การสร้างนวัตกรรม : เปลี่ยนผู้เรียนให้เป็นผู้สร้างนวัตกรรม

1. บทที่ 1 : การจัดการความรู การสรางความรู
และการสรางนวัตกรรม ความสัมพันธที่ไมควรมองขาม
เมื่อไดยินคําวา นวัตกรรม คนสวนใหญมักจะนึกถึงการสราง
เทคโนโลยีใหม ๆ การสรางผลิตภัณฑหรือสินคารูปแบบใหม ซึ่งโดย
สวนมากนวัตกรรมเหลานั้นจะเนน ไปในเชิง ธุ รกิจ การคา การตลาด
เนื่องจากการเกิดนวัตกรรมในยุคแรก ๆ เกิดจากการที่ภาคธุรกิจมีการ
แขงขันกันสูง องคกรหรือบริษัทตาง ๆ ตองพยายามหาสิ่งใหม ๆ เขา
มาดึง ดูดแรงซื้อจากลูกคาเพื่อใหไดเปรียบในการแขง ขัน และความ
มั่งคั่งใหกับบริษัทไดอยางยั่งยืน และนวัตกรรมยังเปนสิ่งที่ผลักดันให
สินคาหรือผลิตภัณฑนั้นเติบโตในระยะยาว องคกรหรือบริษัทเหลานั้น
จึงจําเปนที่จะตองหาวิธีการในการสรางนวัตกรรมของตนเองขึ้นมาเพื่อ
สร า งโอกาสทางธุ ร กิ จ และถื อ ได ว า นวั ต กรรมเป น จุ ด แข็ ง ในการ
ได เ ปรี ย บคู แ ข ง จากกลุ ม ธุ ร กิ จ เดี ย วกั น ดั ง นั้ น วิ ธี ก ารที่ จ ะเข า มา
สนับสนุนการสรางนวัตกรรมขององคกรตาง ๆ จึงมีหลายวิธีการ การ
จัดการความรูเปน วิธีการหนึ่ง ที่ จะไดม าซึ่ง นวัต กรรม เนื่องจากการ
จัดการความรูเปนกระบวนการสําคัญที่ชวยใหนวัตกรรมเกิดขึ้นโดยมี
กระบวนการ วิ ธีก าร องค ป ระกอบที่ เ ข า มามี ส วนเกี่ ย วข อ งหลาย
ประเด็นซึ่งจะไดกลาวในรายละเอียดตอไป
การจัดการความรู การสรางความรู และการสรางนวัตกรรม ความสัมพันธที่ไมควรมองขาม 3

2. ไมเพียงแตภาคธุรกิจ นวัตกรรมยังกาวเขาไปมีสวนสําคัญใน
ทุกภาคสวน ทั้งภาคเอกชน ภาครัฐ หรือแมแตในวงการศึกษา ตางก็
ใหความสําคัญกับนวัตกรรม ดังนั้น การเตรียมผูเรียนเพื่อใหกาวเขาสู
สังคมยุคนวัตกรรมจึงมีความจําเปนอยางยิ่งโดยเฉพาะในการจัดการ
เรียนการสอนของผูสอนเพื่อมุงเนนใหผูเรียนสามารถคิด คน เสาะหา
และสรางองคความรูที่เปนนวัตกรรม เพื่อเตรียมพวกเขาเหลานั้นให
ตรงกับความตองการของสังคมในยุคปจจุบันและอนาคต
การจัดการความรูกับการสรางนวัตกรรม
กอนที่จะเขาสูเรื่องของเทคนิคและวิธีการจัดการเรียนการสอน
เพื่อการสรางนวัตกรรมของผูเรียน การจัดการความรูนับเปน เนื้อหา
สําคัญตอการนําเทคนิคและวิธีการดังกลาวไปใช เพราะการจัดการ
ความรูเปน กระบวนการที่กอใหเกิดนวัตกรรมและยังมีองคประกอบ
หลายอยางที่ผูอานควรใหความสนใจ

การจัดการความรูคืออะไร

การจัด การความรู หมายถึง กระบวนการที่ ทํ าให เ กิด การ
รวบรวมองคความรูที่มกระจัดกระจายอยูในตัวบุคคลหรือเอกสารมาจัด
ี
กระทําอยางเปนระบบโดยใหทุกคนสามารถเขาถึงความรูนั้น ๆ ได ซึ่ง
ความรูดังกลาวเปนความรู 2 ประเภทใหญ ๆ ไดแก 1. ความรูที่ฝงอยู
ในคน (Tacit knowledge) หมายถึง ความรูที่แตละบุคคลมีโดยไดมา
4 การสรางนวัตกรรม : เปลี่ยนผูเรียนใหเปนผูสรางนวัตกรรม

3. จากการสั่ง สมประสบการณ พรสวรรค หรือจากการปฏิบัติและการ
เรียนรู โดยยัง มิไ ดเขียนออกมาเปน ลายลักษณอักษรหรือถายทอด
ออกมา 2. ความรูที่ชัดแจง (Explicit knowledge) หมายถึง ความรูที่
สามารถรวบรวมและถายทอดออกมาไดอยางชัดเจน เชน องคความรูที่
ไดรับและบันทึกไวในเอกสารหรือสิ่งพิมพตาง ๆ
การจัดการความรูเพื่อใหเกิดองคความรูใหม นวัตกรรมใหมที่
สามารถนํามาใชในการทํางานใหมีประสิทธิภาพมากขึ้น องคกรตาง ๆ
จึงมีความจําเปนที่ตองจัดการความรูเพื่อใหองคกรมีความรูที่ไดรับการ
ตอยอด สง ผลใหองคกรเจริญ กา วหนาตอไปไมมีห ยุดยั้ง ซึ่ง จะตอ ง
อาศัยองคประกอบดังนี้
องคประกอบสําคัญของการจัดการความรู
1. คน ถือวาเปนองคประกอบหรือปจจัยที่สําคัญที่สุด เพราะ
เป น แหล ง ความรู แ ละเป น ผู นํ า เอาความรู ไ ปใช ใ ห เ กิ ด ประโยชน
ถึง แมวาองคกรหรือบริษัทจะมีร ะบบการทํางานดีอยางไร แตถาคน
ในองคกรนั้น ๆ ขาดคุณภาพหรือไมมีใจในการทํางาน องคกรนั้นก็ไม
สามารถเติบโตได
2. เทคโนโลยี เปนเครื่องมือเพื่อพัฒนาโครงสรางพื้นฐานของ
ความรูโ ดยใหบุคคลสามารถคน หา จัดเก็บ แลกเปลี่ยน รวมทั้ง นํ า
ความรูไปใชไดอยางสะดวกและงายดายขึ้น
การจัดการความรู การสรางความรู และการสรางนวัตกรรม ความสัมพันธที่ไมควรมองขาม 5

4. 3. กระบวนการ เปนกระบวนการจัดการความรู ประกอบไป
ดวยแนวทางและขั้นตอนเพื่อนําความรูจากแหลงความรูไปใหผูใชเพื่อ
ทําใหเกิดการปรับปรุง นวัต กรรม โดยกระบวนการจัดการความรูมีผู
แบงขั้นตอนไวหลากหลายซึ่งจะกลาวอีกครั้งหนึ่งในรายละเอียดตอไป
องคประกอบตาง ๆ เหลานี้หากนําเขามาบูรณาการกันอยาง
สมดุลก็จะสามารถทําใหบุคคลในองคกรเกิดการเรียนรูอยางตอเนื่อง
และสามารถพัฒนาองคความรูนั้นใหเปนนวัตกรรม ซึ่งการบูรณาการ
ทั้ง 3 สวนนี้เขาดวยกันควรมีอัตราสวนดังนี้ 50/25/25 หมายถึง คน =
50 % เทคโนโลยี = 25 % กระบวนการ = 25 % (Ruggles, 1998)
องคกรนั้นจึงจะเกิดการจัดการความรูที่เหมาะสมขึ้น แตการจะเกิดการ
จัดการความรูไดยอมตองอาศัยกระบวนการจัดการความรูซึ่งมีดังนี้
คน 50 %
เทคโนโลยี
25 % กระบวนการ
25 %
องคประกอบสําคัญของการจัดการความรู
6 การสรางนวัตกรรม : เปลี่ยนผูเรียนใหเปนผูสรางนวัตกรรม

5. กระบวนการจัดการความรู
กระบวนการจัดการความรู เปนกระบวนการที่จ ะชวยใหเกิด
พัฒ นาการของความรู ซึ่ง มีนั กวิ ช าการและผู ท รงคุ ณ วุ ฒิไ ดจํ าแนก
กระบวนการจัดการความรูไ วแตกตางกัน แตก็ยังคงมีกระบวนการ
หลัก ๆ ที่ใกลเคียงกัน เชน
Probst (2002) เขียนบทความเกี่ยวกับ The building blocks
of knowledge management โดยไดเสนอโมเดลดังกลาววามีลักษณะ
เปน 2 วง คือวงในและวงนอก วงในนั้นไดแกขั้นตอนที่กอใหเกิดการ
จัดการความรูซึ่งประกอบไปดวย

1. การบงชี้ความรู (Identification) ซึ่งหมายถึงกระบวนการที่
ไดจากความรูภายนอกโดยอาศัยการวิเคราะหและการอธิบายความรูที่
องคกรนั้น ๆ มีอยู
2. การแสวงหาความรู (Acquisition) ซึ่ ง หมายถึง ความรู ที่
องคกรไดมาจากภายนอก เชน จากลูกคา จากตัวแทนจําหนาย จาก
คูแขง จากคูคา ฯลฯ
3. การพัฒนา (Development) ซึ่งหมายถึง การเชื่อมตอหรือ
การยกระดับความรูขึ้น มาจากความรูที่ไ ดแสวงหาเพื่อนํามาคิดเปน
สินคาหรือผลิตภัณฑใหม โดยขั้นการพัฒนาจะตองเกิดจากการบริหาร
จัดการในทุกภาคสวนของบริษัทโดยมิไดมาจากใครเพียงคนใดคนหนึ่ง
4. การแบงปน (Distribution) ซึ่งหมายถึงกระบวนการแบงปน
การกระจายองคความรูใหทั่วทั้งองคกร
การจัดการความรู การสรางความรู และการสรางนวัตกรรม ความสัมพันธที่ไมควรมองขาม 7

6. 5. การนําไปใช (Utilization) ประกอบดวยการนําเขาสูกิจกรรม
การดําเนินการโดยตองมั่นใจวา ความรูที่ไดนั้นไดถูกนําไปประยุกตใช
จนเกิดประโยชนหรือกําไรใหกับบริษัท
6. การคงไว ห รื อ การรั ก ษาไว (Preservation) ซึ่ ง หมายถึ ง
กระบวนการที่เกิดจากการเลือกเฟนความรูที่เปนประโยชน ทําการเก็บ
รักษาไว ซึ่งอาจเปนขอมูล เอกสาร หรือประสบการณในการบริหาร
จัดการตาง ๆ
สํ า หรั บ วงนอกนั้ น จะประกอบด ว ย เป า หมายของความรู
(Knowledge goals) และการวัดผลความรู (Knowledge assessment)
โดยมีรายละเอียดดังนี้
1. เปาหมายของความรู (Knowledge goals) หมายถึง ความรู
ที่ถูกตัดสินวาควรมีอยูในระดับใด
2. การวัดผลความรู (Knowledge assessment) หมายถึง การ
ตรวจสอบทั้งกระบวนการดวยขอมูลที่บงบอกถึงยุทธศาสตรของการ
จัดการความรูวาไดผลมากนอยเพียงไร
สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ และสถาบันเพิ่ม
ผลผลิตแหงชาติ (2548) ไดกลาวถึงขั้นตอนการจัดการความรูไวทั้งสิ้น
7 ขั้น ตอนเพื่อให ห นวยงานราชการของไทยไดดําเนิน การประกอบ
ดวย
1. ขั้นการบงชี้ความรู คือ การระบุหรือคนหาไดวาหากองคกร
ตองการบรรลุเปาหมายตามวิสัยทัศนและพันธกิจขององคกร องคกร
8 การสรางนวัตกรรม : เปลี่ยนผูเรียนใหเปนผูสรางนวัตกรรม

7. ตองรูอะไรบาง ตอนนี้มีความรูอะไรอยูแลว อยูในรูปแบบใด เชน อยูใน
เอกสาร ฐานขอมูลในคอมพิวเตอร หรือยังอยูในตัวบุคคลในองคกร ซึ่ง
ตองนําออกมาแสดงใหเห็นอยางเดนชั ดโดยการวิเคราะหอยางเปน
ระบบเพื่อจะสามารถระบุไดวาความรูในองคกรที่ยังขาดและจําเปนคือ
อะไร
2. ขั้นการสรางและการแสวงหาความรู คือ เมื่อทราบความรูที่
ขาดและจําเปนสําหรับองคกรคืออะไร บุคคลในองคกรจึง ตองสราง
ความรูขึ้น มา การสรางความรูใ หมมีไ ดห ลายวิธี เชน การสอบถาม
ขอมูล การเรียนเพิ่ม เติม การแลกเปลี่ยนความรู การเวียนงาน การ
เรียนรูจ ากการลงมือทํา การสัม มนา การอบรมเชิง ปฏิบัติการ ฯลฯ
รวมถึงการแสวงหาความรูภายนอกองคกร และการเก็บรักษาความรู
ที่มีอยู
3. ขั้นการจัดความรูใหเปนระบบ คือ การวางโครงสรางความรู
เพื่อการจัดเก็บอยางเปนระบบ เพื่อเตรียมความพรอมที่จะนํามาใชงาน
ไดทันที
4. ขั้น การประมวลและกลั่น กรองความรู คือ การปรับ ปรุ ง
เอกสารให มี ม าตรฐานลั ก ษณะเดี ย วกั น อาจมี โ ปรแกรมในการ
สนับสนุนการจัดเก็บ มีการปรับปรุงเนื้อหาองคความรูใหสมบูรณมาก
ยิ่งขึ้น
การจัดการความรู การสรางความรู และการสรางนวัตกรรม ความสัมพันธที่ไมควรมองขาม 9

8. 5. ขันการเขาถึงความรู คือ ผูใชงานสามารถเขาถึงความรูได
้
งาย เชน การจัดทําคลังจัดเก็บหรือเว็บไซตที่สะดวกตอการเขาถึง โดย
อาจมีระบบเขาชวย เชน ระบบอินเทอรเน็ตหรืออินทราเน็ต ฯลฯ
6. ขั้น การแบงปนแลกเปลี่ยนความรู คือ บุคลากรในองคกร
สามารถนําความรูมาแลกเปลียนกันไดงายโดยมีการติดตอกันทั้งแบบ
่
เปนทางการและไมเปนทางการ โดยใชระบบการสนับสนุนและการจัด
สภาพแวดลอมที่เอื้ออํานวย เชน การจัดมุมกาแฟ การตั้ง เว็บบอรด
เพื่อแลกเปลี่ยนการแกปญ หาในการทํางาน การจัดทําเอกสารเปน
รูปเลม ฯลฯ
7. ขั้นการเรียนรู คือ การที่บุคลากรในองคกรนําองคความรู
ที่ไดรับไปใชและนํากลับมาปรับปรุงเพื่อเรียนรูใหมอยางตอเนื่อง
สํานักงานปลัดกระทรวงแรงงาน กระทรวงแรงงาน (2548) ได
กลาวถึงขั้นตอนการจัดการความรูไวดังนี้
1. การกําหนดสิงทีตองเรียนรู (Knowledge identification) คือ
่ ่
การกําหนดนิยามสิ่งที่องคกรตองการใหบุคลากรไดเรียนรูเพื่อใหบรรลุ
ตามวิสัยทัศน นโยบาย ภารกิจ คานิยม และเปาหมายตาง ๆ ของ
องคกร เชน การนิยามขีดความสามารถหลัก กําหนดและจัดตัง ้
คณะทํางาน กําหนดขีดความสามารถ เขียนอธิบายกระบวนการหลัก
สวนแบงการตลาด ศักยภาพของหุนสวน คูคา ผูจัดสงวัตถุดิบ หรือ
ผูจัดจําหนาย ฯลฯ
10 การสรางนวัตกรรม : เปลี่ยนผูเรียนใหเปนผูสรางนวัตกรรม
