1. Program Geliştirme Süreci
Birey Toplum Konu Alanı
Muhtemel Hedefler DEĞERLENDİRME
Eğitim Felsefesi Ölçme
Eğitim Psikolojisi Değerlendirme
Eğitim Sosyolojisi
Eğitim Ekonomisi
EĞİTİM DURUMLARI
HEDEFLER Eğitim Ortamı
İçerik
Yöntem ve teknikler

2. EĞİTİM PROGRAMLARININ DAYANDIĞI TEMELLER
 Sosyal Temel
 Psikolojik Temel
 Felsefî Temel
 Konu Alanı Temeli
 Ekonomik Temel

3. 1. Sosyal Temel (Ne?)
 Programlar bireyin sosyal gelişimini ve topluma uyumunu sağlayacak
biçimde hazırlanmalıdır. Bu yapıldığı takdirde, program toplumsal temel
üzerine oturmuş olacaktır. Program-Toplum-Kültür ilişkisini inceler.
2. Psikolojik Temel (Nasıl?)
 Denebilir ki eğitim psikolojisi, programın bilimsel temelidir. Yalnız temel
olmakla da kalmaz, programı çepeçevre sarar. Eğitim psikolojisinin bulguları,
programları doğrudan doğruya etkiler. Psikoloji bilimsel araştırmalarla,
bireyin daha iyi tanınmasını ve dolayısıyla eğitim etkinliklerine yön
verilmesini sağlar.Bir programın düzenlenmesinde eğitim psikolojisi "nasıl"
ve "ne zaman" sorularına cevap verir.
3. Felsefî Temel (Niçin?)
 Programların hedef-amaçlarının tespitinde felsefenin rolü bir hayli büyüktür.
 Amaçların düzene konulmasında felsefe etkili olmaktadır. Belirlenen
amaçların hepsine yer verilmeyebilir. Bunlardan hangilerinin ayıklanacağı
konusunda felsefe etkili olur. Ya da amaçlara önem ve öncelik sırası
verilmesinde yine felsefe büyük rol oynar.
 Ayrıca, programın iç ve dış tutarlılığının sağlanmasında felsefenin yardımı
ve etkisi büyüktür.
 Toplumdan ve konu alanında ne alacağımızı belirlemede de felsefe etkili
olur.

4. 4. Konu Alanı Temeli (Ne ?)
 Çağımızda çok değişik konu alanları vardır. Bunlar okullarımızın ilgi
alanlarına ve öğrencilerimizin düzeylerine göre programlara dağıtılmışlardır.
Programlarımız belli bir konu alanı ile ilgili öğrenciye belli davranışları
vereceği umulan, o alanla ilgili temel kuramlara, ana fikirlere, değişmeye
uzun zaman dayanabilmiş ve kendini koruyabilmiş konulara yer vermeli ve
onları içine almalıdır. Bu hususların programlarda yer almaması o program
için bir hata, programa göre yetişecek gençler için de bir eksiklik olacaktır.
5. Ekonomik Temel (Ne ile?)
 Burada hem doğrudan doğruya ekonominin hem de eğitim ekonomisinin
program üzerindeki etkileri söz konusudur. O halde, en güzel biçimde
düzenlenmiş olan bir program okulun ekonomik şartlarına uymuyorsa, o okul
için en kötü bir program demektir.
 Diğer taraftan, eğitim toplumun ekonomik kalkınmasına da yardımcı
olmalıdır. Yetiştireceğimiz insanlar, ekonomik kalkınmaya katkıda
bulunabilecek nitelikte olmalıdırlar. Bunu yapabilmek için de bu fikrin
programlara aksetmesi gerekir.
 Ayrıca, yeni gelişen eğitim ekonomisi alanı da programlarımızda dikkate
alınmalıdır. Toplumun ihtiyaç duyduğu insan gücü ile bu gücü geliştirecek
gerekli yatırımlar arasında bir ilişki kurulmalıdır. Eğitim kendi imkanlarıyla
istenen gücü yaratmıyorsa, bir yerde kısır ve verimsiz bir çaba içine girmiş
demektir. Maliyet Analizi yapılmasına imkan sağlar.

5. EĞÎTÎM DAYANDIĞI EĞİTİMİN EGITIMIN EĞÎTÎM
FELSEFESİ FELSEFÎ TEMEL AMACI ROLÜ PROGRAMINDAKİ
ODAK NOKTA
Öğretmen,
Rasyonel Kişileri
öğrencilerin Klasik konular, Ede-
Eğitmek / Üstün
REALİZM düşünmesine
DAİMİCİLİK zekalı kişiler bi çözümlemeler,
(Gerçekçilik) yardımcı olur.
yetiştirmek, akıllı Sabit Program
Sokratik yöntem
kişiler seçmek.
kullanılır.
Öğretmen
Bireylerin alanında
Temel beceriler
İDEALİZM Zihinsel uzman (3R = Okuma, Yaz-
REALİZM gelişmesine kişidir, geleneksel
ESASİCİLİK ma, Sayma) ve
(İdealistlik, Yardımcı olmak, değerlerin yaygın Temel Konular (Ana
Gerçekçilik) Yetenekli Kişileri bir şekilde Dil, Fen, Tarih)
Eğitmek öğretimi söz
konusudur.
Öğretmenler
Dernokratik ve problem çözme İlgili Programlar,
İLERLEMECİ- PRAGMATİZM
Sosyal Yaşamı ve bilimsel Hümanistlik Eğitim,
LİK (Yararcılık)
Geliştirmek araştırmalarda Radikal Eğitim Re-
yol göstericidir.
Öğretmen, deği-
şim ve reformun
Araştırma yöne-
Toplumu Yeni-
ticisi ve proje
den Yapılan- Eğitimde Fırsat
YENİDEN PRAGMATİZM başkanı gibidir.
dırmak ve Geliş- Eşitliğim Yeniden
KURMACILIK (Yararcılık) Öğrencilere
tirmek, Değişim Kav-ramsallaşması
problemlerin
ve Sosyal Re-
farkına varmala-
rına yardımcı
olur.

6. PROGRAM GELİŞTİRME
 Eğitim programının hedef, içerik, öğrenme öğretme süreci ve değerlendirme öğeleri
arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür (Demirel,2001)
 Program geliştirme; Bilimsel dayanakları olan ve teknik süreçlerden yararlanan bir
araştırma çabasıdır. Bu nedenle program geliştirme çabaları kapsamlı ve sürekli devam
eden bir süreçtir.
 Program geliştirme, en genel anlamıyla, eğitim programlarının tasarlanması, uygulanması,
değerlendirilmesi ve değerlendirme sonucu elde edilen veriler doğrultusunda yeniden
düzenlenmesi sürecidir.
 Toplumdaki yeni gelişmeler göz önünde tutularak belli bir öğretim programının ya da
bütün programların genel ve özel amaçları, ders konuları, öğretim yöntemleri ve
değerlendirme yolları vb. bakımından araştırma ile düzeltilmesi, yenileştirilmesi ve
önerilen değişikliklerin denendikten sonra genelleştirilmesi işi.
 Gerek okul içinde ve gerek okul dışında, Milli eğitimin ve okulun amaçlarını Etkinlikle
geliştirmek ve gerçekleştirmek üzere içerik ve faaliyetlerin uygun yöntem,Teknik, araç ve
gereçlerle geliştirilmesine yönelmiş koordine çabaların tümüdür.

7. Çağdaş Program Geliştirmede
Rehber İlkeler
Program geliştirme yalnızca teknik bir çaba değildir. Gelişmeyi gerçekleştirecek
olanların kendilerinin teoride, araştırmada ve uygulamada yetişmiş olmaları gerekir.
Program geliştirme alanında çalışanların karşılaştıkları problemleri, sistematiğe
bağlamak suretiyle çözümlemeleri için bazı ilkeleri ve bu ilkelerin ifade ettiği
kavramları bilmeleri gerekir. Bu ilkeler şunlardır:
– Program geliştirmede eğitimin ve eğitim kurumlarının sosyal fonksiyonu göz
önünde bulundurulmalıdır.
– Program geliştirmede amaçlar belli kriterlere göre saptanır. Amaçların hiyerarşik
düzeninde bağıntı
kurularak davranış değişikliği gerçekleştirilir,
– Program geliştirmede içeriğin yapısı ve seçimi üzerinde objektif incelemelere
dayanan tercihler yapılmalıdır.
– Program geliştirmede öğretim süreçleri değerlendirilir. Araç, gereç unsurları
geliştirilir ve sağlanır.
– Program geliştirme operasyonel bir süreçtir. Süreklidir.
– Program geliştirme bir araştırma sürecidir.

8. PROGRAM GELİŞTİRME
ÇALIŞMALARININ KAPSAMI
Okulun öğrenme koşullarının geliştirilmesi
Öğrencilerin yaşantılarının geliştirilmesi
Öğretim imkânlarının “zaman”, “mekan”,
“araçlar” ve “gereçler” yönünden geliştirilmesi
Öğretmenlerin ve diğer ilgililerin bilgi yapısı,
öğrenme, öğretim, değerlendirme vb.
konularda sürekli biçimde bilgilendirilmesi
Eğitim amaçlarının en üst düzeyde
gerçekleşmesi için ilgililerin istekli hâle
getirilmesi vb.

9. PROGRAM GELİŞTİRME
SÜRECİ
 Program geliştirme işlemi bir süreçtir. Bu süreç
sırasıyla yapılması gereken bazı işlemleri içerir.
Bunlar,
1. Program Geliştirmenin Planlanması
2. Program Tasarısı Hazırlama
3. Programın Denenmesi
4. Programın Değerlendirme

10. ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİNİN PLANLANMASI VE
UYGULANMASI
(Plan çeşitleri)
Planlamanın süreci:
Öğretim etkinliklerinin planlanması süreci değişik
aşamalardan oluşur.Bunlar
1-Amaçların Belirlenmesi:Bir öğretmenin ilk önce yapması
gereken şey,öğretim amaçlarını belirlemektir.Diğer bir
ifadeyle,her öğretmen kendisine öğretimde “Nereye gitmek
istiyoruz?”sorusunu yönelterek,söz konusu bir öğretim
etkinliği İle öğretimde hangi amaçları hedeflediğini
belirlemesi gerekir.

11. 2-İçeriğin Seçimi: Her öğretmen kendisine “oraya
varmak için ne yapacağız?”sorusunu yönelterek,söz
konusu öğretim etkinliğinde hangi içeriğin veya
bilginin işleneceğini ya da öğrencilere hangi öğrenme
yaşantılarının sağlanacağını tespit etmesi gerekir.
Bunun için öğretmen öncelikle belirlenen konuya
veya etkinliğe ilişkin olarak öğrenci düzeyini tespit
etmesi gerekir.Bu da öğretimde “Neredeyiz?”
sorusuna verilecek bir cevaptır.

12. 3-Öğretim Sürecine İlişkin kararlar :Her
öğretmen kendisine “Oraya nasıl
varacağız?”sorusunu yönelterek Söz
konusu olan öğretim etkinliğini
uygulayabilmesi için hangi öğretim yöntem
ve tekniklerini kullanacağını ve hangi araç-
gereçleri ve materyali yararlanacağını
kararlaştırmalıdır.

13. 4-Değerlendirme Sürecine İlişkin
kararlar:
Son aşamayı değerlendirme süreci
oluşturur.Burada “Nitelik”, “Ne
kadar?”sorusuna cevap aranır.
 Öğrenciler hakkında kararlar
 Ortam ve içerik hakkında kararlar
 Değerlendirme

14. PLANLAMANIN BOYUTLARI
1-Kapsam boyutu:İşlenecek konunun ve etkinliğin genişliği ve derinliği
kastedilir.
2-Bütünlük boyutu:Tasarlanan öğretim etkinliği ile öğrencilere
kazandırılması düşünülen bütün bilgilerin ve deneyimlerin birbiriyle
ilişkilendirilmesidir.
3-Sıra Boyutu: Hangi konuların daha önce hangisinin daha sonra
verileceğinin belirtilmesidir.
4-Süreklilik boyutu:Bir öğretim etkinliğinin kendinden bir önceki ve bir
sonraki öğretim etkinliği ile bağlantılı olması kast edilir
5-Denge boyutu:Öğretmen ders planı hazırlarken,konunun çeşitli
yönlerini eşit Derecede işleyecek şekilde hareket etmelidir.
Dersteki her konunun önem derecesine bağlı olarak,konular uygun
ağırlıkta ve derinlikte işlenmelidir.

15. 1-PROGRAM GELİŞTİRMENİN
PLANLANMASI
A) PROGRAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI
Çalışma Gruplarının oluşturulması
 Program geliştirme birçok kişinin işbirliği içinde
çalışmasını gerektiren bir işlemdir. Bu belirlemeler
ışığı altında çalışma gruplarını üç grupta
toplayabiliriz.
Bunlar;
– GRUP: Program karar ve koordinasyon grubu
– GRUP: Program çalışma grubu
– GRUP: Program danışma üyeleri grubu

16. Program Karar Ve Koordinasyon
Görevi
Grubu
 Hangi alanda program geliştirme çalışması yapılacağına karar
vermek.Eğitim felsefesinin programlara yansıtılmasını
sağlamak.Hazırlanan programları kabul etmek ve geliştirme
çalışmalarında koordinasyonu sağlamak.
Kimler Olmalı
A) MEB temsilcileri: İlgili genel müdürlük temsilcisi Talim-Terbiye
Kurulu temsilcisi,Teftiş Kurulu temsilcisi
B) Öğretmen örgütleri temsilcileri
C) Konu alanı ile ilgili temsilciler:Konu alanı öğretmeni
temsilcisi,Kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcisi,İşçi ve işveren
temsilcisi,Meslek Odası ve Birliği temsilcisi
D) Öğrenci temsilcisi (ortaöğretim ve yükseköğretim düzeyinde)

17. Program Çalışma Grubu
Görevi:Programın, hazırlanması, uygulanması,
değerlendirilmesi yani program geliştirmenin her
aşamasında sürekli görev yapar.
Kimler Olmalı :
Eğitimde program geliştirme uzmanı
Eğitimde ölçme-değerlendirme uzmanı
İlgili konu alanı uzmanı (üniversiteden)
İlgili konu alanı öğretmenleri (uygulayıcılar)

18. Program Danışma Grubu
Görevi
Gerekli olduğunda danışılır ve danışılan konularda katkı sağlar.
Kimler Olmalı
 Eğitim felsefecisi,
 Eğitim psikologu,
 Eğitim sosyologu,
 Eğitim ekonomisti,
 Eğitim denetçisi (müfettiş)
 Okul yöneticisi,
 Eğitim teknoloğu,
 İletişim uzmanı(Konuya göre danışma kurulu farklı
uzmanlardan oluşabilir.)

19.  EĞİTİM PROGRAMI
Öğrenene,okulda ve okul dışında planlanmış
etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme
yaşantıları düzeneğidir.(Demirel,2001)
Bireyin bedeni,zihni duygusal ve toplumsal
yönlerden gelişmesine yardım eden
davranışların kazanılmasını sağlayan eğitsel
yaşantıların tümüdür(Varış,1971)

20. Eğitim Programının Faydaları:
1.Eğitim etkinliklerine yön vermek
 Yapılanların doğru ve bilinçli bir şekilde yapılması
 Mevcut olanakların ve gayretlerin birleştirilmesi
2.Verimi artırmak
 Kişisel tercih ve yaklaşımların kargaşaya meydan vermesini önlemek
 Gereksiz tekrarlardan ve israftan kaçınmak
3. Öğreticiye rehberlik
 Özellikle yeni başlayanları, neyi nasıl yapacakları konusunda
bilgilendirmek
 Deneyimlilere de, sistematik deneyim ve birikimler sağlamak
4. Eşgüdüm sağlamak
 Ortak amaçlara ulaşılması adına, aynı eğitim basamaklarındaki
etkinliklerde eşgüdüm sağlamak

21. İyi Bir Eğitim Programının Özellikleri:
1.İşlevsel olmalı
 Konu ve etkinliklerin gerçek hayatta yeri olmalı
 Bireysel ve toplumsal ihtiyaçları karşılamalı
 Bireyin yeteneklerini ortaya çıkarmalı ve geliştirmeli
2. Esnek olmalı
 Konuları ana hatları ile bir “çerçeve program” şeklinde verip, ayrıntıları öğretmene
 Okulun özelliklerini
 Bölgenin özelliklerini
 Öğrencilerin ilgi ve yetenekleri ile ihtiyaçlarını göz önüne alarak belirleme olanağı
sağlamalı
3. Devlet ve toplumun genel görüş ve beklentileri ile uyumlu olmalı
 Devletin temel felsefesi, hakim ideolojisi ile
 Toplumsal ve kültürel değerlerle uyum içinde olmalı
4. Uygulanabilir olmalı
 Bilimsel
 Ekonomik
 Toplumsal yapı ile çelişmeyen

22. Eğitim Programının Dört Öğesi
Bulunmaktadır:
1. HEDEF
2. İÇERİK
3. EĞİTİM DURUMLARI
4. DEĞERLENDİRME

23. ÖĞRETİM PROGRAMI
 Öğretim Programı, okul içi deneyimlerle
sınırlıdır ve okulda okutulan dersleri veya
kursları kapsayan bir kılavuz kitap veya
dokümandır.

24. eğitim-öğretim ilkeleri
1-Çocuğa Göre Öğretim İlkesi
2-Hayatilik İlkesi
3-İş İlkesi
4-Ekonomi İlkesi
5-Aktüalite(Güncellik) İlkesi
6-Açıklık (Ayanilik)İlkesi
7-Somuttan soyuta ilkesi
8-Bilinenden Bilinmeyene İlkesi
9-Yakından uzağa ilkesi

25. ÖĞRENCİ MERKEZLİ ÇAĞDAŞ BİR ÖĞRETİM
PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ
– Öğrencilerin sınıf içinde yaptıkları ile yaşamları arasında bağ
kurmalarına olanak sağlanması
– Öğrencilerin, eğitim deneyimlerini zenginleştirebilmek için ders
dışı etkinliklere katılıp öğrenme süreçlerinde sorumluluk
almaları
– Ailenin, çocuğun katıldığı ders içi ve ders dışı etkinlikleri takip
edip gereken desteği sağlama
– Öğretmenin, öğrencilerini ders dışında da öğrenmeye,
araştırmaya ve inceleme yapmaya yönlendirme
– Öğretimde farklı yöntem ve tekniklerin kullanılması
– Öğrencilerin düşünmeye, paylaşmaya ve soru sormaya
özendirilmesi
– Millî değerleri kaybetmeden evrensel değerlerin benimsetilmesi
– Öğrencilerin birbirleriyle aynı olduklarının varsayılması
– Öğrencilerin toplumsal sorunlara karşı duyarlı olmaya
yönlendirilmesi

26. Ders programı
Ders programı, öğretim programında yer alan bir dersin amaçlarının
öğrenci davranışına dönüştürülmesini, bunların gerçekleşmesi
için içeriğin konulara ve alt başlıklara ayrıştırılmasını, buna dayalı
öğrenim ortamının organizasyonunun ve değerlendirme araçlarını
kapsayan detaylı bir plandır .

27. “Bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için
 Eğitim sağladığı, milli eğitimin ve kurumun amaçlarının gerçekleşmesine
programı dönük tüm faaliyetleri kapsar. Öğretim, ders dışı kol faaliyetleri,
özel günlerin kutlanması, geziler, kısa kurslar, rehberlik, sağlık
vb. hizmetler ve fonksiyonlar bu çerçeve içine girer."
Belli bir öğretim basamağındaki çeşitli sınıf ve derslerde
 Öğretim okutulacak konuları, bunların amaçlarını, her dersin sınıflara göre
haftada kaç saat okutulacağını ve öğretim metotlarını, tekniklerini
programı gösteren kılavuzdur. Genellikle ilkokul, ortaokul ve lise
programlarını öğretim programı karşılığı anlayabiliriz.
 Müfredat Daha çok eski program anlayışını yansıtan bu terim, tek tek bir
programı takım konulardan oluşan bir program anlamına gelir.
Bir disiplinin (dersin) amacı, muhteva (içerik), öğretmeöğrenme
 Ders süreçleri ve değerlendirmeden oluşan programdır. Böyle bir ders
programı, bir okulun eğitim programının kapsadığı Matematik, Fen
Programı Bilgisi, Tarih, Türkçe vb. tüm etkinlik kategorilerinin herbiri için söz
konusudur.

28.  Strateji
Öğretim stratejisi, bir öğretmenin, dersin veya bir konunun öğretilmesinde
hedefe ulaşmak için seçeceği öğretim metodu, çeşitli teknikler ve hattâ
değerlendirme biçiminin uyum içinde olmaları (Ergün ve Özdaş, 2005)
şeklinde tanımlanabilir. Öğretim yönteminden daha kapsamlı ve genel bir
ifade biçimidir. Sunuş,Buluş,Araştırma-İnceleme ve Tam Öğrenme
 Yöntem
öğretmenin öğretme, öğrencinin öğrenme çabalarını, ele alınacak konunun
gereklerine, duyulan ihtiyaca, belirlenen amaca ve her türlü psiko-fizik
koşullara uygun olacak tarzda örgütlendirmenin, en sağlam ve en uygun
araçlarla çalışarak başarılı sonuçlar elde etmenin tekniği (Aytuna,
1974:344; Kemertaş, 2001:136) olarak tanımlanabilir. Öğretim amaçlarına
uygun davranışları oluşturmak üzere takip ettiğimiz yoldur. Stratejiye göre
daha özel, daha sınırlı bir kapsama sahiptir. (kemertaş,2001:136)
 Teknik
Öğretmenin ders verirken benimsediği ve izlediği yol, öğretim araç-
gereçlerinin kullanılmasında ya da öğretim etkinliklerinin yönetiminde
tutulan yol (Oğuzkan, 1993:113) olarak tanımlanabilir. Öğretmenlerin
metotları uygulama biçimleri ile ilişkili farklılıklardır. Her metot öğretmenler
tarafından farklı şekillerde kullanılmaktadır.