1. Eetgewoonten en eetstoornissen in
historisch perspectief
De RoSa-factsheets maken
Eten betekent heel wat meer dan voldoen aan een biologische
u wegwijs in het gelijke kan-
behoefte. Voedsel is omringd met waarden en ideologieën, met reli-
senlandschap in Vlaanderen. gieuze overtuigingen en sociale prestigesystemen. Eetgewoonten
Telkens wordt er op een hebben te maken met je culturele en familiale achtergrond en met
bepaald terrein nagegaan de bijbehorende emotionele connotatie van warmte en huiselijk-
wat de situatie is. Zowel heid. Maar het kan ook behoorlijk mislopen: eetgewoonten kunnen
bredere thema’s als meer afglijden naar verstoorde eetpatronen en zelfs naar levensbedrei-
gende eetstoornissen.
specifieke krijgen aandacht, In deze fact sheet belichten we de historische evolutie van de manier
naargelang de relevantie waarop in de vorige eeuwen aangekeken werd tegen verstoorde
en/of beschikbaarheid van eetpatronen en hoe de medische wetenschap geleidelijk kwam tot de
definitie van twee ziektebeelden die vooral meisjes en vrouwen treffen:
informatie en het voorhan-
anorexia nervosa en boulimia nervosa.
den zijn van cijfermateriaal.
Bedoeling is niet zozeer
1
volledigheid te bieden maar 1 Zelfverhongering
wel op een overzichtelijke
en toegankelijke manier
de positie van de vrouw 1.1. IN FOLKLORE EN RELIGIE, POLITIEK EN CULTUUR
in Vlaanderen te schet-
Zelfverhongering en overeten zijn van alle tijden en werden aanvankelijk
sen. RoSa is sinds 1978 in niet opgevat als een ziekelijk verschijnsel. Extreme gevallen hoorden
Vlaanderen hét adres voor vroeger zelfs thuis in het volksvermaak: extreem dikke of magere
informatie en documentatie mensen werden als curiosum tentoongesteld op jaarmarkten en
kermissen om geld in het laatje te brengen. Ook het fenomeen van de
over gelijke kansen, eman- “wondermeisjes” paste in dat kader. Het publiek geloofde dat die meisjes
cipatie en vrouwenstudies in leven konden blijven zonder te eten. Artsen in de vroegmoderne
in binnen- en buitenland. tijd hadden er al een term voor: inedia prodigiosa of wonderbaarlijke
voedselonthouding. Pas in de achttiende eeuw ontdekten sceptici dat
er bedrog in het spel was en dat de wondermeisjes trucs gebruikten om
toch aan voedsel te komen. Vanaf dan werd het fenomeen afgedaan als
Nr. 44 dec 2005 een vorm van ziekelijke aandachttrekkerij1.
Vrijwillige hongerkuren hadden nog andere mogelijkheden dan publiek
amusement. Doordat hele bevolkingsgroepen eeuwenlang op de rand
van de verhongering leefden, kwam men tot de ontdekking dat honger
lijden een middel was om dromen, visioenen en openbaringen te
1 Walter Vandereycken, Greta Noordenbos (red.), Handboek eetstoornissen.
– Utrecht:De Tijdstroom, 2002.
Koningsstraat 136 • 1000 Brussel tel. 0032(2)209 34 10 • fax 0032(2)209 34 11
e-mail: info@rosadoc.be ; website: http://www.rosadoc.be