Camnang tmd tchodn

C M NANG THƯƠNG M I I N T
CHO DOANH NHÂN

Th c sĩ Dương T Dung
10/2005

Th c sĩ Dng T Dung – Công ty Thng m i i n t VITAN www.vitanco.com 1

M cL c

L i gi i thi u 4
Chương 1: Ki n th c chung v Internet và M ng (Network) 5
1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet 5
1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n WWW 6
1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW 6
1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet) 7
1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi 7
Chương 2: Ki n th c chung v Thương m i i n t (TM T) 10
2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n TM T 10
2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào? 11
2.3. Các c p phát tri n c a TM T 13
2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p 14
2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T 15
2.6. So sánh e-Business và TM T 16
2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i 18
2.8. Th c tr ng TM T Vi t Nam 20
2.9. Doanh nghi p VN và chi n lư c áp d ng TM T trong 2006 – 2010 23
2.10. Ti m năng, xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam 24
Chương 3: Website và các v n liên quan 28
3.1. Website là gì? Nh ng ph n thi t y u c a m t website? 28
3.2. Các mô hình website TM T 29
3.3. Xây d ng website và nh ng lưu ý khi chu n b xây d ng website 30
3.4. M t s khái ni m k thu t liên quan n website 32
3.5. Nh ng y u t t o nên tính hi u qu cho website 33
3.6. M t s ch c năng thư ng g p c a website và m c ích s d ng 36
3.7. M t s c u trúc website m u cho các mô hình website khác nhau 37
3.8. Nh ng lưu ý khi ch n nhà cung c p d ch v thi t k và duy trì website 39
Chương 4: Marketing qua m ng Internet (e-Marketing) 42
4.1. e-Marketing là gì? T i sao ph i th c hi n e-Marketing? 42
4.2. M t s cách e-Marketing cơ b n 43
4.3. M t s “chiêu th c” e-Marketing hay, hi u qu 44
4.4. Cách th c thu hút ngư i xem cho website 45
4.5. e-Marketing dành cho doanh nghi p s n xu t và xu t kh u hàng hóa 47


4.6. e-Marketing dành cho doanh nghi p s n xu t, d ch v 47
4.7. “Chiêu th c” t i ưu hóa website ư c li t kê trong Top 10 c a k t qu tìm ki m
c a Google.com 48
Chương 5: Thanh toán qua m ng, An toàn m ng, Lu t TM T 50
5.1. Cơ ch thanh toán qua m ng 50
5.2. Thanh toán qua m ng dành cho ngư i bán Vi t Nam 53
5.3. Thanh toán qua m ng dành cho ngư i mua Vi t Nam 54
5.4. Các r i ro trong an toàn m ng 56
5.5. An toàn m ng dành cho doanh nghi p VN tham gia TM T 58
5.6. An toàn m ng dành cho cá nhân t b o v mình 59
5.7. Tình hình lu t TM T trên th gi i 60
5.8. Tình hình lu t TM T Vi t Nam 61
Chương 6: ng d ng TM T cho t ng ngành kinh doanh 65
6.1. ng d ng TM T cho doanh nghi p s n xu t và xu t kh u hàng hóa 65
6.2. ng d ng TM T cho doanh nghi p trong ngành du l ch, gi i trí, m th c 66
6.3. ng d ng TM T trong bán s và l qua m ng 67
6.4. ng d ng TM T trong ngành d ch v 67
6.5. ng d ng TM T cho các ngành kinh doanh khác 68
Chương 7: Gi i thi u m t s website TM T 70
7.1. Sàn giao d ch B2B www.Alibaba.com 70
7.2. C ng thông tin www.Yahoo.com 71
7.3. B tìm ki m www.Google.com 72
7.4. Website thông tin du l ch qu c t www.Lonelyplanet.com 74
7.5. Website thông tin ki n th c TM T www.vitanco.com 75
7.6. Website bán l n i ti ng www.Amazon.com 75
K t lu n 78
Gi i thi u v tác gi 79
Ph l c: M t s thu t ng trong TM T 80
Tài li u tham kh o 84


L I GI I THI U

Thương m i i n t (TM T) là lĩnh v c tương im i Vi t Nam, r t ư c Chính ph quan
tâm thúc y phát tri n. Cho n gi a năm 2005, ã có r t nhi u lý do doanh nghi p ph i
quan tâm ng d ng TM T vào kinh doanh c nh tranh, t n t i và phát tri n trong th c
tr ng toàn c u hóa. Tuy nhiên, hi n chưa có nhi u tài li u ki n th c TM T dành cho doanh
nhân: sách TM T trên th trư ng không nhi u, h u h t nghiêng v k thu t l p trình ho c
phương di n k thu t, không phù h p cho doanh nhân; các chương trình ào t o TM T dành
cho doanh nhân không nhi u; ki n th c TM T cung c p mi n phí trên m ng Internet còn r i
r c, không m b o s chính xác, tính úng n c a n i dung, không ti n l i cho doanh nhân
tham kh o theo h th ng.

T th c t trên, tác gi ch ý biên so n quy n C m nang Thương m i i n t cho Doanh
nhân cung c p ki n th c TM T cho i tư ng c gi là doanh nhân - nh ng ngư i r t b n
r n, không nh t thi t ph i am hi u chi ti t v k thu t mà quan tr ng là ph i có t m nhìn t ng
quát và t p trung vào chi n lư c, cách th c tri n khai, áp d ng TM T mang l i hi u qu
kinh t cao nh t. Sách g m 07 chương, l n lư t gi i thi u các m ng ki n th c trong TM T.
c gi có th ct u n cu i quy n sách ho c ch n c nh ng ph n ki n th c mình
quan tâm. Sau khi c xong quy n sách này, c gi s có ki n th c cơ b n c n thi t ra
quy t nh xây d ng, v n hành website TM T có hi u qu , th c hi n marketing qua m ng
hi u qu , ch n l a mô hình TM T phù h p, xúc ti n thanh toán qua m ng, áp d ng các bi n
pháp an toàn m ng t i thi u c n thi t v.v...

Trong quá trình biên so n, ch c ch n có thi u sót, r t mong c gi lư ng th và góp ý qua
email todung@vitanco.com ho c duongtodung@yahoo.com. c gi có th c thêm nh ng
bài vi t, sách i n t (e-book) v ki n th c TM T do tác gi vi t, ư c ăng t i trên website
www.vitanco.com.

Tháng 10/2005
Trân tr ng,
Dương T Dung


CHƯƠNG 1

KI N TH C CHUNG
V INTERNET VÀ M NG (NETWORK)

Trong chương này c gi s l n lư t khám phá v Internet, World Wide Web (WWW),
M ng (Network), M ng n i b (Intranet), M ng m r ng (Extranet), M ng không dây
(Wireless Network), Công ngh không dây Bluetooth và Wi-Fi. Nh ng ki n th c này b sung
cho s hi u bi t chung v m ng và Internet, t o ti n c gi hi u t t hơn v TM T.

N i dung c a chương:
1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet
1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n WWW
1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW
1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet)
1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi

1.1. Internet là gì? L ch s phát tri n Internet

Có nhi u cách nh nghĩa Internet. M t nh nghĩa ơn gi n v Internet như sau:
”Internet là m ng toàn c u c a các m ng k t n i các t ch c chính ph , các trư ng, các vi n
và các t ch c kinh doanh”. (Internet is the international computer network of networks that
connects government, academic and business institutions. –
www.media.ucsc.edu/glossary.html - Trư ng i h c California Santa Cruz, M )

L ch s phát tri n Internet
Năm 1969, m ng ARPAnet (ti n thân c a Internet) ư c phát minh b i các sinh viên các
trư ng ih c M . M ng có tên g i là ARPAnet vì ư c ARPA (the Advanced Research
Projects Agency - B ph n D án Nghiên c u Cao c p c a B Qu c Phòng M ) tài tr kinh
phí. M ng này ban u ư c phát tri n v i ý nh ph c v vi c chia s tài nguyên c a nhi u
máy tính, sau ó nó còn ư c dùng ph c v vi c liên l c, c th nh t là thư i n t (email).

M ng ARPAnet ư c v n hành trên nguyên t c không c n s i u khi n trung tâm (without
centralized control), cho phép nhi u ngư i g i và nh n thông tin cùng m t lúc thông qua cùng
m t ư ng d n (dây d n, như dây i n tho i). M ng ARPAnet dùng giao th c truy n thông
TCP (Transmission Control Protocol).


Sau ó, các t ch c khác trên th gi i cũng b t u tri n khai các m ng n i b , m ng m
r ng, m ng liên t ch c (inter-organization network)... và nhi u chương trình ng d ng, giao
th c, thi t b m ng... ã xu t hi n. ARPA t n d ng phát minh IP (Internetworking Protocol –
giao th c liên m ng) t o thành giao th c TCP/IP - hi n nay ang s d ng cho Internet.

Ban u, Internet ch ư c s d ng trong các trư ng i h c, vi n nghiên c u, sau ó quân
i b t u chú tr ng s d ng Internet, và cu i cùng, chính ph (M ) cho phép s d ng
Internet vào m c ích thương m i. Ngay sau ó, vi c s d ng Internet ã bùng n trên kh p
các châu l c v i t c khác nhau.

1.2. World Wide Web (WWW) là gì? L ch s phát tri n

Có nhi u nh nghĩa khác nhau v WWW. Theo nh nghĩa c a Trư ng i h c Kansa, M :
“World Wide Web là t p h p nh ng văn b n trên t t c các máy tính k t n i v i nhau trên
toàn c u thông qua nh ng ư ng siêu k t n i có th click ư c. Ngư i s d ng ph i ch y
trình duy t Web truy c p Web.” (World Wide Web is a collection of documents on
computers located throughout the world that are connected to each other by clickable
hyperlinks. You need to run a browser program to access the Web.)

WWW ư c phát minh sau Internet khá lâu. Năm 1990, Tim Berners-Lee c a CERN (the
European Laboratory for Particle Physics – Phòng nghiên c u V t lý H t nhân Châu Âu) phát
minh ra WWW và m t s giao th c truy n thông chính y u cho WWW, trong ó có HTTP
(Hyper-text Transfer Protocol – giao th c truy n siêu văn b n) và URL (Uniform Resource
Locator - a ch Internet).

Ngày 16 tháng 07 năm 2004 Tim Berners-Lee ư c N Hoàng Anh phong tư c Hi p Sĩ vì ã
có công l n trong vi c phát minh ra WWW và phát tri n Internet toàn c u.

Sau ó, các t ch c, cá nhân khác ti p t c phát minh ra nhi u ng d ng, giao th c cho WWW
v i các ngôn ng l p trình khác nhau, chương trình, trình duy t trên các h i u hành khác
nhau v.v... T t c làm nên WWW phong phú như ngày nay.

1.3. S khác bi t gi a Net (m ng) và WWW

Internet (hay m ng) là m ng c a các m ng (network of networks). Internet bao g m các máy
tính, dây cáp, và các thi t b m ng. M ng ph c v vi c truy n t i d li u v i các thi t b ph n
c ng (máy tính, máy ch - server, hub, switch, backbone - nh ng thu t ng dùng trong m ng,
ch các thi t b ph n c ng c a m ng) và các giao th c truy n (HTTP, FTP – File Transfer


Protocol – Giao th c truy n file, TCP/IP, WAP – Wireless Application Protocol – Giao th c
ng d ng không dây, v.v...) và các ng d ng khác (email, telnet, chat, v.v...).

Trong khi ó, WWW (World Wide Web hay g i t t là Web) là m t d ng ng d ng ph bi n
c a Internet. Web cho phép ngư i s d ng tìm ki m thông tin, d ch v khi k t n i Internet.
Ngư i s d ng Web cũng có th ăng t i thông tin cho b t kỳ ai (có k t n i Internet) truy c p
t b t kỳ nơi nào trên th gi i.

1.4. M ng n i b (Intranet) và M ng m r ng (Extranet)

M ng n i b (Intranet) là m ng dùng trong n i b t ch c, cũng dùng giao th c TCP/IP c a
Internet. Thông thư ng, ch nh ng ai ư c cho phép (nhân viên trong t ch c) m i ư c
quy n truy c p m ng n i b này. M ng n i b thư ng ư c s d ng lưu thông tin, chia s
file, cung c p thông tin dùng chung cho toàn t ch c như chính sách, thông báo... Nh ng
thông tin này có th hi n th gi ng như m t website trên Internet, tuy nhiên, ch nh ng ai
ư c cho quy n truy c p m i có th truy c p ư c.

Trong khái ni m m ng n i b , có các khái ni m LAN (Local Area Network - m ng c c b
trong m t ph m vi v t lý gi i h n), WAN (Wide Area Network - m ng trên di n tích r ng).

M ng m r ng (Extranet) là m ng n i b nhưng cho phép m t s i tư ng ngoài t ch c
truy c p v i nhi u m c phân quy n khác nhau. M ng m r ng giúp t ch c liên h v i i
tác ti n l i, nhanh chóng, kinh t hơn. Ví d nhà cung c p nguyên v t li u cho công ty A có
th truy c p vào Extranet c a công ty A bi t m c t n kho nguyên v t li u và bi t lúc nào
c n cung c p thêm, do ó, công ty A ti t ki m ư c nhân l c qu n lý ph n vi c này, và các
thông tin mua hàng cũng ư c t ng ghi nh n, ti t ki m nhân l c nh p li u và tránh sai sót
khi nh p li u.

1.5. M ng không dây, Bluetooth và Wi-Fi

M ng không dây (wireless network), như tên g i c a nó, là m ng truy n thông không có dây
k t n i gi a các thi t b . Công ngh không dây d a trên t n s sóng radio. Các thi t b không
dây có c i m là “di ng”, t c ngư i s d ng có th s d ng chúng b t kỳ nơi nào.

Bluetooth là công ngh không dây cho phép truy n d li u, ti ng nói gi a các thi t b không
dây trong ph m vi nh v i t c cao. Bluetooth ư c “thai nghén” b i Ericsson năm 1994.
n năm 1998, nhóm Bluetooth Special Interest ư c hình thành, ban u g m Ericsson,
IBM, Intel, Toshiba và Nokia, phát tri n chu n công ngh và kh năng dùng Bluetooth trên


nhi u lo i thi t b không dây khác nhau. Hi n có hơn 2000 công ty h tr chu n và thi t b
Bluetooth.

Bluetooth có kh năng truy n n 1 Mbps (mega bit trên giây) gi a các thi t b không dây
trong ph m vi t i a 10 mét. Công ngh Bluetooth không tiêu t n nhi u năng lư ng, nên phù
h p v i các thi t b không dây dùng pin. Bluetooth cũng ư c dùng k t n i các thi t b
không dây trong văn phòng như các máy tính trong m ng không dây, chu t hay bàn phím
không dây v i máy tính, máy tính và máy in... mà không c n dây cáp. Bluetooth dùng sóng
radio v i t n s ph bi n trên toàn c u, do ó, có tính tương thích trên toàn c u.

Wi-Fi là công ngh không dây băng thông r ng v i kh năng truy n d li u g p 10 l n c a
Bluetooth. Nh ng s n ph m ư c ch ng nh n là Wi-Fi có th ho t ng tương tác v i nhau
b t k chúng ư c s n xu t b i nhà s n xu t nào. Wi-Fi cho phép truy n d li u trong 100
mét và lên nt c truy n 11 Mbps, r t lý tư ng cho vi c truy c p Internet t thi t b
không dây.

So sánh gi a Bluetooth và Wi-Fi:
c tính Bluetooth Wi-Fi
T n s sóng 2,4 GHz 2,4 GHz
Ph m vi 10 mét 100 mét
T c truy n 1 Mbps 11 Mbps
Tiêu th năng lư ng Th p V a
Thi t b ch y u i n tho i di ng, PDA (thi t b Máy tính xách tay, máy tính
k thu t s h tr cá nhân) bàn, máy ch ...
i tư ng s d ng Du khách, nhân viên văn phòng... Công ty, trư ng i h c, h i
ch y u ngh ...
B ng 1.1: So sánh gi a Bluetooth và Wi-Fi.
Ngu n: Edwin S. Soriano. Nets, Webs and The Information Infrastructure


Tóm t t chương:
- Ti n thân c a Internet là ARPAnet, ư c phát minh năm 1969.
- Internet là m ng toàn c u c a các m ng.
- WWW ư c phát minh b i Tim Berners-Lee, ngư i Anh, vào năm 1990.
- World Wide Web là t p h p nh ng văn b n trên t t c các máy tính k t n i v i nhau
trên toàn c u thông qua nh ng ư ng siêu k t n i có th click ư c. Ngư i s d ng
ph i ch y trình duy t Web truy c p Web.
- M ng n i b (Intranet) là m ng dùng trong n i b t ch c, dùng giao th c TCP/IP c a
Internet.
- M ng m r ng (Extranet) là m ng n i b nhưng cho phép m t s i tư ng ngoài t
ch c truy c p v i nhi u m c phân quy n khác nhau.
- M ng không dây (wireless network) là m ng truy n thông không có dây k t n i gi a
các thi t b . Công ngh không dây d a trên t n s sóng radio.
- Bluetooth là công ngh không dây cho phép truy n d li u, ti ng nói gi a các thi t b
không dây trong ph m vi t i a 10 mét v i t c cao nh t là 1 Mbps.
- Wi-Fi là công ngh không dây băng thông r ng v i kh năng truy n d li u g p 10 l n
c a Bluetooth (t c t i a 11 Mbps v i kho ng cách t i a 100 mét).


CHƯƠNG 2

KI N TH C CHUNG V THƯƠNG M I I N T

Trong chương này c gi s n m ư c nh ng thông tin, ki n th c chung nh t v TM T như:
nh nghĩa TM T, l ch s phát tri n TM T, nh hư ng và l i ích c a TM T lên vi c kinh
doanh, nh ng quan ni m sai l m v TM T doanh nghi p hay m c ph i. c gi cũng s n m
ư c tình hình TM T trên th gi i và Vi t Nam hi n nay, ti m năng, xu hư ng TM T
Vi t Nam, chi n lư c áp d ng TM T cho doanh nghi p Vi t Nam t ây n năm 2010. c
gi cũng s hi u ư c s khác bi t gi a e-Business và TM T (e-Commerce).

2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n TM T
2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào?
2.3. Các c p phát tri n c a TM T
2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p
2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T
2.6. So sánh e-Business và TM T
2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i
2.8. Th c tr ng TM T Vi t Nam
2.9. Doanh nghi p VN và chi n lư c áp d ng TM T trong 2006 - 2010
2.10. Ti m năng, xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam

2.1. Thương m i i n t là gì? L ch s phát tri n

TM T là m t khái ni m chưa ư c nhi u doanh nhân Vi t Nam hi u chính xác. as
doanh nhân nghĩ r ng TM T ph i là mua bán, thanh toán qua m ng. Nh n nh trên không
hoàn toàn úng. Có nhi u nh nghĩa khác nhau v TM T, tác gi nh nghĩa ng n g n như
sau “TM T là vi c th c hi n các ho t ng thương m i d a trên các công c i nt , c
bi t là Internet và WWW.”

Các ho t ng thương m i bao g m marketing, h tr khách hàng, cung c p thông tin, mua-
bán, thanh toán... Không c n ph i th c hi n toàn b các ho t ng thương m i d a trên các
công c i n t m i là áp d ng TM T, doanh nghi p có th t n d ng TM T ph c v m t hay
nhi u ho t ng thương m i c a mình mang l i hi u qu kinh t . TM T nên ư c xem là
m t công c b sung cho thương m i truy n th ng tăng hi u qu kinh doanh.


Các khái ni m B2B, B2C, C2C
TM T ư c phân chia thành m t s lo i như B2B, B2C, C2C d a trên thành ph n tham gia
ho t ng thương m i, c th :
- B2B (Business-to-Business): thành ph n tham gia ho t ng thương m i là các doanh
nghi p, t c ngư i mua và ngư i bán u là doanh nghi p.
- B2C (Business-to-Consumer): thành ph n tham gia ho t ng thương m i g m ngư i
bán là doanh nghi p và ngư i mua là ngư i tiêu dùng.
- C2C (Consumer-to-Consumer): thành ph n tham gia ho t ng thương m i là các cá
nhân, t c ngư i mua và ngư i bán u là cá nhân.

L ch s phát tri n TM T
T khi Tim Berners-Lee phát minh ra WWW vào năm 1990, các t ch c, cá nhân ã tích c c
khai thác, phát tri n thêm WWW, trong ó có các doanh nghi p M . Các doanh nghi p nh n
th y WWW giúp h r t nhi u trong vi c trưng bày, cung c p, chia s thông tin, liên l c v i
i tác... m t cách nhanh chóng, ti n l i, kinh t . T ó, doanh nghi p, cá nhân trên toàn c u
ã tích c c khai thác th m nh c a Internet, WWW ph c v vi c kinh doanh, hình thành
nên khái ni m TM T.

2.2. TM T làm thay i vi c kinh doanh trên th gi i như th nào?

V i Internet và TM T, vi c kinh doanh trên th gi i theo cách th c truy n th ng bao i nay
ã ít nhi u b thay i, c th như:
- Ngư i mua nay có th mua d dàng, ti n l i hơn, v i giá th p hơn, có th so sánh giá
c m t cách nhanh chóng, và mua t b t kỳ nhà cung c p nào trên kh p th gi i, c
bi t là khi mua s n ph m i n t download ư c (downloadable electronic products)
hay d ch v cung c p qua m ng.
- Internet t o i u ki n cho doanh nghi p duy trì m i quan h m t- n-m t (one-to-one)
v i s lư ng khách hàng r t l n mà không ph i t n nhi u nhân l c và chi phí.
- Ngư i mua có th tìm hi u, nghiên c u các thông s v s n ph m, d ch v kèm theo...
qua m ng trư c khi quy t nh mua.
- Ngư i mua có th d dàng ưa ra nh ng yêu c u c bi t c a riêng mình nhà cung
c p áp ng, ví d như mua CD ch n các bài hát ưa thích, mua n trang t thi t k
ki u, mua máy tính theo c u hình riêng...
- Ngư i mua có th ư c hư ng l i t vi c doanh nghi p c t chi phí dành cho qu ng
cáo trên các phương ti n truy n thông, thay vào ó, gi m giá hay khuy n mãi tr c ti p
cho ngư i mua qua m ng Internet.


- Ngư i mua có th tham gia u giá trên ph m vi toàn c u.
- Ngư i mua có th cùng nhau tham gia mua m t món hàng nào ó v i s lư ng l n
ư c hư ng ưu ãi gi m giá khi mua nhi u.
- Doanh nghi p có th tương tác, tìm khách hàng nhanh chóng hơn, ti n l i hơn, v i chi
phí r t th p hơn trong thương m i truy n th ng.
- Nh ng trung gian trên Internet cung c p thông tin h u ích, l i ích kinh t (gi m giá,
ch n l a giá t t nh t...) cho ngư i mua hơn là nh ng trung gian trong thương m i
truy n th ng.
- C nh tranh toàn c u và s ti n l i trong vi c so sánh giá c khi n cho nh ng ngư i
bán l ph i hư ng chênh l ch giá ít hơn.
- TM T t o i u ki n cho doanh nghi p nh , doanh nghi p các nư c ang phát tri n
có th c nh tranh v i các doanh nghi p l n.
- Nhà cung c p hàng hóa trên m ng có th dùng chương trình gi i thi u t ng nh ng
m t hàng khác hay m t hàng liên quan cho khách hàng c a mình, d a trên nh ng
thông tin ã thu th p ư c v thói quen mua s m, món hàng ã mua... c a khách hàng.
- Ngành ngân hàng, giáo d c, tư v n, thi t k , marketing và nh ng d ch v tương t ã,
ang và s thay i r t nhi u v ch t lư ng d ch v , cách th c ph c v khách hàng d a
vào Internet và TM T.
- Internet giúp gi m chi phí cho các ho t ng thương m i như thông tin liên l c,
marketing, tài li u, nhân s , m t b ng...
- Liên l c gi a i tác các qu c gia khác nhau s nhanh chóng, kinh t hơn nhi u.
- Mô hình c ng tác (affiliate) tương t vi c hư ng hoa h ng khi gi i thi u khách hàng
ang bùng n . Ví d Amazon.com có chương trình hoa h ng cho các website nào d n
ư c khách hàng n website Amazon.com và mua hàng, m c hoa h ng t 5% n
15% giá tr ơn hàng.

Tóm l i:
- V i Internet, TM T, quy n c a ngư i mua ư c gia tăng áng k : ch n l a hàng hóa,
tham kh o thông tin, kh o sát giá, mua t b t kỳ nhà cung c p nào trên m ng Internet,
yêu c u c bi t theo s thích cá nhân, mua r hơn, chính sách tr l i hàng n u không
hài lòng...
- V i Internet, TM T, doanh nghi p (ngư i bán) ph i c nh tranh nhi u hơn, n l c
ph c v khách hàng t t hơn, l i nhu n trên món hàng ít hơn, song, ph c v th trư ng
l n hơn, ti t ki m ư c nhi u chi phí kinh doanh hơn.


2.3. Các c p phát tri n c a TM T

TM T ư c chia ra thành nhi u c p phát tri n. Xin gi i thi u 02 cách phân chia sau:

Cách phân chia th nh t: 6 c p phát tri n TM T
• C p 1 - hi n di n trên m ng: doanh nghi p có website trên m ng. m c này,
website r t ơn gi n, ch là cung c p m t thông tin v doanh nghi p và s n ph m mà
không có các ch c năng ph c t p khác.
• C p 2 – có website chuyên nghi p: website c a doanh nghi p có c u trúc ph c
t p hơn, có nhi u ch c năng tương tác v i ngư i xem, h tr ngư i xem, ngư i xem
có th liên l c v i doanh nghi p m t cách thu n ti n.
• C p 3 - chu n b TM T: doanh nghi p b t u tri n khai bán hàng hay d ch v
qua m ng. Tuy nhiên, doanh nghi p chưa có h th ng cơ s d li u n i b ph c v
các giao d ch trên m ng. Các giao d ch còn ch m và không an toàn.
• C p 4 – áp d ng TM T: website c a DN liên k t tr c ti p v i d li u trong m ng
n i b c a DN, m i ho t ng truy n d li u ư c t ng hóa, h n ch s can thi p
c a con ngư i và vì th làm gi m áng k chi phí ho t ng và tăng hi u qu .
• C p 5 - TM T không dây: doanh nghi p áp d ng TM T trên các thi t b không
dây như i n tho i di ng, Palm (máy tính b túi) v.v… s d ng giao th c truy n
không dây WAP (Wireless Application Protocal).
• C p 6 - c th gi i trong m t máy tính: ch v i m t thi t b i n t , ngư i ta có
th truy c p vào m t ngu n thông tin kh ng l , m i lúc, m i nơi và m i lo i thông tin
(hình nh, âm thanh, phim, v.v…) và th c hi n các lo i giao d ch.

Cách phân chia th hai: 3 c p phát tri n TM T
• C p 1 – thương m i thông tin (i-commerce, i=information: thông tin): doanh
nghi p có website trên m ng cung c p thông tin v s n ph m, d ch v ... Các ho t
ng mua bán v n th c hi n theo cách truy n th ng.
• C p 2 – thương m i giao d ch (t-commerce, t=transaction: giao d ch): doanh
nghi p cho phép th c hi n giao d ch t hàng, mua hàng qua website trên m ng, có
th bao g m c thanh toán tr c tuy n.
• C p 3 – thương m i tích h p (c-business, c=colaborating, connecting: tích h p,
k t n i): website c a doanh nghi p liên k t tr c ti p v i d li u trong m ng n i b c a
doanh nghi p, m i ho t ng truy n d li u ư c t ng hóa, h n ch s can thi p
c a con ngư i và vì th làm gi m áng k chi phí ho t ng và tăng hi u qu .


2.4. L i ích Thương m i i n t mang l i cho doanh nghi p

TM T nên ư c xem là m t công c h tr thương m i truy n th ng trong b i c nh Vi t
Nam hi n nay. Bên dư i là nh ng l i ích TM T mang l i cho doanh nghi p:
- Qu ng bá thông tin và ti p th cho th trư ng toàn c u v i chi phí c c th p: ch
v i t vài ch c n vài trăm nghìn ng m i tháng, doanh nghi p có th ưa thông tin
qu ng bá n v i ngư i xem trên kh p th gi i. ây là i u mà ch có TM T làm
ư c cho doanh nghi p. Chi phí cho website c a doanh nghi p m i tháng ư c tính
(kinh t nh t) là: 50.000 ng chi phí lưu tr tr c tuy n (hosting), vài trăm nghìn ng
cho chi phí qu ng cáo trên m ng ( ây ch là chi phí t i thi u cho website c a doanh
nghi p). Doanh nghi p s thu ư c hi u qu qu ng bá cao hơn n u u tư chi phí, th i
gian, nhân l c nhi u hơn cho vi c marketing qua m ng.
- D ch v t t hơn cho khách hàng: v i TM T, doanh nghi p có th cung c p
catalogue, brochure, thông tin, b ng báo giá cho i tư ng khách hàng m t cách c c
kỳ nhanh chóng, doanh nghi p có th t o i u ki n cho khách hàng ch n mua hàng
tr c ti p t trên m ng v.v… TM T mang l i cho doanh nghi p các công c làm hài
lòng khách hàng, b i trong th i i ngày nay, ch t lư ng d ch v , thái và t c
ph c v là nh ng y u t r t quan tr ng trong vi c tìm và gi khách hàng.
- Tăng doanh thu: v i TM T, i tư ng khách hàng c a doanh nghi p gi ây không
còn b gi i h n v m t a lý. Doanh nghi p không ch có th bán hàng cho cư dân
trong a phương, mà còn có th bán hàng trong toàn b Vi t Nam ho c bán ra toàn
c u. Doanh nghi p không ng i ch khách hàng t tìm n mà tích c c và ch ng i
tìm khách hàng cho mình. Vì th , s lư ng khách hàng c a doanh nghi p s tăng lên
áng k d n n tăng doanh thu. Tuy nhiên, lưu ý r ng ch t lư ng và giá c s n ph m
hay d ch v c a doanh nghi p ph i t t, c nh tranh, n u không, TM T không giúp
ư c cho doanh nghi p.
- Gi m chi phí ho t ng: v i TM T, DN không ph i chi nhi u cho vi c thuê m t
b ng, ông o nhân viên ph c v , kho ch a... Ch c n kho ng 10 tri u ng xây d ng
m t website bán hàng qua m ng, sau ó chi phí v n hành và marketing website m i
tháng không quá m t tri u ng, DN ã có th bán hàng qua m ng. N u website c a
doanh nghi p ch trưng bày thông tin, hình nh s n ph m, DN ti t ki m ư c chi phí
in n brochure, catalogue và c chi phí g i bưu i n nh ng n ph m này. N u DN s n
xu t hàng xu t kh u, doanh nhân có th ng i nhà tìm ki m khách hàng qu c t qua
m ng. Doanh nghi p còn ti t ki m ư c chi phí trong vi c qu n lý d li u, qu n lý
m i quan h khách hàng (CRM – Customer Relationship Management) v.v...


- L i th c nh tranh: kinh doanh trên m ng là “sân chơi” cho s sáng t o, nơi ây,
doanh nhân tha h áp d ng nh ng ý tư ng hay nh t, m i nh t v d ch v h tr , chi n
lư c ti p th v.v… Khi các i th c nh tranh c a doanh nghi p u áp d ng TM T,
thì ph n th ng s thu c v ai sáng t o hay nh t t o ra nét c trưng riêng
(differentiation) cho doanh nghi p, s n ph m, d ch v c a mình có th thu hút và
gi ư c khách hàng.

2.5. Nh ng quan ni m sai l m trong TM T

Khi doanh nhân còn nh n nh chưa úng n v TM T thì TM T còn chưa ư c ng d ng
hi u qu ph c v vi c kinh doanh c a doanh nghi p. Các nh n nh sai ó g m:
- Tin r ng xây d ng website xong là s có khách hàng m t cách d dàng và nhanh
chóng: th c t doanh nghi p ph i u tư r t nhi u cho marketing, c p nh t thông tin
cho website, h tr khách hàng... có th tìm ư c khách hàng qua website.
- Tin r ng doanh nghi p có th dùng website qu ng bá s n ph m, thông tin nv i
m i ngư i trên kh p th gi i m t cách d dàng: th c t có hơn 8 t trang web v i hơn
40 tri u website trên Internet, n u doanh nghi p không u tư marketing website t t
thì xác su t ngư i xem t tìm ra website c a doanh nghi p s r t th p.
- Tin r ng website s thay th các công c , phương ti n marketing khác: th c t website
và TM T ch là công c h tr cho các công c s n có trong thương m i truy n th ng.
- Không chú tr ng và hi u bi t úng n v thi t k , giao di n, ch c năng... c a
website: th c t website hi u qu ph i là website d s d ng, có các ch c năng c n
thi t h tr cho ngư i xem, t c t i v nhanh, không quá nhi u màu s c, hi u ng...
- Không chú tr ng nh ng thông tin thuy t ph c ngư i xem ra quy t nh mua hàng. Hãy
tr l i câu h i “T i sao b n nên mua hàng c a chúng tôi?” nêu ra ư c nh ng l i
th c a s n ph m hay d ch v c a doanh nghi p so v i c a i th c nh tranh.
- Không c p nh t thông tin thư ng xuyên.
- Tin r ng website p v m thu t s mang l i nhi u khách hàng. Th c t nh ng
website n i ti ng trên th gi i v doanh s bán u là nh ng website ư c thi t k r t
ơn gi n v m thu t, quan tr ng là b trí thông tin sao cho ngư i xem d dàng tìm
ư c i u h mu n m t cách nhanh nh t và cung c p ch c năng áp ng nhu c u
c a ngư i xem.
- Không có thói quen tr l i ngay nh ng email h i thông tin c a ngư i xem. Như th s
làm khách hàng ti m năng có n tư ng không t t v tính chuyên nghi p c a doanh
nghi p và s yh n v i nhà cung c p khác. Lu t “b t thành văn” trong TM T là
doanh nghi p nên tr l i m i email c a ngư i xem trong vòng 48 gi .


- Không quan tâm n r i ro trong thanh toán qua m ng. Th c t , theo lu t chung c a
TM T th gi i, n u có r i ro trong thanh toán qua m ng, ngư i bán s là ngư i ch u
m i thi t h i. (Xem thêm trong chương 5)
- Áp d ng r p khuôn nh ng mô hình TM T ã có: th c t không có cách t t nh t áp
d ng TM T cho t t c các doanh nghi p. Doanh nghi p ph i d a trên c tính riêng
mình t o ra m t mô hình TM T phù h p cho riêng doanh nghi p. Lưu ý: chìa khóa
thành công trong TM T n m c m t “t o nét c trưng riêng” (differentiation).
- Không quan tâm úng m c v c nh tranh trong TM T: doanh nghi p có th áp d ng
TM T thì i th c nh tranh cũng có th áp d ng TM T. Chi phí tri n khai TM T là
r t th p nên h u như ai cũng có th áp d ng TM T, d n n c nh tranh gay g t trong
lĩnh v c này. Vì th , thành công, doanh nghi p ph i bi t cách u tư: r t quan tâm
n ti p th qua m ng (Internet Marketing hay e-marketing), ti n ích và ch t lư ng
ph c v khách hàng, t o nét c trưng cho riêng mình.
- Không quan tâm n công ngh m i: công ngh thông tin là lĩnh v c mà s l c h u
công ngh di n ra r t nhanh. TM T là m t lo i hình kinh doanh d a trên s phát tri n
c a công ngh thông tin, do ó, t c i m i cũng di n ra nhanh, òi h i doanh
nghi p tham gia TM T ph i luôn i m i: i m i công ngh , i m i phương th c
kinh doanh, i m i tư duy, i m i cung cách qu n lý v.v…

2.6. So sánh e-Business và TM T

Ph n này là m t ph n b sung ki n th c cho c gi vì ít nhi u liên quan n TM T. Khái
ni m e-business cũng ít khi ư c nh nghĩa chính xác. Có nhi u nh nghĩa v e-business.
Theo nh nghĩa c a công ty ICONI c a Anh như sau: “e-Business có hai ý nghĩa. Th nh t:
ch m t công ty ư c thành l p ch kinh doanh trên m ng. Th hai: ch m t công ty i n t
hóa các ho t ng ch c năng bên trong công ty dùng các công ngh c a Internet.”
(“Definition: e-Business can mean two things. Firstly if a company is set up and deals solely
online it is said to be an e-Business. Or for established companies e-Business means
transforming internal processes using Internet technologies” - www.iconi.co.uk/default.asp).

M t nh nghĩa khác: “e-Business là h th ng hay ng d ng thông tin ph c v và làm tăng
hi u qu các ho t ng kinh doanh. Ngày nay vi c i n t hóa này ch y u dùng các công
ngh web.” (“Electronic business is any information system or application that empowers
business processes. Today this is mostly done with web technologies” -
www.en.wikipedia.org/wiki/E-business)


Như v y, có hai cách hi u v e-business: t m d ch ti ng Vi t là:
- Kinh doanh i n t : công ty ư c thành l p ch kinh doanh trên m ng.
- Doanh nghi p i n t : công ty i n t hóa các ho t ng ch c năng bên trong công
ty dùng các công ngh c a Internet.

Trong quy n sách này, khái ni m e-business ư c c p là khái ni m Doanh nghi p i n t .
Doanh nghi p ng d ng e-business ph c v vi c liên k t t ng gi a các phòng ban ch c
năng trong doanh nghi p và liên k t v i các i tác như nhà cung c p, khách hàng v.v... m t
cách ti n l i và hi u qu . e-Business truy n d li u qua Internet, m ng n i b hay m ng m
r ng.

Hình 2.1: mô hình ví d v e-Business.

Gi i thích mô hình:
e-Business “r ng” hơn e-Commerce (TM T). e-Business bao ph các quá trình ho t ng
trong doanh nghi p như: mua hàng qua m ng i n t (e-procurement, e-purchasing), qu n lý
dây chuy n cung c p nguyên v t li u, x lý ơn hàng b ng chương trình i n t , ph c v
khách hàng và giao d ch v i i tác qua các công c i n t , chia s d li u thông tin gi a các
b ph n ch c năng trong doanh nghi p v.v...


e-Business là m t h th ng thông tin g m nhi u module (ph n) như:
- HRM (Human Resource Management - Qu n lý Nhân s ): dành cho phòng Nhân s
- ERP (Enterprise Resource Planning - Ho ch nh Tài nguyên Doanh nghi p), MRP
(Material Reqirements Planning - Ho ch nh Nhu c u V t li u): dành cho b ph n
s n xu t
- CRM (Customer Relationship Management – Qu n lý M i quan h Khách hàng),
Sales Management (Qu n lý Bán hàng): dành cho b ph n kinh doanh, bán hàng, h
tr khách hàng...
- Document Management (qu n lý thông tin, văn b n): dùng cho các b ph n chia s
văn b n
bao chung quanh m t cơ s d li u chung (Database) v i chương trình EAI (Enterprise
Application Integration – Tích h p các ng d ng trong doanh nghi p).

Tùy theo nhu c u và kh năng c a doanh nghi p, doanh nghi p có th ng d ng t ng module
cho t ng giai o n.

Trong khi khái ni m TM T ch bao g m vi c th c hi n các giao d ch thương m i d a trên
các công c i n t , g m các ho t ng bán hàng, marketing, ph c v khách hàng, qu n lý
m i quan h khách hàng...

2.7. Th c tr ng TM T trên th gi i

Trên Internet hi n có hơn 8 t trang web (theo ghi nh n c a Google) v i hơn 40 tri u tên mi n
website ang ho t ng (theo ghi nh n c a Whois). (s li u c p nh t gi a năm 2005). Theo
Internet World Stats, năm 2004, s ngư i truy c p Internet trên toàn c u là hơn 800 tri u
ngư i, chi m t l 12,7% dân s . T l này không u nhau các châu l c. B ng sau cung
c p s li u th ng kê v s ngư i s d ng Internet các châu l c, t l ph n trăm ngư i truy
c p Internet so v i t ng dân s ...


% tăng
S ngư i truy trư ng so Chi m t l % so v i
Châu l c
c p Internet v i năm % dân s toàn c u
2000
Châu Phi 12.937.100 186,6 % 1,4 % 1,6 %
Châu Á 257.898.314 125,6 % 7,1 % 31,7 %
Châu Âu 230.886.424 124,0 % 31,6 % 28,4 %
Trung ông 17.325.900 227,8 % 6,7 % 2,1 %
B cM 222.165.659 105,5 % 68,3 % 27,3 %
M Latin 55.930.974 209,5 % 10,3 % 6,9 %
Châu i
15.787.221 107,2 % 48,5 % 1,9 %
Dương
Toàn c u 812.931.592 125,2 % 12,7 % 100,0 %

B ng 2.1: Th ng kê s ngư i truy c p Internet trên toàn c u năm 2004 theo châu l c.
Ngu n: Internet World Stats

Theo th ng kê và ư c tính c a Forrester Research, doanh s TM T toàn c u (B2B và B2C)
năm 2004 là 6,75 nghìn t dollar M , trong ó phân b như sau:

Châu l c Doanh s (nghìn t dollar) % so v i toàn c u
B cM 3,5 51,9
Châu Á – Thái Bình Dương 1,6 23,7
Tây Âu 1,5 22,2
M Latin 0,08 1,2
Còn l i 0,07 1,0

T ng c ng 6,75 100,0%

B ng 2.2: Doanh s TM T toàn c u năm 2004 (B2B+B2C) phân theo châu l c.
Ngu n: Forrester Research


th y ư c s tăng trư ng doanh s TM T toàn c u theo các năm, b ng sau minh h a
doanh s B2B toàn c u t năm 2000 n 2005 (ư c tính):

Năm Doanh s (dollar M )
2000 $433 t
2001 $919 t
2002 $1,9 nghìn t
2003 $3,6 nghìn t
2004 $6,0 nghìn t
2005 $8,5 nghìn t

B ng 2.3: Doanh s B2B toàn c u t năm 2000 – 2005
Ngu n: Gartner Group

i v i th trư ng M - nơi sinh ra TM T và cũng là nơi TM T phát tri n m nh m nh t,
doanh s bán l qua m ng t năm 2002 n 2006 ư c th ng kê và ư c tính như sau:

Năm T USD
2002 47.8
2003 63.9
2004 82.9
2005 104.4
2006 130.3

B ng 2.4: doanh s bán l qua m ng M t năm 2002 n 2006
Ngu n: Gartner Group

Trong ó các s n ph m bán ch y nh t qua m ng như sau:
Sách 42% Quà t ng 24%
CD/DVD/Video 38% Ph n c ng máy tính 18%
Khác 37% D ch v gi i trí 17%
Ph n m m máy tính 29% V t d ng trong nhà 16%
D ch v du l ch 28% T p hóa, thu c 13%
Qu n áo, v i s i 27%
(Ngu n: ACNielsen)


Tóm l i, tình hình phát tri n TM T trên toàn th gi i v n gia tăng hàng năm, trong ó, th
trư ng M phát tri n ch m l i, như ng bư c cho các qu c gia ang phát tri n, c bi t là
châu Á.

2.8. Th c tr ng TM T Vi t Nam

Theo th ng kê m i nh t, tính n gi a năm 2005, Vi t Nam ã có kho ng 10 tri u ngư i truy
c p Internet, chi m g n 12,5% dân s c nư c. T l này cũng ngang b ng v i t l chung c a
toàn c u năm 2004.

N u cu i năm 2003 s ngư i truy c p Internet Vi t Nam là kho ng 3,2 tri u ngư i, n cu i
năm 2004 con s này ã tăng lên g n g p ôi, t c kho ng 6,2 tri u ngư i, sáu tháng sau ó,
con s này ã lên n hơn 10 tri u, d oán n cu i năm 2005, s ngư i Vi t Nam truy c p
Internet có th lên n 13 n 15 tri u ngư i, chi m t l 16% - 18% dân s c nư c. Nh ng
th ng kê này cho th y m t tín hi u l c quan v s phát tri n TM T Vi t Nam trong giai
o n 2006 – 2010.

Theo th ng kê c a V Thương m i i n t thu c B Thương m i, n cu i năm 2004, Vi t
Nam ã có kho ng 17.500 website c a các doanh nghi p, trong ó s tên mi n .vn (như
.com.vn, .net.vn,...) ã tăng t 2.300 (năm 2002) lên 5.510 (năm 2003) và 9.037 (năm 2004).

Năm 2003, 2004 là năm các website sàn giao d ch B2B (marketplace), các website rao v t,
các siêu th tr c tuy n B2C... ua nhau ra i. Tuy nhiên, các website này v n còn phát tri n
h n ch , chưa có website nào th c s phát tri n t phá vì nhi u nguyên do. Nh ng m t hàng
ư c bán ph bi n trên m ng t i Vi t Nam hi n nay g m: hàng i n t , k thu t s , s n ph m
thông tin (sách i n t , CD, VCD, nh c...), thi p, hoa, quà t ng, hàng th công m ngh . Các
d ch v ng d ng TM T nhi u như: du l ch, tư v n, CNTT, d ch v thông tin (thông tin t ng
h p, thông tin chuyên ngành...), giáo d c và ào t o...

Các doanh nghi p cũng ã quan tâm nhi u hơn v vi c l p website gi i thi u thông tin, h
tr marketing, bán hàng qua m ng... B ng sau minh h a k t qu kh o sát c a V Thương m i
i n t v quan i m c a doanh nghi p v tác d ng c a website i v i ho t ng kinh doanh
c a doanh nghi p.


Tác d ng c a Website iv i i m
Doanh nghi p (0 là th p nh t, 4 là cao nh t)
Xây d ng hình nh công ty 3,2
M r ng kênh ti p xúc v i khách hàng hi n có 2,9
Thu hút khách hàng m i 2,6
Tăng l i nhu n và hi u qu ho t ng 2,0
Tăng doanh s 1,9

B ng 2.5: Quan i m c a doanh nghi p v tác d ng c a website
Ngu n: Báo cáo TM T Vi t Nam năm 2004, V TM T

K t qu kh o sát trên ph n ánh th c t a ph n doanh nghi p có website m i ch xem website
là kênh ti p th b sung qu ng bá hình nh công ty và gi i thi u s n ph m, d ch v , do ó,
doanh nghi p chưa u tư khai thác h t nh ng l i ích TM T có th mang l i cho doanh
nghi p. Th m chí vi c u tư marketing website i tư ng khách hàng bi t n cũng chưa
ư c doanh nghi p quan tâm th c hi n hi u qu , b ng ch ng là có nhi u website có s lư ng
ngư i truy c p r t khiêm t n sau khi khai trương nhi u tháng, nhi u năm, và a s các website
gi i thi u thông tin, s n ph m này c a doanh nghi p ư c Alexa x p h ng r t “l n” (trên
500.000).

Nhìn chung, vi c phát tri n TM T Vi t Nam hi n còn mang tính t phát, chưa ư c nh
hư ng b i chính ph và các cơ quan chuyên môn nhà nư c. Do ó, s u tư cho TM T
m i doanh nghi p ph thu c vào t m nhìn, quan i m c a lãnh o doanh nghi p. Cũng có
nhi u cá nhân, doanh nghi p thành l p nh ng website TM T (sàn giao d ch, website ph c v
vi c cung c p thông tin, website rao v t, siêu th i n t ...) giành v th tiên phong, tuy
nhiên, tình hình chung là các website này chưa th c s ư c marketing t t và phát tri n t t
mang l i l i nhu n kinh t áng k .

TM T phát tri n, c n nhi u y u t thúc y, làm n n t ng như:
a. cơ s h t ng công ngh
b. s ngư i truy c p Internet, chi phí truy c p Internet
c. nhân l c chuyên môn
d. ki n th c TM T v phương di n kinh doanh, chi n lư c, và nh n th c c a nhà u tư
e. nh n th c c a c ng ng
f. vai trò lãnh o c a nhà nư c
g. lu t


Theo kh o sát c a tác gi , 7 y u t trên ư c x p h ng như sau (thang i m t 0 n 9, 0 là
h u như chưa có gì, 9 là m c cao nh t thúc y s phát tri n TM T)

Y ut Thang i m (0-9)
S ngư i truy c p Internet, chi phí truy c p Internet 7
Cơ s h t ng công ngh 6
Vai trò lãnh o c a nhà nư c 5
Ki n th c TM T v phương di n kinh doanh, chi n lư c, và 4
nh n th c c a nhà u tư
Nhân l c chuyên môn 3
Nh n th c c a c ng ng 2
Lu t 1

B ng 2.6: X p h ng các y u t thúc y s phát tri n TM T Vi t Nam
Ngu n: Kh o sát c a tác gi

2.9. Doanh nghi p VN và chi n lư c áp d ng TM T trong 2006 – 2010

Giai o n 2006 – 2010 là giai o n TM T s phát tri n nhanh nh t, t c nh t Vi t Nam
vì m t s y u t sau:
- Vi t Nam s gia nh p WTO, AFTA... trong năm 2005 - 2006.
- TM T châu Á ang trên à phát tri n nhanh.
- Theo kinh nghi m th c t c a các qu c gia ã có n n TM T phát tri n, quá trình 5
năm TM T phát tri n nhanh nh t, sau ó s g n n m c bão hòa và t c
phát tri n ch m i.
- Ch trương c a Chính ph thúc y TM T phát tri n trong giai o n này.
- TM T Vi t Nam ã ư c phát tri n cơ b n m t cách t phát, t c ã i qua g n h t
giai o n “t phát, tr ng nư c”.
- Các y u t CNTT, Internet, truy n thông... ã và ang phát tri n r t nhanh, t o i u
ki n cho TM T phát tri n v i t c nhanh trong 5 năm s p t i.


Doanh nghi p nên áp d ng TM T như th nào trong giai o n 2006 – 2010? Có th chia
thành hai hư ng:

a. Doanh nghi p trong các ngành kinh doanh truy n th ng t n d ng TM T như
m t kênh h tr marketing, ch c năng, ph c v khách hàng, m r ng th
trư ng...:

Trư c th c tr ng toàn c u hóa, doanh nghi p Vi t Nam ph i tích c c tìm cách t n t i
và phát tri n, c nh tranh trong và ngoài nư c. Trong ó, TM T giúp nhi u cho doanh
nghi p v marketing, c bi t là marketing ra th trư ng qu c t , gi m chi phí (chi phí
marketing, chi phí nhân l c, chi phí bán hàng, chi phí liên l c, chi phí m t b ng...), bán
hàng qua m ng, h tr khách hàng t xa...

Doanh nghi p n u chưa có website thì nên xây d ng website cho mình, nên chú ý làm
th nào xây d ng website hi u qu và marketing website hi u qu . Doanh nghi p
ã có website thì nên ki m tra tính hi u qu c a website, n u c n thì ph i xây m i
website m b o tính chuyên nghi p, vì website chính là show-room c a doanh
nghi p. Sau ó, doanh nghi p c n u tư úng n cho vi c marketing website này.

V yêu c u nhân s chuyên môn, tùy theo c trưng c a ngành ngh , d ch v , s n
ph m c a doanh nghi p mà doanh nghi p có th c n nhi u hay ít nhân s có chuyên
môn v TM T (l p trình web, thi t k web, c p nh t thông tin, h tr khách hàng,
marketing qua m ng, an toàn m ng...). N u doanh nghi p không chuyên v CNTT và
có quy mô không l n thì doanh nghi p nên ch n i tác cung c p d ch v thi t k , l p
trình website, an toàn m ng. Vi c c p nh t thông tin, marketing qua m ng, h tr
khách hàng ph i là vi c do doanh nghi p m trách thư ng xuyên và chuyên nghi p
thì m i mang l i hi u qu .

Cu i cùng, và cũng quan tr ng nh t, lãnh o doanh nghi p ph i am hi u v l i ích
c a TM T, cách áp d ng TM T vào mô hình kinh doanh c a doanh nghi p hi u qu
nh t. Doanh nhân có th t trang b ki n th c TM T v chi n lư c kinh doanh,
marketing qua m ng... b ng cách c sách, tham gia các l p hu n luy n ào t o ng n
v TM T dành cho doanh nhân, tìm thêm ki n th c trên m ng Internet. Doanh nhân
cũng có th nh tác gi tư v n thêm v TM T, liên h tác gi qua email
todung@vitanco.com.


b. Doanh nghi p trong lĩnh v c TM T và các lĩnh v c h tr TM T:

TM T mang l i nhi u cơ h i kinh doanh m i. Giai o n 2006 – 2010 s có nhi u
doanh nghi p xu t hi n ho c nh y sang lĩnh v c m i này. S có nhi u website l n v i
ch c năng ph c t p xu t hi n, và n u ho t ng t t s mang l i l i nhu n l n cho nhà
u tư, ví d :
- Website sàn giao d ch
- Website cung c p thông tin (tin t c, thông tin chuyên ngành như du l ch, lu t,
ào t o, tư v n...)
- Website ph c v nhu c u qu ng cáo c a doanh nghi p d a trên c ng ng
ngư i xem s n có c a mình
- Website bán hàng qua m ng (ít hay nhi u m t hàng, k c ph n m m, chương
trình ng d ng)
- Website u giá tr c tuy n
- Website d ch v marketing qua m ng
- ...

2.10. Ti m năng, xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam

Ti m năng phát tri n TM T Vi t Nam là cao, vì các lý do sau:
- Vi t Nam là nư c xu t kh u nhi u m t hàng, TM T giúp doanh nghi p tìm ki m
khách hàng trên toàn th gi i.
- Vi t Nam có th “xu t kh u” d ch v , s n ph m thông tin, s n ph m tri th c b ng cách
bán qua m ng Internet.
- Du l ch Vi t Nam c n t n d ng TM T qu ng bá, cho t d ch v qua m ng, thanh
toán qua m ng, h tr du khách qua m ng...
- Nhà nư c ch trương thúc y TM T phát tri n.
- CNTT, Internet Vi t Nam ã, ang và s ti p t c phát tri n nhanh.
- Chính nh ng kh năng, l i ích TM T mang l i cho doanh nghi p, nhà u tư... là
ng cơ l n thúc y doanh nghi p tham gia TM T.
- Nhân l c Vi t Nam ti p thu công ngh m i nhanh, c bi t là CNTT

Xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam:
Hi n nay TM T Vi t Nam ư c t n d ng ph c v vi c marketing, bán hàng cho doanh
nghi p là chính. Ngoài ra, m t s website sàn giao d ch B2B, siêu th i n t B2C, website
C2C như rao v t, u giá..., website thông tin (tin t c là chính)... ã ư c xây d ng và ưa


vào ho t ng. Thanh toán qua m ng trong và ngoài nư c v n còn r t ít i và b t ti n. Doanh
s t mô hình B2B1 v n h u như chưa có, trong khi doanh s B2B x p x 80 – 90% t ng giá
tr giao d ch TM T trên toàn c u. Trong giai o n 2006 – 2010, xu hư ng phát tri n TM T
Vi t Nam s i theo 03 nhóm:
- Các doanh nghi p t n d ng TM T ph c v marketing, bán hàng, h tr khách hàng,
m r ng th trư ng, xu t kh u...
- Các doanh nghi p kinh doanh trong lĩnh v c TM T v i nh ng website TM T như
mô t ph n 2.9.b.
- Doanh nghi p b t u t n d ng TM T B2B mua s m nguyên v t li u ph c v vi c
kinh doanh s n xu t m t cách t ng ho c bán t ng.

1
B2B ây có nghĩa là giao d ch mua bán qua m ng gi a doanh nghi p và nhà cung c p, như nhà
cung c p nguyên v t li u, văn phòng ph m...


Tóm t t chương:
- TM T là vi c th c hi n các ho t ng thương m i d a trên các công c i nt , c
bi t là Internet.
- B2B (Business-to-Business): thành ph n tham gia ho t ng thương m i là doanh
nghi p - ngư i mua và ngư i bán u là doanh nghi p.
- B2C (Business-to-Consumer): thành ph n tham gia ho t ng thương m i g m ngư i
bán là doanh nghi p và ngư i mua là ngư i tiêu dùng.
- C2C (Consumer-to-Consumer): thành ph n tham gia ho t ng thương m i là cá nhân,
t c ngư i mua và ngư i bán u là cá nhân.
- V i Internet và TM T, vi c kinh doanh trên th gi i theo cách th c truy n th ng bao
i nay ã ít nhi u b thay i.
- 6c p phát tri n TM T: C p 1 - hi n di n trên m ng. C p 2 – có website
chuyên nghi p. C p 3 - chu n b TM T. C p 4 – áp d ng TM T. C p 5-
TM T không dây. C p 6 - c th gi i trong m t máy tính.
- 3 c p phát tri n TM T: C p 1 – thương m i thông tin (i-commerce,
i=information: thông tin). C p 2 – thương m i giao d ch (t-commerce, t=transaction:
giao d ch). C p 3 – thương m i tích h p (c-business, c=colaborating, connecting:
tích h p, k t n i).
- TM T nên ư c xem là m t công c h tr thương m i truy n th ng. L i ích TM T
mang l i cho doanh nghi p: Qu ng bá thông tin và ti p th cho th trư ng toàn c u v i
chi phí c c th p; D ch v t t hơn cho khách hàng; Tăng doanh thu; Gi m chi phí ho t
ng; Tăng l i th c nh tranh.
- e-Business có hai ý nghĩa. Th nh t: ch m t công ty ư c thành l p ch kinh doanh
trên m ng. Th hai: ch m t công ty i n t hóa các ho t ng ch c năng bên trong
công ty dùng các công ngh c a Internet. Có hai cách hi u v e-business: t m d ch
ti ng Vi t là: Kinh doanh i n t : công ty ư c thành l p ch kinh doanh trên
m ng. Doanh nghi p i n t : công ty i n t hóa các ho t ng ch c năng bên trong
công ty dùng các công ngh c a Internet.
- e-Business “r ng” hơn e-Commerce (TM T). e-Business bao ph các quá trình ho t
ng trong doanh nghi p như: mua hàng qua m ng i n t (e-procurement, e-
purchasing), qu n lý dây chuy n cung c p nguyên v t li u, x lý ơn hàng b ng
chương trình i n t , ph c v khách hàng và giao d ch v i i tác qua các công c i n
t , chia s d li u thông tin gi a các b ph n ch c năng trong doanh nghi p v.v...
- Theo Internet World Stats, năm 2004, t ng s ngư i truy c p Internet trên toàn c u là
hơn 800 tri u ngư i, chi m 12,7% dân s .


- Trên Internet hi n có hơn 8 t trang web (theo ghi nh n c a Google) v i hơn 40 tri u
tên mi n website ang ho t ng (theo ghi nh n c a Whois).
- Theo th ng kê và ư c tính c a Forrester Research, doanh s TM T toàn c u (B2B và
B2C) năm 2004 là 6,75 nghìn t dollar M .
- TM T trên th gi i v n phát tri n, trong ó, th trư ng M phát tri n ch m l i, như ng
bư c cho các qu c gia ang phát tri n, c bi t là châu Á.
- Gi a năm 2005, Vi t Nam có kho ng 10 tri u ngư i truy c p Internet, chi m g n
12,5% dân s c nư c. T l này cũng ngang b ng v i t l chung c a toàn c u năm
2004. D oán n cu i năm 2005, s ngư i Vi t Nam truy c p Internet có th lên n
13 n 15 tri u ngư i, chi m t l 16% - 18% dân s c nư c.
- Theo th ng kê c a V Thương m i i n t , B Thương m i, n cu i năm 2004, Vi t
Nam ã có kho ng 17.500 website c a các doanh nghi p.
- a ph n DN có website m i ch xem website là kênh ti p th b sung qu ng bá hình
nh công ty và gi i thi u s n ph m, d ch v , do ó, DN chưa u tư khai thác h t l i
ích TM T có th mang l i cho DN.
- Nh ng m t hàng ư c bán ph bi n trên m ng t i Vi t Nam hi n nay g m: hàng i n
t , k thu t s , s n ph m thông tin (sách i n t , CD, VCD, nh c...), thi p, hoa, quà
t ng, hàng th công m ngh . Các d ch v ng d ng TM T nhi u như: du l ch, tư v n,
CNTT, d ch v thông tin (thông tin t ng h p, thông tin chuyên ngành...), giáo d c và
ào t o...
- Giai o n 2006 – 2010 là giai o n TM T s phát tri n nhanh nh t, t c nh t Vi t
Nam.
- Giai o n 2006 – 2010, xu hư ng phát tri n TM T Vi t Nam s i theo 03 nhóm:
Các DN t n d ng TM T ph c v marketing, bán hàng, h tr khách hàng, m r ng th
trư ng, xu t kh u...; Các DN kinh doanh trong lĩnh v c TM T v i nh ng website
TM T; DN b t u t n d ng TM T B2B mua s m nguyên v t li u ph c v vi c
kinh doanh s n xu t.


CHƯƠNG 3

WEBSITE VÀ CÁC V N LIÊN QUAN

Trong chương này c gi s tìm hi u v website và các v n liên quan như k thu t, tính
hi u qu , thi t k , ch c năng thư ng có. Ngoài ra, chương này còn cung c p m t s c u trúc
website m u tham kh o. Cu i cùng, m t s lưu ý khi ch n nhà cung c p d ch v thi t k ,
duy trì website s giúp doanh nghi p tránh ư c vi c ch n ph i nhà cung c p d ch v không
chuyên nghi p.

3.1. Website là gì? Nh ng ph n thi t y u c a m t website?
3.2. Các mô hình website TM T
3.3. Xây d ng website và nh ng lưu ý khi chu n b xây d ng website
3.4. M t s khái ni m k thu t liên quan n website
3.5. Nh ng y u t t o nên tính hi u qu cho website
3.6. M t s ch c năng thư ng g p c a website và m c ích s d ng
3.7. M t s c u trúc website m u cho các mô hình website khác nhau
3.8. Nh ng lưu ý khi ch n nhà cung c p d ch v thi t k và duy trì website

3.1. Website là gì? Nh ng ph n thi t y u c a m t website?

Website là m t “Show-room” trên m ng Internet – nơi trưng bày và gi i thi u thông tin, hình
nh v doanh nghi p và s n ph m hay d ch v c a doanh nghi p (hay gi i thi u b t kỳ thông
tin nào khác) cho m i ngư i trên toàn th gi i truy c p b t kỳ lúc nào (24 gi m i ngày, 7
ngày m i tu n). Xem ví d website www.vitanco.com.

Website là m t t p h p m t hay nhi u trang web. N u nói “Doanh nghi p tôi mu n xây d ng
trang web” là không chính xác v t ng , mà ph i nói là “Doanh nghi p tôi mu n xây d ng
m t website” ( c là “web-sai”). m t website ho t ng ư c c n ph i có tên mi n
(domain), lưu tr (hosting) và n i dung (các trang web ho c cơ s d li u thông tin).

c i m ti n l i c a website: thông tin d dàng c p nh t, thay i, khách hàng có th xem
thông tin ngay t c kh c, b t kỳ nơi nào, ti t ki m chi phí in n, g i bưu i n, fax, thông tin
không gi i h n ( ăng t i thông tin không h n ch , không gi i h n s trang, di n tích b ng
in...) và không gi i h n ph m vi a lý.


Nh ng ph n n i dung thi t y u c a m t website: website thư ng có các ph n n i dung sau:
- Trang ch : trang u tiên hi n lên khi ngư i ta truy c p website ó. Trang ch là nơi
li t kê các liên k t n các trang khác c a website. Trang ch thư ng dùng trưng
bày nh ng thông tin m i nh t mà DN mu n gi i thi u u tiên n ngư i xem.
- Trang liên h : trưng bày thông tin liên h v i doanh nghi p và thư ng có m t form
liên h ngư i xem gõ câu h i ngay trên trang web này.
- Trang thông tin gi i thi u v doanh nghi p (About us): ngư i xem khi ã xem
website và mu n tìm hi u v nhà cung c p, do ó DN c n có m t trang gi i thi u v
mình, nêu ra nh ng th m nh c a mình so v i các nhà cung c p khác.
- Trang gi i thi u v s n ph m hay d ch v : gi i thi u s n ph m, d ch v v i các
thông tin và hình nh minh h a.
- Trang hư ng d n ho c chính sách: dùng cung c p thông tin cho ngư i xem trong
trư ng h p h mu n mua hay t hàng, d ch v . Thông tin trên trang này s hư ng
d n h ph i làm gì, chính sách c a doanh nghi p như th nào v.v... Trang này s giúp
doanh nghi p ti t ki m nhi u công s c tr l i các câu h i “làm th nào” c a ngư i
xem và t o cho ngư i xem n tư ng t t v tính chuyên nghi p c a doanh nghi p.

3.2. Các mô hình website TM T

Có nhi u d ng mô hình website. Bên dư i l n lư t gi i thi u m t s mô hình i n hình.
a. C a hàng i n t , siêu th i n t : n i ti ng nh t d ng này là website
www.amazon.com, bán l sách, CD, ng d ng ph n m m, chơi... qua m ng. Mô
hình này ho t ng tương t m t siêu th hay c a hàng truy n th ng, cho phép ngư i
mua ch n l a hàng hóa, thay i s lư ng món hàng, tính ti n, thanh toán và nh n
hàng sau ó.
b. u giá tr c tuy n: nói n mô hình u giá tr c tuy n (online auction) thì
www.eBay.com d n u v s n i ti ng. Website u giá tr c tuy n mô ph ng quy
trình bán u giá v t d ng, t c ngư i bán ưa ra giá sàn (giá th p nh t ban u), sau
ó nh ng ngư i mua l n lư t tr giá cao hơn. n th i i m nh t nh, ai tr giá cao
nh t s là ngư i có quy n mua món hàng.
c. Sàn giao d ch B2B: m t sàn giao d ch i n hình là www.alibaba.com, là nơi các
doanh nghi p tham gia gi i thi u v mình, ăng t i các yêu c u mua, bán, tìm i tác.
Vì là B2B2 nên nh ng sàn giao d ch này không ph c v vi c bán l và thanh toán qua
m ng vì không c n thi t.

2
Nhu c u trong B2B h u h t ch là tìm ki m i tác, qu ng bá bán s và thi t l p m i quan h mua
bán lâu dài, v i giá tr h p ng l n.


d. C ng thông tin (portal): gi ng như danh b i n tho i li t kê thông tin liên l c c a các
công ty theo ngành ngh , nh ng c ng thông tin này li t kê nh ng a ch website theo
phân lo i ngành ngh , ví d www.dir.yahoo.com, www.vietnamb2bdirectory.com.
e. Mô hình giá ng (dynamic pricing models): v i nh ng website mô hình này, ngư i
mua có th tr giá theo ý mình (tùy ngư i bán có ng ý bán hay không). c i m
c a ngành du l ch (hàng không, khách s n, v n chuy n công c ng...) là n u t l chi m
ch (room/seat occupation) là X% 100% thì (100-X)% ch ng i hay phòng khách
s n s xem như b i. Do ó, v i mô hình này, ngư i mua có th tr giá vào nh ng gi
phút cu i cùng và ngư i bán có th ng ý bán.
f. Website thông tin ph c v vi c qu ng bá, qu ng cáo: ví d c th là
www.vnexpress.net, nơi trưng bày nhi u thông tin th i s , gi i trí, du l ch, văn hóa...
t o c ng ng ngư i xem ông úc và t ó có doanh thu t nh ng i tư ng có
nhu c u ăng qu ng cáo (banner).
g. Website gi i thi u thông tin c a doanh nghi p: cu i cùng là website ơn gi n nh t,
ch gi i thi u thông tin v doanh nghi p, d ch v , s n ph m c a doanh nghi p, và
cho phép ngư i xem liên l c v i doanh nghi p qua website này. Doanh nghi p có th
bán s n ph m c a mình thông qua website gi i thi u thông tin này.

3.3. Xây d ng website và nh ng lưu ý khi chu n b xây d ng website

xây d ng website cho mình, doanh nghi p c n theo các bư c sau:
- Xác nh m c ích c a website, i tư ng ngư i xem.
- Xác nh sơ b cách th c ho t ng c a website, các ch c năng chính và các ph n n i
dung c n có.
- Tham kh o m t s website tương t l y ý tư ng, h c h i, so sánh i m m nh, i m
y u c a chúng.
- Mua tên mi n (domain): c n mua tên mi n s m m b o tên mi n không b ngư i
khác mua m t trong tương lai.
- Tìm m t công ty d ch v TM T ư c tư v n thêm chi ti t và nh h thi t k xây
d ng website sao cho có hi u qu kinh t cao nh t.
- Chu n b thông tin, hình nh... ăng t i trên các trang web.
- Gi i pháp duy trì website (hosting).

Sau khi website ư c xây d ng xong và ưa vào ho t ng, doanh nghi p c n ph i marketing,
c p nh t thông tin, thêm thông tin, thay i nh ... tránh nhàm chán và thu hút ngư i xem.


Các bư c xây d ng website:
- Xác nh tên mi n và mua tên mi n
Lo i tên mi n Chi phí kh i t o Chi phí duy trì
Qu c t (.com, .net,...) Không có 160.000 ng/năm
Vi t Nam (.com.vn, .net.vn,...) 450.000 ng 480.000 ng/năm
(ch tr m t l n)
B ng 3.1: Chi phí mua tên mi n qu c t và tên mi n Vi t Nam
- Xác nh sitemap: như m c l c m t quy n sách, g m các ph n 1., 1.1., 1.1.1., Ví d :
Trang ch
Gi i thi u Công ty
S n ph m
Dòng s n ph m 1
Dòng s n ph m 2
...
D ch v
Chính sách bán hàng
Liên h
- Xác nh c u trúc k thu t c a t ng ph n trong sitemap, ví d trang gi i thi u thông
tin là trang web tĩnh (static page), trang gi i thi u s n ph m là cơ s d li u
(database), trang ch b trí như th nào, các hi u ng hình nh trên trang ch ... Ch n
các k thu t, ngôn ng xây d ng website.
- Thi t k h a
- L p trình nh ng ph n c n l p trình
- Nh p li u vào cơ s d li u, làm các trang web tĩnh
- Ch n host (lưu tr ) cho website. Host ph i h tr các ngôn ng dùng xây d ng
website.
- T i toàn b n i dung website lên host
- Ki m tra toàn b website trư c khi chính th c ưa vào ho t ng.

Nh ng lưu ý khi chu n b xây d ng website:
- Website không nên có quá nhi u hình nh ng, hi u ng hình nh, n i dung quá
nhi u trên m t trang vì s làm ngư i xem b r i và trang web s n ng, hi n th ch m
làm ngư i xem m t kiên nh n.
- Website không nên có quá nhi u n i dung trên m t trang vì s làm ngư i xem lúng
túng không bi t ph i làm th nào tìm ư c thông tin h c n.


- Website ph i ư c thi t k ng nh t v th m m , dùng th ng nh t vài gam màu nh t
nh, font ch , c ch th ng nh t trên các trang.
- Tên mi n không nên quá dài hay có ký t g ch n i (-). Tên mi n nên g i nh ư c
m c ích c a website.
- Website nên có công c c p nh t thông tin sao cho ngư i không hi u bi t v thi t k
l p trình web cũng có th d dàng nh p li u cho website.
- Ch t lư ng host ph i t t h n ch kh năng website b “ch t” (ngưng ho t ng)
ho c b hacker ánh phá.

3.4. M t s khái ni m k thu t liên quan n website

Ph n này gi i thích m t s thu t ng cũng như khía c nh k thu t m t cách cơ b n nh t, d
hi u nh t cho doanh nhân.

Tên mi n (domain): tên mi n chính là a ch website. Website b t bu c ph i có tên mi n.
Tên mi n có nhi u d ng như www.abc.com, www.abc.net hay www.abc.com.vn... Có nh ng
website không mua tên mi n riêng mà dùng tên mi n con (sub-domain) d ng
www.abc.com/xyz hay www.xzy.abc.com (xzy là tên mi n con c a tên mi n abc.com). D ng
tên mi n con như v y không ph i t n ti n mua mà trên nguyên t c là website “m ” (t c
www.abc.com) có th “m ” hàng trăm, hàng nghìn tên mi n con như th . Chi phí tr cho m t
tên mi n d ng www.abc.com khi mua trên m ng là kho ng 10 ô-la M /năm.

D ch v lưu tr (hosting, hay host): mu n nh ng trang web ư c hi n lên khi ngư i ta truy
c p vào website thì d li u ph i ư c lưu tr trên m t máy tính (máy ch - server) luôn ho t
ng và k t n i v i m ng Internet, máy tính này chính là host server. M t host server có th
lưu tr r t nhi u website cùng m t lúc. N u máy tính này có s c b t t trong m t th i i m
nào ó thì lúc ó không ai truy c p ư c nh ng website lưu tr trên máy tính ó. Tùy theo
nhu c u mà doanh nghi p có th ch n mua host v i dung lư ng 10MB (t c ch a ư c t i a
10MB d li u), 20MB, 50MB, 100MB hay nhi u hơn. Giá hosting hi n nay cũng r t th p, ch
t vài ch c nghìn n m t hai trăm nghìn ng m i tháng, tùy theo c u hình host và ngôn ng
l p trình và cơ s d li u mà host h tr .

Dung lư ng host và dung lư ng truy n (transfer): dung lư ng host là s MB dành ch a
d li u. Ví d host 100MB cho doanh nghi p 100MB ch a file, cơ s d li u, email...
Dung lư ng truy n c a host là t ng s MB d li u, file... truy n ra truy n vào (download,
upload) máy ch nơi host website trong m i tháng. Khi doanh nghi p mua host cho website,
c n ư c tính dung lư ng truy n theo công th c sau:


Dung lư ng truy n trong tháng (transfer/month) (GB) = s lư t truy c p website trong
tháng x s trang bình quân m i lư t ngư i xem x s KB m i trang web / 1.000.000 ( i t KB
sang GB)

Ví d : ư c tính website c a doanh nghi p s có kh năng ón 10.000 lư t ngư i xem trong
tháng, m i lư t ngư i s xem bình quân 10 trang, m i trang web n ng bình quân 100KB, v y
doanh nghi p c n dung lư ng truy n là (10.000 x 10 x 100)/1.000.000 = 10GB/tháng.

Hacker/Hacking: hacker là nh ng ngư i thích nghiên c u v b o m t trên Internet và “th c
t p” b ng cách i “ ánh phá” nh ng website nào sơ h v b o m t. Nói chung, không m t
website nào trên th gi i dám tuyên b b o m t tuy t i. Hacker có th cư p tên mi n c a
website, có th thay i n i dung c a website, có th t n công t (các l nh yêu c u server
ho t ng) làm cho website b “tê li t” trong m t kho ng th i gian (xem chi ti t trong chương
5). Nh ng vi c này doanh nghi p nên h i nhà cung c p d ch v host c a mình xem h có
chính sách ph c h i sau khi b hack như th nào.

3.5. Nh ng y u t t o nên tính hi u qu cho website

Nhi u doanh nghi p có website than phi n r ng website c a h không mang l i hi u qu cho
vi c kinh doanh. ây là m t th c tr ng chung cho các doanh nghi p Vi t Nam. Nguyên nhân
cũng r t ơn gi n và hi n nhiên như sau:
- Website xây xong thì “b b quên”, không chú tr ng marketing cho website:
N u doanh nghi p s n xu t ra m t s n ph m m i mà không có m t ho t ng
marketing nào qu ng bá s n ph m ó thì li u th trư ng có bi t n s n ph m ó
không? Vì th , sau khi có website, doanh nghi p ph i chú tr ng marketing cho website
c a mình, c marketing trên m ng và marketing truy n th ng (như in a ch website
lên danh thi p, bao g m a ch website trong các m u qu ng cáo, bao bì, tài li u giao
d ch c a doanh nghi p).
- N i dung nghèo nàn, không c p nh t, thi t k không chuyên nghi p, ch c năng
không ti n l i:
N u làm t t marketing, có nhi u ngư i truy c p nhưng ph n n i dung, hình th c, ch c
năng website l i nghèo nàn, không chuyên nghi p thì s khó có kh năng ngư i ta
quay l i xem l n th hai. Hơn n a, nguy cơ b i tư ng khách hàng ánh giá th p
m c chuyên nghi p c a doanh nghi p n u website c a doanh nghi p không ư c
chăm sóc k làm cho doanh nghi p b m t nhi u cơ h i bán hàng.


website mang l i hi u qu , có 03 y u t ph i th a mãn: ch t lư ng website, marketing
website, và ch t lư ng d ch v h tr ngư i xem.
- Ch t lư ng website: là y u t chính gi chân và t o n tư ng t t cho ngư i xem
m t khi h ã vào xem website c a doanh nghi p. Ch t lư ng website ư c ánh giá
thông qua các y u t sau:
o Trình bày thi t k , b c c: trình bày trang nhã, n tư ng, b c c rõ ràng, ơn
gi n, không b b n, không có quá nhi u thông tin trên m t trang...
o Thông tin: thông tin ph i chính xác, y , súc tích, ư c c p nh t thư ng
xuyên. Quan tr ng hơn là thông tin ph i h u d ng cho ngư i xem.
o T c hi n th : t c hi n th trang web ph i nhanh, n u không ngư i xem s
chán và b qua, c bi t là Vi t Nam t c truy c p Internet b ng i n tho i
r t ch m.
o Các ch c năng ti n ích ph c v ngư i xem: website ph i có các ch c năng ti n
ích ph c v ngư i xem như form liên h , ch c năng tìm ki m, ch c năng ch n
hàng, t hàng v.v... tránh làm m t th i gian, gây phi n ph c cho ngư i
xem.
- Marketing website: ây là khâu quan tr ng nh t thu hút ngư i vào xem website
(ch y u là l n u). N u không marketing, không ai bi t n a ch website này, t
ó, hàng năm ch có m t s r t ít ngư i vào xem, làm cho website tr nên vô d ng.
Doanh nghi p sau khi xây d ng xong website và ưa vào ho t ng, c n ph i u tư
cho marketing website. Marketing website hi u qu là m t vi c không d , và òi h i
nhi u công s c, th i gian, u tư... nhưng r t c n thi t i v i s thành công c a
website. Hi n trên Internet có hơn 40 tri u website v i hơn 8 t trang web, n u không
n l c marketing, website c a doanh nghi p s chìm sâu trong “ i dương” Internet và
nh ng u tư cho website s là “công dã tràng”.
- H tr khách hàng: n u DN ã làm t t khâu marketing và t ó có nhi u ngư i bi t
n và ghé qua thăm vi ng website. N u DN ã làm t t khâu ch t lư ng website
cho nh ng ai ã ghé qua thăm vi ng website u có n tư ng t t, có th tìm th y trên
website này nh ng thông tin b ích cho h , nh ng i u h ang i tìm... Nhưng như
th chưa mang l i thành công cho website c a doanh nghi p. i u còn thi u là:
ch t lư ng d ch v h tr ngư i xem (khách hàng), t c t c ph c v tr l i email, x
lý ơn hàng, cung c p thông tin theo yêu c u c a t ng ngư i... N u m t ngư i quan
tâm g i câu h i t trang liên h c a website mà ph i ch vài ngày không th y câu tr
l i, ho c nh n ư c câu tr l i không rõ ràng, không y , v i văn phong c u th ...
thì ch c ch n doanh nghi p s b m t nhi u khách hàng ti m năng.


khai thác hi u qu c a website t t, doanh nghi p nên chú ý các c tính bên dư i c a
website và m b o r ng website c a mình ph i th a nh ng yêu c u ó.
- ư c khách hàng bi t n (Customer Awareness)
website ho t ng mang l i hi u qu kinh t , trư c h t doanh nghi p c n làm cho
th t nhi u ngư i bi t n website c a mình. ây chính là vi c marketing website. N u
không marketing, website c a doanh nghi p s h u như vô d ng.
- Tính h p d n ngư i xem (Stickiness)
N u ngư i xem ch xem m t l n r i không bao gi vào xem n a thì website c a DN
cũng th c s không mang l i l i ích nhi u. Do ó, trên website c a doanh nghi p c n
ph i có nh ng thông tin y , b ích, c p nh t... áp ng úng nhu c u ngư i xem.
Vì là website c a DN nên a s ch có m c ích trưng bày thông tin, hình nh s n
ph m, d ch v , gi i thi u DN ch không có nhi u thông tin mang tính th i s hay b
ích thú v i v i ngư i xem. Song, i tư ng ngư i xem cũng ch là nh ng ai ã có
ch ý tìm thông tin hay có nhu c u v m t hàng hay d ch v mà DN ang bán, do ó,
DN ch c n cung c p y thông tin v nh ng gì mình bán, n u ư c thì nên cung
c p vài thông tin b sung thu hút ngư i xem và t o n tư ng t t cho h . Ví d :
website c a DN s n xu t trà thì nên có ph n gi i thi u v các lo i trà, công d ng, h u
ích như th nào cho ngư i s d ng, cách th c pha trà ngon v.v...
Quan tr ng nh t là DN c n có thông tin thuy t ph c ư c ngư i xem r ng “T i sao
quý v nên mua s n ph m hay d ch v c a chúng tôi mà không mua c a ai khác?”
- Quy t nh mua (Decision to buy)
Khi ngư i xem ã quan tâm, ã c m th y mu n mua s n ph m/d ch v c a doanh
nghi p thì i u quan tr ng là trên website c a doanh nghi p ph i có nh ng thông tin
“b t m t”, “h p d n” làm cho ngư i xem c m th y nên quy t nh mua ngay,
không do d n a. N u không, ngư i xem thoát ra kh i website, ho c i tìm thông tin
website khác thì doanh nghi p s b m t khách hàng ti m năng này.
- Tính ti n l i (Convenience)
Khi ngư i xem ã quy t nh mua, doanh nghi p ph i cung c p thông tin, ch c năng
ti n ích sao cho khách hàng có th d dàng mua nh t. Ví d : cung c p email, s i n
tho i bàn, s i n tho i di ng, a ch công ty, a ch mua, ch c năng mua qua
m ng v i thao tác g n nh t, nhanh nh t, hư ng d n c th t ng bư c cho khách hàng
mua qua m ng... Th t áng ti c n u ngư i xem ã quy t nh mua nhưng l i “b t l c”
vì không bi t ph i làm sao mua!


3.6. M t s ch c năng thư ng g p c a website và m c ích s d ng

a. Di n àn (forum): m c tiêu t o “sân chơi” trao i ý ki n cho c ng ng ngư i xem
website, t ó thu hút ông o ngư i xem và tham gia th o lu n trên di n àn. Ngư i
xem có th ăng t i ch , câu h i c a mình lên website, c và tr l i các câu h i
khác v.v... Quy n thao tác trên di n àn ư c phân chia theo nhi u c p, t ơn gi n là
ch c, n ư c quy n tr l i, ư c t o ch m i, ư c ki m soát bài vi t trên di n
àn v.v... M t di n àn i n hình là http://www.ttvnol.com/forum/ (Trái tim Vi t Nam
Online).
b. ăng ký nh n b n tin: v i m c tiêu gi m i liên l c v i ngư i xem có th g i n
ngư i xem nh ng b n tin (newsletter) cung c p thông tin h u ích (và có th kèm theo
thông tin qu ng cáo s n ph m, d ch v ), m t s website có ch c năng cho phép ngư i
xem ăng ký nh n b n tin g i nh kỳ qua email. Ngư i quan tâm có th cung c p a
ch email c a mình nh kỳ nh n b n tin g i t ch s h u c a website. Nên có
ch c năng cho phép t ch i nh n khi ngư i nh n không mu n nh n b n tin n a.
c. Thông báo, tin t c m i: trên m t s website nên có ch c năng ăng t i nh ng thông
báo, tin t c m i nh t, hi n th trên trang ch ngư i xem có th nhìn th y ngay. ây
là d ng cơ s d li u v i công c qu n lý nh p li u d s d ng ngư i không bi t v
web cũng có th nh p li u.
d. Gi mua hàng (shopping cart): dành cho các website trưng bày và bán nhi u m t
hàng, ph c v nhu c u ch n l a hàng hóa, mô ph ng quá trình mua siêu th : khách
hàng ch n hàng b vào gi , thay i s lư ng món hàng, i ý không mua và b món
hàng ra kh i gi ... Cu i cùng khi quy t nh i ra tính ti n (check-out), ch c năng gi
mua hàng s li t kê “hóa ơn” các món hàng ch n mua, s lư ng t ng món, t ng giá
tr ... B t kỳ website siêu th tr c tuy n nào cũng c n ph i có ch c năng gi mua hàng.
e. Download mi n phí: thu hút ngư i xem m t s website còn cung c p nh ng thông
tin, file, chương trình... cho ngư i xem download mi n phí v dùng, ví d như trò
chơi, sách i n t (e-book), chương trình ng d ng nh , hình nh p v.v... Trên
nh ng “v t ph m” cho download mi n phí này, ch s h u website ã khéo léo kèm
theo nh ng thông tin gi i thi u v website, ngư i download có th g i t ng b n
bè... và giúp marketing cho website (xem ph n Chi n lư c Marketing lan truy n trong
m c 4.3.). Ví d nh ng e-book v ki n th c TM T ư c cho download mi n phí t i
www.vitanco.com, www.saigontre.com…


f. Thành viên: m c thành viên ch y u là thu th p thông tin (email, gi i tính, tu i,
khu v c sinh s ng, s thích...) c a nh ng ai t nguy n ăng ký tham gia m t “câu l c
b ” nào ó trên website ư c hư ng m t s quy n l i nh t nh. Thông tin thu th p
ư cs ư c dùng marketing, nghiên c u hành vi s thích khách hàng, th m chí có
th b bán cho nh ng ngư i c n thông tin này ph c v vi c qu ng cáo qua email.
Ngoài ra, m c thành viên cũng có th ư c dùng phân lo i nhóm ngư i s d ng
mi n phí và có tr ti n cho m t s d ch v cung c p trên website.

3.7. M t s c u trúc website m u cho các mô hình website khác nhau

a. C a hàng i n t , siêu th i nt :

Minh h a siêu th i n t c a VDC (http://vdcsieuthi.vnn.vn/)

V i mô hình siêu th i n t , website g m các ph n chính sau:
- Thông tin hàng hóa: là cơ s d li u phân lo i nhi u nhóm s n ph m, s n ph m
m i, s n ph m ang khuy n mãi v.v... Thông tin v t ng s n ph m g m: hình,
giá, gi i thi u ng n, mô t thông s , lo i s n ph m...
- Thông tin gi i thi u, hư ng d n: g m nh ng thông tin như: gi i thi u ch s
h u website, chính sách mua bán, giao hàng, tr l i hàng, hư ng d n cách tìm
ki m hàng hóa v.v...
- Công c mua hàng, thanh toán: nh t thi t ph i có công c gi mua hàng
(shopping cart), ch c năng thanh toán (qua m ng, qua bưu i n, chuy n ti n,
qua ATM, thanh toán khi giao hàng...). Nên có thông tin hư ng d n các cách
th c thanh toán khác nhau ngư i mua hi u rõ và ch n l a.
- Ch c năng thành viên dành cho ngư i ã mua hàng ti t ki m th i gian nh p
thông tin khi h mua hàng nh ng l n sau và cung c p thông tin l ch s mua
hàng, gi i thi u hàng hóa m i, hàng hóa khách hàng quan tâm... cho khách
hàng.
- M t s ch c năng t ch n khác như ch c năng tìm ki m s n ph m trong siêu
th , ch c năng nh n b n tin nh kỳ...

Cách th c tri n khai thanh toán qua m ng cho siêu th i n t ph c v th trư ng trong
nư c, qu c t s ư c c p trong chương 5.


b. u giá tr c tuy n:

V i mô hình u giá tr c tuy n, website g m các ph n chính sau:
- Thông tin hàng hóa: là cơ s d li u phân lo i nhi u nhóm s n ph m. Thông
tin v t ng s n ph m g m: hình, giá, gi i thi u ng n, nhóm s n ph m, giá sàn,
th i gian k t thúc u giá, giá hi n t i, i u kho n khác liên quan n vi c bán
món hàng...
h u website, chính sách mua-bán, quy nh tham gia u giá, quy nh giao
hàng, tr l i hàng, hư ng d n cách tìm ki m hàng hóa v.v...
- Công c rao bán, công c ch n mua, công c h tr thanh toán, công c tìm
ki m hàng hóa...
- Thành viên: lưu thông tin thành viên tham gia mua, bán, u giá, ph c v
các m c tiêu: Xác nh n tư cách tham gia, Lưu thông tin l ch s tham gia mua,
bán, u giá, Ph c v vi c qu n lý m i quan h khách hàng gi a thành viên và
website...

Minh h a website u giá tr c tuy n n i ti ng www.ebay.com

c. Sàn giao d ch B2B:

V i mô hình sàn giao d ch B2B, website g m các ph n chính sau:
- Thông tin hàng hóa: là cơ s d li u phân lo i nhi u nhóm s n ph m. Thông
tin v t ng s n ph m g m: hình, giá, gi i thi u ng n, nhóm s n ph m, nhà s n
xu t...
- Danh m c thông tin v doanh nghi p: phân lo i theo ngành ngh , theo qu c
gia, a phương, theo nhu c u mua – bán – tìm i tác...
- Thông tin chào hàng (chào mua, chào bán): như rao v t, ph c v nhu c u tìm
ki m i tác c a các doanh nghi p.
h u website, chính sách mua-bán, quy nh tham gia gi i thi u trên website,
hư ng d n cách s d ng website v.v...
- Nh ng công c h tr như: ăng t i thông tin, tìm ki m thông tin, h i thông
tin, nh n b n tin nh kỳ...
- Thành viên: lưu thông tin thành viên tham gia ph c v các m c tiêu: xác nh n
tư cách tham gia; lưu thông tin l ch s tham gia t o s ti n l i cho thành viên


khi c n truy xu t l ch s tham gia; và ph c v vi c qu n lý m i quan h khách
hàng gi a thành viên và website.

Minh h a sàn giao d ch B2B c a Vi t Nam www.vnemart.com.vn

d. C ng thông tin (Portal):

V i mô hình c ng thông tin, website g m các ph n chính sau:
- Phân lo i thông tin: là cơ s d li u phân lo i nhi u nhóm thông tin. Thông tin
v t ng “thông tin” g m: a ch website, gi i thi u ng n v website, t a
dành cho website.
- Ch c năng tìm ki m thông tin.
- Ch c năng g i email cho b n bè gi i thi u trang web ang xem.
- Ch c năng ngh m t website m i t o i u ki n cho ngư i xem óng góp
ngu n website m i, góp ph n làm phong phú thêm cơ s d li u website hi n
có.

C ng thông tin i n hình là Yahoo! t i a ch www.dir.yahoo.com

e. Website thông tin ph c v vi c qu ng bá, qu ng cáo:

V i website thông tin, ph n chính là cơ s d li u các thông tin, ư c phân chia theo
t ng th lo i. Ph n ph là nh ng thông tin qu ng cáo (banner - c t d c bên ph i trang
web) và thông tin liên h v i ch s h u website khi có nhu c u qu ng cáo.

i n hình là www.vnexpress.net

So v i các website thông tin d ng này thì www.vnexpress.net còn thi u m t ch c năng
cho phép m i ngư i tham gia g i bài vi t. Bài vi t t ch t lư ng s ư c
VNExpress.Net ăng t i, có th có ho c không có nhu n bút, ph c v hai i u: có
thêm nhi u bài vi t phong phú, khách quan; và t o i u ki n cho ngư i vi t chuyên
nghi p ho c không chuyên tham gia ăng bài. ây là mô hình các website tương t
trên th gi i ang th c hi n.

f. Website gi i thi u thông tin c a doanh nghi p:

Website gi i thi u thông tin doanh nghi p có các ph n chính như: trang ch , gi i thi u
doanh nghi p, gi i thi u s n ph m, d ch v , trang liên h .


3.8. Nh ng lưu ý khi ch n nhà cung c p d ch v thi t k và duy trì website

Mu n xây d ng website cho mình, doanh nghi p ph i tìm nhà cung c p d ch v thi t k web
và lưu tr web (hosting). Doanh nghi p ph i ch n m t nhà cung c p d ch v t nhi u nhà
cung c p d ch v . Làm th nào ch n mà không “h i ti c”? Các lưu ý sau s giúp doanh
nghi p ch n ư c nhà cung c p d ch v t t:
• Tránh ch n d ch v lưu tr mi n phí: hosting mi n phí không cho doanh nghi p
ch c năng host v i tên mi n (domain) riêng, do ó, website c a doanh nghi p có tên là
www.tenbanchon.xyz.com (xyz là tên nhà cung c p free hosting ch n), do ó, nhìn
vào a ch website là ngư i xem bi t ngay website c a doanh nghi p t trên host
mi n phí, d n n vi c làm gi m n tư ng chuyên nghi p c a website.
• Tránh ch n Hosting không có kh năng m r ng: khi xây d ng website, doanh
nghi p ph i nghĩ n kh năng website c a mình ư c m r ng theo th i gian, có
nghĩa là dung lư ng ch a s tăng, lư ng thông tin upload/download s tăng do s
lư ng ngư i xem tăng, s email c n thi t s tăng v.v... Do v y, doanh nghi p nên lưu ý
khía c nh này khi mua host, dĩ nhiên là m r ng host thì doanh nghi p ph i tr thêm
ti n, nhưng như th ti n l i hơn nhi u so v i vi c doanh nghi p ph i i tìm host khác
n u host cũ không có ch c năng cho phép “nâng c p” áp ng nhu c u m r ng
host c a doanh nghi p.
• Tránh ch n host quá r : “ti n nào c a n y”, host quá r (vài dollar M /tháng) thì
ch t lư ng host th p (d ch v h tr , ch c năng, b o m t v.v...) Doanh nghi p nên
ch p nh n chi nhi u hơn m t ít cho host i l y s yên tâm trong b o m t, d ch v
h tr , và quan tr ng là website “ch y” n nh v.v...
• Nên tách riêng vi c mua tên mi n và vi c host: vì có nhi u trư ng h p nhà cung c p
d ch v không ch u giao quy n qu n lý tên mi n cho doanh nghi p khi doanh nghi p
không hài lòng v i d ch v duy trì website và mu n chuy n sang host nơi khác.
• Khi mua host t nhà cung c p d ch v , doanh nghi p c n h i rõ: Dung lư ng host bao
nhiêu MB, cho phép maximum bao nhiêu MB dung lư ng upload/download (transfer)
m i tháng, có kh năng m r ng không? Trong trư ng h p website b hacker “ ánh
s p” thì kh năng c u vãn và ph c h i website như th nào?


Tóm t t chương:
- Website là m t “Show-room” trên m ng Internet – nơi trưng bày và gi i thi u thông
tin, hình nh v doanh nghi p, s n ph m hay d ch v , hay gi i thi u b t kỳ thông tin
nào khác cho m i ngư i trên toàn th gi i truy c p b t kỳ lúc nào (24 gi m i ngày, 7
ngày m i tu n)
- Website là m t t p h p m t hay nhi u trang web.
- Nh ng n i dung thi t y u c a m t website: Trang ch , Trang liên h , Trang thông
tin gi i thi u v doanh nghi p, Trang gi i thi u v s n ph m hay d ch v , Trang
hư ng d n ho c chính sách.
- M t s mô hình website g m: C a hàng i n t , siêu th i nt , u giá tr c tuy n,
Sàn giao d ch B2B, C ng thông tin, Mô hình giá ng, Website thông tin ph c v
vi c qu ng bá, qu ng cáo, Website gi i thi u thông tin c a doanh nghi p.
- Sau khi website ư c xây d ng xong và ưa vào ho t ng, doanh nghi p c n ph i
marketing, c p nh t thông tin, thêm thông tin, thay i nh ... tránh nhàm chán và
thu hút ngư i xem.
- Tên mi n (domain): là a ch website. Website b t bu c ph i có tên mi n. Tên mi n
có nhi u d ng www.abc.com hay www.abc.net hay www.abc.com.vn...
- Lưu tr web (hosting, hay host): mu n nh ng trang web ư c hi n lên khi ngư i ta
truy c p thì chúng ph i ư c lưu tr trên m t máy tính (máy ch - server) luôn ho t
ng và k t n i v i m ng Internet.
- Dung lư ng truy n trong tháng (transfer/month) (GB) = s lư t truy c p website
trong tháng x s trang bình quân m i lư t ngư i xem x s KB m i trang web /
1.000.000 ( i t KB sang GB).
- Hacker: là nh ng ngư i thích nghiên c u v b o m t trên Internet và “th c t p” b ng
cách i “ ánh phá” nh ng website nào sơ h v b o m t.
- website mang l i hi u qu th c s , có 03 y u t ph i th a mãn: ch t lư ng
website, marketing website, và ch t lư ng d ch v h tr ngư i xem.
- Khi mua host t nhà cung c p d ch v , doanh nghi p c n h i rõ: Dung lư ng host bao
nhiêu MB, cho phép maximum bao nhiêu MB dung lư ng upload/download (transfer)
m i tháng, có kh năng m r ng không? Và trong trư ng h p website b hacker
“ ánh s p” thì kh năng c u vãn và ph c h i website như th nào?


Camnang tmd tchodn

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Camnang tmd tchodn

Semelhante a Camnang tmd tchodn (20)

Mais de tailieumarketing

Mais de tailieumarketing (20)

Camnang tmd tchodn