Vận rủi có nghĩa là gì VHN

1. VẬN RỦI CÓ NGHĨA LÀ GÌ ?
Đúng ra là Thƣợng đế phải công bằng trong sự phân phát đồng đều các vận
may và vận rủi, nhƣng thực tế trong cuộc sống lại khác đi. Cuộc đời của ngƣời
này trông có vẻ quyến rũ làm sao-do gặp toàn là vận may, trong khi cuộc đời của
ngƣời kia thật đáng thƣơng làm sao-vì gặp toàn là đen rủi, và dƣờng nhƣ chúng
lại không hề xuất hiện riêng rẻ, mà là một chuỗi toàn những may mắn hoặc toàn
những rủi ro.
Con ngƣời có vẻ chỉ là một đồ chơi cho các vận số. Nhƣng thật là sai lầm
nếu chúng ta chỉ xem nó nhƣ là một con “TỐT” không hề đƣợc giúp đở trong ván
cờ “ĐỜI”. Một vài hiện tƣợng có thể là hậu quả của một vài vận may rủi mù
quáng, nhƣng một số lớn khác thì lại hoàn toàn dựa trên chính con ngƣời, dựa
trên năng lực ý chí, sức mạnh tinh thần và khả năng chiến thắng đƣợc nghịch
cảnh của con ngƣời.
Có một lần chúng tôi đã mở một cuộc họp mặt giữa các bạn đồng học cũ sau
nhiều năm xa cách, mỗi ngƣời chúng tôi đều phải kể cho nhau nghe các thành đạt
của mình. Chúng tôi thảo luận về những công việc chúng tôi đã làm, thăng bao
nhiêu hạng và cấp bậc, nhận bao nhiêu huy chƣơng cùng với những điều lỗi lạc
xuất chúng khác nếu có. Nhƣng một ngƣời trong nhóm đã nói :” Suốt quảng đời
vừa qua, tôi đã học để phân biệt đƣợc những chuyện quan trọng với những điều
vụn vặt, những thảm trạng lớn lao với những vận rủi nhất thời. Tôi đã học đƣợc
sự phân biệt giữa cái mà tôi cần thực sự, với cái mà không có nó tôi vẫn thực hiện
đƣợc. Và tôi cũng đã nghiệm đƣợc rằng mỗi con ngƣời nên đƣợc phán đoán,
không bởi những gì họ đã thành đạt hay không thành đạt, mà nên phán đoán trên
cái mà họ đáng đƣợc hƣởng.”.
Thực ra thì ông này đã thành đạt rất nhiều, nhƣng chỉ do lòng khiêm nhƣợng
mà ông nói thế thôi. Ông cho điều quan trọng nhất là KHẢ NĂNG KIỂM SOÁT
ĐƢỢC CHÍNH CUỘC ĐỜI CỦA MÌNH. Nhƣ Blaise Pascal đã nói :”Connais-
toi toi même”. Và vận may rủi chính là một điều vƣợt ngoài tầm kiểm soát của
con ngƣời (Luck as lack of control).
1

2. Hơn 400 năm trƣớc, trƣớc cả khi phát sinh ra bộ môn Tâm lý học, nhà tƣ
tƣởng Pháp Michel Montaigne đã viết :” Những biến cố trong cuộc sống dù may
hay rủi, đều tùy thuộc rất nhiều vào sự nhận thức của chúng ta trên chúng nhƣ thế
nào.”. Nhƣ vậy con ngƣời nên cố gắng kiểm soát cho đƣợc các nhận thức của họ
trên các biến cố. Nhƣng trƣớc hết chúng ta hãy xem xét kỹ càng, cái nhận thức
phụ thuộc vào con ngƣời ra sao.
Hệ thống tâm lý hình thành các tâm trạng của chúng ta, cả tốt lẫn xấu, đều
hoạt động ngay trong nảo bộ con ngƣời. Các hệ thống này đều ở trạng thái cân
bằng không bền vửng. Sự lệch cán cân thăng bằng về phía này hay phía khác dễ
dàng phát sinh từ rất nhiều yếu tố, gồm ngay cả khí hậu và thời tiết.
Có những nhịp điệu sinh học trên những cảm xúc biểu hiện trong một
khoảng chu kỳ đôi khi dài, đôi khi ngắn. Nhƣng khó mà thuyết phục đƣợc chúng
ta với những luận chứng, cho rằng sự kéo dài của những chu kỳ này, có thể đƣợc
tiên đoán trƣớc. Nhƣng dù sao thì bản chất xoay vần của tâm trạng con ngƣời
giữa mức độ cao và mức độ thấp, vẫn là một sự thực.
- Ở mức độ cao, chúng mài giũa trực giác thành bén nhọn, tăng cƣờng năng lực
công tác. Chỉ từ một lý do duy nhất này mà thôi, một ngƣời cũng đã có thể thành
công trong nhiều lãnh vực rồi. Thành công sẽ làm phấn khởi và tăng thêm sức
mạnh cho hắn, những chậm trễ suy thoái khó mà làm lu mờ tâm tánh hắn đƣợc.
- Ở mức độ thấp thì hình ảnh lại trái ngƣợc. Năng lực của hắn dƣờng nhƣ bị biến
mất, những phản ứng bị giảm thiểu. Sự suy thoái bao trùm lấy hắn, và chỉ cần một
rối loạn nhỏ bé, mà lúc thƣờng hắn không hề để ý tới, giờ đây cũng có thể đẩy
hắn ra khỏi guồng máy.
Vậy con ngƣời nên làm gì khi hắn ta bị vây quanh bởi cả một chuổi vận rủi ?
Điều tốt hơn hết là hắn ta nên chờ đợi cho nó qua đi. Và nếu có thể, hắn không
nên liều lĩnh đảm nhận những công tác phức tạp hay khó khăn nào cả. Trong thời
kỳ đen rủi này, anh ta nên cố tránh có những quyết định quan trọng, tránh xa các
cuộc tranh luận và các vấn đề dễ gây kích động. Sau một thời gian anh ta sẽ bình
phục, và vận may lại sẽ đến với anh.
Tôi đã gặp một trƣờng hợp thực tế tƣơng tự. Một anh bạn trẻ đã đến và than
thở với tôi là anh đã bị mất một chiếc xe gắn máy, cùng lúc đó lại bị đuổi việc.
Mặt mày anh ta tái mét, không còn một chút sinh khí nào cả. Tôi an ủi anh ta
bằng cách lấy số tử vi cho anh, và chỉ rõ là hạn của anh đang nằm trong cung tật
ách, lại có chòm sao Không, Kiếp (Địa không, Địa kiếp), Đại Tiểu Hao (Đại hao,
Tiểu hao) lại có sao Triệt chính chiếu, biểu sao mà không gặp vận rủi đến vậy.
Tuy nhiên, trong cung hạn năm sau thì lại gặp sao Hóa Khoa, cộng với Khoa,
Quyền Lộc hợp chiếu. - Tôi bèn phán ngay, bây giờ anh phải nằm yên một chỗ,
2

3. không nhúc nhích hoạt động gì cà, ẩn nhẩn chờ thời đi, qua năm sau anh sẽ lại
đƣợc thâu dụng và đi làm trở lại. Anh nghe lời, và sự kiện xảy ra đúng nhƣ vậy.
Một hôm tôi thấy anh lại đến và lỉnh ca lỉnh kỉnh với quà biếu ông thầy, tƣơng tự
nhƣ mình là ngƣời đã từng cứu sống anh ta vậy.
Sau hết, bạn nên luôn cố điều hòa giữa mục đích và tham vọng, với cái khả
hữu của mình. Ví dụ nhƣ một ngƣời mà học vấn và khả năng thiên về cổ điển
học, không nên tham dự vào những cuộc tranh tài về Toán học cao cấp hay về các
giao dịch chứng khoán. Các tham vọng chiến thắng ở đây quả là không thực tế.
Điều tốt nhất là bạn nên có cái nhìn thấp hơn, khiêm tốn hơn. Nhƣng điều này lại
có thể đƣa đến một sự hỗn loạn nội tại cùng một cuộc xung đột đau đớn. – Con
ngƣời dễ tự nhận mình là nạn nhân của nghịch cảnh hơn là mang tiếng bất lực,
không có khả năng.
Nhƣng nếu đó lại là một vấn đề mà một ngƣời muốn thực hiện suốt cả đời
sống của mình, chứ không phải chỉ là một ƣớc vọng nhỏ bé nhất thời, thì sao ?
Một ngƣời có nên thối lui trƣớc những trở ngại có thể vƣợt qua đƣợc không ? Sự
tự kỷ ám thị có thể có thể cứu vản đƣợc thần kinh, nhƣng lại làm tê liệt ý chí, và
cũng có thể khiến con ngƣời phải thất vọng.
- Chuyện xảy ra với một phụ nữ đang nắm giữ một chức vụ quan trọng trong
một viện nghiên cứu lớn. Cô ta thuộc loại ngƣời mà công việc chính là lẽ sống.
Một lần cô bị lên cơn đau tim trầm trọng, các bác sĩ chuyên khoa tim đã khuyên
cô nên giảm bớt tần số làm việc và chỉ nên làm những việc nhẹ nhàng thôi.
Nhƣng khi cô tuân thủ theo lời khuyên này thì tình trạng lại càng xấu hơn thêm.
Cô kể rằng nhiều năm trƣớc đây, cô đã viết một luận án Tiến sỉ, nhƣng lại đã
quyết định không bảo vệ nó vì cô tin chắc rằng cô sẽ thất bại. Và cũng kể từ đó,
cơn đau tim trong ngƣời cô đã phát triển, điều này đã quét sạch tất cả mọi ý tƣởng
bảo vệ luận án của cô. Qua nhiều buổi nói chuyện với một chuyên gia tâm lý, ông
ấy đã nghiệm thấy rằng cô ta hoàn toàn sợ hãi và luôn nghĩ rằng sẽ có một lúc nào
đó, cô sẽ bị đột quỵ. Cơn sợ từ trong tiềm thức này ngày càng ám ảnh cô ta, đã
củng cố thêm bằng bao lời biện giải và sau cùng để có tính thuyết phục hơn, nó
đã đánh gục cô bằng chứng bệnh đau tim. Nhà tâm lý học đã nói thẳng với cô
rằng, cô đã chọn sự đầu hàng một cách tự nguyện, hơn là đối mặt với một thất bại
có thể, nhƣng chƣa chắc sẽ xảy ra. Và nổi thống khổ của lòng tự hào từ tiềm thức
này đã vang dội vào trái tim của cô. Ông đã khuyên cô nên quay về với luận án
của cô, không phải vì cần thiết nghề nghiệp, mà vì sức khỏe của chính cô.
- Bệnh nhân đã nghe theo lời khuyên, bằng ý chí và cố gắng, cô đã nén đƣợc
cơn sợ hãi. Thật ra thì lúc đầu cô cảm thấy có lúc dƣờng nhƣ tệ hơn, nhƣng cô
không nản chí. Sau một khoảng thời gian ngắn, cơn đau tim đã ngừng hẵn, và ...
nàng đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ.
3

4. Đôi khi nó cũng xảy ra nơi những ngƣời bị một điều gì đó không thích hợp
trói chặt vào họ. Và vì một lý do nào đó, các trói buộc này không thể tan biến đi
hoặc tách thoát khỏi họ. Và họ không tìm thấy đƣợc chính xác những nguyên
nhân phát sinh. Điều này thật không dễ dàng trong một ngày, một tháng hay một
năm. Điều thật sự xảy ra là con ngƣời thƣờng sống mà ít khi phải suy tƣ, họ
không để ý đến những điều gọi là vụn vặt và dƣờng nhƣ dễ nghiêng về việc cho là
do các vận MAY RỦI.
Và ở vào các lúc hiểm nguy, con ngƣời lại sẵn sàng nhƣợng bộ cho những ý
muốn yếu đuối, sự lƣời biếng, nhút nhát và nhu nhƣợc. Tất cả những điều này
phát triển thành nguyên tắc sống của họ, và cá nhân họ sẽ cảm thấy bất lực khi
phải đối diện với các thử nghiệm nghiêm trọng trong cuộc đời.- Kết quả là một
thất bại, hoặc ngay cả một loạt những thất bại nữa, tất cả đều đƣợc họ gán cho cái
tên : Vận Rủi. Sự thật là những biến cố quan trọng trong cuộc sống tùy thuộc rất
nhiều vào cách thức mà họ sống từ ngày này qua ngày khác.
Nhƣng nếu một ngƣời đã tự khám phá thấy mình không thuộc nhóm thích
nghi với xã hội, anh ta bác bỏ những lời nói của những kẻ đã từng đối xử với anh
nhƣ một con ngƣời. Các bác sĩ thƣờng khuyên những bệnh nhân này nên tránh
những cảm tƣởng buồn thảm không vui vẻ. Nhƣng việc đòi hỏi chỉ sống toàn
bằng những cảm giác thuận lợi là vô dụng và rất sai lầm. Vì trƣớc hết làm sao ta
có thể đòi hỏi một ngƣời đang bị rối loạn thần kinh , mà không một điều gì có thể
làm vui lòng ngƣời ấy đƣợc, lại có thể tìm thấy đƣợc những cảm giác trong lành,
thuận lợi đƣợc hay sao ? Hơn nữa, không phải tất cả những cảm giác bất thuận
lợi đều nên tránh. Một số “stress” rất ít gây tổn hại mà ngƣợc lại còn là rất tốt cho
sức khỏe tinh thần lẫn cơ thể.
Mọi ngƣời nếu nhìn kỷ vào chính mình, cũng nhƣ vào những ngƣời khác ,
có thể chợt thấy rằng : CUỘC SỐNG THƢƠNG NHỮNG AI ĐÃ THƢƠNG
CUỘC SỐNG – LIFE LOVES THOSE WHO LOVE LIFE.
Một thái độ vui sống thƣờng dẫn tới các điều may mắn, ngƣợc lại sự bất
mãn gậm nhấm thƣờng dẫn tới vận rủi.
Để kết thúc bài viết này, chúng tôi xin trích lại bài thơ của chính tác già :
4

5. Thiên đường đang ở rất gần
Vẫn biết đời đầy khổ đau tuyệt vọng
Nhưng bạn hãy vui lên và trông ngóng
Một Thiên đường vẫn đang ở rất gần
và đó là sự thật không là mộng
Vì chúng ta đã từng tự tạo lấy
Vũng địa ngục trần gian của chính mình?
Thiên đường và ta như bóng với hình
hãy tặng nhau nụ cười thật vui vẻ.
Một nụ cười khiến cuộc đời chuyển đổi
Mỗi sáng dậy bạn hãy nhìn vào gương
Thấy đời, mình, bạn đều rất dễ thương
Chúc cho nhau một ngày THẬT HẠNH PHÚC.
VÕ HIẾU NGHĨA
Viết ngày 22-05-1986
Viết lại ngày 01/07/2012
Tham khảo :
- Psychology of luck - Richard Wiseman
- Resolution, Not Conflict - Bad Luck, Bad Choices or Psychological Reversal?
Susan Heitler, Ph.D.
- Faivoshevsky – PsychoTherapeutique, Sputnik , February 1986
- Luck - Jean-Paul Sartre and Sigmund Freud...
5