SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 23
िबिज प्रक्रियाक्रिया कशी करावी?
Vigyan Ashram
(A center of Indian Institute Of Education)
At. Post Pabal Dist. Pune 412403
www.vigyanashram.com
www.techshala.com
www.renindia.in
ibajap`ik`yaa
• ibajap`ik`yaa kolyaamauLo ibayaaNyaaMcaI ]
gavaNaxamata vaaZto ,
• ipkacaI raoga p`tIkarSa@tI vaaZto
• ipkacyaa ]%padnaat maaozyaa p`maaNaavar vaaZ haoto.
• ]%padIt maalaacaI p`tvaarI hI maaozyaa p`maaNaat
caaMgalaI Asato.
“Sauw ibajaapaoTI fLo
rsaaL gaaomaTI”
ibayaaNyaaMnaa porNaI puvaI- jaI p`ik`yaa kolaI
jaato %yaasa ibajap`ik`yaa Asao mhNatat.
mhNauna porNaI puvaI- sava-ca ibayaaMnaa
AaOYaQaacaI p`ik`yaa kolaI tr maaozyaa p`maaNaavar ]
%padnaat vaaZ hao[la.
mhNauna porNaI puvaI- sava-ca ibayaaMnaa
AaOYaQaacaI p`ik`yaa kolaI tr maaozyaa p`maaNaavar ]
%padnaat vaaZ hao[la.
1.ibayaaNyaacaI sauPtavasqaa
GaalavaNyaasaazI.
2.ibayaaNyaacaI ]gavaNa xamata
vaaZvaNyaasaazI ,
3.ijavaaNau KtaMcaa vaapr.
4.raoga va ikDIMpasaUna ipkacaa
bacaava krNyaasaazI.
ibaja p`ik`yaocao p`mauK ]
i_YT
ibajap`ik`yaosaazI AavaSyak
saaih%ya
Gamaola
o
hatmaaoj
ao
gaa^gala
maask,
paNaI
AaOY
aQa
gaao
Napa
T
ibayaaNyaac
aI
sauPtavasqa
a
ibayaaNyaac
aI
sauPtavasqa
a
vaatavarNaat yaaogya va Anaukula GaTk Asatanaa
AMkurNaxama ibayaa $jat naahI.ASaa ibayaaMcyaa
Avasqaolaa sauPtavasqaa mhNatat. vaogavaogaLyaa
ibayaMamaQyao sauPtavasqaocaa kalavaQaIcaa
vaogavaogaLa Asatao.tao kahI idvasaapasauna kahI
mahInyaaMpya-Mt Asau Saktao.sauPtavasqao
caI karNao
sauPtavasqao
caI karNao
1.kahI ibayaaMcao AavarNa kzINa Asato.%yaamauLo paNaI
va Aa^i@sajana Aat iSa$ Sakt naahI.
2.kahI p@va ibayaaMmaQaIla baIjagaBa- puNa- vaaZlaolaa
nasatao %yaamauLo %yaaMcao AMkurNa haot naahI.
3.ibaT$T saar#yaa ibayaaMt kahI AMkurNa raoQak
rasaayainak d`vya tyaar haotat.
%yaamauLo AMkurNa p`ik`yaa haot naahI.
ibajap`ik`yaa puZIla vaogavaogaLyaa p`karo krtat :
1.ibayaaNyaacao kvaca GaasaNao :
kahI ibayaaMcao kvaca Kup TNak ikMvaa jaaD
AsalyaamauLo ibayaaMt paNaI va Aa^i@sajana kahIca iSart naahI
AaiNa ibayaaMcao AMkurNa haot naahI ASaa ibayaa KDbaDIt
pRzBaagaavar GaasalyaamauLo %yaa izsauL haotat.yaamauLo baI
maQyao paNaI SaaoYalao jaato va baIjaaMkurNaalaa madt haoto.]da :
krTaolaI ,baaor ,icaMca.
2. ibayaaNao paNyaat iBajavaNao :
baI paNyaat iBajaivalyaamauLo %yaavarIla kvaca
narma pDto.tsaoca ibayaaNyaat Asalaolao AMkurNa ivaraoQak
rsaayana paNyaat ivarGaLuna baahor pDto %yaamauLo ibayaaMcao
AMkurNa lavakrca haoNyaasa madt haoto. ]da. kakDIvagaI-ya Baajyaa.
3. Aamlaacaa vaapr :
ibayaaNao tIva` Aamlaat qaaoDa vaoL bauDvauna
kaZlyaasa %yaacao kzINa kvaca narma pDuna %yaat paNaI
ibajap`ik`yaa
krNao
4. AtI qaMD jalap`ik`yaa :
kahI ibayaaMnaa Aaolasar pNa AtI qaMD tapmaana idlao Asata
AMkurNa eksaarKo AaiNa lavakr haoto.yaa
pwtIt baI paNyaat 12 to 24 tasa iBajavatat.naMtr Aaolasar rotI
ikMvaa SaovaaL yaaMcyaa maaQyamaat baI po$na to
10 M sao.tapmaanaasa zovatat va puNa- saukvalyaanaMtr porNaIsaazI
vaaprtat.
5. rsaayanao AaiNa saMjaIvakaMcaa vaapr :
ibayaaNyaacaI sauPtavasqaa GaalavaNyaasaazI puZIla
rsaayanao saMjaIvakaMcaa vaapr krtat.
 paoT^iSayama naayaT/oT : sauPtavasqaotIla baI 0.2 % paoT^iSayama
naayaT/oTcyaa d`avaNaat iBajat zovauna naMtr porNaIsaazI vaapravao.
 ijabaroilak A^isaD : yaa saMjaIvakacao 100 to 500 pIpIema tIva`tocao
d`avaNa tyaar k$na %yaat baI iBajat Gaalauna porNaIsa vaapravao.
 qaayaaoyaurIyaacaa vaapr : jao baI Aaolasar qaMD tapmaanaat
AMkurNaxama pavato to baI 10 ila.paNyaat 50 to 300 ga`^ma
kaMda yaa ipkasa saazvaNauikt kaoMba yaoNaar naahI va
kaMda jaast iTkNyaasa madt hao[-la yaa saazI
ma^laIkh^D/aJaIna yaacaa vaapr krtat.
baTaTa ipkacyaa baoNyaasa saazvaNaukIt kaoMba yao}
nayao va jaast idvasa iTkNyaasa madt hao[-la mhNauna
baoNao
38 to 45 AMSa f^ranaa[-T tapmaanaat zovatat va
ma^laIkh^D/aJaIna caI p`ik`yaa krtat.
Taoma^Tao .laoTyausa [ ipkaMcao ibayaaNao saazvaNauikt
Kraba hao} nayao mhNauna ToT^saaya@la^saIna cyaa
ibayaaNao sauPtavasqaot
jaaNyaasaazI kravayaacaI
p`ik`yaa
jyaa baIyaa jaIvaMt Asatat AaiNa vaatavarNaatIla yaaogya GaTk ]plabQa
Asalyaasa $jau Saktat ,%yaaMnaa AMkurNaxama ibayaa Asao mhNatat.kaoNa
%yaahI pirisqatIt jyaa ibayaa $jau Sakt naahIt %yaa ibayaa maRt samajaavyaat.
AMkurNaxamatocyaa kalaavaQaInausaar BaajaIpalyaacyaa
ibayaaNyaacaI ivaBaagaNaI :
1.kmaI AMkurNaxamata kalaavaQaI :
kahI BaajaIpalaa ipkaMcaa ibajaaMkurNaxamata
kalaavaQaI ek ikMvaa daona hMgaamaapurtaca
mayaa-idt Asatao. ]da.kaMda ,maka.
2. maQyama AMkurNaxamata kalaavaQaI :
kahI BaajaIpalaa ipkMcaa ibajaaMkurNaxamata
kalaavaQaI daona ikMvaa tIna hMgaamaapurtaca
Asatao.]da.GaovaDa ,vaaTaNaa ,kaobaI
,BaoMDI.
3. idGa- AMkurNaxamata kalaavaQaI :
kahI BaajaIpalaa ipkaMcaa baIjaaMkurNaxamata
kalaavaQaI tIna to paca hMgaamapya-Mt
Asatao.]da.kakDI ,duQaIBaaopLa ,klaIMgaD.
]gavaNa
xamata
]gavaNa
xamata
vaatavarNaatIla tapmaana AaiNa Aad`-ta vaaZlyaamauLo
ibayaaMcaI AMkurNaxamata kmaI haoto.ibayaaNao puNa-
saukvaUna ,kmaI tapmaanaat ,raoga AaiNa ikDIpasauna saurixat
zovalyaasa ibayaaNyaacyaa AMkurNaxamatocaa kalaavaQaI
baIjaaMkurNaavar pirNaama krNaaro GaTk
BaajaIpalaa ipkacao baI raopvaaTIkot ikMvaa jamaInaIt porlyaanaMtr
%yaaMcao Apoixat p`maaNaat AMkurNa haoNyaasaazI vaatavarNaatIla
kahI baahyaGaTkaMcaI tsaoca ibayaaNyaacyaa AMtga-t GaTkacaI
Anaukulata AsaNao AavaSyak Asato.
mah%vaacyaa baahyaGaTkat paNaI ,hvaa , tapmaana ,AaiNa
p`kaSa yaaMcaa samaavaoSa Asatao.
1. paNaI :
BaajaIpalaa ipkacao ibayaaNao pirp@va Jaalyaavar %yaat
paNyaacao p`maaNa 6 to 8 % [tko Asato.ibayaaNao jamaInaIt
porlyaanaMtr ibayaaNyaanao Barpur paNaI SaaoYaUna Gaotlyaavar %yaacao
AMkurNa hao} Sakto.%yaasaazI jamaInaIt puroSaI Aaola AsaNao
AavaSyak Asato.ibayaaMnaI paNaI SaaoYaUna Gaotlyaavar %yaacao
AMkurNaasaazI AavaSyak Asalaolyaa cayaapyaacyaa ik`yaa vaogaanao sau$
haotat.ivaivaQa ivakr enJaa[msa ik`yaaiSala hao}na baIjaatIla Annapdaqaa-var
%yaacaI p`ik`yaa hao}na %yaacao d`va$p pdaqaa-t $paMtr haoto.yaa d`va$p
Annapdaqaa-var gaBaa-caI vaaZ haoto.baIjaaMkurNa haotanaa Svasanaik`yaa
jaladgatInao haoto.%yaamauLo gaBa- vaaZIsaazI laagaNaarI ]jaa- ]plabQa
haoto.paNyaamauLo baIjaavarNa ma} haoto va %yaat Aai@sajanacaa sahja
3. tapmaana :
AMkurNa p`ik`yaovar tapmaanaacaa pirNaama haotao.p`%yaok
p`karcyaa BaajaIpalaa pIkacyaa ibayaaNyaacyaa AMkurNaasaazI
tapmaana ivaiSaYT p`maaNaat AsaNao AavaSyak Asato.
%yaapoxaa kmaI AiQak tapmaana Asaola tr Annap`ik`yaa
maMdavato.saaQaarNa: tapmaana 0 AMSa saoilsaAsa poxaa kmaI
va 50 AMSa saoilsaAsa poxaa jaast Asalyaasa ibayaaMcao AMkurNa
haot naahI.maQyama tapmaanaat ibayaaMcao AMkurNa ]%tma
haoto.p`%yaok BaajaIpalaa ipkacyaa ibajaaMkurNaasaazI [Yttma
tapmaana vaogavaogaLo Asato.
4. p`kaSa :
kahI BaajIpalaa ipkaMcyaa baIjaaMkurNaavar p`kaSaacaa pirNaama
idsauna yaotao.laoTyausa ,Taoma^Tao ,[.BaajaIpalaa ipkacyaa
ibayaaNyaacao maMd p`kaSaat ]%tma AMkurNa haoto.yaa ]laT kaMda
,lasauna [ BaajaIpalaa ipkamaQyao p`kaSaamauLo
baIjaaMkurNaavar p`tIkula pirNaama haotao.kahI BaajaIpalaa ipkaMcyaa
baIjaaMkurNaavar p`kaSaacaa kaoNatahI pirNaama idsauna yaot
naahI.AMQaar ikMvaa p`kaSaat %yaaMcao baIjaaMkurNa saar#yaa
p`maaNaat AaZLuna yaoto.
 ]gavaNaxamata vaaZivaNyaasaazI kravayaacyaa p`ik`yaa :
1. qaMD paNyaacaI ibajap`ik`yaa :
ijavaaNau KtaMcaI ibajap`ik`yaa puZIla p`maaNao krtat.
1.rayaJaaobaIyama
2.A^JaoTaoba^@Tr
3.A^JaaoisprIlaIyama
4.sPaurd ivarGaLivaNaaro ijavaaNau
5.T/ayakaoDmaa-
2.A^JaoTaoba^@Tr
ho ijavaaNau jamaInaImaQyao ipkaMcyaa mauLaBaaovatI rahuna
AsahjaIvaI pwtInao kaya- krIt Asatat.to hvaotIla mau@t na~ SaaoYaUna Gaotat
va ipkaMnaa ]plabQa k$na dotat.ho ijavaaNau Kt iWdla vagaI-ya ipko vagaLuna
[tr sava- ekdla tRNaQaanya ipkaMnaa ]pyaaogaI pDtat.]da.jvaarI ,baajarI
,gahu ,maka ,}sa ,kapusa ,sauya-fula ,imarcaI ,vaaMgaI ,DaLIMba ,po$ ,AaMbaa
[.
%yaasaazI KalaIla ica~fIt pha.
1.rayaJaaobaIyama : yaa jaIvaaNauMcao kaya- sahjaIvaI pwtInao
caalato.ho jaIvaaNau SaoMgavagaI-ya ipkaMcyaa mauLavar gaazI
inamaa-Na krtat AaiNa hvaotIla na~vaayau SaaoYauna Gao}na
mauMLavaaTo ipkasa ]plabQa k$na %yaamauLo na~yau@t KtaMcaI
maa~a saaQaarNa 25 % kmaI p`maaNaat laagato.%yaasaazI KalaIla
ica~fIt pha.
rayaJaaobaIyama jaIvaaNaUMcaI baIja p`ik`yaa :
CLICK ON IT
A^JaoTaoba^@Tr jaIvaaNaUMcaI baIja
p`ik`yaa : CLICK ON IT
tyaar raopaMsaazIcaI jaIvaaNaU p`ik`yaa : CLICK ON
IT
3.A^JaaoisprIlaIyama
ho ijavaaNau tRNaQaanya va BaajaIpalaa ipkaMcyaa
mauLaMmaQyao va mauLaBaaovatI rahuna na~ isqar krNyaacao kaya- krtat.jvaarI
AaiNa maka ipkasaazI ]pyau@t.
4.sfurd ivarGaLivaNaaro ijavaaNau :
jamaInaIt ivarGaLNyaasa kzINa Asalaolyaa kahI
Annad`vyaamaQyao sfurdcaa k`maaMk pihlaa laagatao.%yaamauLo rasaayainak
Kt $panao vaaprlaolao sfurd kaoNa%yaa naa kaoNa%yaa rasaayainak sva$pat
maatImaQyao isqar haoto.yaamauLo Kt $panao idlaolyaa sfurdcaa ]pyaaoga
vanasptI SaaoYaNaasaazI k$na Gao} Sakt naahI va iSafarSaInausaar idlaolyaa
sfurdyau@t Ktacaa ]pyaaoga puNa-pNao hao} Sakt naahI.yaakrIta sfurdyau@t
Ktacaa vanasptIMnaa laagaNaa­yaa rasaayainak sva$pat $paMtr haoNao
garjaocao Aaho.
sfurd ivarGaLivaNaarI ijavaaNau Kto saMvaQa-nao Aivad`avya isqar$pI
sfurdcao d`avya rasaayainak sva$pat $paMtr k$na to ipkaMnaa ]plabQa k$na
dotat.yaamauLo rasaayainak sfurdyau@t Ktacaa vaapr d`vya sva$pat ipkvaaZIcyaa
yaaogya kalaavaQaIt haoNao Sakya haoto.
5.T/ayakaoDmaa-
hI praopjaIvaI baurSaI jamaInaIt pdaqaa-var maaozyaa p`maaNaat vaaZto
va [tr raoga ijavaaNauMcaI vaaZ inayaMi~t krto.tI [tr raogakark baurSaIvar Qaagao
rRasaayainak AaOYaQaaMcaI ibajap`ik`yaa puZIla p`maaNao
krtat
BaajaIpalaa ipko va AaOYaQao
A.n
a
ipkacao
naava
ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa
1 vaaMgaI 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao
2 Taoma^Ta
o
1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao
3 imarcaI 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao
4 maoqaI 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna caaoLavao
5 GaovaDa 10 to 15 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 10 to 15 ga`^ma
rayaJaaoibayama` caaoLavao
6 palak 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna caaoLavao
ibajap`ik`yaosaazI
BaajaIpalaa ipko va AaOYaQao
A.n
a ipkaca
o
naava
ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa
7 gavaar 10 to 15 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 250 ga`^ma rayaJaaoibayama`
caaoLavao
8 daoDka 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna ikMvaa kabao-
nDIJama caaoLavao
9 mauLa 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna caaoLavao
10 vaaTaN
aa
1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna ikMvaa kabao-
nDIJama caaoLavao
11 duQaI
BaaopL
a
1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 2.5 ga`^ma k^PTna ikMvaa kabao-
nDIJama caaoLavao
12 baTaTa 1.laagavaDIsaazI baTaTyaacaI faoDI krtovaoLI kaoyata
blaayaTa^@sa cyaa 0.3 yaa AaOYaQaacyaa d`avaNaat
ibajap`ik`yaosaazI
Qaanya ipko va AaOYaQao
A.n
a
ipkacao
naava
ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa
13 jvaarI kajaLI kaNaI yaa raogaapasauna inayaM~NaasaazI
gaMQakacaI p`ik`yaa kravaI.1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3
ga`^ma gaMQak caaoLavao.
14 baajarI 20 % maIzacyaa d`avanaat ibayaaNao bauDvauna naMtr
porNaIsaazI vaapravao %yaamauLo ArgaT ,gaaosaavaI
raogaavar inayaM~Na krta yaoto.
15 gahu 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao
16 Baat 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 2.5ga`^ma qaayarma ikMvaa
k^Ptna caaoLavao.
A.n
a
ipkacao
naava
ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa
17 Bau[-
mauga
1 ik.ga`^.ibayaaNyaasa 5 ga`^ma qaayarma ikMvaa 2 ga`^ma
kaba-onD^iJama ikMvaa 3ga`^ma T/ayakaoDmaa- jaOivak
baurSaInaaSak caaoLavao.va naMtr 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa
25 ga`^ma rayaJaaoibayama AiQak 25 ga`^ma sfurd
ivarGaLivaNaaro jaIvaaNau saMvaQa-na caaoLavao va baI
saavalaIt saukvauna poravao.
18 krD[- baurSaI janya raogaacyaa inayaM~aNaasaazI 2.5 ga`^ma
qaayarama ikMvaa baavaIsTIna ,ikMvaa k^PTna caaoLavao.
tsaoca hvaotIla na~acyaa isqarIkrNaasaazI A^JaoTaoba^@Tr
Aqavaa A^JaaoisprIlaIyama AiQak pI.esa.baI.250 ga`^ma 10 to
15 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa caaoLavao.
19 saaoyaab
aIna
baurSaI janya raogaacyaa inayaM~aNaasaazI 2.5 ga`^ma
kabao-nDiJama ikMvaa 5 ga`^ma T/ayakaoDmaa- caaoLavao.
20 sauya-
fula
mar raogaacyaa inayaM~NaasaazI 2 to 2.5 ga`^ma qaayarma
va kovaDa raogacyaa inayaM~NaasaazI 6 ga`^ma A^p`a^na 35
ibajap`ik`yaosaazI
gaLIt Qaanya ipko va AaOYaQao
ibajap`ik`yaosaazI
nagadI ipko va AaOYaQao
A.
na
ipkacao
naava
ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa
22 }sa baoNao laagavaDIpuvaI- 100 ila.paNaI + 300
ima.laI.ma^laoiqaAa^na + 100 ga`^ma baavaIisTnacaI 10
imanaITasaazI baoNao p`ik`yaa kravaI %yaamauLo
baurSaIjanya raoga va Kvalao kIDIcaa baMdaobast
haotao.tsaoca A^JaoTaoba^@Tr AaiNa sfurd
ivarGaLivaNaaro ijavaaNau p`maaNa Anauk`mao 10 iklaao
AaiNa 1.25 iklaao p`it 100 ila.paNyaata imasaLuna kolaolyaa
d`avaNaat }saacyaa iTp¹yaa 30 imanaITo bauDvauna
laagavaD kravaI.yaamauLo na~amaQyao 50% tr sfurdcyaa
maa~ot 25% bacat haoto.23 kapusa 1.mar va krpa raogaacyaa inayaM~NaasaazI 1 ik.ga`^ma
ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao
2.hvaotIla na~acyaa isqarIkrNaasaazI 1 ik.ga`^ma
ibayaaNyaasa 25 ga`^ma A^JaoTaoba^@Tr ikMvaa
A^JaaoisprIlaIyama caI p`ik`yaa kravaI.
3.kapsaacyaa ipkacaI porNaI saulaBa haoNyaasaazI
jyaa ibayaaMcao Aakar lahana Asatat %yaa
ibayaaMcaI porNaI saulaBa haoNyaasaazI
%yaamaQyao lahana AakaracaI vaaLu ikMvaa
maatI ima@sa k$na porNaI kolaI jaato ]
da.raLo ,maaohrI ,tMbaaKu [.
[tr mah%vaacyaa
ibajap`ik`yaa
ibajap`ik`yaa krtanaa GyaavayaacaI
kaLjaI
ijavaaNau KtacaI ibajap`ik`yaa kolyaanaMtr %yaa
ibayaaMvar rasaayainak AaOYaQaaMcaI ibajap`ik`yaa
k$ nayao.
 rasaayainak AaOYaQaaMcaI ibajap`ik`yaa krtanaa
puZIla kaLjaI GyaavaI.
1. hatamaQyao hatmaaojao Gaalaavaot.
2.taoMDavar $maala baaMQaavaa.
3.DaoLyaavar caYmaa vaapravaa.
4.ibajap`ik`yaa krtanaa kaoNa%yaahI
p`karcyaa Annaacao saovana k$ nayao.
ibajap`ik`yaa kolyaanaMtr ibayaaNao saavalaIt

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

ramhrudaya-critics-in-marathi
ramhrudaya-critics-in-marathiramhrudaya-critics-in-marathi
ramhrudaya-critics-in-marathimarathivaachak
 
My interaction with Dr Dabholkar
My interaction with Dr DabholkarMy interaction with Dr Dabholkar
My interaction with Dr DabholkarSantosh Takale
 
Medical astrology
Medical astrology Medical astrology
Medical astrology spandane
 
मुक्तक काव्य.pptx
मुक्तक काव्य.pptxमुक्तक काव्य.pptx
मुक्तक काव्य.pptxUdhavBhandare
 
Article in Ramprahar by Santosh Takale (2013-3)
Article in Ramprahar by Santosh Takale (2013-3)Article in Ramprahar by Santosh Takale (2013-3)
Article in Ramprahar by Santosh Takale (2013-3)Santosh Takale
 
ganesh-pooja-guideline-and-notes-in-marathi
ganesh-pooja-guideline-and-notes-in-marathiganesh-pooja-guideline-and-notes-in-marathi
ganesh-pooja-guideline-and-notes-in-marathimarathivaachak
 
Expectation From Our Leaders (Marathi)
Expectation From Our Leaders (Marathi)Expectation From Our Leaders (Marathi)
Expectation From Our Leaders (Marathi)Santosh Takale
 
National Science Day 2014 Article in Hindi by Santosh Takale
National Science Day 2014 Article in Hindi by Santosh TakaleNational Science Day 2014 Article in Hindi by Santosh Takale
National Science Day 2014 Article in Hindi by Santosh TakaleSantosh Takale
 
Dooms Day 2012- Myths & Facts by Santosh Takale in Marathi
Dooms Day 2012- Myths & Facts by Santosh Takale in MarathiDooms Day 2012- Myths & Facts by Santosh Takale in Marathi
Dooms Day 2012- Myths & Facts by Santosh Takale in MarathiSantosh Takale
 
सतनाम गोठ (बाबा गुरु घासीदास की शिक्षा का सार)
सतनाम गोठ (बाबा गुरु घासीदास की शिक्षा का सार)सतनाम गोठ (बाबा गुरु घासीदास की शिक्षा का सार)
सतनाम गोठ (बाबा गुरु घासीदास की शिक्षा का सार)Government of India
 
गीतिकाव्य.pptx
गीतिकाव्य.pptxगीतिकाव्य.pptx
गीतिकाव्य.pptxUdhavBhandare
 

Mais procurados (20)

ramhrudaya-critics-in-marathi
ramhrudaya-critics-in-marathiramhrudaya-critics-in-marathi
ramhrudaya-critics-in-marathi
 
My interaction with Dr Dabholkar
My interaction with Dr DabholkarMy interaction with Dr Dabholkar
My interaction with Dr Dabholkar
 
Medical astrology
Medical astrology Medical astrology
Medical astrology
 
Out of school_faq
Out of school_faqOut of school_faq
Out of school_faq
 
Panlot kshetra
Panlot kshetraPanlot kshetra
Panlot kshetra
 
Honeybee
Honeybee Honeybee
Honeybee
 
मुक्तक काव्य.pptx
मुक्तक काव्य.pptxमुक्तक काव्य.pptx
मुक्तक काव्य.pptx
 
Article in Ramprahar by Santosh Takale (2013-3)
Article in Ramprahar by Santosh Takale (2013-3)Article in Ramprahar by Santosh Takale (2013-3)
Article in Ramprahar by Santosh Takale (2013-3)
 
Helth concept hindi
Helth concept hindiHelth concept hindi
Helth concept hindi
 
ganesh-pooja-guideline-and-notes-in-marathi
ganesh-pooja-guideline-and-notes-in-marathiganesh-pooja-guideline-and-notes-in-marathi
ganesh-pooja-guideline-and-notes-in-marathi
 
Expectation From Our Leaders (Marathi)
Expectation From Our Leaders (Marathi)Expectation From Our Leaders (Marathi)
Expectation From Our Leaders (Marathi)
 
Hindi Catlogue
Hindi CatlogueHindi Catlogue
Hindi Catlogue
 
National Science Day 2014 Article in Hindi by Santosh Takale
National Science Day 2014 Article in Hindi by Santosh TakaleNational Science Day 2014 Article in Hindi by Santosh Takale
National Science Day 2014 Article in Hindi by Santosh Takale
 
Dooms Day 2012- Myths & Facts by Santosh Takale in Marathi
Dooms Day 2012- Myths & Facts by Santosh Takale in MarathiDooms Day 2012- Myths & Facts by Santosh Takale in Marathi
Dooms Day 2012- Myths & Facts by Santosh Takale in Marathi
 
सतनाम गोठ (बाबा गुरु घासीदास की शिक्षा का सार)
सतनाम गोठ (बाबा गुरु घासीदास की शिक्षा का सार)सतनाम गोठ (बाबा गुरु घासीदास की शिक्षा का सार)
सतनाम गोठ (बाबा गुरु घासीदास की शिक्षा का सार)
 
Art Of Being
Art Of BeingArt Of Being
Art Of Being
 
गीतिकाव्य.pptx
गीतिकाव्य.pptxगीतिकाव्य.pptx
गीतिकाव्य.pptx
 
Fishfarming
FishfarmingFishfarming
Fishfarming
 
Kabir ke-dohe
Kabir ke-doheKabir ke-dohe
Kabir ke-dohe
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 

Destaque

Food preservation techniques
Food preservation techniquesFood preservation techniques
Food preservation techniquesvigyanashram
 
Polyhouse technology
Polyhouse technologyPolyhouse technology
Polyhouse technologyvigyanashram
 
Azolla cultivation.......!
Azolla cultivation.......!Azolla cultivation.......!
Azolla cultivation.......!vigyanashram
 
Plant nursery basics
Plant nursery basicsPlant nursery basics
Plant nursery basicsvigyanashram
 
Smokeless chulha construction manual
Smokeless chulha construction manualSmokeless chulha construction manual
Smokeless chulha construction manualMeghana Kulkarni
 
Urban Development
Urban Development Urban Development
Urban Development Mihex
 
RoboScan1MC datasheet
RoboScan1MC datasheetRoboScan1MC datasheet
RoboScan1MC datasheetriskis
 
Setting up a local web server for WordPress
Setting up a local web server for WordPressSetting up a local web server for WordPress
Setting up a local web server for WordPressR-Cubed Design Forge
 
повышение компетентности кл.рук.
повышение компетентности кл.рук.повышение компетентности кл.рук.
повышение компетентности кл.рук.kravhenko
 
The building of London tower bridge
The building of London tower bridgeThe building of London tower bridge
The building of London tower bridgeMihex
 
Scopes of linguistic description 2
Scopes of linguistic description 2Scopes of linguistic description 2
Scopes of linguistic description 2Bel Abbes Neddar
 
Māja Pierīgā kā augšupejošas sociālās mobilitātes stratēģija un risks
Māja Pierīgā kā augšupejošas sociālās mobilitātes stratēģija un risksMāja Pierīgā kā augšupejošas sociālās mobilitātes stratēģija un risks
Māja Pierīgā kā augšupejošas sociālās mobilitātes stratēģija un risksnacionalaidentitate
 

Destaque (20)

Food preservation techniques
Food preservation techniquesFood preservation techniques
Food preservation techniques
 
Smokeless Chulha
Smokeless ChulhaSmokeless Chulha
Smokeless Chulha
 
Polyhouse technology
Polyhouse technologyPolyhouse technology
Polyhouse technology
 
Cooking stoves
Cooking stovesCooking stoves
Cooking stoves
 
Bio-Gas
Bio-Gas Bio-Gas
Bio-Gas
 
Azolla cultivation.......!
Azolla cultivation.......!Azolla cultivation.......!
Azolla cultivation.......!
 
Plant nursery basics
Plant nursery basicsPlant nursery basics
Plant nursery basics
 
Smokeless chulha construction manual
Smokeless chulha construction manualSmokeless chulha construction manual
Smokeless chulha construction manual
 
Biogas
BiogasBiogas
Biogas
 
BIOGAS for Everyone : Simplified for all
BIOGAS for Everyone : Simplified for all BIOGAS for Everyone : Simplified for all
BIOGAS for Everyone : Simplified for all
 
Bio gas
Bio gasBio gas
Bio gas
 
Session1 iskandar zulkarnain alfi
Session1 iskandar zulkarnain alfiSession1 iskandar zulkarnain alfi
Session1 iskandar zulkarnain alfi
 
Urban Development
Urban Development Urban Development
Urban Development
 
RoboScan1MC datasheet
RoboScan1MC datasheetRoboScan1MC datasheet
RoboScan1MC datasheet
 
Setting up a local web server for WordPress
Setting up a local web server for WordPressSetting up a local web server for WordPress
Setting up a local web server for WordPress
 
Sesion6
Sesion6Sesion6
Sesion6
 
повышение компетентности кл.рук.
повышение компетентности кл.рук.повышение компетентности кл.рук.
повышение компетентности кл.рук.
 
The building of London tower bridge
The building of London tower bridgeThe building of London tower bridge
The building of London tower bridge
 
Scopes of linguistic description 2
Scopes of linguistic description 2Scopes of linguistic description 2
Scopes of linguistic description 2
 
Māja Pierīgā kā augšupejošas sociālās mobilitātes stratēģija un risks
Māja Pierīgā kā augšupejošas sociālās mobilitātes stratēģija un risksMāja Pierīgā kā augšupejošas sociālās mobilitātes stratēģija un risks
Māja Pierīgā kā augšupejošas sociālās mobilitātes stratēģija un risks
 

Mais de vigyanashram

Total digestive nutrients(TDN)
Total digestive nutrients(TDN)Total digestive nutrients(TDN)
Total digestive nutrients(TDN)vigyanashram
 
Soil testing for n,p,k
Soil testing for n,p,kSoil testing for n,p,k
Soil testing for n,p,kvigyanashram
 
Determination age of animal with help of teeth ppt 1
Determination age of animal with help of teeth ppt 1Determination age of animal with help of teeth ppt 1
Determination age of animal with help of teeth ppt 1vigyanashram
 
Application of fertilizers and calculation of fertilizers dose
Application of fertilizers and calculation of fertilizers doseApplication of fertilizers and calculation of fertilizers dose
Application of fertilizers and calculation of fertilizers dosevigyanashram
 
Plant nutrients & its role
Plant nutrients & its rolePlant nutrients & its role
Plant nutrients & its rolevigyanashram
 
Importance of food preservation
Importance of food preservationImportance of food preservation
Importance of food preservationvigyanashram
 
Mango jam preparation
Mango jam preparationMango jam preparation
Mango jam preparationvigyanashram
 
Pulleys and gears.marathi
Pulleys and gears.marathiPulleys and gears.marathi
Pulleys and gears.marathivigyanashram
 
Principles of simple machine
Principles of simple machinePrinciples of simple machine
Principles of simple machinevigyanashram
 
Construction tools
Construction toolsConstruction tools
Construction toolsvigyanashram
 
Preparing brick works
Preparing brick worksPreparing brick works
Preparing brick worksvigyanashram
 

Mais de vigyanashram (20)

Total digestive nutrients(TDN)
Total digestive nutrients(TDN)Total digestive nutrients(TDN)
Total digestive nutrients(TDN)
 
Soil testing for n,p,k
Soil testing for n,p,kSoil testing for n,p,k
Soil testing for n,p,k
 
Determination age of animal with help of teeth ppt 1
Determination age of animal with help of teeth ppt 1Determination age of animal with help of teeth ppt 1
Determination age of animal with help of teeth ppt 1
 
Fertilizer types
Fertilizer typesFertilizer types
Fertilizer types
 
Application of fertilizers and calculation of fertilizers dose
Application of fertilizers and calculation of fertilizers doseApplication of fertilizers and calculation of fertilizers dose
Application of fertilizers and calculation of fertilizers dose
 
Plant nutrients & its role
Plant nutrients & its rolePlant nutrients & its role
Plant nutrients & its role
 
Plant nutritents
Plant nutritentsPlant nutritents
Plant nutritents
 
Plant propogation
Plant propogationPlant propogation
Plant propogation
 
Importance of food preservation
Importance of food preservationImportance of food preservation
Importance of food preservation
 
Food spoiling
Food spoilingFood spoiling
Food spoiling
 
Mango jam preparation
Mango jam preparationMango jam preparation
Mango jam preparation
 
Screw
ScrewScrew
Screw
 
Wedge
WedgeWedge
Wedge
 
Pulleys and gears.marathi
Pulleys and gears.marathiPulleys and gears.marathi
Pulleys and gears.marathi
 
Wheel
WheelWheel
Wheel
 
Slope
SlopeSlope
Slope
 
Examples of lever
Examples of  leverExamples of  lever
Examples of lever
 
Principles of simple machine
Principles of simple machinePrinciples of simple machine
Principles of simple machine
 
Construction tools
Construction toolsConstruction tools
Construction tools
 
Preparing brick works
Preparing brick worksPreparing brick works
Preparing brick works
 

Seed treatment (marathi)

  • 1. िबिज प्रक्रियाक्रिया कशी करावी? Vigyan Ashram (A center of Indian Institute Of Education) At. Post Pabal Dist. Pune 412403 www.vigyanashram.com www.techshala.com www.renindia.in
  • 2. ibajap`ik`yaa • ibajap`ik`yaa kolyaamauLo ibayaaNyaaMcaI ] gavaNaxamata vaaZto , • ipkacaI raoga p`tIkarSa@tI vaaZto • ipkacyaa ]%padnaat maaozyaa p`maaNaavar vaaZ haoto. • ]%padIt maalaacaI p`tvaarI hI maaozyaa p`maaNaat caaMgalaI Asato. “Sauw ibajaapaoTI fLo rsaaL gaaomaTI” ibayaaNyaaMnaa porNaI puvaI- jaI p`ik`yaa kolaI jaato %yaasa ibajap`ik`yaa Asao mhNatat. mhNauna porNaI puvaI- sava-ca ibayaaMnaa AaOYaQaacaI p`ik`yaa kolaI tr maaozyaa p`maaNaavar ] %padnaat vaaZ hao[la. mhNauna porNaI puvaI- sava-ca ibayaaMnaa AaOYaQaacaI p`ik`yaa kolaI tr maaozyaa p`maaNaavar ] %padnaat vaaZ hao[la.
  • 3. 1.ibayaaNyaacaI sauPtavasqaa GaalavaNyaasaazI. 2.ibayaaNyaacaI ]gavaNa xamata vaaZvaNyaasaazI , 3.ijavaaNau KtaMcaa vaapr. 4.raoga va ikDIMpasaUna ipkacaa bacaava krNyaasaazI. ibaja p`ik`yaocao p`mauK ] i_YT
  • 5. ibayaaNyaac aI sauPtavasqa a ibayaaNyaac aI sauPtavasqa a vaatavarNaat yaaogya va Anaukula GaTk Asatanaa AMkurNaxama ibayaa $jat naahI.ASaa ibayaaMcyaa Avasqaolaa sauPtavasqaa mhNatat. vaogavaogaLyaa ibayaMamaQyao sauPtavasqaocaa kalavaQaIcaa vaogavaogaLa Asatao.tao kahI idvasaapasauna kahI mahInyaaMpya-Mt Asau Saktao.sauPtavasqao caI karNao sauPtavasqao caI karNao 1.kahI ibayaaMcao AavarNa kzINa Asato.%yaamauLo paNaI va Aa^i@sajana Aat iSa$ Sakt naahI. 2.kahI p@va ibayaaMmaQaIla baIjagaBa- puNa- vaaZlaolaa nasatao %yaamauLo %yaaMcao AMkurNa haot naahI. 3.ibaT$T saar#yaa ibayaaMt kahI AMkurNa raoQak rasaayainak d`vya tyaar haotat. %yaamauLo AMkurNa p`ik`yaa haot naahI.
  • 6. ibajap`ik`yaa puZIla vaogavaogaLyaa p`karo krtat : 1.ibayaaNyaacao kvaca GaasaNao : kahI ibayaaMcao kvaca Kup TNak ikMvaa jaaD AsalyaamauLo ibayaaMt paNaI va Aa^i@sajana kahIca iSart naahI AaiNa ibayaaMcao AMkurNa haot naahI ASaa ibayaa KDbaDIt pRzBaagaavar GaasalyaamauLo %yaa izsauL haotat.yaamauLo baI maQyao paNaI SaaoYalao jaato va baIjaaMkurNaalaa madt haoto.]da : krTaolaI ,baaor ,icaMca. 2. ibayaaNao paNyaat iBajavaNao : baI paNyaat iBajaivalyaamauLo %yaavarIla kvaca narma pDto.tsaoca ibayaaNyaat Asalaolao AMkurNa ivaraoQak rsaayana paNyaat ivarGaLuna baahor pDto %yaamauLo ibayaaMcao AMkurNa lavakrca haoNyaasa madt haoto. ]da. kakDIvagaI-ya Baajyaa. 3. Aamlaacaa vaapr : ibayaaNao tIva` Aamlaat qaaoDa vaoL bauDvauna kaZlyaasa %yaacao kzINa kvaca narma pDuna %yaat paNaI ibajap`ik`yaa krNao
  • 7. 4. AtI qaMD jalap`ik`yaa : kahI ibayaaMnaa Aaolasar pNa AtI qaMD tapmaana idlao Asata AMkurNa eksaarKo AaiNa lavakr haoto.yaa pwtIt baI paNyaat 12 to 24 tasa iBajavatat.naMtr Aaolasar rotI ikMvaa SaovaaL yaaMcyaa maaQyamaat baI po$na to 10 M sao.tapmaanaasa zovatat va puNa- saukvalyaanaMtr porNaIsaazI vaaprtat. 5. rsaayanao AaiNa saMjaIvakaMcaa vaapr : ibayaaNyaacaI sauPtavasqaa GaalavaNyaasaazI puZIla rsaayanao saMjaIvakaMcaa vaapr krtat.  paoT^iSayama naayaT/oT : sauPtavasqaotIla baI 0.2 % paoT^iSayama naayaT/oTcyaa d`avaNaat iBajat zovauna naMtr porNaIsaazI vaapravao.  ijabaroilak A^isaD : yaa saMjaIvakacao 100 to 500 pIpIema tIva`tocao d`avaNa tyaar k$na %yaat baI iBajat Gaalauna porNaIsa vaapravao.  qaayaaoyaurIyaacaa vaapr : jao baI Aaolasar qaMD tapmaanaat AMkurNaxama pavato to baI 10 ila.paNyaat 50 to 300 ga`^ma
  • 8. kaMda yaa ipkasa saazvaNauikt kaoMba yaoNaar naahI va kaMda jaast iTkNyaasa madt hao[-la yaa saazI ma^laIkh^D/aJaIna yaacaa vaapr krtat. baTaTa ipkacyaa baoNyaasa saazvaNaukIt kaoMba yao} nayao va jaast idvasa iTkNyaasa madt hao[-la mhNauna baoNao 38 to 45 AMSa f^ranaa[-T tapmaanaat zovatat va ma^laIkh^D/aJaIna caI p`ik`yaa krtat. Taoma^Tao .laoTyausa [ ipkaMcao ibayaaNao saazvaNauikt Kraba hao} nayao mhNauna ToT^saaya@la^saIna cyaa ibayaaNao sauPtavasqaot jaaNyaasaazI kravayaacaI p`ik`yaa
  • 9. jyaa baIyaa jaIvaMt Asatat AaiNa vaatavarNaatIla yaaogya GaTk ]plabQa Asalyaasa $jau Saktat ,%yaaMnaa AMkurNaxama ibayaa Asao mhNatat.kaoNa %yaahI pirisqatIt jyaa ibayaa $jau Sakt naahIt %yaa ibayaa maRt samajaavyaat. AMkurNaxamatocyaa kalaavaQaInausaar BaajaIpalyaacyaa ibayaaNyaacaI ivaBaagaNaI : 1.kmaI AMkurNaxamata kalaavaQaI : kahI BaajaIpalaa ipkaMcaa ibajaaMkurNaxamata kalaavaQaI ek ikMvaa daona hMgaamaapurtaca mayaa-idt Asatao. ]da.kaMda ,maka. 2. maQyama AMkurNaxamata kalaavaQaI : kahI BaajaIpalaa ipkMcaa ibajaaMkurNaxamata kalaavaQaI daona ikMvaa tIna hMgaamaapurtaca Asatao.]da.GaovaDa ,vaaTaNaa ,kaobaI ,BaoMDI. 3. idGa- AMkurNaxamata kalaavaQaI : kahI BaajaIpalaa ipkaMcaa baIjaaMkurNaxamata kalaavaQaI tIna to paca hMgaamapya-Mt Asatao.]da.kakDI ,duQaIBaaopLa ,klaIMgaD. ]gavaNa xamata ]gavaNa xamata vaatavarNaatIla tapmaana AaiNa Aad`-ta vaaZlyaamauLo ibayaaMcaI AMkurNaxamata kmaI haoto.ibayaaNao puNa- saukvaUna ,kmaI tapmaanaat ,raoga AaiNa ikDIpasauna saurixat zovalyaasa ibayaaNyaacyaa AMkurNaxamatocaa kalaavaQaI
  • 10. baIjaaMkurNaavar pirNaama krNaaro GaTk BaajaIpalaa ipkacao baI raopvaaTIkot ikMvaa jamaInaIt porlyaanaMtr %yaaMcao Apoixat p`maaNaat AMkurNa haoNyaasaazI vaatavarNaatIla kahI baahyaGaTkaMcaI tsaoca ibayaaNyaacyaa AMtga-t GaTkacaI Anaukulata AsaNao AavaSyak Asato. mah%vaacyaa baahyaGaTkat paNaI ,hvaa , tapmaana ,AaiNa p`kaSa yaaMcaa samaavaoSa Asatao. 1. paNaI : BaajaIpalaa ipkacao ibayaaNao pirp@va Jaalyaavar %yaat paNyaacao p`maaNa 6 to 8 % [tko Asato.ibayaaNao jamaInaIt porlyaanaMtr ibayaaNyaanao Barpur paNaI SaaoYaUna Gaotlyaavar %yaacao AMkurNa hao} Sakto.%yaasaazI jamaInaIt puroSaI Aaola AsaNao AavaSyak Asato.ibayaaMnaI paNaI SaaoYaUna Gaotlyaavar %yaacao AMkurNaasaazI AavaSyak Asalaolyaa cayaapyaacyaa ik`yaa vaogaanao sau$ haotat.ivaivaQa ivakr enJaa[msa ik`yaaiSala hao}na baIjaatIla Annapdaqaa-var %yaacaI p`ik`yaa hao}na %yaacao d`va$p pdaqaa-t $paMtr haoto.yaa d`va$p Annapdaqaa-var gaBaa-caI vaaZ haoto.baIjaaMkurNa haotanaa Svasanaik`yaa jaladgatInao haoto.%yaamauLo gaBa- vaaZIsaazI laagaNaarI ]jaa- ]plabQa haoto.paNyaamauLo baIjaavarNa ma} haoto va %yaat Aai@sajanacaa sahja
  • 11. 3. tapmaana : AMkurNa p`ik`yaovar tapmaanaacaa pirNaama haotao.p`%yaok p`karcyaa BaajaIpalaa pIkacyaa ibayaaNyaacyaa AMkurNaasaazI tapmaana ivaiSaYT p`maaNaat AsaNao AavaSyak Asato. %yaapoxaa kmaI AiQak tapmaana Asaola tr Annap`ik`yaa maMdavato.saaQaarNa: tapmaana 0 AMSa saoilsaAsa poxaa kmaI va 50 AMSa saoilsaAsa poxaa jaast Asalyaasa ibayaaMcao AMkurNa haot naahI.maQyama tapmaanaat ibayaaMcao AMkurNa ]%tma haoto.p`%yaok BaajaIpalaa ipkacyaa ibajaaMkurNaasaazI [Yttma tapmaana vaogavaogaLo Asato. 4. p`kaSa : kahI BaajIpalaa ipkaMcyaa baIjaaMkurNaavar p`kaSaacaa pirNaama idsauna yaotao.laoTyausa ,Taoma^Tao ,[.BaajaIpalaa ipkacyaa ibayaaNyaacao maMd p`kaSaat ]%tma AMkurNa haoto.yaa ]laT kaMda ,lasauna [ BaajaIpalaa ipkamaQyao p`kaSaamauLo baIjaaMkurNaavar p`tIkula pirNaama haotao.kahI BaajaIpalaa ipkaMcyaa baIjaaMkurNaavar p`kaSaacaa kaoNatahI pirNaama idsauna yaot naahI.AMQaar ikMvaa p`kaSaat %yaaMcao baIjaaMkurNa saar#yaa p`maaNaat AaZLuna yaoto.  ]gavaNaxamata vaaZivaNyaasaazI kravayaacyaa p`ik`yaa : 1. qaMD paNyaacaI ibajap`ik`yaa :
  • 12. ijavaaNau KtaMcaI ibajap`ik`yaa puZIla p`maaNao krtat. 1.rayaJaaobaIyama 2.A^JaoTaoba^@Tr 3.A^JaaoisprIlaIyama 4.sPaurd ivarGaLivaNaaro ijavaaNau 5.T/ayakaoDmaa- 2.A^JaoTaoba^@Tr ho ijavaaNau jamaInaImaQyao ipkaMcyaa mauLaBaaovatI rahuna AsahjaIvaI pwtInao kaya- krIt Asatat.to hvaotIla mau@t na~ SaaoYaUna Gaotat va ipkaMnaa ]plabQa k$na dotat.ho ijavaaNau Kt iWdla vagaI-ya ipko vagaLuna [tr sava- ekdla tRNaQaanya ipkaMnaa ]pyaaogaI pDtat.]da.jvaarI ,baajarI ,gahu ,maka ,}sa ,kapusa ,sauya-fula ,imarcaI ,vaaMgaI ,DaLIMba ,po$ ,AaMbaa [. %yaasaazI KalaIla ica~fIt pha. 1.rayaJaaobaIyama : yaa jaIvaaNauMcao kaya- sahjaIvaI pwtInao caalato.ho jaIvaaNau SaoMgavagaI-ya ipkaMcyaa mauLavar gaazI inamaa-Na krtat AaiNa hvaotIla na~vaayau SaaoYauna Gao}na mauMLavaaTo ipkasa ]plabQa k$na %yaamauLo na~yau@t KtaMcaI maa~a saaQaarNa 25 % kmaI p`maaNaat laagato.%yaasaazI KalaIla ica~fIt pha.
  • 13. rayaJaaobaIyama jaIvaaNaUMcaI baIja p`ik`yaa : CLICK ON IT
  • 15. tyaar raopaMsaazIcaI jaIvaaNaU p`ik`yaa : CLICK ON IT
  • 16. 3.A^JaaoisprIlaIyama ho ijavaaNau tRNaQaanya va BaajaIpalaa ipkaMcyaa mauLaMmaQyao va mauLaBaaovatI rahuna na~ isqar krNyaacao kaya- krtat.jvaarI AaiNa maka ipkasaazI ]pyau@t. 4.sfurd ivarGaLivaNaaro ijavaaNau : jamaInaIt ivarGaLNyaasa kzINa Asalaolyaa kahI Annad`vyaamaQyao sfurdcaa k`maaMk pihlaa laagatao.%yaamauLo rasaayainak Kt $panao vaaprlaolao sfurd kaoNa%yaa naa kaoNa%yaa rasaayainak sva$pat maatImaQyao isqar haoto.yaamauLo Kt $panao idlaolyaa sfurdcaa ]pyaaoga vanasptI SaaoYaNaasaazI k$na Gao} Sakt naahI va iSafarSaInausaar idlaolyaa sfurdyau@t Ktacaa ]pyaaoga puNa-pNao hao} Sakt naahI.yaakrIta sfurdyau@t Ktacaa vanasptIMnaa laagaNaa­yaa rasaayainak sva$pat $paMtr haoNao garjaocao Aaho. sfurd ivarGaLivaNaarI ijavaaNau Kto saMvaQa-nao Aivad`avya isqar$pI sfurdcao d`avya rasaayainak sva$pat $paMtr k$na to ipkaMnaa ]plabQa k$na dotat.yaamauLo rasaayainak sfurdyau@t Ktacaa vaapr d`vya sva$pat ipkvaaZIcyaa yaaogya kalaavaQaIt haoNao Sakya haoto. 5.T/ayakaoDmaa- hI praopjaIvaI baurSaI jamaInaIt pdaqaa-var maaozyaa p`maaNaat vaaZto va [tr raoga ijavaaNauMcaI vaaZ inayaMi~t krto.tI [tr raogakark baurSaIvar Qaagao
  • 17. rRasaayainak AaOYaQaaMcaI ibajap`ik`yaa puZIla p`maaNao krtat BaajaIpalaa ipko va AaOYaQao A.n a ipkacao naava ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa 1 vaaMgaI 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao 2 Taoma^Ta o 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao 3 imarcaI 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao 4 maoqaI 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna caaoLavao 5 GaovaDa 10 to 15 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 10 to 15 ga`^ma rayaJaaoibayama` caaoLavao 6 palak 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna caaoLavao
  • 18. ibajap`ik`yaosaazI BaajaIpalaa ipko va AaOYaQao A.n a ipkaca o naava ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa 7 gavaar 10 to 15 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 250 ga`^ma rayaJaaoibayama` caaoLavao 8 daoDka 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna ikMvaa kabao- nDIJama caaoLavao 9 mauLa 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna caaoLavao 10 vaaTaN aa 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma k^PTna ikMvaa kabao- nDIJama caaoLavao 11 duQaI BaaopL a 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 2.5 ga`^ma k^PTna ikMvaa kabao- nDIJama caaoLavao 12 baTaTa 1.laagavaDIsaazI baTaTyaacaI faoDI krtovaoLI kaoyata blaayaTa^@sa cyaa 0.3 yaa AaOYaQaacyaa d`avaNaat
  • 19. ibajap`ik`yaosaazI Qaanya ipko va AaOYaQao A.n a ipkacao naava ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa 13 jvaarI kajaLI kaNaI yaa raogaapasauna inayaM~NaasaazI gaMQakacaI p`ik`yaa kravaI.1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma gaMQak caaoLavao. 14 baajarI 20 % maIzacyaa d`avanaat ibayaaNao bauDvauna naMtr porNaIsaazI vaapravao %yaamauLo ArgaT ,gaaosaavaI raogaavar inayaM~Na krta yaoto. 15 gahu 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao 16 Baat 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 2.5ga`^ma qaayarma ikMvaa k^Ptna caaoLavao.
  • 20. A.n a ipkacao naava ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa 17 Bau[- mauga 1 ik.ga`^.ibayaaNyaasa 5 ga`^ma qaayarma ikMvaa 2 ga`^ma kaba-onD^iJama ikMvaa 3ga`^ma T/ayakaoDmaa- jaOivak baurSaInaaSak caaoLavao.va naMtr 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 25 ga`^ma rayaJaaoibayama AiQak 25 ga`^ma sfurd ivarGaLivaNaaro jaIvaaNau saMvaQa-na caaoLavao va baI saavalaIt saukvauna poravao. 18 krD[- baurSaI janya raogaacyaa inayaM~aNaasaazI 2.5 ga`^ma qaayarama ikMvaa baavaIsTIna ,ikMvaa k^PTna caaoLavao. tsaoca hvaotIla na~acyaa isqarIkrNaasaazI A^JaoTaoba^@Tr Aqavaa A^JaaoisprIlaIyama AiQak pI.esa.baI.250 ga`^ma 10 to 15 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa caaoLavao. 19 saaoyaab aIna baurSaI janya raogaacyaa inayaM~aNaasaazI 2.5 ga`^ma kabao-nDiJama ikMvaa 5 ga`^ma T/ayakaoDmaa- caaoLavao. 20 sauya- fula mar raogaacyaa inayaM~NaasaazI 2 to 2.5 ga`^ma qaayarma va kovaDa raogacyaa inayaM~NaasaazI 6 ga`^ma A^p`a^na 35 ibajap`ik`yaosaazI gaLIt Qaanya ipko va AaOYaQao
  • 21. ibajap`ik`yaosaazI nagadI ipko va AaOYaQao A. na ipkacao naava ibajap`ik`yaocao AaOYaQa ,p`maaNa va ik`yaa 22 }sa baoNao laagavaDIpuvaI- 100 ila.paNaI + 300 ima.laI.ma^laoiqaAa^na + 100 ga`^ma baavaIisTnacaI 10 imanaITasaazI baoNao p`ik`yaa kravaI %yaamauLo baurSaIjanya raoga va Kvalao kIDIcaa baMdaobast haotao.tsaoca A^JaoTaoba^@Tr AaiNa sfurd ivarGaLivaNaaro ijavaaNau p`maaNa Anauk`mao 10 iklaao AaiNa 1.25 iklaao p`it 100 ila.paNyaata imasaLuna kolaolyaa d`avaNaat }saacyaa iTp¹yaa 30 imanaITo bauDvauna laagavaD kravaI.yaamauLo na~amaQyao 50% tr sfurdcyaa maa~ot 25% bacat haoto.23 kapusa 1.mar va krpa raogaacyaa inayaM~NaasaazI 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 3 ga`^ma qaayarma caaoLavao 2.hvaotIla na~acyaa isqarIkrNaasaazI 1 ik.ga`^ma ibayaaNyaasa 25 ga`^ma A^JaoTaoba^@Tr ikMvaa A^JaaoisprIlaIyama caI p`ik`yaa kravaI. 3.kapsaacyaa ipkacaI porNaI saulaBa haoNyaasaazI
  • 22. jyaa ibayaaMcao Aakar lahana Asatat %yaa ibayaaMcaI porNaI saulaBa haoNyaasaazI %yaamaQyao lahana AakaracaI vaaLu ikMvaa maatI ima@sa k$na porNaI kolaI jaato ] da.raLo ,maaohrI ,tMbaaKu [. [tr mah%vaacyaa ibajap`ik`yaa
  • 23. ibajap`ik`yaa krtanaa GyaavayaacaI kaLjaI ijavaaNau KtacaI ibajap`ik`yaa kolyaanaMtr %yaa ibayaaMvar rasaayainak AaOYaQaaMcaI ibajap`ik`yaa k$ nayao.  rasaayainak AaOYaQaaMcaI ibajap`ik`yaa krtanaa puZIla kaLjaI GyaavaI. 1. hatamaQyao hatmaaojao Gaalaavaot. 2.taoMDavar $maala baaMQaavaa. 3.DaoLyaavar caYmaa vaapravaa. 4.ibajap`ik`yaa krtanaa kaoNa%yaahI p`karcyaa Annaacao saovana k$ nayao. ibajap`ik`yaa kolyaanaMtr ibayaaNao saavalaIt