Vernieuwing of innovatie
13. verstandelijke
vorming
regulatief innovatief
Verschaffen van kennis en Leren oplossen van nieuwe
inzicht problemen
Schoolse vorming, klassiek Ontwerpen van nieuwe
Cursussen denkbeelden en theorieen
Voordrachten – lezingen Survey-activiteiten
Modellen – theorieen
14. Leren beheersen van
technieken
Reeksen van manipulatieve
operaties
Kookles – taalles – doe-het
reproductief –zelf – handleidingsleren
technische
vorming
constructief
Uit-vinden - oplossingen zoeken
waar nog geen pasklare
oplossingen voor bestaan
Beroep op technische creativiteit
en zelfwerkzaamheid.
Learning by doing
15. Gericht op het ontvankelijk Creatief werk en spel – speelse
maken voor de taal van het ontplooiing – lichamelijke
lichaam – lichaamstaal – expressie – dans – tekenen –
uitstraling theater - …
Meditatie – Yoga – Massage Ook leren sterker
Soms geplaatst in religieus zelfbewustzijn (onderbewust,
perspectief lichaamsbewust en rationeel
bewustzijn)
receptief creatief
expressief
vitale vorming
of levensvorming
16. Overdracht waarden, normen,
gewoonten, leefregels, …
Opvoeden – op het ‘juiste’ pad
Communicatieve vaardigheden
Sociale vaardigheden conformerend
‘Spreken voor een groep’
‘conflictbeheersing’ sociale
‘feestelijke ledenbijeenkomsten’ vorming
emancipatorisch
Bevrijding uit vormen van macht
en afhankelijkheid
Kritiek op heersende klasse
Vrijmakende alternatieven
17. verstandelijke
vorming
regulatief innovatief
reproductief conformerend
technische vormings- sociale
vorming concepten conformerend
vorming
constructief emancipatorisch
creatief
receptief
expressief
vitale vorming
of levensvorming emancipatorisch
Combineer – Integreer – Wissel - Riskeer - Varieer
Kies BEWUST – strategisch – afgestemd op doel en groep
Zoek ervaringen in alle concepten
en grijp begeleidingskansen
