2. AURKIBIDEA
Sozietatea, hezkuntza, demokrazia eta herritartasuna ..................... 3
Komunikazio eta hezkuntza medioak ................................................ 3
Oinarrizko konpetentziak ................................................................... 5
Oinarrizko konpetentzien irakaskuntza eta ikaskuntza ...................... 6
Alfabetatze mediatikoa eta oinarrizko konpetentziak ........................ 7
Komunikabideak LOE-ren curriculumean .......................................... 8
Hezkuntza mediatikoaren edukiak ..................................................... 9
Eskola, ikaskuntzarako ingurune sortzailea ...................................... 10
Leku pribilegiatua, eskolako liburutegia baliabide-zentru bihurtuta ... 11
Metodologia aktiboak oinarrizko gaitasunak garatzeko hedabidebateratzearen testuinguruan .............................................................. 12
Eskolarako hezkuntza mediatikorako plana ...................................... 15
2
3. 1. SOZIETATEA, HEZKUNTZA, DEMOKRAZIA ETA
HERRITARTASUNA
Sozietateak gero eta aldaketa handiagoa jasotzen ari dira teknologiak direla eta
Teknologiak direla eta erlazio sozialak zein familiarrak aldatu egin dira ere eta
“brecha digital” sortu egin da TIC-ekin erlazioa daukaten pertsonen eta inolako
harremana ez daukaten beste horien artean.
TIC
=
aberastasuna
garapen
ekonomikoa
pertsonen
gaitasun
teknologikoetan oinarrituta.
Aldaketak direla eta (umeak inguru birtual batekin izaten dute elkar eragina, ez
soilik inguruko ingurugiroarekin) hezkuntza instituzioa zeintzuk diren helburuak
birplanteatu dituzte.
Adimenaren sozietatean garrantzitsuena ez da gizabanakoaren ezagutza,
baizik eta aldaketen aurrean egokitzeko ahalmena izatea.
Hezkuntza lehen: ezagutzak transmititu; orain: ikaskuntzan oinarrituta (ikaslea
berak sortu)
Hezkuntza birplanteatu ( zer irakatsi, nola eta zertarako) / irakaslegoaren
gaitasunak eta jarrerak aldatu.
Hezkuntza paradigma berria sozietateak eskatzen dituen eskaerei egoki
erantzuteko kapazak diren gizabanakoak sortu. Horretarako konpetentzia
berriak garatu, haien ezagutzak, abilitateak eta jarrerak martxan jarriz.
2. KOMUNIKAZIO ETA HEZKUNTZA MEDIOAK
2.1 alfabetatze mediatikoa:
Alfabetatze mediatikoa: telebista, grabaketa musikalak, zinema.. bereganatzea.
2.2 ibilbide nazionala
2.3 eskola bitartekariak. Bitartekarien erabilera pedagogikoa:
teknologiak irakaskuntza klase barruan hobetzen du.
Irakasleei IKT-eei eman dizkioten funtzioak (orain arte):
Errekurtso didaktiko modura
3
4. Informazio iturri gisa
Erabilpen sortzaile eta ludikotzat
Hausnartzeko
2.4 “mediascopio proiektua”
Formazioa eskaintzen du jakintza eskuratzeko
Material didaktikoa diseinatu eta hedatu egiten du
Kolaborazioa lortzen du komunikabideen bitartez
Familiak bideratu eta zuzendu
2.5 alfabetatze tradizionala eta alfabetatze berriak
Alfabetatze mota ezberdinak daude:
Alfabetatzen mediatikoa helburuak
1. Gaitasun kognitiboen garapena
2. Herritartasun globalaren kontzientzia garapena
Ikus-entzunezko alfabetatzea
Alfabetatze informatzailea
Alfabetatze teknologikoa
2.7 hezkuntza mediatikoa denen kontua da
eskolan denek parte hartu behar dute horrelako hezkuntza aurrera egin dezan
IKT-ak irakasleen eskuetan gelditu dira
Familien kontua ere bada, eskolan sortzen diren aldaketak kontuan hartzea eta
haien seme-alabei laguntzea
Eskolak beharrezkoak diren materialez bete behar dira, horrela soilik burutuko
da gaur egungo munduak eskatzen duen hezkuntza mota.
4
5. 3. OINARRIZKO KONPETENTZIAK
3.1 LOE-ren berritasunak:
Oinarrizko helburuak: herritar guztiek kalitatezko hezkuntza eta formazioa
izatea, komunitatearen kide guztien parte hartzea aurreko helburua betetzeko
eta Europar Batasunean planteatutako hezkuntza helburuak lortzea.
Berritasunak: hezkuntza, betirako jaso den ikaskuntzatzat sortzea, hezkuntza =
zerbitzu publikoa, autonomia sustatzea eta hezkuntza sistemaren ebaluazioan
nabarmendu du.
3.2 Konpetentzia kontzeptuaren jatorria:
konpetentzia: abilitate praktikoen, ezagutzen, motibazioaren, balore etikoen,
jarreren, emozioen eta beste osagai sozialen baterako mobilizazioa ekintza
eraginkorra lortzeko.
Irakaskuntza tradizionalaren eta konpetentzien oinarritutako irakaskuntzaren arteko
ezberdintasunak
Irakaskuntza tradizionala
konpetentzien
oinarritutako
irakaskuntzaren
Zer
sortzen
du Diziplina
akademikoen Prozesu
kognitibo
eta
irakaskuntzak?
edukia
afektiboak
Nola lortzen da?
Irakaskuntza abstraktua
Irakaskuntza konkretua
Non
lortzen
da Gelan bertan, batez ere
irakaskuntza?
Zer
eremu
ezberdinetan
motatako Memoristikoa. Indibiduala
irakaskuntza
Hezkuntza
nagusitzen
Irakaskuntza funtzionala.
Kooperatiboa
da?
Zein da irakaskuntzaren Ikasketa
helburua?
betetzeko
gorenak Bizitzari
kapaz
aurre
egiteko
diren prestatzea
indibiduoak sortu
Zein
da
irakaslearen Jakintzak transmititu
papera?
Nolakoa
Irakaskuntza
prozesuen
gidari eta bitartekaria da
da
hezkuntza Zatitua eta bakartua
zentroa?
Sareetan
konektatuta.
Ingurugiroarekin
harremanetan
5
6. 4. OINARRIZKO KONPETENTZIEN IRAKASKUNTZA
ETA IKASKUNTZA
Gero eta gehiago gauzatzen ari da ikastetxeetan konpetentzietan oinarrituriko
irakaskuntza; hala ere prozesu konplexua da. Izan ere, irakaskuntza mota honek
aldaketak eskatzen ditu ikastetxe zein ikasgelako dinamikan.
Konpetentzietan oinarritzen den irakaskuntza honako elementu hauetan oinarritzen da:
Ezagutu
Egiten jakin
Transferitu
Baloratu
Irakaskuntza mota honekin ikaskuntzan zentratzen den irakaskuntzara heldu nahi da;
ikaskuntza autonomoa sustatuz non irakaslea gidaria baino ez da eta bien artean lan
kooperatiboa eginez. Lortu beharreko irakaskuntzan ere ebaluazioa birplanteatuko da,
hau jarraitua izango da eta ekintzetan oinarriturikoa eta ez soilik azterketetan. Eta
azkenik, eta bizi garen gizartera egokitzeko irakaskuntza berri honek IKT-ei behar
duten garrantzia eskainiko die irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan.
4.1. Ikasleen egin beharrekoa konpetentzietan oinarrituriko irakaskuntzan
Ikaslea lehendabizi bere aurre ezagutzak aktibatu behar ditu eta arazoak gainditzeko
erabili,
hauek
haien
erlazionatuz,
ikasitakoa
artean
etorkizunean
egoera
errealetan
aplikatzeko.
6
7. 4.2. Irakasleen egin beharrekoa konpetentzietan oinarrituriko irakaskuntzan
Irakasleek bi egin behar nagusi dituzte irakaskuntza mota honetan: alde batetik,
esperientzia eta ekintzak planifikatu eta diseinatu behar ditu espazioak eta baliabideak
kontuan izanik, hauek ikasleei egokitzeko. Eta beste alde batetik, ikasleak motibatu,
gidatu eta lagundu behar ditu ikaskuntza prozesuan.
Modu horretan, metodologiak ezagutzak barneratzeko, gaitasunak lortzeko eta aptitude
berriak garatzeko bide bihurtzen dira; hau da, konpetentziak garatzeko.
Metodologia hauekin antzinako hezkuntza sistema baztertu egiten da era bat eta
irakasgaia garrantzia hartzen duen, kooperazioa sustatzen duen eta formula
berritzaileei ezetza ematen ez dion hezkuntza bat sortu egiten da.
5. ALFABETATZE MEDIATIKOA ETA OINARRIZKO
KONPETENTZIAK
Gaur egungo gizartean prest egoteko alfabetatze mediatikoa jasan behar du
gizabanako bakoitzak.
Alfabetatze mediatikoa hezkuntzan hiru ikuspegi desberdinetatik gauzatu behar da
ikasketa esanguratsua emateko:
Ikuspegia
Erabilera
Erlazionatutako
konpetentziak
Hezkuntza medioekin
Medioak informazio iturri Guztiak;
bezala.
ikasten
baina
bereziki
ikasteko
gaitasuna
eta gaitasun digitala eta
informazioaren trataerakoa.
Hezkuntza medioetan
Medioak
ikasteko
7
eta Hizkuntza
komunikaziorako
8. bakoitzaren
gaitasuna eta kultura
sormenerako.
humanistiko eta artistikorako
gaitasuna.
Hezkuntza medioen
Medioak errealitatearen Guztiak;
aurrean
erreflexu
Baloreak
bezala. norberaren
baina
bereziki
autonomia
eta
transmititzeko ekimenerako gaitasuna eta
tresna.
gizarterako
eta
hiritartasunerako gaitasuna.
6. KOMUNIKABIDEAK LOE-REN CURRICULUMEAN
Alfabetatze mediatikoa Haur Hezkuntzan gauzatzen hasi behar da eta derrigorrezko
hezkuntza osoan zehar bere garapena jarraitu. LOE-ren curriculum berriak gai horrekin
zehazki erlazionatutako edukiak ditu jadanik bai Haur Hezkuntzako 2. ziklorako, zein
Lehen eta Bigarren Hezkuntzarako.
6.1. Haur Hezkuntzako curriculuma
Etapa honetan haurrak gehienbat gaitasun komunikatiboak landu egiten dira eta
ikasleak alfabetatze tradizionalean hezten dira. Horretaz gain, azken urteotan,
informazioaren eta komunikazioaren teknologiekin kontatuan sartzen dira, beraien
inguru kultural eta sozialera eramanez.
Haur Hezkuntzako curriculuma osatzen duten ezagutza alderdiak honako hauek dira:
1. Norberari buruzko ezagutza eta autonomia pertsonala: honen helburua norbera
bere buruaren irudi positiboa lortzea da besteekiko duten harremanen ondorioz.
2. Inguruaren ezaguera: bakoitzak bere ingurunea ikertzea eta honen aurrean
interesa piztea du helburu.
3. Komunikazioa eta errepresentazioa: azken honen helburuak hizkuntza
ikaskuntza, komunikazio eta adierazpen tresna moduan erabiltzea; bakoitzaren
egoerari hobeto atxikitzen diren emozioak, sentimenduak eta ideiak adieraztea;
8
9. ikaskideen eta nagusien mezuak ulertzea; zenbait testu literario ulertu eta sortu
eta irakurketan eta idazmenean murgiltzea dira.
Alderi hauetatik IKTei garrantzi gehien ematen diena inguruaren ezaguera da; izan ere,
teknologiak umeen inguruan aurkitzen direnez, umeak hauekin erlazioa izatea lortu
nahi da eta beraien bidez ingurunea ezagutzeko erraztasunak izatea.
7. HEZKUNTZA MEDIATIKOAREN EDUKIAK
7.1. Dimentsioak eta eduki- blokeak
Hezkuntza mediatikoaren helburuak kontuan hartuta, 4 dimentsio ezberdindu daitezke:
a) Medioen karakterizazioa eta medioen hizkuntza:
b) Informazioaren bilketa medioetan: Medioak informazio iturri dira. Bloke honek
“zelan lortu, ebaluatu eta gestionatu medioek eskaintzen duten informazio
guztia?”. Bloke honetan informazio iturri ezberdinen lanketa egiten da, baita
dokumentu ezberdinen ebaluazio eta aukeraketa ere. Horrez gain, medioen
erabilera etikoa eta arduratsua ere jorratzen dira.
9
10. c) Kontzientzia kritikoaren garapena: Bloke honetan medioen eragina aztertzen
da. Alde batetik, medioek hartzaileei zuzentzen dizkieten edukiak lantzen dira,
baita horiek mezuari ematen dioten esanahia ere. Bestetik, medioen funtzio
sozialaren gaineko kontzientzia jorratzen da. Horrela, adierazpen askatasuna,
medioen ideologia e.a. lantzen dira.
d) Medioen bidezko adierazpena: Medioak eta sormena lantzen dira. “Zelan
espresatu/adierazi ni eta nire barne mundua medioen bidez?”. Mezu
pertsonalak sortzeko estrategiak eta ezagutzak jorratzen dira.
7.2. Hezkuntza mediatikoarekin erlazionatutako GAITASUNAK:
o Teknologia mediatikoak era egokian erabiltzeko gait.
o Medio ezberdinetara heltzeko gait.
o Eduki mediatikoak zelan eta zergatik sortzen diren ulertzeko gait.
o Era kritikoan analizatzeko gait.
o Medioak sormenaz erabiltzeko gait., ideiak eta iritziak espresatzeko.
o Mingarriak izan daitezkeen edukiak identifikatzeko eta saihesteko gait.
o Medioen erabilera efektiboa egiteko gait.
Horrela, aipatzekoa da, Hezkuntza mediatikoaren EDUKIEN BANAKETAREN
PROPOSAMEN bat dagoela derrigorrezko hezkuntzan zehar jarraitzeko
Proposamenean zehar, hiru bloke ezberdintzen dira: ezagutzea (edukiak), egiten
jakitea (prozedurak), eta izatean jakitea (baloreak/jarrerak)..
8. ESKOLA, IKASKUNTZARAKO INGURUNE
SORTZAILEA
Ikastetxeak ikaskuntzarako gune sortzaile bihurtzeko lau baldintza bete behar dira:
1. Ikastetxe eta geletan atmosfera edo giro sortzailea eragin: Lortu behar dena da
geletan hein berdinean alderdi intelektual eta afektiboak egotea, ez bakarrik
produktua edo azken emaitza baloratzea, prozesu osoa baizik, iritzi desberdinak
onartzea, bai banakako bai taldeko ekintzak burutzea…
10
11. 2.
Antolakuntzari eta espazioen diseinuari malgutasun gehiago eman: Espazio
zabalak, ondo argiztatu eta aireztatuak… Horrela, garrantzitsua da altzairuak
modu desberdinetan jartzeko aukera egotea, egingo den ekintzaren arabera.
Gainera, ezinbestekoa da beharrezkoak diren baliabide materialak eskura
edukitzea eta horien guztien bitartez, talde-lana eta komunikazioa erraza izatea.
Modu honetan, espazioak horrelakoak izatekotan askatasuna, motibazioa,
errespetua, irudimena… bultzatu egingo dira.
3.
Hezitzaileek gida eta orientatzaile rola har dezaten lortzea: beharrezkoa da
irakasleak talde-prozesuak errazteko gai izatea, ikasleei dakitenaren eta jakin nahi
dutenaren arteko zubia eraikitzen laguntzea, iritzi desberdin guztiak onartzeko
prest egotea, errespetua eta parte-hartzea bultzatzea…
4.
Ikastetxean kultura komunikatiboa bultzatzea:
Ekintza desberdinen bitartez (irakurketa isila, lan indibiduala, erlaxazioa
ariketak…) norberarekiko komunikazioari garrantzia eman.
Kooperazio ekintzak sustatzea, horrela, ideia desberdinak onartzen,
bestearen lekuan jartzen, enpatia edukitzen… ikasteko.
9. LEKU PRIBILEGIATUA, ESKOLAKO LIBURUTEGIA
BALIABIDE-ZENTRU BIHURTUTA.
Komunikabide-alfabetizazioak baliabide testualen, grafikoen, ikus-entzunezkoen eta
digitalen erabilera eskatzen du. Horrela, horiek guztiak biltzen dituen lekua da eskolaliburutegia.
Modu honetan, liburutegia baliabide-zentrua dela esan dezakegu, izan ere, bertan
material guztiak eskuragarri daude eta elkarrekintzarako leku bikaina da. Esan bezala,
mota askotako baliabideak aurki daitezke liburutegian: liburuak, aldizkariak, mapak eta
argazkiak, ordenagailuak, DVD-ak…
Gainera, kontuan hartzekoa da eskola-liburutegian bai lan-kooperatiboa bai ikasketa
autonomia ahalbidetzen da eta irakurketa ohitura bultzatu egiten da besteak beste.
11
12. Beraz, esan daiteke Eskola-libutegiak hainbat “funtzio” dituela, besteak beste:
Espazio hezitzailea eta sortzailea da.
Etengabeko laguntza ematen dio irakaskuntza-ikaskuntza programari eta
hezkuntza-aldaketa bultzatzen du.
Ikastetxeko komunikazio-kulturaren oinarria eta bultzatzailea da.
10. METODOLOGIA AKTIBOAK OINARRIZKO
GAITASUNAK GARATZEKO, HEDABIDEBATERATZEAREN TESTUINGURUAN.
Orokorrean, irakaskuntza guztiek ikaskuntza prozesu bat sortzea dute helburu, eta
horretarako irakasleek metodologiak erabiltzen dituzte. Horrela, metodo batek hainbat
aldagai hartu behar ditu kontuan, esaterako, ikasle kopurua eta haien ezaugarriak,
landu beharreko ikasgaia…
Hurrengo eskeman, erabil daitezkeen estrategia desberdinak aipatzen dira:
Metodo bakar baten planteamendua bateraezina da lortu beharreko helburu desberdin
guztiak kontuan hartuta. Dena den, azpimarratu beharra dago irakaskuntza metodo
aktiboak, hau da, ikasleen parte-hartze handiagoa eta inplikazio gehiago eskatzen
dutenak, ikaskuntza sakon, esanguratsu eta iraunkorragoak sortzen dutela.
12
13. Jarraian, ikasleak oinarrizko gaitasunetan hezteko estrategia eta irakaskuntza-metodo
desberdin batzuk azalduko ditugu:
10.1. Ikaskuntza kooperatiboa
Ikaskuntza kooperatiboa, metodo bat baino gehiago, irakaskuntza ulertzeko modu bat
da. Ikuspegi honetatik planteatzen diren ariketak burutzeko, beharrezkoak dira
kooperazioa eta elkarrekintza. Azken honi dagokionez, ez dugu ahaztu behar
besteekiko interakzioaz gain, talde-kide bakoitzak bere eginbeharrak dituela eta
ahalegin indibiduala ezinbestekoa dela.
Modu honetan, taldeak arrakasta izateko ezinbesteko baldintza da kide guztiek ikastea.
Beraz, gaitasun interpertsonala, komunikatiboa eta gestio-gaitasuna ezinbestekoak
dira taldeko lagun guztiek ezarritako helburuak lor ditzaten. Prozesu honetan irakaslea
ere garrantzitsua izango da, izan ere, gida eta prozesuaren bitartekaritzat jokatuko du,
informazioa eskainiz, arazoak sortzen direnean horiek konpontzen lagunduz…;
ikasleak, bestalde, protagonistak izango dira, taldean rol desberdinak betez, arazoak
konpontzeko ideia sortzaileak adieraziz…
Gainera,
aipatzekoa
da
teknika
honetan
prozesua
lanaren
emaitza
bezain
garrantzitsua dela.
10.2. Arazoetan oinarritutako ikasketa (aoi)
Zer da? Teknika honen bitartez, pertsonak esperimentazioaren bitartez, motibazioa
bultzatuz jakiteko nahia sortzen du.
Nola funtzionatzen du? Ikasleriak taldeka egiten dute lan, arazo batetik abiatuz
informazioa bilatzen dute arazoa ulertzeko eta soluzioa bilatzeko, beti ere tutorearen
gainbegiradaz.
10.3 Proiektuen bidezko lanak
Zer da? Ikasleek edukiak bilatu egiten dituzte eta horrela haien pentsamenduak
antolatzen dituzte.
13
14. Nola funtzionatzen du? Ikasleek proiektu bat egiten dute denbora zehatz batean
eta jarduera desberdinen bitartez
10.4. Kasuen ikerketa
Zer da? Egoera erreal batetik abiatuz erreflexioa eta ikasketa bultzatzen duen
teknika da.
Nola funtzionatzen du? Faseetan garatzen da:
1. Kasuaren aurkezpena: irakasleak kasuaren aurkezpena egin eta berak
gidatutako lehenengo analisia egin
2. Kasuaren analisia: arazoa identifikatuz, hipotesiak planteatuz eta alde/kontrako
ideiak ateraz
3. Ondorioak: ikasleak ondorioak atera eta amaierako hausnarketa pertsonala
egin.
10.5. Portafolioa
Zer da? ikasleek egindako lan guztiak baldintza eta ezaugarri batzuen arabera
biltzen dituen artxibagailua da. Ikasleek haien lanaren eta garapenaren jarraipena
egitea ahalbitzen du. Ikaslearen gaitasuna kritikoa bultzatu.
10.6. Elkarrizketa analogiko kreatiboa
Zer da? Pentsatzea eta sentiaraztea ahalbidetzea laguntzen duen ariketa da.
Honen bitartez ikasleek haien irudimena eta eguneroko esperientzien inguruko
garapena bultzatzen dute.
10.7. Interes zentruak
Zer da? behar sozialei, intelektualei eta fisikoei erantzuna emateko teknika da, baita
ikasleei interes naturalei erantzuteko ere.
Nola funtzionatzen du? Hurrengo faseetan antolatzen da:
1. Behaketa: ingurunearen gaitasunak eta bere elementuak zeintzuk diren jakiten
usten du.
14
15. 2. Asoziazioa: ikasleek haien aurretiko ezagutzak behaketetan eskuratutako
ezagutzekin lortzen dituzte , hauek konparatuz eta mailakatuz.
3. Adierazpena: egindako ikerketaren bukaeratzat ulertzen da.
10.8. Baliabide digitalak gelan
Gaur egun oso garrantzitsuak dira teknologia berriak ikasketaren arloan. Horrela
Eskola 2.0 izeneko programa sortu da.
Ordenagailuaren inkorporazioa gelan metodologia berri ugari sartzeko ahalmena
ekartzen du: eremu birtualak, internetarekin konexioa, foroak....
Ikasleak informazio gehiena lortu: aurretiko eta oraingo ezagutzak lotu.
Gela kolaboratiboak: ideien elkartrukea
Testuinguran dauden gaiak: egunerokotaunarekin loturikoak
Ikasten ikasi: feedback-a dago (ikasle-teknologia; ikasle- taldea; taldea.
irakasle)
CAIT proiektua
Proposamen praktiko desberdinak eta anitzak eskaintzen dituen paradigma berriak
dira. "Ikasketa Konstruktiboa, Autorregulatzailea, Interaktiboa, Teknologikoa".
11. ESKOLARAKO HEZKUNTZA MEDIATIKORAKO
PLANA
Kontuan hartu beharreko oinarriak:
1. Ikuspegi zabala: jadanik ditugun ezagutzak zabaldu, metodologia aktiboak eta
kooperatiboagoak erabiliz.
2. Eguneroko egoera
3. Oinarrizko antolamendua: mundu guztiak horren berri jakitea
15
16. 4. Progresiboa: hainbat faseak jarraitzea.
JARRAITU BEHARREKO FASEAK
1. Hezkuntza Mediatikoa sortzeko akordiora ailegatu
2. Planaren ardura izango duen talde a sortu
3. Eskolaren testuinguruaren azterketa egin
4. Proiektuaren elaborazioa
5. Zentruaren kurrikulumaren inklusioa
6. Mantenimenduaren eta antolakuntzaren estrukturaren definizioa (bilerak)
7. Proiektuaren garapena
8. Ebaluazioa
9. Baliabideen eskaintzarako lekua sortu
16
