1. „BUDŻET GMINY
BEZ
TAJEMNIC”
Dariusz Kraszewski,
Stowarzyszenie Liderów Lokalnych
Grup Obywatelskich
1

2. PODSTAWOWE AKTY PRAWNE
 Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.
 Ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 r.
 Ustawa o finansach publicznych z 30 czerwca 2009 r.
 Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
z 13 listopada 2003 r.
 Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie
sprawozdawczości budżetowej z 28 grudnia 2011 r.
 Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie
szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków,
przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze
źródeł zagranicznych z 2 marca 2010 r.
2

3. USTAWA O SAMORZĄDZIE GMINNYM
Art. 7.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga
zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci
zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji.
Art. 8.
1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z
zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i
przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na
podstawie porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania
z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami
samorządu terytorialnego.
3. Gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania
zadań, o których mowa w ust. 1, 2 i 2a.
3

4. BUDŻET JEDNOSTEK
SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Art. 211. Ustawy o finansach publicznych
1. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem
dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki.
2. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany na rok
budżetowy.
3. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy.
4. Podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w
danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa.
5. Uchwała budżetowa składa się z:
1) budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
2) załączników.
4

5. CYKL BUDŻETOWY
- Przygotowanie budżetu
- Uchwalenie budżetu
- Wykonanie budżetu
- Rozliczenie budżetu
5

6. BUDŻET
Wpływy do
budżetu Decyzje Wydatki
6

7. BUDŻET JST
Art. 212. Ustawy o finansach publicznych
1. Uchwała budżetowa określa:
1) dochody jst z podziałem na bieżące i majątkowe
2) wydatki jst z podziałem na bieżące i majątkowe
3) kwotę deficytu lub nadwyżki budżetowej wraz ze źródłami pokrycia deficytu lub
przeznaczeniem nadwyżki
4) Kwotę przychodów;
5) Kwotę rozchodów;
6) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowa-
nych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90;
7) kwotę wydatków przypadających do spłaty w danym roku budżetowym,
zgodnie z zawartą umową, z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez
jednostkę samorządu terytorialnego;
8) szczególne zasady wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialne-
go w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw;
9) uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej
w ramach budżetu gminy;
10) inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżeto-
wej wynika z postanowień organu stanowiącego jednostki samorządu tery-
torialnego. 7

8. BUDŻET JEDNOSTEK
SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Art. 212. Ustawy o finansach publicznych
2. W uchwale budżetowej organ stanowiący jednostki samorządu
terytorialnego może upoważnić zarząd do:
1) zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych,
o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90;
2) dokonywania zmian w budżecie, w zakresie określonym w art. 258.
8

9. Dochody gminy art. 3 ustawy o
dochodach jst
Dochody własne Subwencja ogólna
BUDŻET
Dotacje celowe
Środki UE
Udział w podatkach od
osób fizycznych i prawnych
9

10. BUDŻET JST - DOCHODY
Art. 3. Ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (jts)
1. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:
1) dochody własne;
2) subwencja ogólna;
3) dotacje celowe z budżetu państwa.
2. W rozumieniu ustawy dochodami własnymi jednostek samorządu terytorialnego
są również udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z
podatku dochodowego od osób prawnych.
3. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:
1) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające
zwrotowi;
2) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej;
3) inne środki określone w odrębnych przepisach.
10

11. BUDŻET JST - DOCHODY
Art. 3. Ustawy o dochodach jst
1. Źródłami dochodów własnych gminy są:
1) wpływy z podatków:
a) od nieruchomości,
b) rolnego,
c) leśnego,
d) od środków transportowych,
e) dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej,
f) od spadków i darowizn,
g) od czynności cywilnoprawnych;
2) wpływy z opłat:
a) skarbowej,
b) targowej,
c) miejscowej,
d) administracyjnej,
e) eksploatacyjnej - w części określonej w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. -
Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, z późn. zm.3)),
f) innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych
przepisów; 11

12. BUDŻET JST - DOCHODY
3) dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty od
gminnych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek
budżetowych;
4) dochody z majątku gminy;
5) spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;
6) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;
7) 5,0% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją
zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile
odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
8) odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę, o ile odrębne przepisy nie stanowią
inaczej;
9) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy;
10) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy,
o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
11) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;
12) inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.
12

13. BUDŻET JST - DOCHODY
Art. 6 c.d.
2. Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, od
podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy wynosi 35,6%, z
zastrzeżeniem art. 89.
3. Wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, od
podatników tego podatku, posiadających siedzibę na obszarze gminy, wynosi 5%.
Art. 7.
1. Subwencja ogólna składa się z części:
a) wyrównawczej,
b) równoważącej;
c) oświatowej
3. O przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji ogólnej decyduje
organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.
13

14. BUDŻET JST - DOCHODY
Art. 8.
1. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być dotacje celowe z
budżetu państwa na:
1) zadania z zakresu administracji rządowej oraz na inne zadania zlecone ustawami;
2) zadania realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego na mocy
porozumień zawartych z organami administracji rządowej;
3) usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego,
skutków powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutków innych klęsk żywiołowych;
4) finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych;
5) realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych.
3. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być środki z funduszy
celowych, pozyskiwane na podstawie odrębnych przepisów.
14

15. BUDŻET JST - DOCHODY
Źródłem fakultatywnych dochodów gmin jest samoopodatkowanie jej
mieszkańców.
Może być ono związane tylko z celami publicznymi, mieszczącymi się
w obrębie zadań i kompetencji organów gminy i ma ograniczony zakres
czasowy, wyznaczony przez cel, dla którego się go wprowadza i po
realizacji którego prawo sięgania po to źródło finansowania wygasa.
W drodze samoopodatkowania nie można uruchamiać stałego źródła
zasilania wykonywanych przez gminę zadań bieżących.
15

16. Wydatki z budżetu gminy
Zadania własne gminy
Zadania zlecone
Art. 6. Ustawy samorządzie gminnym
1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o
znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych
podmiotów
16

17. BUDŻET JST - WYDATKI
Art. 7. Ustawy o samorządzie gminnym
1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W
szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i
przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania
ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń
sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami,
17

18. BUDŻET JST - WYDATKI
kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
2) targowisk i hal targowych,
3) zieleni gminnej i zadrzewień,
4) cmentarzy gminnych,
5) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony
przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania
gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
6) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych,
7) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,
medycznej i prawnej,
8) wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
9) promocji gminy,
10) współpracy z organizacjami pozarządowymi,
11) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
18

19. BUDŻET JST - WYDATKI
Art. 8. Ustawy o samorządzie gminnym
1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z
zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i
przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na
podstawie porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z
zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami
samorządu terytorialnego.
19

20. BUDŻET JST - WYDATKI
Zadania zlecone gminy
Zadania zlecone to zadania, które państwo powierza samorządowi, ze
względów pragmatycznych - generalnie w drodze normy ustawowej lub w
drodze indywidualnych porozumień - i dalej traktuje je jako zadania państwowe
z określonymi tego konsekwencjami (finansowanie wykonania, ściślejszy
nadzór).
Do zadań zleconych gminie w drodze normy ustawowej należą:
3. nadzór i wydawanie zezwoleń na uprawę maku i konopii włóknistych na
obszarze gminy
4. pomoc kombatantom i innym osobom uprawnionym znajdującym się w trudnych
warunkach materialnych
5. wybór ławników do sądów okręgowych oraz sądów rejonowych obejmujących
swoją właściwością obszar gminy
6. wykonywanie zadań określonych w ustawie z dnia 10 kwietnia 1979 r. o
ewidencji ludności i dowodach osobistych
7. prowadzenie Ewidencji działalności gospodarczej według właściwości miejsca
zamieszkania przedsiębiorcy
8. wykonywanie zadań określonych w art. 11 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o
pomocy społecznej 20

21. BUDŻET JST - WYDATKI
1. świadczenie usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi
2. prowadzenie postępowań w sprawach dotyczących zgromadzeń
3. zadania na podstawie ustawy z dnia 11 maja 1994 r. o zadaniach zleconych
gminie, związanych z organizacją i prowadzeniem spisów rolnych
4. zadania określone w art. 3, 4 i 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale
zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy
gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw
5. sporządzanie i aktualizacja spisu wyborców (osób uprawnionych do
głosowania), obsługa administracyjna i wykonywanie zadań związanych z
organizacją i przeprowadzaniem wyborów na obszarze gminy, w związku z
wyborami: do Sejmu i Senatu RP, Prezydenta RP, wyborami do rad gmin, rad
powiatów i sejmików województw, oraz w trakcie referendum ogólnokrajowego.
21

22. BUDŻET JST
Art. 217. Ustawy o finansach publicznych
1. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu jst stanowi odpowiednio
nadwyżkę budżetu jednostki samorządu terytorialnego albo deficyt budżetu jst.
2. Deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany
przychodami pochodzącymi z:
1) sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jst;
2) kredytów;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego;
5) nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych;
6) wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym
budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń
wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.
22

23. KLASYFIKACJA BUDŻETOWA
Działy, rozdziały i paragrafy
Paragraf to rodzaj dochodu ze względu na źródło
pochodzenia (np. par. 0310 - podatek od
nieruchomości, par. 0830 - wpływy z usług) lub rodzaj
wydatku wyodrębnianego ze względu na charakter
prawny i przeznaczenie (np. par. 4010 - wynagrodzenia
osobowe pracowników, par.2540 - dotacja podmiotowa
z budżetu dla niepublicznej jednostki systemu oświaty).
23

24. KLASYFIKACJA
BUDŻETOWA
Dział jak również rozdział (np. dział 801 oświata i
wychowanie, rozdział 80104 przedszkola) - określa
rodzaj działalności właściwej dla pozyskiwanego
dochodu lub dokonywanego wydatku. Obecnie
stosowna klasyfikacja budżetowa w zakresie "działów"
jest trzycyfrowa. Dwie pierwsze cyfry działu
odpowiadają danej działalności i pochodzą od
podziałek typu "klasa" z Polskiej Klasyfikacji
Działalności. Trzecia cyfra oznaczenia działu ma
charakter porządkowy i umożliwia odróżnianie od
siebie tych działów
24

25. Profilaktyka w klasyfikacji
budżetowej
Wydatki na GPPA ujmuje się w Dziale 851
ochronę zdrowia w rozdziałach 85154
przeciwdziałanie alkoholizmowi oraz
zwalczanie narkomanii 85153
25

26. PROCEDURA TWORZENIA BUDŻETU JST
Art. 233. Ustawy o fianansach publicznych
Inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały:
1) budżetowej,
2) o prowizorium budżetowym,
3) o zmianie uchwały budżetowej
– przysługuje wyłącznie zarządowi jednostki samorządu
terytorialnego.
26

27. PROCEDURA TWORZENIA BUDŻETU JST
Art. 234. Ustawy o finansach publicznych
Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie trybu
prac nad projektem uchwały budżetowej określa w szczególności:
1) wymaganą szczegółowość projektu budżetu jst
2) terminy obowiązujące w toku prac nad projektem uchwały budżetowej jednostki
samorządu terytorialnego;
3) wymogi dotyczące uzasadnienia i materiały informacyjne, które zarząd
przedłoży organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z
projektem uchwały budżetowej.
27

28. Procedura tworzenia budżetu
Do 15 listopada zarząd przygotowuje projekt budżetu.
- wnioski do budżetu
- plany finansowe jednostek budżetowych
Od 15 listopada do 31 grudnia (31 stycznia) nad
budżetem pracuje rada gminy.
28

29. PROCEDURA TWORZENIA BUDŻETU JST
Art. 238. Ustawy o finansach publicznych
1. Zarząd jst sporządza i przedkłada projekt uchwały budżetowej wraz z
uzasadnieniem i innymi materiałami określonymi w uchwale proceduralnej:
1) organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego,
2) regionalnej izbie obrachunkowej - celem zaopiniowania
– do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.
3. Opinię RIO o projekcie uchwały budżetowej zarząd
jst jest obowiązany przedstawić, przed uchwaleniem budżetu, organowi
stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego.
29

30. PROCEDURA TWORZENIA BUDŻETU JST
Art. 239. Ustawy o finansach publicznych
Uchwałę budżetową organ stanowiący jst podejmuje przed
rozpoczęciem roku budżetowego,
a w szczególnie uzasadnionych przypadkach
- nie później niż do dnia 31 stycznia roku budżetowego.
30

31. PROCEDURA TWORZENIA BUDŻETU JST
Art. 240. Ustawy o finansach publicznych
1. Do czasu podjęcia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do dnia 31
stycznia roku budżetowego, podstawą gospodarki finansowej jest projekt
uchwały budżetowej przedstawiony organowi stanowiącemu jst.
2. Bez zgody zarządu jst rada gminy nie może wprowadzić w projekcie uchwały
budżetowej jst zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie
wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetu jst.
3. W przypadku niepodjęcia uchwały budżetowej w terminie do 31 stycznia, RIO, w
terminie do końca lutego roku budżetowego,
ustala budżet JST w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych. Do dnia
ustalenia budżetu przez RIO podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały
budżetowej.
31

32. PROCEDURA TWORZENIA BUDŻETU JST
Uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego może zawierać:
1) upoważnienie dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego do
zaciągania kredytów i pożyczek oraz emisji papierów wartościowych na
pokrycie występującego w ciągu roku budżetowego deficytu budżetu jednostki
samorządu terytorialnego;
2) upoważnienie dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego do
dokonywania zmian w budżecie, w zakresie określonym w art. 188 ust. 2;
3) inne postanowienia dotyczące wykonywania budżetu jednostki samorządu
terytorialnego.
W uchwale budżetowej gminy i województwa określa się także dochody z tytułu
wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i wydatki na realizację
zadań określonych w programie profilaktyki i rozwiązywania problemów
alkoholowych.
Uchwała budżetowa gminy może również określać:
1) wydatki jednostek pomocniczych gminy;
2) uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej
w ramach budżetu gminy.
32

33. Wieloletnia prognoza finansowa
jednostki samorządu
terytorialnego
Nowelizacja ustawy o finansach publicznych wprowadziła obowiązek
opracowywania WPF
Art. 227.
1. Wieloletnia prognoza finansowa obejmuje okres roku budżetowego oraz
co najmniej trzech kolejnych lat.
2. Prognozę kwoty długu, stanowiącą część wieloletniej prognozy
finansowej, sporządza się na okres, na który zaciągnięto oraz planuje się
zaciągnąć zobowiązania.
33

34. Wieloletni Plan Finansowy
Art. 226. Ustawy o finansach publicznych
1. WPF powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego
prognozą co najmniej:
1) dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jst, w tym na obsługę
długu, gwarancje i poręczenia;
2) dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki
majątkowe budżetu jst;
3) wynik budżetu jst;
4) przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;
5) przychody i rozchody budżetu jst, z
uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;
6) kwotę długu jst, w tym relację, o której
mowa w art. 243, oraz sposób sfinansowania spłaty długu;
7) objaśnienia przyjętych wartości.
34

35. Wieloletni Plan Finansowy
2. W wydatkach, o których mowa w ust. l, wyszczególnia się także:
1) kwotę wydatków bieżących i majątkowych
2) kwotę wydatków na wynagrodzenia i składki od nich naliczane oraz
wydatki związane z funkcjonowaniem organów jednostki samorządu
terytorialnego.
3. W załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej
określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia:
1) nazwę i cel;
2) jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą
wykonywanie przedsięwzięcia;
3) okres realizacji i łączne nakłady finansowe;
4) limity wydatków w poszczególnych latach;
5) limit zobowiązań.
35

36. WYKONYWANIE BUDŻETU JST
Art. 247. Ustawy o finansach publicznych
1. Budżet jednostki samorządu terytorialnego wykonuje jej
zarząd.
2. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego sprawuje ogólny
nadzór nad realizacją, określonych uchwałą budżetową, dochodów i
wydatków, przychodów i rozchodów budżetu jednostki samorządu
terytorialnego.
36

37. WYKONYWANIE BUDŻETU JST
Art. 249. Ustawy o finansach publicznych
1. W terminie 21 dni od dnia podjęcia uchwały budżetowej zarząd jednostki samo-
rządu terytorialnego:
1) przekazuje podległym jednostkom informacje o ostatecznych kwotach do-
chodów i wydatków tych jednostek oraz wysokości dotacji i wpłat do budżetu;
2) opracowuje plan finansowy zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych
zadań zleconych jednostce samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami,
przyjmując jako podstawę dla tego planu kwotę dotacji przyznanych
na ten cel w roku budżetowym oraz wielkość dochodów związanych z realizacją
tych zadań, które podlegają przekazaniu do budżetu państwa.
2. Jednostki organizacyjne jednostki samorządu terytorialnego dostosowują projek-
ty planów do uchwały budżetowej.
3. W planie finansowym urzędu jednostki samorządu terytorialnego ujmuje się
wszystkie wydatki budżetowe nieujęte w planach finansowych innych jednostek
budżetowych, w tym wydatki związane z funkcjonowaniem organu stanowiące-
go jednostki samorządu terytorialnego i zarządu jednostki samorządu terytorial-
nego.
37

38. WYKONYWANIE BUDŻETU JST
Art. 257. Ustawy o finansach publicznych
W toku wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie
dochodów I wydatków budżetu jst polegających na zmianach planu:
1) dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub uzyskaniem dotacji
przekazywanych z budżetu państwa, z budżetów innych jst oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych;
2) dochodów jednostki samorządu terytorialnego, wynikających ze zmian kwot
subwencji w wyniku podziału rezerw subwencji ogólnej;
3) wydatków jednostki samorządu terytorialnego w ramach działu w zakresie
wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i
wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
4) dochodów i wydatków jednostki samorządu terytorialnego związanych ze
zwrotem dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub innych jst.
38

39. WYKONYWANIE BUDŻETU JST
Art. 258. Ustawy o finansach publicznych
1. Organ stanowiący jst może upoważnić zarząd do:
1) dokonywania innych zmian w planie wydatków niż określone w art. 257, z
wyłączeniem przeniesień wydatków między działami;
2) przekazania niektórych uprawnień do dokonywania przeniesień planowanych
wydatków innym jednostkom organizacyjnym jst;
3) przekazania uprawnień innym jednostkom organizacyjnym jednostki
samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których
realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia
ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok
budżetowy.
2. Kierownicy jednostek organizacyjnych dokonujący przeniesień wydatków na
podstawie upoważnień, o których mowa w ust. 1 pkt 2, wprowadzają odpowied-
nie zmiany w planach finansowych i informują o dokonanych przeniesieniach
zarząd.
39

40. Rezerwy budżetowe
Art. 222. Ustawy o finansach publicznych
1. W budżecie jednostki samorządu terytorialnego tworzy się rezerwę
ogólną, w wysokości nie niższej niż 0,1% i nie wyższej niż 1%
wydatków budżetu.
2. W budżecie jednostki samorządu terytorialnego mogą być tworzone
rezerwy celowe:
1) na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji
budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu
jst;
2) na wydatki związane z realizacją programów finansowanych z udziałem
środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2;
3) gdy odrębne ustawy tak stanowią.
3. Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% wydatków budżetu
jednostki samorządu terytorialnego.
4. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego dokonuje podziału rezerw
40

41. WYKONYWANIE BUDŻETU JST
REZERWY BUDŻETOWE
Art. 259. Ustawy o finansach publicznych
1. Rezerwy celowe mogą być przeznaczone wyłącznie na cel, na jaki zostały
utworzone oraz wykorzystane zgodnie z klasyfikacją budżetową wydatków.
2. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego może, po uzyskaniu pozytywnej opinii
komisji właściwej do spraw budżetu organu stanowiącego jst, dokonać zmiany
przeznaczenia rezerwy celowej.
3. Wydatki przenoszone z rezerwy ogólnej nie mogą zwiększać planowanych
wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy
nie stanowią inaczej
41

42. WYKONYWANIE BUDŻETU JST
Art. 263. Ustawy o finansach publicznych
1. Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego
wygasają z upływem roku budżetowego.
2. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może ustalić, w drodze
uchwały, wykaz wydatków, do których nie stosuje się przepisu ust. 1, oraz określić
ostateczny termin dokonania każdego wydatku ujętego w tym wykazie w następnym
roku budżetowym.
3. W wykazie, o którym mowa w ust. 2, ujmuje się wydatki związane z realizacją
umów:
1) w sprawie zamówienia publicznego;
2) które zostaną zawarte w wyniku zakończonego postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, w którym dokonano wyboru wykonawcy.
4. Ostateczny termin dokonania wydatków, które nie wygasają z upływem roku
budżetowego, upływa 30 czerwca roku następnego.
42

43. SPRAWOZDAWCZOŚĆ
BUDŻETOWA
Zarząd jst oraz jednostki mu podległe zobowiązane są do
przygotowywania sprawozdań z realizacj budżetu.
Sprawozdania: miesięczne, kwartalne, półroczne I roczne.
Art. 266. Ustawy o finansach publicznych
1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedstawia organowi
stanowiącemujst i RIO, w terminie do dnia 31 sierpnia:
1) informację o przebiegu wykonania budżetu jednostki samorządu
terytorialnego za pierwsze półrocze;
43

44. Sprawozdawczość budżetowa
Art. 267. Ustawy o finansach publicznych
1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego przedstawia, w terminie do
dnia 31marca roku następującego po roku budżetowym, organowi
stanowiącemu jst:
1) sprawozdanie roczne z wykonania budżetu tej jednostki, zawierające
zestawienie dochodów i wydatków wynikające z zamknięć rachunków
budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w szczegółowości nie
mniejszej niż w uchwale budżetowej;
44

45. SPRAWOZDAWCZOŚĆ BUDŻETOWA
Art. 270. Ustawy o finansach publicznych
1. Sprawozdanie finansowe jst zarząd przekazuje organowi stanowiącemu jst, w
terminie do dnia 31 maja roku następującego po roku budżetowym.
2. Komisja rewizyjna rozpatruje sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z
wykonania budżetu wraz z opinią regionalnej izby obrachunkowej.
3. Komisja rewizyjna przedstawia organowi stanowiącemu jst, w terminie do
dnia 15 czerwca roku następującego po roku budżetowym, wniosek w sprawie
absolutorium dla zarządu.
4. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego rozpatruje i zatwierdza
sprawozdanie finansowe jst wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu, w
terminie do dnia 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym.
45

46. SPRAWOZDAWCZOŚĆ BUDŻETOWA
Art. 18. Ustawy o samorządzie gminnym
2. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
1) uchwalanie statutu gminy,
4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu
oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia
absolutorium z tego tytułu,
Art. 18a.
1. Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych
oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną.
3. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje z wnioskiem do
rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Wniosek w
sprawie absolutorium podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową.
Art. 62.
Kontrolę gospodarki finansowej gmin i związków sprawują regionalne izby
obrachunkowe.
46

47. SPRAWOZDAWCZOŚĆ BUDŻETOWA
Art. 271. Ustawy o finansach publicznych
1. Nie później niż dnia 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym,
organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w
sprawie absolutorium dla zarządu po zapoznaniu się z:
1) sprawozdaniem z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
2) sprawozdaniem finansowym;
3) opinią z badania sprawozdania finansowego, o którym mowa w art. 268;
4) opinią regionalnej izby obrachunkowej, o której mowa w art. 270 ust. 2;
5) informacją o stanie mienia jednostki samorządu terytorialnego;
6) stanowiskiem komisji rewizyjnej.
2. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może żądać przedłożenia
przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego dodatkowych wyjaśnień
odnoszących się do dokumentów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2.
47

48. SPRAWOZDAWCZOŚĆ BUDŻETOWA
Art. 28a. Ustawy o samorządzie gminnym
Uchwała rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium, podjęta po
upływie 9 miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na 9 miesięcy przed
zakończeniem kadencji, jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy
przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania wójta. Przed podjęciem uchwały
w sprawie udzielenia wójtowi absolutorium rada gminy zapoznaje się z wnioskiem i
opinią, o których mowa w art. 18a ust. 3.
2. Uchwałę w sprawie absolutorium rada gminy podejmuje bezwzględną
większością głosów ustawowego składu rady gminy.
3. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie
odwołania wójta z przyczyny określonej w ust. 1 na sesji zwołanej nie wcześniej niż
po upływie 14 dni od dnia podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi
absolutorium.
4. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 3, rada gminy zapoznaje się z
opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady gminy o
nieudzieleniu wójtowi absolutorium oraz wysłuchuje wyjaśnień wójta.
5. Uchwałę, o której mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje bezwzględną
wiekszością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.
48

49. ZWOLNIENIA PODATKOWE
Ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach
lokalnych
Ustawa normuje:
1) podatek od nieruchomości – rada gminy może może określić inne
zwolnienia przedmiotowe niż określone w ustawach
2) podatek od środków transportowych; rada gminy może może określić inne
zwolnienia przedmiotowe niż określone w ustawach z wyjątkiem pojazdów o
masie całkowitej pow. 12 ton
3) podatek od posiadania psów; rada gminy może może określić inne
zwolnienia przedmiotowe niż określone w ustawach
4) opłatę targową; rada gminy może może określić inne zwolnienia
przedmiotowe niż określone w ustawach
5) opłatę miejscową; rada gminy może może określić inne zwolnienia
przedmiotowe niż określone w ustawach
5a) opłatę uzdrowiskową; rada gminy może może określić inne zwolnienia
przedmiotowe niż określone w ustawach
49

50. ZWOLNIENIA PODATKOWE
USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa
Art. 67.
§ 1. W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem
publicznym organ podatkowy, na wniosek podatnika, może umorzyć w całości lub
w części zaległości podatkowe lub odsetki za zwłokę.
§ 2. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za
zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość
podatkowa.
§ 3. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, właściwość rzeczową
organów podatkowych w sprawach umarzania zaległości podatkowych oraz
odsetek za zwłokę.
§ 4. Minister Finansów, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym
lub ważnym interesem podatników, może, w drodze rozporządzenia, umarzać
zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa
lub odsetki za zwłokę przypadające od tych zaległości.
50

51. ZWOLNIENIA PODATKOWE
PRZYKŁADY
Ulgi, zwolnienia, umorzenia podatku
 Odroczenie terminu płatności podatku/opłaty lub zaległości podatkowej
 Rozłożenie podatku, opłaty lub zaległości podatkowej na raty
 Ulga inwestycyjna w podatku rolnym
 Ulga w podatku rolnym z tytułu odbywania zasadniczej służby wojskowej
 Umorzenie zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę i opłaty
prolongacyjnej
 Zwolnienie w podatku rolnym gruntów z tytułu utworzenia nowego lub
powiększenia istniejącego gospodarstwa rolnego
 Zwolnienie z podatku od nieruchomości n
51

52. JAWNOŚĆ I PRZEJRZYSTOŚĆ
FINANSÓW PUBLICZNYCH
Art. 11b. Ustawy o samorządzie gminnym
3. Działalność organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać
wyłącznie z ustaw.
• Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli
do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji,
a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań
publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy.
• Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy.
Art. 61.
2. Gospodarka finansowa gminy jest jawna.
• Wójt niezwłocznie ogłasza uchwałę budżetową i sprawozdanie z jej wykonania
w trybie przewidzianym dla aktów prawa miejscowego.
• Wójt informuje mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu, kierunkach
polityki społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych.
52