Mais conteúdo relacionado
TRAFFICKING IN PERSONS_FOCUS by TRAFCORD
- 1. 2012
รายงานสถานการณ์ ปัญหา
การค้ ามนุษย์ ประจํ าปี 2554
หน่ วยประสานงานเพือต่อต้ านการค้ ามนุ ษย์ ภาคเหนื อตอนบน
ประเทศไทย (TRAFCORD) มูลนิ ธเพือความเข้ าใจเด็ก (FOCUS)
ิ
สถานการณ์การค้ ามนุ ษย์ - ผลการดําเนิ นงานของหน่วยงาน - ความรุนแรงและ
ผลกระทบต่อผู้ เสียหาย - สรุปแนวโน้มและสถานการณ์ปัญหา - ความท้ าทาย
และข้ อเสนอแนะ
Duean Wongsa
TRAFCORD by FOCUS
3/23/2012
- 2. บทนํา
การจัดทํารายงานฉบับนี้มีวัตถุประสงคเพื่อเปนการเผยแพรขอมูลเรื่องสถานการณปญหาการคา
มนุษยในพื้นที่ภาคเหนือตอนบนและผลการดําเนินงานของหนวยประสานงานเพื่อตอตานการคามนุษย
ภาคเหนือตอนบน ประเทศไทย (โครงการ TRAFCORD) ใหแกบคคลทั่วไป หนวยงานภาครัฐ ภาคเอกชน
ุ
องคกรชุมชนที่เกี่ยวของกับการปฏิบัติงานดานการปองกันและปราบปรามการคามนุษย เพื่อใหรับทราบ
และเกิดความเขาใจถึงสถานการณปญหาการคามนุษยในรอบป พ.ศ.2554 ที่แสดงใหเห็นถึงสภาพปญหา
การคามนุษยที่ยังคงรุนแรงและเกิดขึ้นอยางตอเนื่อง นอกจากนี้เพื่อใหหนวยงานที่เกี่ยวของโดยเฉพาะ
อยางยิ่งศูนยปฏิบัติการปองกันและปราบปรามการคามนุษยระดับจังหวัดและหนวยงานหลักที่มีหนาที่
เกี่ยวของ ไดใชประโยชนจากขอมูลในรายงานฉบับนี้ในการประกอบการวางแผนการทํางานในระดับจังหวัด
เพื่อชวยในการออกแบบและจัดทําโครงการหรือกิจกรรมทั้งดานการปองกัน การปราบปรามและการ
ชวยเหลือผูเสียหายใหมีความเหมาะสมและมีความสอดคลองกับสภาพปญหาในแตละพื้นที่
ที่มาของขอมูลในรายงานฉบับนี้ มาจากผลการดําเนินกิจกรรมของโครงการ TRAFCORD ซึ่งได
รวมมือกับหนวยงานเครือขายภาครัฐและเอกชน ดําเนินการรับแจงเหตุ การสํารวจสถานการณในพื้นที่
เสี่ยง การเขาชวยเหลือผูเสียหายและกลุมเสี่ยงโดยดําเนินการรวมกับหนวยงานสหวิชาชีพทั้งภาครัฐและ
เอกชนในแตละจังหวัด การติดตามดําเนินคดีและการใหความชวยเหลือผูเสียหายทางดานกฎหมาย การ
ฟนฟูและเยียวยา การสงกลับและคืนผูเสียหายสูสังคม การทําโครงการดานการพัฒนาศักยภาพ
ผูปฏิบัติงานในระดับจังหวัดและระดับชุมชน การสรางเครือขายในชุมชนรวมถึงการเผยแพรและ
ประชาสัมพันธ
โครงการ TRAFCORD ภายใตการดําเนินงานของมูลนิธิเพื่อความเขาใจเด็ก (FOCUS) ขอขอบคุณ
องคกรเครือขายและประชาชนทั่วไปที่ใหความรวมมือและสนับสนุนการดําเนินงานมาโดยตลอด รวมถึง
องคกรทุนผูสนับสนุนใหการดําเนินการประสบความสําเร็จและสามารถใหการคุมครองและชวยเหลือ
ผูเสียหายและผูที่ประสบปญหาไดเปนอยางดี
2
- 3. 1.สถานการณการคามนุษย
1.1 สถานการณการคามนุษยในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน
สถานการณในพื้นที่ภาคเหนือตอนบนยังคงเปนพื้นที่ที่มีปญหาการคามนุษยเกิดขึ้นอยางตอเนื่อง ในปที่
ผานมามีการคามนุษยที่เกิดขึ้นในพื้นที่ มีการอพยพเขามาของแรงงานขามชาติ จากประเทศพมา และลาว
ซึ่งมีบุคคลจํานวนหนึ่งที่ถูกชักชวนและลอลวงเขาสูกระบวนการคามนุษย พบการแสวงประโยชนทางเพศ
ไดแกการคาประเวณีเด็กและผูหญิงในสถานคาประเวณี สถานบริการที่เปดในลักษณะแอบแฝงคาประเวณี
ซึ่งมีทั้งเด็กหญิงและเด็กชาย รวมถึงกลุมผูหญิง ดานแรงงานพบวามีการนําเด็กตางชาติทั้งเด็กหญิงและ
เด็กชายชาวลาวจากชายแดนภาคเหนือและภาคอิสานเขามาคาแรงงานในพื้นที่ภาคเหนือ มีการบังคับและ
เอาเปรียบแรงงาน โดยทํางานเปนคนรับใชในบานและใชแรงงานในสถานที่กอสราง นอกจากนั้นยังมี
ขบวนการติดตอชักชวนและจัดหาเด็กจากประเทศพมาเขามาขอทาน นอกจากนั้นแรงงานไทยยังคง
หลั่งไหลไปทํางานตางประเทศซึ่งแรงงานจํานวนหนึ่งถูกเอารัดเอาเปรียบและถูกบังคับใหทํางานโดยผิด
เงื่อนไขหรือผิดสัญญาทั้งในภาคการเกษตร ภาคอุตสาหกรรมและการแสวงประโยชนจากการคาประเวณี
ซึ่งจากการทํางานในชุมชนในปที่ผานมาพบวายังคงมีความตองการและมีการตอบสนองของแรงงานไทย
เดินทางไปตางประเทศอยางตอเนื่อง
1.2 รูปแบบของการคามนุษยในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน
การคาประเวณี ยังพบปญหาการคาประเวณีเด็กรวมถึงมีลักษณะการลอลวงหรือบังคับใหคาประเวณี
โดยสามารถแยกได คือ เด็กเชื้อชาติลาว จะเขามาคาประเวณีในพื้นที่ จ.แพร จ.นาน เด็กเชื้อชาติไทใหญ
จะเขามาคาประเวณีที่ จ.เชียงราย จ.เชียงใหม เด็กเชื้อชาติกะเหรี่ยงและพมา จะเขามาคาประเวณีที่ จ.
ตาก โดยเฉพาะในอําเภอตามแนวชายแดน รวมทั้งมีเด็กไทยทีเ่ ขาสูวงจรการคาประเวณีทุกจังหวัดในพื้นที่
ภาคเหนือตอนบน
มีธุรกิจเพศพาณิชยที่เปดกิจการประกอบดวยสถานคาประเวณี มีลักษณะเปนบานหรือหองเชา รานคารา
โอเกะ รานอาหาร ผับ สถานนวดแผนโบราณ อาบอบนวด สถานที่เหลานี้ลวนมีการแอบแฝงการคา
ประเวณีทั้งสิ้น พบไดในพื้นที่ จ.เชียงใหม จ.เชียงราย จ.พะเยา จ.ตาก
มีเด็กทํางานในรานเตนระบําโปเปลือยหรือเตนโคโยตีและนําไปสูการขายบริการทางเพศ มีการเพิ่มขึ้นของ
้
รานนวดเพื่อสําเร็จความใคร (นวดกะปู) พบไดในพื้นที่ จ.เชียงใหม
3
- 4. มีการนําเด็กชายและเยาวชนชาย อายุระหวาง 15-25 ป เขาสูกระบวนการคาประเวณีเพิ่มมากขึ้น ในสถาน
รานคาราโอเกะ ผับ และสถานบริการสําหรับลูกคาซึ่งเปนผูชายนอกจากนั้นยังมีขอมูลที่ชี้วามีนักทองเที่ยว
ชาวตางชาติซึ่งชักชวนเด็กผูชายไปถายภาพอนาจารและนําภาพเด็กลงในเว็ปไซดซึ่งมีลักษณะที่สอไป
ในทางเพศ พบที่ จ.เชียงใหม จ.เชียงราย
มีการเปดเว็บไซดนําเขาภาพและขอมูลสวนตัวของเด็กและเยาวชนชายหญิงเพื่อโฆษณาขายบริการทางเพศ
หรือเรียกวาการคาประเวณีออนไลน บางครั้งจะใหเด็กเขาไปโพสภาพและขอมูลติดตอดวยตัวเอง จากนั้น
ใหลูกคาที่ตองการซื้อบริการทางเพศเขาไปยังเว็ปไซดเพื่อติดตอนัดหมายซื้อบริการทางเพศ มีระบบการ
เขาถึงขอมูล ลูกคาตองจายคาสมัครสมาชิกเพื่อเลือกเด็กหรือหญิง โดยมีการแบงรายไดจากการทํางาน
ใหแกผดูแลเว็ปไซดหรือผูติดตอจัดหาดวย พบที่ จ.เชียงใหม จ.เชียงราย
ู
มีขบวนการนายหนาที่ติดตอชักชวน ยุยงสงเสริมใหเด็กและเยาวชนเขาสูกระบวนการคาประเวณี และมี
การติดตอลูกคาเพื่อซื้อบริการทางเพศ พบในพื้นที่ จ.เชียงใหม จ.ลําพูน จ.เชียงราย จ.พะเยา จ.แพร
จ.นาน จ.แมฮองสอน จ.ตาก จ.ลําปาง
สถานที่ที่มีเอเยนตติดตอและเปนธุระจัดหาเพื่อคาประเวณี คือ รานเสริมสวย รานขายของชํา โรงแรมและ
พนักงานโรงแรม เกสเฮาส รถสาธารณะหรือรถรับจาง
กลุมลูกคาผูซื้อบริการทางเพศสวนใหญ คือ แรงงานทั่วไป นักธุรกิจ ขาราชการบางกลุม นักทองเที่ยวชาว
ไทยและตางประเทศ โดยเฉพาะนักทองเที่ยวชาวเอเชียและประเทศตะวันออกกลาง
ขบวนการขอทาน มีการนําเด็กชาวพมามาขอทาน พบตามสถานที่ทองเที่ยว ตลาดกลางคืน ตลาดนัด
ถนนคนเดิน พบเด็กที่ถูกนํามาขอทานตั้งแตวัยทารกจนถึงอายุประมาณ 10 ป เด็กสวนมากเขาสู
กระบวนการโดยการติดตามมากับครอบครัวหรือญาติ มีเอเยนตเขาไปติดตอชักชวนมาจาก จ.ทาขี้เหล็ก
ประเทศพมาเขามาทาง อ.แมสาย จ.เชียงราย บางครั้งมีการหลบเลี่ยงดานตรวจของเจาหนาที่โดยการเดิน
ปาออมจุดตรวจแลวขึ้นรถโดยสารประจําทาง จากนั้นเขามาพักในบานเชาใน อ.เมือง จ.เชียงใหม นายหนา
จะมีการจัดสรรพื้นที่และบางครั้งจะตองจายคาเชาที่สําหรับการขอทานดวย ขอทานมีรายไดจากการ
ขอทานระหวาง 150 – 1,000 บาท/วัน ถาเปนเด็กจะมีรายไดตอวันโดยเฉลี่ยตั้งแต 500 บาทขึ้นไป พบ
สถานการณในพื้นที่ จ.เชียงใหม จ.เชียงราย สวนที่ อ.แมสอด จ.ตากมีการสงเด็กไปขอทานที่กรุงเทพฯ
4
- 5. ดานแรงงาน มีการนําเด็กสัญชาติลาว สัญชาติพมา เด็กกลุมชาติพันธุมาใชแรงงานโดยผิดกฎหมาย ให
ทํางานรับใชในบาน รานขายอาหาร ขายดอกไมและพวงมาลัย รวมทั้งทํางานในสถานที่กอสราง เด็ก
สวนมากเขาเมืองโดยผิดกฎหมาย ถูกบังคับใหทํางาน ถูกเอาเปรียบคาจางคาแรง พบในพื้นที่ จ.เชียงใหม
จ.พะเยา จ.ลําปาง จ.ตาก
มีการลอลวงแรงงานชายจากพื้นที่ อ.แมสอด ไปทํางานบนเรือประมง มีเอเยนตเปนธุระจัดหาเด็กและ
ผูใหญจากพื้นที่พักพิงชั่วคราวสําหรับผูอพยพโดยติดตอและนําพาผูอพยพ และสงไปทํางานในเรือประมง
โรงงาน แรงงานในบานและคาประเวณี พื้นที่ปลายทางคือ กรุงเทพฯ จ.สมุทรสาคร จ.ชลบุรี
การเดินทางไปทํางานตางประเทศ จากการดําเนินกิจกรรมดานการปองกัน โดยใหความรูแกชุมชนและ
ประชาชนซึงเปนกลุมเสี่ยงในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน พบวามีขอมูลเกี่ยวกับการเดินทางไปทํางาน
่
ตางประเทศของชุมชนไทยในพื้นที่ จ.เชียงใหม จ.เชียงราย จ.พะเยา จ.ลําปาง จ.ลําพูน จ.นาน จ.แพร และ
จ.แมฮองสอน พบวามีสถานการณที่เปนความเสี่ยงเกี่ยวของกับขบวนการหลอกลวงแรงงานไทยดังนี้
1.ขบวนการคาแรงงานไปตางประเทศ แรงงานไทยที่เดินทางและมีความตองการไปทํางานใน
ตางประเทศสวนหนึ่งไปโดยถูกกฎหมายตามชองทางซึ่งกรมการจัดหางาน กระทรวงแรงงานไดกําหนดไว
แตมีแรงงานจํานวนหนึ่งซึ่งถูกกลุมนายหนาหรือบริษัทจัดหางานผิดกฎหมายเรียกเก็บคานายหนาเปน
จํานวนเงินที่สูง เชนไปทํางานที่ประเทศไตหวันตองเสียคานายหนาประมาณ 100,000 – 150,000 บาท มี
การหลอกลวงแรงงานโดยอางวาจะพาไปทํางานที่ประเทศญี่ปุนและเกาหลีใตและเรียกเก็บคาธรรมเนียม
ในอัตราที่สูงเกินความเปนจริง ทําใหแรงงานมีหนี้สินจากการกูเงินและครอบครัวไดรับความเดือนรอน มี
การหลอกเรียกเก็บเงินคาใชจายในการเดินทางไปทํางานตางประเทศแตความเปนจริงไมมีการพาไปทํางาน
หรือมีบางกรณีที่เมื่อแรงงานเดินทางไปถึงประเทศปลายทางแลวถูกบังคับใหทําสัญญาอยางไมเปนธรรม
ชวงที่ผานมามีแรงงานไทยจํานวนหนึ่งตัดสินใจเดินทางไปทํางานตางประเทศ เชนประเทศในแถบตะวันออก
กลาง ประเทศลิเบีย แลวถูกเอาเปรียบแรงงาน แรงงานบางคนที่เจ็บปวยจากการทํางานถูกสงกลับและไม
สามารถเรียกรองคาชดเชยหรือคาตอบแทนทางแรงงาน
2.การแสวงประโยชนจากการคาประเวณี ผูหญิงไทยจากภาคเหนือจํานวนหนึ่งเดินทางไปทํางาน
ตางประเทศดวยความสมัครใจ โดยมีขบวนการเปนผูติดตอและจัดการเรื่องการเดินทางและนําพาไป
นายหนาไดชักชวนผูหญิงใหไปทํางานนวดที่ประเทศมาเลเซียโดยหลอกวาจะออกใบอนุญาตทํางานให
5
- 6. มีการเก็บคาใชจาย แตเมื่อไปถึงปลายทางกลับยึดหนังสือเดินทางซึ่งผูหญิงจะตกเปนหนี้ ถูกบังคับให
คาประเวณี บางกรณีมีการกักขัง ขมขูและทํารายรางกาย มีนายหนาทั้งชาวไทยและชาวตางชาติติดตอ
ชักชวนผูหญิงเพื่อแตงงานกับชาวตางชาติและนําไปสูการใชแรงงานและคาประเวณี
1.3 เสนทางการคามนุษย
การคาประเวณีเด็กและผูหญิงตางชาติ
เสนทางที่ 1 : ชายแดน จ.ทาขี้เหล็ก – อ.แมสาย จ.เชียงราย ผูเสียหายเดินทางมาจากเมืองเชียงตุง
ประเทศพมา เขามาทางจังหวัดทาขี้เหล็ก แตบางสวนมาทํางานรับจางทั่วไปหรือมาอาศัยกับญาติอยูที่ อ.
แมสาย จ.เชียงรายอยูกอนแลว จากนั้นถูกเพื่อนหรือคนรูจักหรือนายหนาชักชวนหรือลอลวงใหมา
คาประเวณีที่จังหวัดเชียงใหม ผูเสียหายเดินทางโดยรถโดยสารประจําทาง และมีนายหนาขับรถไปรับ
เสนทางที่ 2 : ชายแดน จ.เมียวดี – อ.แมสอด จ.ตาก ผูเสียหายเดินทางมาจากเมืองพะอาง ยางกุง
เมียวดี โดยเขามาทางฝง จ.เมียวดี นั่งเรือขามมายัง อ.แมสอด บางสวนถูกหลอกลวงวาใหมาทํางานรับจาง
เสริฟอาหารและมีบางสวนที่ตั้งใจมาคาประเวณีโดยเขามาทํางานที่สถานคาประเวณีใน อ.แมสอด
มีผูเสียหายบางสวนทั้งเด็ก ผูหญิงและผูชาย ถูกนายหนาชักชวนและเสนอวาสามารถพาไปทํางานไดโดย
พาออกจากคายพักพิงชั่วคราว เดินทางโดยรถยนตสวนตัวของนายหนา กรณีเปนผูชายจะพาไปทํางานใน
โรงงานคัดแยกอาหารทะเล สวนผูหญิงพาไปคาประเวณีที่ จ.สมุทรสาคร
เสนทางที่ 3 : ชายแดนแขวงเวียงจันทน - จ.หนองคาย ผูเสียหายซึ่งเปนชาวลาวเดินทางเขามายัง
ประเทศไทย โดยถูกพาไปคาประเวณีที่ จ.แพร ตามชองทางตอไปนี้
o เมืองมื้น แขวงเวียงจันทน – สถานีขนสงเวียงจันทน – ดานตรวจคนเขาเมืองลาว – นั่งรถทัวรขาม
ไปดานตรวจคนเขาเมืองหนองคาย – นั่งรถยนตสวนตัวของนายหนามุงตรงไปยังสถานคาประเวณี
o เมืองมื้น แขวงเวียงจันทน – ทาเรือบานวัง ประเทศลาว – นั่งเรือโดยสารขามมา อ.ปากชม จ.เลย –
นั่งรถไปยังสถานีขนสง จ.เลย – นั่งรถยนตสวนตัวของนายหนามุงตรงไปยังสถานคาประเวณี
o เมืองเวียงคํา แขวงหลวงพระบาง – แขวงเวียงจันทน – ขึ้นรถโดยสารประจําทางไปยังดานตรวจคน
เขาเมือง จ.หนองคาย - สถานีขนสง จ.อุดรธานี – นั่งรถทัวรไปยังสถานคาประเวณี
นายหนาไดนําเด็กหญิงสัญชาติไทยจาก จ.หนองบัวลําภู และสงมาคาประเวณีดวย
กรณีหญิงไทยถูกพาไปยังเขตปกครองพิเศษมาเกาเพื่อบังคับใหคาประเวณี ผูประสบปญหามีความ
ประสงคจะเดินทางเขาประเทศสหรัฐอเมริกา ไดรับการเสนอจากนายหนาวาสามารถพาเดินทางเขา
6
- 7. ประเทศสหรัฐอเมริกาได โดยตองไปแวะที่ประเทศมาเกากอน เพื่อตอไปยังประเทศอื่นๆ เมื่อผูเสียหาย
เดินทางไปถึงประเทศมาเกา ไดถูกสงไปกักตัวที่บานของเอเยนตซึ่งมีหญิงไทยจํานวนหนึ่งพักอยูและบอกวา
ตองไปทํางานที่สถานอาบอบนวดและจะตองคาประเวณี แตไดติดตอขอความชวยเหลือจากญาติและ
นําไปสูการชวยเหลือของหนวยงานและปลอดภัยในที่สุด
กรณีการบังคับคาประเวณีในภาคกลางและภาคใตตอนบน มีการดําเนินการชวยเหลือเด็กและหญิง
ชาวลาวและชาวไทใหญซึ่งถูกบังคับใหคาประเวณีที่ จ.นครปฐม และ จ.ชุมพร
o ผูเสียหายสัญชาติลาว เดินทางมาจาก แขวงเวียงจันทนเขาเมืองโดยผานสะพานมิตรภาพไทย -
ลาว จ.หนองคาย มีนายหนาซึ่งเปนชาวลาวไดชักชวนไปทํางานเสิรฟอาหารและเครื่องดื่มที่
ประเทศไทย โดยไดจัดการเรื่องการเดินทางและใหใชหนังสือเดินทางปลอม จากนั้นสงไป
คาประเวณียังรานคาราโอเกะที่ จ.ชุมพร ผูเสียหายบางสวนเดินทางมาจากเมืองปากเซ แขวงจําปา
ศักดิ์ ทําหนังสือเดินทางที่เมืองปากเซจากนั้นนายหนาพาขามผานดานชองเม็ก จ.อุบลราชธานี
และตอรถยนตสวนตัวไปยังรานคาราโอเกะเพื่อคาประเวณีที่ จ.ฉะเชิงเทรากอน จากนั้นสงตอมา
ยัง จ.ชุมพร ผูเสียหายบางคนทํางานขายของทีแนวชายแดนไทย-ลาวมากอน จากนั้นนายหนามา
่
ติดตอชักชวนใหไปทํางานเสิรฟอาหารแตถูกบังคับใหคาประเวณีในที่สุด
o ผูเสียหายเปนชาวไทใหญ เดินทางมาจากรัฐฉาน ประเทศพมา ถูกนายหนาซึ่งเปนคนไทใหญติดตอ
และชักชวนใหมาทํางานเสิรฟอาหารและเครื่องดื่มและกลับพามายังสถานคาประเวณีที่ โดยบังคับ
ใหขายบริการทางเพศและขมขูวาหากผูเสียหายไมยอมทํางานจะสงไปขายที่รานอื่นและไดเรียกเงิน
(คาไถ) จากญาติของผูเสียหายดวย ภายหลังจากการชวยเหลือเจาหนาที่ไดซักถามขอเท็จจริง ทํา
ใหทราบวามีขบวนการนํากลุมเด็กและหญิงชาวไทใหญมาพักทีโ่ รงแรมใน จ.ทาขี้เหล็กกอน จากนั้น
นายหนาไดไปรับตัวเด็กแลผูหญิง พามุงตรงไปยังสถานคาประเวณีใน จ.นครปฐม เดินทางโดยรถ
ตูสวนบุคคล ผูเสียหายใหขอมูลวาระหวางการเดินทางคนขับรถถูกตรวจและสอบสวนโดย
เจาหนาที่แตหลังจากนั้นมีการเจรจาผานทางโทรศัพทและเจาหนาที่ไดปลอยตัวทุกคนใหเดินทาง
ตอไป
ขบวนการขอทาน ผูเสียหายมีภูมิลําเนาอยูประเทศพมา โดยเดินทางมากับนายหนาและครอบครัวมาที่
ชายแดนไทย จังหวัดทาขี้เหล็ก เขามาทาง อ.แมสาย จ.เชียงราย นั่งรถโดยสารประจําทางมาถึง จ.
7
- 9. 2.ผลการดําเนินงานของหนวยงาน
ในป พ.ศ.2554 โครงการ TRAFCORD ไดดําเนินโครงการดานการปองกัน การคุมครอง การดําเนินคดีและ
การสงกลับและคืนสูสังคม โดยรวมมือกับหนวยงานเครือขายทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนและภาคประชาสังคม
ดังตอไปนี้
2.1 ดานการปองกัน (Prevention)
2.1.1 การใหความรูและพัฒนาศักยภาพผูปฏิบัติงานสหวิชาชีพในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน
ดําเนินการรวมกับ สํานักงานพัฒนาสังคมและความมันคงของมนุษย จ.เชียงใหม สํานักงานพัฒนาสังคม
่
และความมั่นคงของมนุษย จ.ตาก มูลนิธิศุภนิมิต แมสอด องคการระหวางประเทศเพือการโยกยายถิ่นฐาน
่
(IOM) ดําเนินการจัดฝกอบรมดังนี้
ก) การประชุมและการฝกอบรมระดับผูปฏิบัติงานสหวิชาชีพ จํานวน 4 ครั้ง
o โครงการฝกอบรมลามภาษาถิ่นสําหรับผูปฏิบัติงานในการสัมภาษณขอเท็จจริงผูเสียหายจาก
การคามนุษย
o โครงการฝกอบรมเชิงปฏิบัติการสําหรับผูปฏิบติงานสหวิชาชีพจังหวัดตากเรื่อง แนวทางและ
ั
กระบวนการชวยเหลือผูเสียหายจากการคามนุษย
o โครงการฝกอบรมเชิงปฏิบัติการสําหรับผูปฏิบัติงานสหวิชาชีพ 9 จังหวัดภาคเหนือเรื่อง แนวทาง
และกระบวนการชวยเหลือผูเสียหายจากการคามนุษย
o การประชุมเพื่อจัดทําแผนปฏิบัติการปองกันและปราบปรามการคามนุษยจังหวัดเชียงใหม
ข) จัดการประชุมและการฝกอบรมระดับชุมชน จํานวน 28 ครั้ง โดยรวมมือ กองคุมครองและดูแล
ผลประโยชนคนไทยในตางประเทศ กรมการกงสุล กระทรวงการตางประเทศ บานพักเด็กและครอบครัว
สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยจังหวัด องคการบริหารสวนตําบล ผูนําชุมชน กลุม
พัฒนาสตรีประจําตําบล จัดทําโครงการ “เวทีชุมชนเรื่องเดินทางไปตางประเทศอยางไรใหปลอดภัยจาก
การคามนุษย” จํานวน 23 ครั้ง โดยไดดําเนินการในพื้นที่ อ.จุน อ.ปง อ.ภูซาง อ.ดอกคําใต จ.พะเยา, อ.แม
แตง อ.กัลยาณิวัฒนา อ.เมือง จ.เชียงใหม อ.ปางมะผา อ.ปาย จ.แมฮองสอน อ.งาว อ.แมพริก อ.เกาะคา
อ.เมือง อ.หางฉัตร อ.เมืองปาน อ.สบปราบ อ.เถิน อ.เสริมงาม จ.ลําปาง, อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.นาน และ
“โครงการสรางความรูสูชุมชนเพื่อปองกันปญหาการคามนุษย” จํานวน 5 ครั้ง โดยไดดําเนินการในพื้นที่
อ.ปาย จ.แมฮองสอน, อ.ฝาง อ.เมือง จ.เชียงใหม, อ.แมสาย อ.แมสรวย จ.เชียงราย
9
- 10. ค) จัดการฝกอบรมระดับเยาวชน จํานวน 6 ครั้ง
o โครงการพัฒนาศักยภาพเด็กและเยาวชนไรรัฐไรสัญชาติเพื่อปองกันและเฝาระวังปญหาการคา
มนุษย อ.แมสอด จ.ตาก
o โครงการฝกอบรมและศึกษาดูงานพัฒนาผูนําเยาวชนเพื่อสงเสริมสิทธิมนุษยชนในโรงเรียนและ
ชุมชนในพื้นที่ จ.เชียงใหม จัดทําในพื้นที่ 5 อําเภอ ประกอบดวย อ.เมือง อ.เชียงดาว อ.อมกอย อ.
แมแจม อ.แมอาย
2.1.2 การสรางเครือขาย รวมมือกับบานพักเด็กและครอบครัว สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคง
ของมนุษยจังหวัด องคการบริหารสวนตําบล ผูนําชุมชน กลุมพัฒนาสตรีประจําตําบล ไดมีการจัดตั้ง
คณะทํางานในระดับชุมชน เพื่อชวยเหลือผูประสบปญหาความรุนแรงในครอบครัว เด็กและสตรีซึ่งถูก
ทารุณกรรมและละเมิดทางเพศ และบุคคลผูตกเปนกลุมเสี่ยงของการคามนุษย โดยดําเนินการจัดตั้ง “
ศูนยสํารวจและปองกันปญหาการคามนุษยและการละเมิดสิทธิเด็กและสตรี” จํานวน 5 ศูนย ไดแก
อ.เชียงของ อ.พาน อ.แมสาย จ.เชียงราย อ.กัลยาณิวัฒนา จ.เชียงใหม อ.ปาย จ.แมฮองสอน
2.1.3 การรณรงคและประชาสัมพันธ
ก) การเผยแพรผานสื่อ ดําเนินการพัฒนาและผลิตสื่อสิงพิมพ ไดแก โปสเตอร แผนพับ สติ๊กเกอร ปฏิทิน
สื่อพรีเมียม ผลิตสปอตวิทยุและเผยแพรออกอากาศเพื่อใหความรูและเตือนภัยการคามนุษยในภาษาไทย
และภาษาถิ่น
ข) การจัดการรณรงคในพื้นที่เสี่ยงและชุมชนชายขอบตางๆ โดยจัดกิจกรรมโรดโชวและนิทรรศการ
เคลื่อนที่ จํานวน 10 ครั้ง ในพื้นที่ อ.ทาสองยาง จ.ตาก, อ.เมือง จ.ระนอง, อ.เมือง จ.เชียงใหม 4 ครั้ง, อ.
แมสอด จ.ตาก, อ.เมือง จ.เชียงราย 2 ครั้ง
2.2 ดานการชวยเหลือคุมครอง (Protection)
ภาพรวมของการดําเนินการคุมครองและชวยเหลือผูเสียหายจากการคามนุษยในปที่ผานมา ไดรับความ
รวมมือและการสนับสนุนเปนอยางดีจากหนวยงานที่เกี่ยวของไดแก หนวยงานภายใตกระทรวงการพัฒนา
สังคมและความมั่นคงของมนุษย ประกอบดวย สํานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษยในระดับ
จังหวัด บานพักเด็กและครอบครัวประจําจังหวัด สถานคุมครองและพัฒนาอาชีพ สํานักปองกันและแกไข
ปญหาการคาเด็กและหญิง (สปป.) หนวยงานภายใตกระทรวงแรงงานและเจาหนาที่ผูบังคับใชกฎหมาย
เชน ตํารวจภูธรภาค 5 กองบังคับการตํารวจภูธรประจําจังหวัด สํานักงานตรวจคนเขาเมือง กองบังคับการ
10
- 11. ปราบปรามการกระทําความผิดเกี่ยวกับการคามนุษย (ปคม.) กรมสืบสวนคดีพิเศษ (DSI) สํานักงาน
ปองกันและปราบปรามการฟอกเงิน สํานักงานอัยการ กองคุมครองและดูแลผลประโยชนคนไทยใน
ตางประเทศ กรมการกงสุล กระทรวงการตางประเทศ รวมทั้งไดรับความชวยเหลือจากเครือขายองคกร
พัฒนาเอกชน เชน มูลนิธิศูนยชีวิตใหม มูลนิธิโซเอ อินเตอรแนชั่นแนล มูลนิธิศุภนิมิต ประเทศไทย มูลนิธิ
กระจกเงา มูลนิธิศูนยพิทักษสิทธิเด็ก LPN IRC FACE UNIAP เปนตน
2.2.1 การรับแจงแหตุ สายดวน 08-7174-5797 ตั้งแตเดือนมกราคม – ธันวาคม พ.ศ.2554 ไดรับแจงเหตุ
ทั้งหมด 113 กรณี จําแนกประเภทไดดังนี้
o กรณีที่เขาขายเปนการคามนุษย จํานวน 50 กรณี ในจํานวนนี้แยกประเภทเปนรูปแบบการคา
ประเวณี 29 กรณี รูปแบบแรงงาน 11 กรณี รูปแบบขอทาน 4 กรณี กลุมเสี่ยงคามนุษย 6 กรณี
(กลุมเสี่ยงคือ กรณีคนหายซึ่งมีสภาพเหตุการณที่บงชี้วาอาจนําไปสูการคามนุษย)
o กรณีการคาประเวณีทั่วไป จํานวน 3 กรณี
o กรณีขอทาน จํานวน 4 กรณี
o กรณีเอาเปรียบแรงงาน จํานวน 11 กรณี
o กรณีละเมิดทางเพศเด็ก จํานวน 16 กรณี
o กรณีทํารายรางกาย/ทารุณกรรมทั่วไป จํานวน 8 กรณี
o กรณีอื่นๆ เชน ความรุนแรงในครอบครัว ติดตามบุคคลสูญหาย จํานวน 21 กรณี
จากการรับแจงเหตุ ไดตรวจสอบขอเท็จจริงและประสานงานหนวยงานที่เกี่ยวของและรวมวางแผน
ปฏิบัติการ นําไปสูการชวยเหลือผูเสียหายจากการคามนุษยและผูประสบปญหาทั้งหมด 32 กรณี ใน
จํานวนนี้แยกเปน
o กรณีการคามนุษย จํานวน 12 กรณี TRAFCORD ดําเนินการชวยเหลือรวมกับทีมสหวิชาชีพและ
ประสานงานหนวยงานที่เกี่ยวของเพื่อเขาชวยเหลือ ในพื้นที่ จ.เชียงใหม จ.เชียงราย จ.แพร จ.ตาก
จ.นครปฐม จ.ชุมพร จ.สุพรรณบุรี จ.พิจิตร (กรณีจังหวัดพิจิตรเปนการชวยเหลือผูเสียหายดาน
สังคมสงเคราะหและการดําเนินคดีในขณะที่ผูเสียหายรับการคุมครองที่บานพัก)
o กรณีทารุณกรรมเด็ก(ละเมิดทางเพศ ทางรางกายและจิตใจ) จํานวน 10 กรณี ดําเนินการ
ชวยเหลือรวมกับทีมสหวิชาชีพ ในพื้นที่ จ.เชียงใหม และ จ.เชียงราย
11
- 12. o ชวยเหลือผูประสบปญหาทั่วไป จํานวน 10 กรณี ดําเนินการติดตาม ตรวจสอบและประสานงาน
หนวยงานที่เกี่ยวของเพื่อใหความชวยเหลือ ในพื้นที่ จ.เชียงใหม จ.เชียงราย และ จ. กาฬสินธุ
2.2.2 การเขาชวยเหลือผูเสียหายจากการคามนุษย ในที่นี้หมายถึง”ผูเสียหายจากการคามนุษย”
ซึ่งผานกระบวนการคัดแยกผูเสียหายโดยพนักงานสอบสวนผูรับผิดชอบคดีและทีมสหวิชาชีพ โดยได
จําแนกแลววาเปนบุคคลซึ่งเปนผูเสียหายตามพระราชบัญญัติปองกันและปราบปรามการคามนุษย พ.ศ.
2551 มีจํานวนทั้งสิ้น 38 คน แยกเปนรูปแบบการคาประเวณี 37 คน เปนรูปแบบการขอทาน 1 คน
อายุ เพศ สัญชาติ
ต่ํากวา 18 ป มากกวา 18 ป หญิง ชาย พมา ไทย ลาว
23 15 38 0 22 4 12
สรุป ผูเสียหายสวนมากเปนเด็กผูหญิง และสวนมากเขาเมืองโดยผิดกฎหมายและมีภูมิลําเนาอยูประเทศ
พมา ลาว และไทยตามลําดับ บางสวนเปนผูถือบัตรประจําตัวบุคคลซึ่งไมมีสัญชาติไทย และบัตรผูไมมี
สถานะทางทะเบียน พื้นที่ซึ่งมีการดําเนินการชวยเหลือผูเสียหายจากการคามนุษย คือ จ.เชียงใหม จ. แพร
จ.ตาก จ.พิจิตร จ.นครปฐม จ.สุพรรณบุรี จ.สมุทรสาคร จ.ชุมพร
2.2.3 การเยียวยาดานรางกาย จิตใจ และสังคม ใหความชวยเหลือแกผูเสียหายและครอบครัวรวมทั้ง
ผูประสบปญหาทางสังคม โดยใหความชวยเหลือดานการใหคําปรึกษา ดานรางกาย ดานจิตใจ จัดหา
บานพักฉุกเฉิน ติดตามครอบครัวและสงกลับภูมิลําเนา ติดตามเยี่ยมผูเสียหาย และสนับสนุนผูเสียหาย
และครอบครัวดานเศรษฐกิจ การประกอบอาชีพและการศึกษา
ผลการดําเนินงานมีดังนี้
การดําเนินงาน จํานวนผูรับบริการ(คน)
ใหคําปรึกษา 225
ใหความชวยเหลือดานสุขภาพกาย 62
ใหความชวยเหลือดานจิตใจ 37
จัดหาบานพัก สงตัวผูเสียหายเขารับการคุมครองในบานพัก 107
12
- 13. การดําเนินงาน จํานวนผูรับบริการ(คน)
ติดตามครอบครัว 36
ติดตามเยี่ยมครอบครัว 30
2.3 ดานการดําเนินคดี
มีการใหความชวยเหลือดานกฎหมาย โดยเตรียมความพรอมผูเสียหายเพื่อเขาสูกระบวนการยุติธรรม เชน
กอนแจงความดําเนินคดี กอนใหการในชั้นพนักงานสอบสวน กอนเบิกความในชั้นศาล การชวยใหผูเสียหาย
ไดรับสิทธิตามกฎหมาย ประกอบดวยสิทธิในการไดรับคาสินไหมทดแทน คาตอบแทนผูเสียหาย สิทธิไดรับ
คาตอบแทนและคาชดเชยดานแรงงาน จัดหาทนายความเพื่อชวยเหลือดานการดําเนินคดี รวมทั้งติดตาม
การบังคับใชกฎหมายทั้งทางอาญาและตามพระราชบัญญัติปองกันและปราบปรามการฟอกเงิน
ผลการติดตามและใหความชวยเหลือทางดานกฎหมายมีดังนี้
ก) ผลและความคืบหนาการดําเนินคดี มีการแจงความดําเนินคดีกรณีการคามนุษย จํานวนทั้งหมด 10
คดี พนักงานสอบสวนไดตั้งขอหาแกผูกระทําความผิดตามพระราชบัญญัติปองกันและปราบปรามการคา
มนุษย พ.ศ.2551 ประมวลกฎหมายอาญา พระราชบัญญัติปองกันและปราบปรามการคาประเวณี พ.ศ.
2539 พระราชบัญญัติคุมครองเด็ก พ.ศ.2546 พระราชบัญญัติคนเขาเมือง พ.ศ.2522
เวลาที่ดําเนินคดี กรณี พื้นที่เกิดเหตุ
มกราคม คาประเวณีเด็กและหญิง อ.เมือง จ.เชียงใหม
กุมภาพันธ คาประเวณีเด็กและหญิง อ.เมือง จ.เชียงใหม
มีนาคม คาประเวณีเด็กหญิง อ.แมสอด จ.ตาก(ดําเนินคดีที่บก.ปคม.)
เมษายน คาประเวณีเด็กและหญิง อ.เมือง จ.เชียงใหม
คาประเวณีเด็กและหญิง อ.เมือง จ.ชุมพร (ดําเนินคดีที่ บก.ปคม.)
กรกฎาคม บังคับใหขอทาน อ.เมือง จ.เชียงใหม
คาประเวณีเด็กและหญิง อ.สามชุก จ.สุพรรณบุรี
13
- 14. เวลาที่ดําเนินคดี กรณี พื้นที่เกิดเหตุ
สิงหาคม คาประเวณีเด็กและหญิง อ.เมือง จ.นครปฐม (ดําเนินคดีที่ บก.ปคม.)
คาประเวณีเด็กและหญิง อ.เมือง จ.สมุทรสาคร
กันยายน คาประเวณีเด็กและหญิง อ.เมือง จ.แพร
ข) ผลคําพิพากษาในศาลชั้นตน ไดติดตามผลการพิพากษาคดีการคามนุษยซึ่งดําเนินการตอเนื่องมา
กอนป 2554 มีการตัดสินคดี จํานวน 2 คดี ดังนี้
o กรณีเด็กหญิงมีภูมิลําเนาอยู จ.เชียงใหม ถูกลอลวงไปคาประเวณีที่ประเทศมาเลเซีย ดําเนิน
คดีอาญาในป 2552 ผล ศาลอาญาพิพากษายกฟองคดี
o กรณีเด็กชาย 6 คน ถูกจัดหาและบังคับคาประเวณี อ.เมือง จ.เชียงใหม ดําเนินคดีอาญาในป พ.ศ.
2553 ผล ศาลจังหวัดเชียงใหมพิพากษาจําคุกจําเลยที่ 1 จํานวน 41 ป ใหชดใชคาสินไหมทดแทน
100,000 บาทใหผูเสียหาย 3 คน จําคุกจําเลยที่ 2 จํานวน 24 ป จําเลยที่ 3 เสียชีวิต ศาลสั่ง
จําหนายคดี
2.4 ดานการสงกลับและคืนสูสังคม ดําเนินการประสานงานและรวมมือกับหนวยงานเครือขาย ประกอบ
กอบดวย สถานคุมครองและพัฒนาอาชีพ บานพักเด็กและครอบครัว สํานักงานพัฒนาสังคมและความ
มั่นคงของมนุษย หนวยพัฒนาสังคมในพื้นที่ และองคกรพัฒนาเอกชนในพื้นที่ตนทางและปลายทาง สงกลับ
ผูเสียหายจากการคามนุษยทั้งหมด จํานวน 12 คน และผูประสบปญหาทางสังคมอื่นๆ จํานวน 32 คน
รวมเปน 44 คน
3. ความรุนแรงและผลกระทบที่เกิดขึ้นกับผูเสียหายจากการคามนุษย
หนวยงานที่ดําเนินการหลักในการดูแลผูเสียหายคือบานพักเด็กและครอบครัวประจําจังหวัด และสถาน
คุมครองและพัฒนาอาชีพ ผูเสียหายสวนมากเปนเด็กและผูหญิง จากการติดตามพบวาผูเสียหายไดรับ
ผลกระทบจากการถูกกระทําดังนี้
o ผูเสียหายจากธุรกิจทางเพศไดรับความทุกขทรมานทางรางกาย เด็กและผูหญิงบางคนเปน
โรคติดตอทางเพศสัมพันธจากการที่ตองทํางานขายบริการทางเพศ เชน โรคซิฟลิส เด็กหญิงบาง
คนเปนโรคหูดหงอนไกซึ่งเกิดจากการรับแขกจํานวนมากและตองทํางานหนักไมสามารถปฏิเสธ
14
- 15. ลูกคาที่มาซื้อบริการได เนื่องจากยังเปนเด็กจึงเปนทีตองการของลูกคา ภายหลังจากไดรับการ
่
ชวยเหลือผูเสียหายตองเขารับการรักษาที่โรงพยาบาล รวมถึงผูหญิงบางคนซึ่งตั้งครรภในขณะที่
กําลังจะทํางาน นับเปนความเสี่ยงและเปนอันตรายดานสุขภาพ
o ผูเสียหายที่เปนเด็กถูกพามาคาประเวณีตั้งแตอายุเพียง 13 ป การตองขายบริการทางเพศเปน
ระยะเวลาตอเนื่องทําใหเด็กขาดโอกาสในการพัฒนา มีผลตอพัฒนาการทางรางกายและจิตใจ
จากผลการประเมินพบวาผูเสียหายมีระดับสติปญญาทึบ มีปญหาบุคลิกภาพ ขาดทักษะในการ
ดํารงชีวิต อานและเขียนหนังสือไดนอยมากและขาดความรูสึกมั่นใจในตนเอง
o ผูเสียหายมีความรูสึกไมมั่นคงและหวาดกลัวอิทธิพลจากฝายผูกระทําความผิด สวนมากผูเสียหาย
เขามาคาประเวณีดวยความสมัครใจโดยที่ครอบครัวไมทราบ ผูเสียหายมีความวิตกกังวลกลัววา
ครอบครัวจะรูวาตนเองมาคาประเวณี ผูเสียหายจึงรูสึกกดดันและเปนทุกขจากเหตุการณที่เกิดขึ้น
ภายใตสภาวะที่ครอบครัวมีความคาดหวังวาจะตองสงเงินกลับบานอยางตอเนื่อง ประกอบกับใน
บางกรณีผูเสียหายไมไดรับขอมูลที่เพียงพอและไมเขาใจเกี่ยวกับกระบวนการดําเนินคดีและ
ขั้นตอนการชวยเหลือของเจาหนาที่ จึงทําใหผูเสียหายสวนใหญมีความกังวลและไมตองการ
รวมมือในกระบวนการดําเนินคดีและการชวยเหลือ
4.สรุปแนวโนมและสถานการณปญหา
พื้นที่ภาคเหนือตอนบนยังคงมีความรุนแรงของสถานการณปญหาการคามนุษยอยางตอเนื่องเนื่องจาก
สภาพสังคม วัฒนธรรม การเมืองและความแตกตางทางเศรษฐกิจที่เปนปจจัยเอื้อ วิธีการและรูปแบบมี
การซอนเรน มีการนําเด็กและผูหญิงเขาสูธุรกิจทางเพศมากขึ้น สวนมากไมปรากฎสภาพการบังคับกักขัง
หรือทํารายรางกาย แตมีการขมขูและคุกคามเสรีภาพของผูเสียหาย และหนวงเหนี่ยวดวยหนี้สิน ถูก
นายหนานําพาเปนเครื่องมือทําใหตกอยูในสภาวะจํายอมและไมกลารองขอความชวยเหลือ ปจจัยที่เปน
สาเหตุผลักดันใหผูเสียหายเขาสูกระบวนการคือความตองการมีรายได ความยากจน ภาวะการเปนหนี้สิน
มีปญหาในครอบครัวและความไมรูเทาทัน ทําใหเขาสูกระบวนการคามนุษย ถูกแสวงประโยชนและถูกเอา
รัดเอาเปรียบในที่สุด กลุมเสี่ยงของการคามนุษยรวมถึงผูมฐานะทางเศรษฐกิจระดับปานกลาง แตพา
ี
ตัวเองเขาสูวงจรความเสี่ยง เนื่องจากตองการมีรายไดเพิ่มมากขึ้นหรือตองการไปทํางานตางประเทศ มี
เด็กไทยที่เขาสูกระบวนการคาประเวณีเพิ่มมากขึ้นอยางตอเนื่อง มีชวงอายุระหวาง 13 – 18 ป การคา
มนุษยที่มีเด็กไทยเปนผูเสียหาย ไดรับความสนใจจากหนวยงานที่เกี่ยวของนอยกวาเด็กตางชาติ เนื่องจาก
สังคมมองวาเด็กสมัครใจเขาสูกระบวนการคาประเวณี ประเด็นนี้ถูกละเลยจากองคกรที่มีหนาที่เกี่ยวของ
15
- 16. ซึ่งสิ่งที่นาเปนหวงคือหากไมมีการแกไขปญหาหรือดึงเด็กออกจากวงจรเด็กกลุมนี้เด็กอาจพัฒนาเปนผูเปน
ธุระจัดหาและกระทําความผิดเสียเองดังที่เคยปรากฎมาแลว
5. ความทาทายและขอเสนอแนะ
ภาพรวมของการชวยเหลือและการดําเนินคดีที่ผานมา มีจุดออนและขอจํากัดบางประการซึ่งเปนผลมาจาก
การลงมือปฏิบัติงาน สงผลทําใหยังไมสามารถบรรลุเปาหมายเทาที่ควร ไดแก
1. การคัดแยกผูเสียหาย ผูปฏิบัติงานบางสวนยังขาดทักษะในการสัมภาษณเพื่อใหไดมาซึ่งขอเท็จจริงที่
สอดคลองกับองคประกอบการคามนุษย ในขณะที่ผูเสียหายไมตระหนักวาตัวเองเปนผูเสียหายหรือถูก
กระทํา การมีทัศนคติดานลบตอพฤติกรรมของบุคคลที่ถูกสัมภาษณทําใหเจาหนาทีไมไดรับความไววางใจ
่
และไมไดรับความรวมมือ บางครั้งขาดความตระหนักถึงความละเอียดออนตอสภาพการณของคดีการคา
มนุษยและขาดการบริหารจัดการทีมที่มีประสิทธิภาพ ทําใหกลุมเปาหมายมีความกังวลเกี่ยวกับผูกระทํา
ความผิดและไมไววางใจเจาหนาที่ จึงไมใหความรวมมือเทาที่ควร การคัดแยกผูเสียหายที่ผานมาจึงยังไม
สามารถเขาถึงขอเท็จจริงเพื่อใชประกอบการดําเนินการชวยเหลือและการดําเนินคดีไดอยางมี
ประสิทธิภาพ
2. การดําเนินการตามพระราชบัญญัติปองกันและปราบปรามการคามนุษย พ.ศ.2551
2.1 การสืบพยานไวกอนลวงหนา ในกรณีผูเสียหายเปนชาวตางชาติ บางกรณียังมีความลาชา ผูเสียหาย
ตองอยูในสถานคุมครองเปนเวลาหลายเดือน ซึ่งบางครั้งเกิดจากมุมมองในการดําเนินคดีและแนวปฏิบัติที่
แตกตางกันของพนักงานอัยการและผูปฏิบัติงานสหวิชาชีพ จึงเปนความทาทายที่ตองพิจารณาระหวาง
ประเด็นเรื่องแนวทางการสัมฤทธิ์ผลทางคดี กับระยะเวลาที่ผูเสียหายตองรอกระบวนการในประเทศไทย
ขอเสนอแนะ : ควรมีการจัดทํากรอบระยะเวลาการดําเนินการแตละขั้นตอน เชนกรอบเวลาการยื่นขอ
สืบพยานไวกอนลวงหนา เนนการประชุมทีมสหวิชาชีพและการติดตามผลการดําเนินงานแตละขั้นตอน
เสนอใหมีการจัดตั้งคณะทํางานกลางในระดับภาคหรือระดับประเทศ ประกอบดวยผูเชี่ยวชาญและมี
ประสบการณดานกฎหมายจากภาครัฐและภาคเอกชนเพื่อใหคําแนะนํา หรือชี้แนะแกผูปฏิบัติงานเมื่อเกิด
ปญหาหรือมีความเห็นที่ไมตรงกันเกี่ยวกับการตีความกฎหมายหรือการแกไขปญหาบางอยางที่เกิดจาก
การทํางานเพื่อเปนการสนับสนุนการทํางานในระดับพื้นที่
2.2 การเรียกคาสินไหมทดแทน ที่ผานมากระทรวงการพัฒนาสังคมฯไดมีการออกอนุบัญญัติใหทีมสห
วิชาชีพในพื้นที่รวมกันประเมินความเสียหายทางแพงเพื่อดําเนินการเรียกคาสินไหมทดแทนใหแกผูเสียหาย
16
- 17. ซึ่งยังมีขอติดขัดในทางปฏิบัติ เนื่องจากการทํางานของทีมสหวิชาชีพยังขาดแนวทางสําหรับการกําหนด
คาเสียหาย สงผลใหการดําเนินการลาชาและการดําเนินคดีใชเวลานาน
ขอเสนอแนะ : กระทรวงการพัฒนาสังคมฯ ควรรวมมือกับหนวยงานที่เกี่ยวของกําหนดเกณฑการคิด
คํานวณคาสินไหมทดแทนจากการถูกกระทําละเมิดแกผูเสียหายในรูปแบบตางๆ และกรอบระยะเวลาการ
ดําเนินการ เพื่อเปนแนวทางแกทีมสหวิชาชีพในการกําหนดคาเสียหายใหแกผูเสียหาย ทั้งนี้พนักงานอัยการ
สามารถนําเกณฑดังกลาวเสนอแกศาลประกอบคําขอในสวนแพงจะทําใหผูปฏิบัติงานในพื้นที่มีความ
ชัดเจนจะสามารถดําเนินการไดรวดเร็วมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
3. แมวาจะมีความพยายามในการสืบสวนและดําเนินคดีกับสถานคาประเวณีหรือสถานบริการแอบแฝง
การคาประเวณีแลวแตมักพบวาสวนใหญสถานที่ดังกลาวจะกลับมาเปดกิจการเหมือนเดิมภายในเวลาไม
นาน ยังคงจัดใหมีการคาประเวณีโดยไมเกรงกลัวกฎหมาย ผูตองหาและเจาของกิจการบางคนไดรับการ
ประกันตัวในชั้นพนักงานสอบสวนหรือชั้นศาลแลวกลับไปกระทําความผิดเหมือนเดิม ซึ่งทําใหเห็นวาการ
จับกุมและดําเนินคดีอาญากับผูกระทําความผิดเพียงอยางเดียวอาจไมไดผลเนื่องจากตองรอการพิสูจนใน
ชั้นศาลซึ่งตองใชระยะเวลานาน กระบวนการเหลานี้มักเกิดขึ้นซ้ําๆ ทําใหการคามนุษยยังคงอยูและไมมีการ
จัดการกับตนตอของปญหาอยางแทจริง
ขอเสนอ : ขอใหคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการคามนุษย พิจารณาทบทวนในประเด็นดังกลาว
โดยเฉพาะเรื่องการสั่งปดสถานประกอบการหรือสถานบริการทีมีการกระทําความผิดการคามนุษยและ
่
กําหนดมาตรการดานการปองกันและปราบปรามใหมีการบังคับใชและดําเนินการอยางเขมงวดเพื่อให
สอดคลองกับแผนยุทธศาสตรและสามารถยุติขบวนการคามนุษยไดอยางจริงจังและทําใหการปองกันและ
การปราบปรามมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
4. แนวทางปฏิบัติดานการคุมครองผูเสียหายจากการคามนุษยคือการทํางานเปนทีม ซึ่งที่ผานมาภาคสวน
ที่เกี่ยวของมีการพัฒนาศักยภาพของบุคลากรอยางตอเนื่อง แตปญหาที่พบคือบุคลากรที่ผานการฝกอบรม
ไมสามารถนําความรูไปใชในการปฏิบัติงานได สาเหตุหนึ่งเนื่องมาจากโครงสรางการทํางานภายใน
หนวยงานที่ไมเอื้อใหบุคลากรทําหนาที่ เพราะหนวยงานมีภารกิจที่ใหบุคลากรทําภารกิจอื่นๆ ในขณะที่การ
ทํางานเปนทีมตองอาศัยความรวมมือและทุมเท รัฐบาลควรควรทบทวนถึงการจัดวางกําลังคนให
สอดคลองกับภารกิจ
17
- 18. 5. รัฐบาลควรตรวจสอบและติดตามการทํางานขององคกรพัฒนาเอกชนรวมทั้งเสริมสรางศักยภาพองคกร
เอกชนเพื่อใหสามารถเขามาเปนกําลังเสริม สนับสนุนและอุดชองวางในการทํางาน เชน บานพักฉุกเฉิน
หรือบานพักสําหรับการฟนฟูเยียวยา เนื่องจากผูเสียหายบางคนมีความจําเปนตองไดรับการดูแลเปนพิเศษ
ไมสามารถดูแลรวมในบานพักหรือสถานดูของรัฐบาลได รวมทั้งควรมีการตรวจสอบและติดตามการ
ทํางานขององคกรพัฒนาเอกชนอยางสม่ําเสมอโดยเฉพาะในสวนของบานพักหรือสถานดูแลเด็กกลุมเสี่ยง
ของการคามนุษยและเด็กดอยโอกาสเพื่อใหเปนมาตรฐานเดียวกันและมีหลักประกันวาเด็กจะไดรับการ
ดูแลดีไมเสี่ยงตอการถูกละเมิดสิทธิ หนวยงานภาครัฐและองคกรพัฒนาเอกชนควรมีการ บูรณาการการ
ทํางานรวมกันใหมากขึ้น สรางบรรยากาศที่ดีในการทํางานรวมกันรวมทั้งปรับทิศทางการทํางานให
สอดคลองและมีความเปนเอกภาพมากยิ่งขึ้น
6.ประเทศไทยซึ่งเปนศูนยกลางทางดานเศรษฐกิจโดยเฉพาะในภูมิภาคลุมน้ําโขง และทางภาคเหนือมี
พรมแดนติดกับประเทศเพื่อนบาน จึงเปนตนทางและทางผานของการคามนุษยซึ่งมีแนวโนมเกิดขึ้นอยาง
ตอเนื่อง ดังนั้นการเปลี่ยนแปลงเขาสูอาเซียนในป พ.ศ.2558 จะมีการสรางความรวมมือทางการคาและ
เศรษฐกิจโดยเฉพาะตามแนวชายแดนของไทย อาจนํามาซึ่งความตองการแรงงานมากขึ้น คาดหมายไดวา
การลักลอบคามนุษยอาจเติบโตเพิ่มมากขึ้นตามไปดวย ซึ่งปญหานี้จะกระทบตอการเมืองและความมั่นคง
รวมทั้งเปนประเด็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน จึงเปนความทาทายวารัฐบาลและทุกภาคสวนที่เกี่ยวของจะมี
มาตรการรับมือกับความเปลี่ยนแปลงดังกลาวอยางไร เพื่อตอบโตกับขบวนการคามนุษยที่นับวันทวีความ
รุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ
18