2. 0) Saioaren gaiez eta helburuez
• Tokiko hedabideen lehentasunez: lehen eta orain
• Euskaldun jendeari egindako ekarpenez
• Ikerketagai berriak proposatzeko. Dagoeneko egin diren ikerketei
galdegai berriak gehitzeko
• Egiten ari garenaz kontzientzia hartzeko
• Galderak eta baieztapenak dakartzagu. “Ziri eta zirri” arituko gara
3. 1) PRESS --------> PREST
...laster ikusi zen ordura arteko ohizko ereduetatik urrundu beharra zegoela,
ezin zela aldizkaria betiko gutxiengo euskaltzale militante edo
kulturzalearentzat bakarrik planteatu, euskarari eta euskal kulturari
buruzko diskurtso ideologiko eta kontzientziatzailea zuzenean egin gabe,
euskaldunen gehiengoa erakarri eta irabazi behar zela euskara idatzira.
Beraz, aldizkari herrikoi, sinple, praktiko, irakurterraza egin behar zen.
92ko Jakin 69. zenbakitik hartua: Arrasate press, Iñaki Mendiguren
4. 2) Aurreko aiputik egin du euria...
• Gehiago gara. Baliabideei dagokienean beti urri, baina inoiz baino sendoago
• Euskaraz egotea ez da berritasuna 25 urte pasa eta gero. Frogatuta
daukagu edozertaz aritzeko gai garela
• Gure irakurleek jakin behar dute zergatik gauden hemen
• Lankideek (kazetari, komertzial...) jakin behar dugu zergatik gauden hemen:
Bidegurutzean da euskararen komunitatea ere. Ez da bidean galdu, baina ez du
etorkizuna ziur. Mundu berrian ezinbestekoa du informazioa landuko duen
komunikazio-egitura sendo bat eraikitzea. Baditu horretarako osagai batzuk:
hizkuntza garatua, herri ekimenez sortutako hedabideak, erakunde ahalmendunak,
teknologiaren ezagutza... Orain behar ditu behintzat beste bi: norabide argia eta
eragileen arteko lankidetza.
Euskal hedabideen etxea, tokikoen ikuspegitik, Mikel Irizar. 2013
5. 3) PREST
Euskal hedabideak jaio dira euskararen aldeko jarreretatik, berezkoa dute hiztun
komunitatearekiko lotura. Hala ere, aztertzekoa da ea beti eta behar bezainbat
kontziente diren sorrera horri dagokion erantzukizunaz, eta ea modu eraginkorrean
betetzen ote duten hiztun komunitatean duten egitekoa.
Norabide honetan, euskal hedabideen izaera komunitarioa indartu behar da,
komunitatearekin duten uztarduran sakondu, haiekiko zerbitzua areagotu.
Herritarrek sentitzen badute euskal hedabideak bere direla eta guztiontzat eginak,
gehiagok eta gogotsuago eskainiko diete borondatezko lana edo sostengu soziala,
eta errazago sostengu ekonomikoa. Honetan lagungarriak dira harpidetza
sustatzeko formulak: klubak, deskontu txartelak eta abar
Euskal Hedabideen Etxea, tokikoen ikuspuntutik, Mikel Irizar. 2013.
6. 4) Euskaldunen bateragunean eragin, geure boteregunean
• Hedabideen egitekoa da euskarazko komunikazio esparrua eraikitzea, euskal
komunitatea osasuntsu eta iraunkor gara dadin.
• Euskara elkarteen hedabideek asmatu dute hizkuntza komunitatea erdigunean
jartzen eta alderdikerietan ez erortzen, baina kritikotasuna kamusten joan da.
• Euskaldunen bateragunean eragin behar dute euskal hedabideek: euskal canon-ak
sustatu, euskara jendearentzat kaltegarri diren diskurtsoak auzitan jarri,
euskaldunen autoestimua areagotu, euskararen framing berria eraiki...
• Aniztasuna ona da, baina testuinguru subalternoan osagarritasuna landu behar da,
garesti ordaintzen du hizkuntza komunitateak elkarri bizkarra emanda jarduteak.
• Hedabideetan dago sareko dinamiken bidez herritar aktiboak erakartzeko sormen
esparrua eta botere kulturala artikulatzeko gune interesgarrienetakoa.
MU/HUHEZI-Sorguneak ikertegia, Nekane Goikoetxea
7. 5) Zergatik eta zertarako
•
Ondo abiatzeko, komeni da, beraz, ideia hau azpimarratzea:
Euskal hedabideen sorreran euskara dago, euskaltzaletasuna,
hizkuntzaren aldeko borondatea eta konpromisoa.
Ondorioz, gure iritziz ZERGATIK eta ZERTARAKO galderek zentraltasun
handiagoa izan behar dute TOKIKOMen. Hedabideak izan litezke euskara
elkarteen mugimenduaren traktore, XXI. mendera egokitzeko dinamismo
izugarria erakutsi baitute (sare sozialak…).
Euskal Hedabideen Etxea, tokikoen ikuspuntutik, Mikel Irizar. 2013.
8. 6) Euskara hedabideetan, gai moduan
• Euskararen gaiak kultura-gaien barnean
protagonismo handiagoa
hartu zuen 2009an agerkari
guztietan.
• Beharbada, euskara bera izan
beharrean “el tema”, gai handi hori
xehetuago azter genezake:
A) Motibazioa lantzeko zer egin?
B) Ezagutza lantzeko zer?
C) Eta gehiago erabili dadin?
Euskarazko tokian tokiko prentsaren eduki analisi konparatiboa: Debabarreneko azterketa, Alazne Aiestaran Iartza, 2011/09/22
9. 6) Gure mezuen nolakotasuna positiboan.
•
•
•
•
Euskal komunitatearentzat eraikitzailea.
Pena ematen dugu askotan, ezintasuna transmititzen... eta ez da bidea.
Notizia zelan “modalizatu” asmatzeko daukagu.
Zein doinu erabili?
•
Baikor kritikoa. Kike Amonarriz.
Hedabideok euskal komunitatea indartuz
www.goiena.net
10. 7) Gure mezuen nolakotasuna
6
DEBAGOIENA
2013-12-05 | EGUENA | GOIENA
Jagoba Arrasate | Realeko entrenatzailea
"Realean, jokalarien artean, euskaraz jarduten
dute eta ni ere euskaraz zuzentzen natzaie"
Jagoba Arrasate Bergaran izan da Euskararen Egunean, Kirola Euskaraz ekitaldian
Zubietan ere Euskararen Eguna ospatu zutela dio, euskal berba gustukoenak aukeratuta
Jatorra, apala eta argia. Halakoxea ageri zaigu hedabideetan
Jagoba Arrasate Realeko entrenatzailea (Berriatua, 1978). Gertuan, baieztatu egiten da hasierako aurreiritzia. Bergaran izan
da oraingo astean, Euskararen
Egunean. Hurbileko agertu da
eta bertsotan ere ausartu da,
bat-batean erantzuteko azkartasuna daukala erakutsita.
Ze eman dizu irakaskuntzak?
Asko lagundu dit: jendearen
aurrean egoteak, harremanak
izateak pertsonekin, gurasoekin…
Euskararen Eguna ospatu duzu?
Bai, etxean, goizean goiz, alabarekin. Eta, gero, Zubietan ere
bai. Orri bat jarri dute jokalariek
aldagelan, eta bakoitzari eskatu
ipintzeko euskaraz gustukoen
dugun berba. Jarri ditugu piloa,
batzuk politagoak beste batzuk
baino: maitasuna, musua… Baina bukatu dugu txortan-eta moduko berbekin. Barre batzuk egin
ditugu. Polita izan da.
Beti izan naiz daukadanari errendimendua ateratzen aldeko. Baina baloratuko dugu unea heltzen
denean. Sanseko gazteak ere hor
daude.
Hurrengo hilabetean partidu garrantzitsuak dituzue, Errege Kopa,
derbia…
Zuk zeuk zein ipini duzu?
Jagoba Arrasate, Bergaran, martitzenean. |
Kirola euskaratzeko geroago eta
ahalegin handiagoak egiten dira.
Ondo ikusten duzu?
Euskarak 365 egun dio leloak. Zu
zeu ere euskaraz bizi zara urteko
egun guztietan?
Bai, beharrezkoa eta aberasgarria
da. Kirola eta euskara ez dira
bateraezinak; alderantziz, batera
joan behar dute.
Bai. Zubietan komentatu dugu
gaur. Uste dut ona dela Euskararen Eguna ospatzea, egun bat
egotea egutegian hori ospatzeko,
baina, euskaraz, egunero, uneoro, bizi behar dugu, urteko egun
guztietan.
Bergaran zaude, besteak beste,
kirola euskaratzeko lanean diharduten herriko kirolari eta kirol taldeei aitortza edo omenaldia egiteko ekitaldian. Beharrezkoak,
garrantzitsuak, dira horrelakoak?
Jende asko dago kirolean, ezkutuan, isilean, lanean diharduena
eta horietako askok lan hori euskaraz egiten dutela aitortzea
beharrezkoa, komenigarria, da.
Jendeak ikusteko zertan dabiltzan,
ze lan egiten duten…
Realeko aldagelan euskaraz?
Bai, euskaldun asko dago eta
haien artean euskaraz jarduten
dute eta ni neu ere haiei euskaraz zuzentzen natzaie. Aginduak,
taktika, zerbait zuzendu behar
bada… bai entrenamenduetan
edo bulegoan, eta baita partiduetan ere. Mikeli, Anso-ri, Prietori
edo Markeli zerbait esan behar
badiet, beti euskaraz. Berez ateratzen zaigu eta, bestalde, abantaila ere bada, partiduetan kontrarioak ez du-eta ulertzen.
Zela hartzen dute hori atzerritarrek
edo euskaraz ez dakitenek?
Normal-normal. Haiek ere hiruzpalau berba egiten dituzte euskaraz, arraroenak edo grazia
handien egiten dietenak… Batzuek
ulertu ere egiten dute.
Titularra izan zitekeen
(bai?):
Bai, etxetik, Itziartik, gertuko
herri baten. Baina Euskal Herri
osoan barrena ibili naiz luzaroan,
baita Arabako Errioxan ere. Esaterako, Eskoriatzan eman nituen
eskolak, Luis Ezeizan. Egunen
baten berriro irakaskuntzara itzuli beharra izango banu, ez nuke
atzerapauso moduan hartuko.
ENEKO AZKARATE | BERGARA
Kamamila etorri zait momentuan,
bi bider pentsatu barik. Polita
da, baina ez daukat berba faboritorik.
•
Etxean, lanean, lagunen artean,
modu naturalean bizi zara euskaraz?
Bai, lanak hartzen du nire egunerokoaren zatirik handiena,
baina, bai, emaztearekin, alabarekin, aitarekin, amarekin, lagunekin… beti euskaraz. Nire ingurunea oso euskalduna da.
Arrasaten egin zenuen debuta Realarekin. Ze oroitzapen duzu orduko
partiduaz?
Oso polita izan zen. Berezia,
benetan, ez bakarrik lehena iza-
"Kirolak eta
euskarak batera
joan behar dute ez
dira bateraezinak"
"Futbola nire pasioa
da, baina gauza
inportanteagoak
badaude"
ENEKO AZKARATE
tearren, nahiz eta adiskidantzako partidua izan. Halako futbol
zelaietan ibilitakoa naiz, bai
jokalari eta baita entrenatzaile
moduan ere. Debuta probintzian
egitea berezia da. Eta partidu
aurreko berbaldian jokalariei
ohartarazi nahi izan nien partiduak zeukan garrantziaz, eman
behar genuen irudiaz; izan ere,
lurraldetik jende asko dator gu
animatzera, zale asko dauzkagu
atzean eta horiekiko errespetuz
eta eskuzabal jokatu behar dugu.
0-12 irabazi genuen. Jakina, emaitza ez zen izan garrantzitsuena,
baina gogoan daukat amaieran
presidenteak deitu zidala eta
esan zidala, txantxetan: "Orain
uzten baduzu, inork baino palmares hobea izango duzu!".
Hedabideen presioa-eta zela daroazu?
Beti izan naiz kirol prentsa edo
irrati saio bereziak entzutekoa,
baina orain ez. Uste dut ez dela
ona zeuri edo zeure taldeari buruz
esaten edo idazten dena uneoro
irakurtzen, ikusten edo entzuten
egotea.
Zaila da Realeko entrenatzaile izatea?
Ez. Nire kasuan, entrenatzaile
moduan egin dudan ibilbidea
prozesu bat izan da, ikasgai bat.
Berez etorri da guztia.
Irakasle izateak lagundu dizu taldeak
kudeatzeko?
Bai, seguruen, bai. Jokalari askori entzun diet esaten ez dutela
beren buruak ikusten futbola
amaitzen zaienean 20-25 lagunen
aurrean berbetan. Irakaskuntzan
horrenbeste urte aritu izanak
harremanetarako-eta lagundu
dit, bai.
Asko aldatu zaizu bizitza Realeko
entrenatzaile izatearren?
Egunerokoa, ohikoa, betikoa da:
entrenatzea. Egia da gure rola
aldatu egin dela. Erabaki inportanteak hartu behar dituzu eta
zure erabakiek edo esaten dituzunek oihartzun askoz ere handiagoa dute orain. Itziarren bizi
naiz eta tarteka Berriatura joaten
naiz eta han gauzak ez dira askorik aldatu. Ezagun nintzen Realeko entrenatzaile izan aurretik.
Baina beste herri batzuetara
banoa, edo Donostian kalean
banoa, jendeak geratu egiten nau.
Horretan bai aldatu da nire egunerokoa.
Irakasle zara lanbidez. Zumaian
aritu zara azkenekoz?
"Irakaskuntzan
aritu izanak lagundu
egin dit taldeak
kudeatzeko"
"Txapeldunen
Ligako partidu bat
irabazi gura dugu,
zaleei eskaintzeko"
Kontuz ibili behar dugu Koparekin, disgustu handiak izan ditugu-eta azkeneko urteetan. Guretako oso garrantzitsua da eta
ilusio handia egiten digu, baina
zuhurtasunez jardun behar dugu,
berbak neurtuz eta gauzak trankil hartuz.
Errege bezperan, urtarrilaren 5ean,
derbia Anoetan.
Urrun geratzen zaigu, baina bagabiltza kontuari bueltak ematen.
Izan ere, Gabonetako etenaldiaren
osteko lehen partidua da eta data
konplikatuak dira: atzerritarrak
euren etxeetara doaz, geroago
itzultzen dira, jan-edana kontrolatu behar da… baina Erregeetako opari berezia egin nahi diegu
zaleei, bizkaitarrei irabazita.
Aurretik, azken partidua duzue Txapeldunen Ligan Leverkusenen aurka etxean. Ze garrantzi ematen
diozue partidu horri?
Garrantzi handia ematen diogu
denok. Txapeldunen Ligako partidu bat irabazi gura dugu. Eta,
bestetik, zaleekin zorretan ere
bagaude.
Ze moduz Lumbreras eta Bittor
Alkiza zeure laguntzaileekin?
Oso ondo. Lumbreras ez nuen
ezagutzen; Alkiza bai. Hark ekarri ninduen Zubietara Elgoibartik, harrobiko arduraduna zenean.
Hura izan da nire nagusia eta
beti izan dugu harreman ona;
orain neu naiz haren nagusia.
Atleticen eta Realean aritu zen
jokalari moduan eta bietatik atera zen ondo. Horrek asko esaten
du haren alde.
Elkarrizketa osoa:
eskaneatu QR kode hau
poltsikokoarekin.
"Erregetako opari berezia egin
gura diegu zaleei, bizkaitarrei
irabazita"
12. 8) Funtzioak: komunitatea
• Kultura: gu ere bagara kultura, komunitatea.
• Guk parte hartu, sortze-prozesuak elikatzen, ikusgarritasuna ematen,
prestigiatzen, gero eta gehiagok goza dezagun euskal kulturgintza.
• Adibidez: Tobera Debagoienean.
• Adibide gehiago? Irakurle klubak...
• “Zer diharduzu irakurtzen" galdetuta: hedapena galdetze hutsarekin,
kontsumoa bultzatzen eta sorkuntza laguntzen ere.
13. 9) Eraginkortasun soziolinguistikoa
• Eraginkortasun Soziolinguistikoa. "ES" Hau da,
gure ekintza batek euskarari ematen dion energia,
bizi-indarra.
14. 9) Audientziak milaka
• ES hartzaileengan (audientzia):
ES= hartzaile-kopurua X bakoitzaren denbora X ESkoefizientea1
(beraz, milaka hartzaile ditugu).
• ES sortzaileengan (Iturriak).
ES= Sortzaile kopurua X bakoitzaren denbora X ESkoefizientea2
(Beraz, ehunka sortzaile/elikatzaile ditugu).
ESKoefizientea1 > ESKoefizientea2
15. 9) Sortzaileekin gara milaka
ESkoefizientea1 > ESkoefizientea2
• Irakasten direnean ikasten dira gauzak, ez ikasten direnean (Xabier
Rubert de Ventos)
• Ondorioz: hartzaile kopuru oso handia ez duen ekoizpen batek izan
dezake Eraginkortasun soziolinguistiko handiagoa
ESkoefizientea2 > ESkoefizientea1
16. 10) Edukien interesa Goienan
• %94k interes handia edo oso handia herriko gertaera eta herriko albisteek.
• Interes maila altua euskararekin lotutakoek + herriko jende ezagunak
• Ideia funtsezkoa: Jarri ahotsa gertuko gertaeretan euskaltzaletasuna sortzen eta
hedatzen lagunduko digun jendeari.
18. 11)
AB
AB
•
Elebidun orekatuak dira, bi hizkuntzak berdin menperatzen
dituztenak, paperezko Goiena gehien irakurtzen dutenak. % 87,3ak azken
astean irakurri duela adierazi digu
•
Geroz eta ikasketa maila altuagoa eduki, geroz eta gehiago ezagutu
edota irakurriko du aldizkaria.
•
Gure irakurleak tipo linguistiko honetan kokatzen dira eta kokatuko
dira aurrerantzean.
•
Landuko ditugun gaiei dagokienez badu honek eraginik?
19. 11)
A
AB
•
Euskaldun zahar alfabetatu gabeentzat, tokiko hedabideak izan dira
euskaraz irakurtzen trebatzen joateko bidea egiten dutenak.
•
Euskara batua gertuago sentitzeko demaseko ekarpena egiten ari
gara.
•
Euskaldun zahar alfabetatugabeen multzoa historia da, jada, gure
inguruan. Datozen belaunaldiak ez dira halakoak izango.
•
Zelan egokitu behar dugu gure edukia egoera berri honetara?
20. 11)
B
BA
•
Azpimarragarria da gaztelania lehen hizkuntza duten irakurleek
multzo handia osatzen dutela, hamarretik hiru baitira (% 31,8)
•
Gizartearen integrazioa lantzeko, herritartasuna, lan handia egiten ari
gara. Irudikatu une batez tokiko hedabideon eremua erdaretan garatu izan
balitz. Non geundeke orain?
•
Tipo linguistiko hauetan daudenak nola balia genitzake
erdaldunengana iristeko?
21. 11)
ø
ø+
•
Herritar erdaldunen artean oso ezaguna eta dezente irakurria da (% 85,7ak
ezagutzen du eta % 55,6ak inoiz irakurri du.
•
Orokorrean, herritar erdaldunen artean Goienak onarpen oso zabala du. Gehien
indentifikatu diren esaldiak dio ‘nahiz eta elebiduna ez izan, pozten dela Debagoienan
euskara bultzatzen duen komunikabide bat egoteaz’ (% 48,9a asko identifikatua).
•
% 62,8 ez da batere identifikatzen ondoko baieztapen honekin: ‘Ez zait asko
axola Goiena ez ulertzea, ez baitut gauza handirik galtzen’.
•
Erdaldunei gertuko eredu imitagarriak aurkezteko estrategiarik badaukagu?
Komeni zaigu aldekotasun horretan sakontzea? Euskaratik eta euskaraz aritzea da
lehentasuna, jakina!, baina euskaratik eta erdaraz aritzea erabat baztertu behar al
dugu, orain arte bezala? Geure buruaz kontzienteago izateko, hegemonikoago, erdara
zergatik eta zertarako erabili asmatu behar dugu!
24. 12) Funtzioak: Gertukoa, pertsona
• Pertsona: gu ere bagara pertsona
• Abizenak zelan idazten ditugu gure medioetan?Arejolaleiba Aranzabal?
• Herriko euskaltzale elkarteek egindako kanpainak ez ditugu gure egingo?
• Gertuko eredu imitagarriak proposatu...
• Euskal canonak proposatu: “Euskara jendea izatearen kontzientzia
baduzu ez zaizu axola alboka ala gitarra, edo txapela ala bisera. Azaleko
kontuak dira horiek. (Xamar)
Beraz, zergatik ez... Zergatik ez...:
•
Irigaray
Irigarai
•
Sarasua
Saratsua
25. 12) Funtzioak: Herria
•
HERRIA. Gu ere bagara herria.
•
Neutraltasunean jokatu dugu behar baino gehiagotan, bakoitza bere aldetik
Txatxilipurdi bere aldetik eta Goiena bestetik.
•
Helburua: elkarlan ez lehiakorrera salto egitea, elkar aberasteko moduan
asmatzea, euskal komunitatearen zerbitzurako gaudela birgogoratzea.
•
Noiz eta zertarako erabiltzen dira tokiko hedabideak ikastetxeetan,
euskaltegietan? Estrategia gehiago landu behar ditugu.
•
Zein da gure berezko eragin-eremua? Galdera hori giltzarria da
•
Gure eskualdeko politikari abertzaleak berezko eragin eremuan kokatzen dira?
26. 12) Funtzioak: Nazioa
• Gertuko hedabidea, Tokikom, Hekimen. Bi solairuko etxea. Zer eraman
Tokikoetatik nazionaletara eta alderantziz, zer ekarri herrira?
• Legeak ez ditu berdin eta demokratikoki tratatzen bi hizkuntzak. Beti dago
baten aldeko politika... ...Erdaretan dena da haize-alde, euskaraz dena zailtasun eta
oztopo. Horixe jakobinismo frantses eta espainolaren berezko ezaugarrietako bat.
Ederki dakite hizkuntza identitatea dela, eta hizkuntza galtzen den tokietan
identitatea galtzen dela. (Xamar. Argia 2.399 zenbakia)
•
Zein da gure zeharkako eragin-eremua? Galdera horretan ezin gara neutralak
izan.
•
Euskal komunitateari komeni zaio giro politikoa baretzen joatea zentraltasuna
irabazteko: zorioneko adiskidetzean sakontzea.
27. 12) Funtzioak: Nazioartea
•
Gu ez gara irla. Urtero dugu adibidea Garabiderekin batera.
•
Lituaniako komunitateak, Kataluniakoak, Galeseraz egiten dutenak...
• Kitxuak, nasak, maiak, nahualtak, katxikelak, kurduak, amazighak... Kooperazio
linguistiko identitarioa.
!
!
28. 13) Amaitzeko: axiomak (Txepetx)
• Beharra: euskara barik ez gara gu.
• Erantzukizuna: gu gara erantzule, ez politikariak, ez gizartea, ez... GU,
lehenik eta behin, gero gerokoak!
• Helburua: guretzako egiten gaudena munduarendako.
29. 14) Ondorio batzuk... Jarraituko ahal du
• Guk, aukeran, gure ekipoetan behar ditugu egiten duten lan horretaz
konbentzituta daudenak.
• Ez konbentzituek mila leku gehiago dute lanerako.
• Orain azpiegitura dugu, sare bat antolatua... gure aldeko.
• Profesionaltzen pasa ditugu urteak eta merezi izan du, hobeak gara.
• Orain? orain batu eta lorpenen bila joateko ordua da. Ideia batzuk jaurti
ditugu.
• Egin genezake, ondo egin ere.
30. Eskerrik asko
GOIENA KOMUNIKAZIO TALDEA eta SORguneak ikertegia
2013ko urtarrilaren 30ean
EDOZEIN ZALANTZA: IDATZI, DEITU,...
- e-posta: iarantzabal@goiena.com
- e-posta: jarexolaleiba@mondragon.edu
