1. ส า ร บั ญ
กลองอเนกประสงคจากใบตาล 1
การสานกลองรูปทรงสี่เหลี่ยม 5
การสานกลองรูปทรงหกเหลี่ยม 19
กระเปาสานจากใบตาล 39
พัดสานจากไมไผ 57
พัดเย็นใจ 95
บรรณานุกรม 117
AW_craft#4.indd gAW_craft#4.indd g 7/9/13 1:57:22 PM7/9/13 1:57:22 PM

2. กลองอเนกประสงคจากใบตาล
กลอง เปนภาชนะใสสิ่งของรูปกลมหรือเหลี่ยม มีฝาปด มีหลายรูปทรง กลอง
อาจจะทำมาจากวัสดุที่แตกตางกันในแตละทองถิ่นซึ่งแสดงใหเห็นถึงคุณคาทางศิลป-
วัฒนธรรมและภูมิปญญาทองถิ่นมาแตโบราณ ภาคเหนือเปนภูมิภาคที่มีวัฒนธรรม
ในการบริโภคขาวเหนียว ดังนั้นจึงมีการประดิษฐกลองเพื่อใชในการบรรจุขาวเหนียว
โดยใชวัสดุที่มีอยูในทองถิ่น เชน ใบตาล สามารถนำมาใชสานเปนกลองใสขาวได
กอใหเกิดเปนงานหัตถกรรมเครื่องจักสานขึ้นมาเรียกวา แอบขาว หรือแอบขาว ซึ่ง
มีสวนประกอบสำคัญคือ ตัวแอบรูปทรงสี่เหลี่ยม/หกเหลี่ยมและฝาแอบรูปทรง
เหมือนตัวแอบแตขนาดใหญกวาเล็กนอย ปจจุบันนอกจากจะใชเปนภาชนะ
สำหรับใสขาวเหนียวแลวยังสามารถออกแบบรูปทรงตาง ๆ ใหมีประโยชนใชสอย
ไดอยางหลากหลาย
AW_craft#4.indd 1AW_craft#4.indd 1 7/9/13 1:57:24 PM7/9/13 1:57:24 PM

3. 2
การสานกลองรูปทรงสี่เหลี่ยมและหกเหลี่ยม
ขั้นที่ 1 การสานตัวกลอง
ขั้นที่ 2 การเก็บขอบตัวกลอง
ขั้นที่ 3 การสานฝากลอง
ขั้นที่ 4 การเก็บขอบฝากลอง
ขั้นตอน การสานกลองรูปทรงสี่เหลี่ยมและหกเหลี่ยม
AW_craft#4.indd 2AW_craft#4.indd 2 7/9/13 1:57:24 PM7/9/13 1:57:24 PM

4. 3
ที่ใชในการสานกลองรูปทรงสี่เหลี่ยมและหกเหลี่ยม
1. ใบตาลขนาดความกวาง 2 เซนติเมตร ความยาว 60 เซนติเมตร
จำนวน 24 เสน (สำหรับกลองสี่เหลี่ยม)
2. ใบตาลขนาดความกวาง 2 เซนติเมตร ความยาว 60 เซนติเมตร
จำนวน 24 เสน (สำหรับกลองหกเหลี่ยม)
3. กรรไกร 4. กระบอกฉีดน้ำ 5. มีดเล็ก
6. ที่เย็บกระดาษ 7. ลวดเย็บกระดาษ 8. ที่ถอดลวดเย็บกระดาษ
วัสดุ
อุปกรณ
AW_craft#4.indd 3AW_craft#4.indd 3 7/9/13 1:57:25 PM7/9/13 1:57:25 PM

5. 4
1. กอนการสานควรนำใบตาลไปชุบน้ำพอเปยก และ
ในขณะที่สานใบตาลจะแหงกรอบ ควรใชน้ำฉีด
พรมอยูตลอดจะทำใหใบตาลนุมและใชงานไดดี
2. ควรเลือกใบตาลที่มีขนาดเทากัน จะทำใหผลงาน
ออกมาสวยงามไดสัดสวน
ขอแนะนำในการสาน
AW_craft#4.indd 4AW_craft#4.indd 4 7/9/13 1:57:31 PM7/9/13 1:57:31 PM

6. การสานกลองรูปทรงสี่เหลี่ยม
AW_craft#4.indd 5AW_craft#4.indd 5 7/9/13 1:57:32 PM7/9/13 1:57:32 PM

7. 6
1. นำใบตาลขนาดความกวาง 2 เซนติเมตร
ความยาว 60 เซนติเมตร จำนวน 12 เสน
มาตัดปลายใหแหลมทั้ง 2 ดานเพื่อสะดวก
และงายในการสอดใบตาลเขาตามลาย
2. นำใบตาลจากขอ 1 มาวางเรียงตามแนวตั้ง
ใหชิดติดกันใหปลายหัว-ทายเสมอกัน จำนวน
6 เสน
ขั้นตอนการสานกลองรูปทรงสี่เหลี่ยม
ขั้นที่ 1 การสานตัวกลอง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1 2 3 4 5 6
AW_craft#4.indd 6AW_craft#4.indd 6 7/9/13 1:57:32 PM7/9/13 1:57:32 PM

8. 7
3. นำใบตาลเสนที่ 7 มาสานลายขัดโดยการ
ยกใบตาลเสนที่ 1, 3 และ 5 ขึ้น แลวนำใบตาล
เสนที่ 7 มาสอดเขาไปตามแนวนอนใหอยู
กึ่งกลางของใบตาลทั้งแนวตั้งและแนวนอน
4. นำใบตาลเสนที่ 8 มาสานลายขัดโดยการยก
ใบตาลเสนที่ 2, 4 และ 6 ขึ้น แลวนำใบตาล
เสนที่ 8 มาสอดเขาไปตามแนวนอน
2
1 3 5
4 6
8
7
AW_craft#4.indd 7AW_craft#4.indd 7 7/9/13 1:57:33 PM7/9/13 1:57:33 PM

9. 8
5. นำใบตาลเสนที่ 9, 10, 11 และ 12 มาสาน
เปนลายขัดสลับกันไปจนครบ 6 เสน
6. จัดใบตาลที่สานแลวตามขอ 5 โดยใหใบตาล
แตละเสนแนบชิดติดกัน แลวนำที่เย็บกระดาษ
มาเย็บไวที่มุมทั้งสี่ดานเพื่อยึดรูปทรงใหแนน
จะไดฐานตัวกลองเปน 4 ดาน แตละดานจะมี
ใบตาลจำนวน 6 เสน
1
1
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3
4
4
4
4
5
5
5
5
6
6
6
6
8
7
9
10
11
12
เย็บมุม เย็บมุม
ดานที่ 2ดานที่ 4
ดานที่ 1
ดานที่ 3
เย็บมุม เย็บมุม
AW_craft#4.indd 8AW_craft#4.indd 8 7/9/13 1:57:34 PM7/9/13 1:57:34 PM

10. 9
7. พับมุมดานที่ 1 ระหวางใบตาลเสนที่ 3 และ 4 ดังรูป (ก) โดยใหใบตาลเสนที่ 3 สานขัดไปทาง
ดานขวามือ ดังรูป (ข) และใบตาลเสนที่ 4 สานขัดไปทางดานซายมือ ดังรูป (ค)
(ก) การพับมุมระหวางเสนที่ 3 และ 4 (ข) สานขัดใบตาลเสนที่ 3 ไปทางขวามือ
(ค) สานขัดใบตาลเสนที่ 4 ไปทางซายมือ
หมายเหตุ ขณะสานใบตาล อาจฉีดน้ำ
ดวยกระบอกฉีดน้ำใหใบตาลออนตัวงาย
ตอการสาน
4
4
3
3
AW_craft#4.indd 9AW_craft#4.indd 9 7/9/13 1:57:34 PM7/9/13 1:57:34 PM

11. 10
8. สานขัดใบตาลเสนที่เหลือคือ เสนที่ 2, 5, 1 และ
6 ไปเรื่อย ๆ จนสุดลาย แลวใชที่เย็บกระดาษ
เย็บใบตาลเสนที่ 1 และ 6 เพื่อยึดรูปทรง
9. พับมุมดานที่เหลือ คือ ดานที่ 2, 3 และ 4 ทำ
วิธีเดียวกับขอ 7-8
5 2
16
สุดลาย
ดานที่ 4 ดานที่ 3
ดานที่ 2
AW_craft#4.indd 10AW_craft#4.indd 10 7/9/13 1:57:35 PM7/9/13 1:57:35 PM