O amor no mundo antigo

1. EROS
Nomes: Eros (grego)
Cupido (Romano)
Fillo de Afrodita, ou xurdido
do Caos, segundo Hesíodo.
É neno porque é inocente.
Leva arco e frechas coas
que fire
Leva ás veces os ollos
vendados porque é cego

2. AFRODITA
Nace da espuma do mar,
producida o caer nela o
semen de Urano. Segundo
outras versións é filla de
Zeus e Dione.
Deusa do amor, filla de
Urano e nai de Eros
Esposo: Hefesto, o ferreiro
dos deuses
Amantes: Ares e Adonis
(entre outros)
Era a única deusa que os
antigos representaban
espida

3. DIFERENTES TIPOS DE AMOR
Cando pensamos nunha historia de amor, os primeiros protagonistas que
imaxinamos soen ser un home e unha muller, ou sexa unha parella heterosexual. Na
antigüidade, sobre todo en Grecia, a situación de discriminación da muller non
facilitaba relacións normais home-muller, xa que esta, se era decente, non saía de
casa nin falaba con homes.
Os antigos gregos e romanos, xeralmente limitaban as súas relacións coas mulleres
á procreación, e para o disfrute concibían diferentes tipos de relacións amorosas.

4. SAFO DE LESBOS, S. VIA.C.
Parece un deus ese home
que senta fronte a ti escoitándote moi preto
mentres falas docemente e ris cun xeito encantador.
Mais a min o corazón báteme no peito sen parar
e con só mirarte un intre enmudezo,
a lingua rómpeme,
un lene lume acéndese baixo a pel,
non vexo cos ollos, enxórdanme os oídos,
asolágame a suor, un tremor sacódeme enteira,
síntome máis pálida que a herba seca e paréceme que
vou morrer...

5. MIMNERMO (s. VII a. C.)
¿Que vida hai ou que pracer sen a dourada Afrodita?
Quixera morrer cando xa non me importe isto,
nin a paixón furtiva nin o leito nin os favores doces como o mel,
flores de xuventude desexadas por homes e mulleres.
Despois que se abate a penosa vellez,
que volve repugnante mesmo a un home fermoso,
sempre lle desgastan o corazón terribles preocupacións,
e non goza vendo a luz do sol,
senón que se fai odioso AOs mozos, e desprezable ás mulleres.
Tan dura fixeron os deuses a vellez

6. UNHA OPINIÓN...
Mantemos amantes para o pracer, concubinas para
que se ocupen de nós e esposas para concibir fillos
lexítimos e para que se ocupen da casa.
Demóstenes, s. iv a.

7. A PEDERASTIA
As relacións amorosas entre un adulto (O AMANTE) e un neno (o
AMADO), tiñan un carácter formativo para os antigos gregos, eran unha
fase máis da educación.
Hoxe en día considerámolas como un abuso de menores e están
castigadas.

8. AMOR PLATÓNICO
Segundo Platón, o amor ideal é
o amor da alma, por riba do amor
corporal:
“É home vil aquel namorado
vulgar, que ama máis o corpo que
a alma, pois o seu amor non pode
ser duradeiro, xa que ama una
cousa que non dura...En cambio,
o que ama unha alma fermosa é
fiel toda a súa vida, pois o que
ama é duradeiro”.
Platón, Banquete

9. MITO DO ANDRÓXINO
Había tres tipos de seres: os homes, a mulleres e o andróxino,
unha mestura de ambos os dous, cunha metade de home e
outra de muller. Zeus decidiu castigalos porque quixeron
atacar ós deuses, polo que os cortou pola metade. Apolo
encargouse de coserlles e remendarlles a pel. Cada metade
botaba de menos á outra, polo que quería atoparse con ela:
- As partes que procedían do andróxino buscaban a súa
metade do sexo contrario e son os homes que aman a
mulleres e as mulleres que aman a homes.
Platón no Banquete
explica as diferentes - As partes que procedían dunha muller son as mulleres
tendencias sexuais : lesbianas, que aman a outras mulleres.
- As partes que procedían dun home, son os homes
Antigamente os homosexuais “que buscan o sexo masculino. Cando son
homes tiñan forma novos aman os homes e agrádalles deitarse con eles, estes
redondeada, con son os máis distinguidos e virís entre adultos e adolescentes.
dúas cabezas, catro Non obran así por falta de pudor, senón porque teñen un valor
brazos, catro pernas masculino e carácter viril xa que buscan ós seus semellantes”
e dous órganos
sexuais.

10. OUTRA FORMA
DE VER AS COUSAS
Para os antigos gregos e romanos,
a representación do falo non tiña
ningún significado obsceno.
O falo era o símbolo da fertilidade e
prosperidade, e a súa
representación servía para apartar
os malos espíritos (función
apotropaica) e para atraer a boa
sorte.

11. FUNCIÓN
APOTROPAICA
Con este príapo na porta
dunha casa Pompeiana, ou
esta inscripción atraíse a boa
sorte e a prosperide para a os
seus habitantes

12. OS SÁTIROS
Xenios da natureza, metade home,
metade cabra, que solen
representarse con falo erecto.
Representan a menudo a lascivia e
Pan, o deus dos as chanzas
pastores, protector dos En Roma identifícanse cos faunos,
rebaños xenios selváticos, compañeiros dos
pastores

13. DISTINTAS FORMAS DE
ENTENDER O PUDOR
Así decoraban os
habitantes de
Pompeia estancias
privadas, baños e
bordeis

14. EN OBXECTOS COTIÁNS
Tintinnabula: Lucerna
Campaíñas para colgar das portas (Lámpadas de aceite)
nos banquetes suntuosos ou nas
estancias privadas

15. CERÁMICA ERÓTICA

16. HERMES
Hermes era o deus grego protector dos camiñantes.
Os Hermes eran bloques de pedra cuadrangulares
que se puñan nas beiras e cruces de camiños, o
equivalente ós nosos cruceiros. Neles
representábanse os xenitais masculinos, para apartar
os malos espíritos dos camiños.
No ano 415 a. C. Alcibíades, político ateniense, e
varios colegas mutilaron varios hermes en Atenas
nunha noite de marcha. Por esta gamberrada e
algunha outra Alcibíades foi condenado ó ostracismo
(exilio).

17. AS BACANAIS
Eran as festas que se
celebraban na antiga
Roma en honor a Baco,
deus do viño. O seu
equivalente en Grecia
eran as orxías, en honor
a Dioniso, deus do viño,
e a Deméter, deusa das
colleitas.
Dioniso ou Baco era
ademais o deus da
traxedia e do
desenfreno, polo que
nas súas festas
cometíanse todo tipo de
excesos.

18. HISTORIAS DE AMOR NA MITOLOXÍA:
ARES AFRODITA
A pobre Afrodita estaba casada co deus
máis feo, Hefesto, ferreiro dos deuses
a quen os romanos chamaban Vulcano.
Como Hefesto estaba todo o día
currando na forxa, Afrodita buscábase
a vida como podía. Eran frecuentes a
súas escapadas con Ares, deus da
guerra, o Marte romano. Un día Helios,
o sol que todo o ve, descubriunos e
foillo contar ó marido. Hefesto, que era
moi mañoso, decidiu vingarse
construíndo unha rede finísima que
colocou no seu leito para atrapalos in
fraganti.
Cando estaban no mellor, funcionou o invento e Ares e Afrodita
quedaron suspendidos do teito dentro da rede. Hefesto chamou ós
deuses e deusas para que os visen e pediu xustiza a Zeus. Pero Zeus ó
ver a Afrodita espida, non foi quen de castigala.

19. AFRODITA ADONIS
Afrodita namorouse de Adonis nada
máis nacer este da cortiza dunha
árbore, na que o transformara a súa
nai Mirra. Como aínda era moi cativo,
entregoullo a Perséfone, muller do
deus dos infernos Hades, para que o
criara. Perséfone tamén se namorou
del, polo que Zeus dictaminou que o
compartiran: 1/3 do ano con cada
unha e o outro tercio con que quixera
el; polo que Adonis pasaba con
Afrodita 2/3.
O estar Adonis asociado coa vexetación, este é un mito máis que
explica os ciclos naturais: fai brotar as plantas cando está contento,
con Afrodita, mentres que cando está con Perséfone a vexetación
descansa.

20. PARIS HELENA
Paris era un príncipe Troiano. Unha vez
que andaba tan tranquilo polo monte Ida
controlando o gando, aparecéuselle o
deus Hermes encomendándolle unha
difícil tarefa: xulgar as deusas Hera,
Atenea e Afrodita para decidir quen era
máis fermosa. As tres fixeron trampa e
subornárono, pero ante a promesa de
Afrodita de que tería a muller máis
fermosa non puido resistir, e elixiuna
A promesa cumpriuse cando foi de “Miss”.
negocios a Esparta e viu alí á
fermosa Helena e decidiu raptala (ela
estaba encantada). O problema foi
que ó marido de Helena, Menelao,
non lle gustou esta manobra e
convenceu ó gregos para declararlle
a guerra a Troia, guerra que causou
moitas desgracias.

21. DIDO ENEAS
Eneas, fillo de Afrodita e Anquises, é
un heroe troiano. Tal como conta
Virxilio na Eneida, fuxe da
destrucción de Troia porque os
deuses revélanlle que vai ser o
fundador dun grande imperio e
ordénanlle viaxar cara occidente.
Nas súas viaxes chega a Cartago,
onde a raíña Dido namórase
perdidamente del; pero Eneas ten
unha misión máis importante e debe
abandonar a Dido.
A raíña, desesperada, suicídase.

22. EROS PSIQUÉ I
Segundo nos conta Apuleio no Asno
de Ouro, Psiqué (a alma ou mente,
en grego) era a fermosísima filla dun
rei. A súa fermosura era tanta, que
era venerada como unha
reencarnación de Venus. Pero esta
mesma fermosura espantaba ós
seus pretendentes, polo que seu pai
para poder casala houbo de seguir a
instruccións dun oráculo: ataviala
como para unha voda e abandonala
O terrible monstro profetizado non nunha rocha, xa que un terrible
era outro que Eros (a paixón), que monstro íase apoderar dela.
se namorara de Psiqué en contra Así se fixo, pero para a súa sorpresa,
da vontade da súa nai Venus, Psiqué foi levada a un marabilloso
polo que lle impuxo a súa amada palacio onde se lle uniu un amante
a condición de non poder velo, se marido que non podía ver.
non quería perder o seu amor.

23. EROS PSIQUÉ II
Psiqué aturou a súa curiosidade
como puido, ata que un día deron
con ela as súas irmás e a
convenceron para que observase ó
seu amante mentres durmía. Pola
noite Psiqué acendeu unha lámpada
de aceite e descubriu asombrada ó
seu fermoso e divino marido, pero
sen querer pinchouse cunha das
súas frechas, polo que quedou
“ferida” de amor.
Eros espertouse e fuxiu, a pesar de
que amaba a Psiqué. Psique
desesperada andou na súa busca,
ata que os deuses se compadeceron
e Venus permitiulle volver co seu
fillo.
Conclusión: se a mente ou razón descubre ó amor,
este pérdese.

24. AMORES NA HISTORIA
PERICLES ASPASIA
A intelixencia e desenvoltura non eran propias
das mulleres decentes, e quizás por isto se lle
acusaba de “hetera” (concubina).
Pericles, o gran político do s. V a. C. artífice da
democracia ateniense, namorouse dela e fíxoa a
súa muller (estaba divorciado dunha primeira).
Pericles permitía que Aspasia estivese presente
nas reunións importantes e que opinase, cousa
que supuxo un grande escándalo e motivo de
moitas acusacións dos seus inimigos. Pericles
Aspasia chegou a saíase do normal porque non tiña amantes
Atenas procedente masculinos e porque estaba namorado da súa
de Mileto cando tiña muller lexítima. Plutarco sinala como curiosidade
20 anos. Era unha que a bicaba ó entrar e saír da casa.
muller fermosa e moi
instruída, algo pouco Desta unión naceu un fillo, Pericles, que puído
común nas mulleres conseguir a cidadanía ateniense, a pesares de
atenienses. ser fillo de estranxeira cando morreron os fillos
do anterior matrimonio do seu pai Pericles.

25. Marco Antonio Cleopatra
Cleopatra VII (69-30 a. C.) foi a última raíña de
Exipto, pertencente á dinastía grega dos Ptolomeos,
descendentes dun xeneral de Alexandre Magno do
mesmo nome. Subiu ó trono con 17 anos xunto co seu
irmán de 10.
Cleopatra tiña fama de ser moi ambiciosa e irresistible
ós homes. Cando Xulio César chegou a Exipto
perseguindo ó seu inimigo Pompeio, non tivo moitos
problemas para seducilo e así conseguir o seu apoio
en problemas internos do seu reino. Cleopatra e César
tiveron un fillo, Cesarión.
Despois do asasinato de César en Roma, chegou a
Alexandría, Marco Antonio, outro romano que andaba
metido en política e necesitaba diñeiro. Aquí comezou Cleopatra,
unha das máis grandes historias de amor. prisioneira de
A Marco Antonio fóronselle das mans as cousas con Octavio,
Cleopatra e acabou enfrontándose a Octavio (despois suicidouse
Augusto). Antonio foi derrotado por Octavio na batalla tamén,
de Actium (Grecia) e, crendo que Cleopatra morrera, facéndose
suicidouse. morder por unha
serpe velenosa.

26. HADRIANO ANTÍNOO
O emperador romano Hadriano
(76-138 d. C.), de orixe hispana,
foi un bo home de estado. A súa
política foi pacifista, intentando a
integración de todas as partes do
Imperio e en canto a política
interior, tentou mellorar a
situación dos campesiños.
Pero, sobre todo, destacouse na historia de Roma por ser un home
moi cultivado, amante da cultura grega e dotado dunha grande
sensibilidade. Esta sensibilidade, quizás, foi a que lle fixo sufrir tanto a
perda do seu amado Antínoo, afogado nas augas do Nilo. Para
consolarse, Hadriano declarouno deus e erixiu estatuas e templos
dedicados a el por todo o Imperio Romano.